|
2006
|
|
|
Oroigarri harrizko eta hitzezko horiez gain, ba omen ziren kontatutako gertakizunen oroimen piztaile ziren hainbat errolda eta heretikoen aurka egindako autoaren agiriak Durangoko elizan, baina,
|
lehen
esan bezala, haien arrastorik gera ez zedin interes berezia zuen hainbat familiak eskatuta erre ziren.
|
|
2012
|
|
|
Bidea erraza iruditu zitzaidan aurreko bidaldiaren ondoren, eta iluntzerako itzalpe zaharrera iritsi nintzen. Han dena aurkitu nuen utzi nuen bezala; beti txukun uzten bainuen,
|
lehen
esan bezala, mendiko etxea nuen eta.
|
|
|
Lehenik eta behin, itsasbazterretik egin nuen bidaldia, zuzen zuzenean txalupa lehenengo aldiz ainguratu nuen lekuraino, gero harkaitzetan gora igotzeko. Baina orduan kezkatzeko txaluparik ez nuenez gero, lehorretik egin nuen aurrera, eta bide motzenetik lehengo mendi tontor bereraino igo nintzen; uhartetik irteten ziren haitzak ikusi nituen handik, txalupaz inguratu behar izan nituenak,
|
lehen
esan bezala; eta harri eta zur geratu nintzen itsasoa bare eta leun ikusi nuenean, ez kizkurrik, ez mugimendurik, ez ur lasterrik ez zegoela, ez behintzat beste edozein lekutan baino handiagorik.
|
|
|
Hori izan zen, barrua hartu zidaten beldurrak gori gori nituela eta burua,
|
lehen
esan bezala, zeharo nahasturik, etxera itzuli eta lehenengo gauean izan nituen gogoeten gaia. Arriskuaren beldurra hamar mila aldiz beldurgarriagoa da arriskua bera begien aurrean ikustea baino; eta larritasunaren pisua handiagoa da, askoz ere, larritasuna eragiten duen etsaia bera baino; eta hori baino okerragoa zena, ez nuen sumatzen, bestela espero nuen arren, nahigabeak etsimenez eramateak lehen sortzen zidan atsedena.
|
|
|
Menditik hondartzara jaitsi nintzenean,
|
lehen
esan bezala, uhartearen hego mendebalean, nahasia eta harrituta geratu nintzen erabat. Ezinezkoa zait adieraztea nire arimaren izu ikara hondartzan buru-hezur, esku, oin eta giza gorputzen beste hezur batzuk sakabanatuak ikusi nituenean; bereziki, arretaz begiratu nion sua piztua egon zen lekuari, eta, jolastoki bat balitz bezala, haren inguruan egindako zulo biribilari, han eseri eta egingo baitzituzten zoritxarreko basatiek jai anker horiek lagun hurkoen gorputzekin.
|
|
|
Zalantzarik ez zegoela jabetza berreskuratzeari zegokionez, auzoa bizirik baitzegoen eskubidearen lekuko izateko, eta, gainera, nire izena lurraldeko izendegian idatzia zegoela. Esan zidan baita ere nire ordezkarien ondorengoak zintzoak eta zuzenak zirela, eta oso aberatsak, eta uste zuela, ondasunak berreskuratzen laguntzeaz gainera, diru kopuru handi samarra izango zutela niretzat, haien aitak ondasunzain izan ziren garaian etxaldeak eman zituen etekinen ondorioz,
|
lehen
esan bezala, etekin horiek besteen esku utzi baino lehenagoko garaikoak; eta hark gogoratzen zuenaren arabera, zuela hamabi urte inguru izan zen hori.
|
|
|
Lagun zaharrarekin hizketan aritu ondoren, zenbait egun geroago, beti salgaietan ordainduak izaten ziren nire lursailen lehenengo sei urteetako irabazien berri eman zidan, nire auzoak eta merkatari ordezkariek sinatutako agirien bitartez; hala nola, tabako hosto kiribilduak, azukrea kaxetan, ronaz eta azukre lapaz gainera, gai horiek guztiak azukregintzaren ondorio. Agiri horietan ikusi nuen etekinek urtero gora egiten zutela, baina,
|
lehen
esan bezala, xahupenak handiak zirenez gero, hasierako emaitza txikia zen. Dena den, agureak erakutsi zidan 470 urrezko moidore zor zizkidala, 60 kaxa azukre eta 15 tabako hosto kiribil bikoitzez gainera, itsasaldian galdu baitziren, ontzia Lisboara zetorrela hondoratu zenean, nik alde egin eta handik hamaika urte ingurura.
|
|
|
Gauza horiek guztiak, arraunak, masta, haize oihala eta txalupako lema, lehorrera eraman genituenean,
|
lehen
esan bezala, aterata baikenituen ordurako, zulo handi bat egin genion txaluparen azpiari, eta horrela, gu menderatzeko adinako kopuruan iritsiko balira ere, lukete txalupa handik eraman.
|
|
|
Hondartzara iritsi orduko, lehenik eta behin beste txaluparaino lasterka joan ziren, eta erraz igarri nien ezuste galanta hartu zutela txalupa tresnagabetua aurkitu zutenean;
|
lehen
esan bezala, barrua hutsik eta azpian zulo handi bat zuela.
|
|
|
Behar nituen gauza guztiak ekartzen zizkidan, eta beti izaten nuen ondoan; nirekin hitz egitea besterik ez zuen falta, baina hori ezinezkoa zen.
|
Lehen
esan bezala, luma, tinta eta papera aurkitu nituen, eta ahal izan nuen gehiena luzatu nituen, eta gauza nabaria zen, tintak iraun zuen bitartean, gauzak zehatz mehatz gogoan izan nituela, baina hura amaitu zenean ezinezkoa egin zitzaidan, ezin izan bainuen inondik ere tinta egitea lortu.
|
|
|
Dena dela, mahaia eta aulkia,
|
lehen
esan bezala, egin nituen lehenik, itsasontzitik atera eta alan eraman nituen ohol puska txikiekin. Baina horietako ohol batzuk erabili ondoren, lehen esan bezala, apal luzeak egin nituen, oin eta erdiko zabalerakoak edo, eta bata bestearen gainean jarri nituen leize zuloko alde bateko hormaren luzera guztian, erremintak, iltzeak eta burdinak han uzteko; eta, hitz batean, gauza guztiak bereizita eta bere lekuan gordetzeko, denak erraz aurkitzeko moduan.
|
|
|
Dena dela, mahaia eta aulkia, lehen esan bezala, egin nituen lehenik, itsasontzitik atera eta alan eraman nituen ohol puska txikiekin. Baina horietako ohol batzuk erabili ondoren,
|
lehen
esan bezala, apal luzeak egin nituen, oin eta erdiko zabalerakoak edo, eta bata bestearen gainean jarri nituen leize zuloko alde bateko hormaren luzera guztian, erremintak, iltzeak eta burdinak han uzteko; eta, hitz batean, gauza guztiak bereizita eta bere lekuan gordetzeko, denak erraz aurkitzeko moduan. Iltzeak sartu nituen harkaitzean, eskopetak eta zintzilikatu nahi nituen beste zenbait gauza han jartzeko.
|
|
|
Atsedenaldi eta jolas txiki batzuk ere asmatu nituen, eta denbora lehen baino askoz gusturago igaroarazten zidaten. Horrela, lehenik eta behin, Polli,
|
lehen
esan bezala, hitz egiten irakatsi nion, eta horrenbesteko erraztasunez eta horren garbi egiten zuenez gero, atsegin handia ematen zidan. Ez zituen nirekin hogeita sei urte baino gutxiago egin.
|
|
|
Garagarraz gainera, baziren,
|
lehen
esan bezala, hogei edo hogeita hamar arroz zurtoin, ardura berberarekin gorde nituenak, hauek ere modu berean erabiltzeko edo helburu berbererako, alegia, ogia edo janariren bat egitea; izan ere, labean erre behar izan gabe ogia prestatzeko modua asmatu bainuen, gerora ere beste era batean egitea lortu nuen arren. Baina itzul gaitezen egunkarira.
|
|
|
Uztailaren 15ean uhartea zehatzago aztertzen hasi nintzen. Hasteko errekan gora abiatu nintzen,
|
lehen
esan bezala, han lehorreratu bainituen alak. Konturatu nintzen, bi milia edo gorantz egin ondoren, itsasgora ez zela handik aurrera iristen, eta ur lasterra zekarren erreka txiki bat besterik ez zegoela han, ur fresko eta onekoa; baina orduan, lehorte garaian ginenez, zenbait lekutan ez zuen batere urik, edo ez behintzat antzemateko moduko ur jarioa osatzeko adina.
|
|
|
Hala ere, lekuarekin horren maitemindua nengoenez gero, han eman nituen uztaileko gainerako egunak, eta arazoa berriz aztertu ondoren,
|
lehen
esan bezala, bizilekuz ez aldatzea erabaki nuen arren, itzalpe bat eraiki nuen eta, tarte bat utzita, hesi sendo bat jarri nion, bikoitza eta zutoinak ongi lotuak zituena, eta sasiz bete nuen tartea. Han oso lasai egiten nuen lo, batzuetan bizpahiru gau ematen nituen, lehenago egin nuen bezala, eskailera hartu eta hesia igota.
|
|
|
Kezkarik biziena begiengatik nuen, eta galdu egingo nituzkeen erremediorik gabe, ez balitzait bat batean babespide bat bururatu. Zenbait gauzatxo beharrezkoren artean banuen nik betaurreko pare bat ezkutuko poltsikoan,
|
lehen
esan bezala, Enperadorearen miatzaileek aurkitu gabea. Atera eta ahal bezain sendo sudur gainean finkatu nituen eta, honela babestuta, neure egitekoari jarraitu nion ausarki, arerioaren geziak gorabehera, nahiz eta hauetako askok betaurrekoen kristalen kontra jotzen zuten, baina pixka bat okertzeaz aparte beste ondoriorik gabe.
|
|
|
Banuen,
|
lehen
esan bezala, ezkutuko poltsiko bat, haiek miatu ez zutena; bertan betaurrekoak (begietako ahuleziagatik batzuetan erabiltzen ditudanak), poltsikoko kataloxa eta beste zenbait huskeria zeuden; Enperadorearentzat garrantzirik gabekoak izanik, ez nuen uste izan haiek ere ateratzera behartua nengoenik, eta gainera beldur nintzen galdu edo hondatu egingo ote ziren neuregandik urruntzen uzten banituen....
|
|
2013
|
|
|
Lehenengo eta behin, pasarte horrek «natura hobetzearen» gaia (to improve) jartzen digu begi aurrean.
|
Lehen
esan bezala, XVIII. mendean bi estetika korronte batzen, nahasten eta kontrajartzen ziren: «klasizista» dei dakiokeena, batetik, eta «gotikoa» esan dakiokeena, bestetik.
|
|
|
Bestetik, pertsonaien hizkera dugu,
|
lehen
esan bezala bakoitza karakterizatzeko balio duena. Gorago ikusi dugunez, mutur batean lausotasuna eta beste muturrean artifizioa legokeen segmentu batean, hainbat hizkera molde aurkitzen ditugu konplexutasun maila desberdinetako pertsonaiei ahotsa emateko.
|
|
2014
|
|
|
|
Lehen
esan bezala, bi palmondo zituen jardinean, baina, hala ere, autoan zihoazen montoriarrek ezin zuten sinistu: –Putain!
|
|
2015
|
|
|
behatzea izango da egingo dugun hurrengo urratsa.
|
Lehen
esan bezala, gas egoerak duelako
|
|
2016
|
|
|
Egiari zor, ni adi adi nengoen, ea noiz tokatuko zitzaidan Jainkoaren haserrea entzutea, eta arrazoi neukan! Begi krudelez, mehatxatzen hasi baitzitzaidan,
|
lehen
esanda bezala, nekearen nekez ene bizitzako janaria atera nuela, ene bekokiko izerdiz jango nuela ogia, lurrera itzuli arte, hautsetik izan omen bainintzen hartua eta hautsera itzuliko nintzela ere.?
|
|
|
Gogora ekar beza irakurleak Mayor Orejak eta gogaideek, estatuko botere faktikoekin elkarlan estuan, epaileak, hedabideak, PP eta PSOEko buruak? eta ETAren atentatuek lagundurik, zer nolako estrategia politiko zigortzaileari eta,
|
lehen
esan bezala, mediatikoari ekin zioten. 2001eko irailaren 11ko atentatuen ondotik, G. Bush eta AEBek gidaturiko politika antiterrorista deituak ere indartu egin zuen Espainiako gobernuaren eta Frantziakoaren estrategia.
|
|
|
Emakumeen eskubideen aldeko lehen aktibistek ez zioten jaramon handirik egin beren ahizpa beltzen sufrikarioari; hala ere, emakumeen mugimendu berriaren oihartzunak gogotik astindu zuen beltzen askapenaren aldeko mugimendu antolatua.
|
Lehen
esan bezala, Koloreko Gizon Askeen Nazio Biltzarrak emakumeen berdintasunaren aldeko ebazpen bat onartu zuen, 1848an. Frederick Douglassen akuilupean, Clevelandeko bilera hark ebatzi zuen emakumeak ere hautatu liratekeela ordezkari gisa, gizonen maila berean.
|
|
|
1 Iberduerok Deban zentral nuklear bat jartzeko zuen asmoak (1973ko urriaren 22ko Gipuzkoako Aldizkari Ofizialaren bidez izan zen asmo horren berri),
|
lehen
esan bezala, sorpresa handia eragin zuen, ekar zitzakeen ondorioengatik. Jose Luis Pampin Industria Ministerioaren lurralde ordezkariak egindako adierazpenek ez zuten balio izan kokalekuaren aukeraketa justifikatzeko.
|
|
|
Konpainiak askotan jokatu zuen nagusikeriaz, batzuetan legeak ere ez zituen bete.
|
Lehen
esan bezala, pistak irekitzeko eta erositako lurretan meteorologia estazio bat jartzeko lanei udal lizentziarik eskatu gabe ekin zien. Debako alkateak gerarazi egin zituen lanak, eta orduan eskatu zuen beharrezko baimena Iberduerok.
|
|
|
libre zirkulatzen dute, eta,
|
lehen
esan bezala, korronte elektrikoa sortuko da.
|
|
2017
|
|
|
|
Lehen
esan bezala, Santiago eta biok elkarrekin maitemindu ginen. Inoiz ez genion inori kontatu gure artekoa, baina beti pentsatu nuen Laurak zer edo zer susmatzen zuela.
|
|
|
|
Lehen
esan bezala, demokratizazioaz egiten dudan deskribapenak ez du aldez aurretik zehazten zelakoak izango diren boteretzea, gobernantza edo gobernu sistema, nor izango den herria, ez eta gobernatu horrek zer adieraziko duen zehatz mehatz. Seguru dakigu, ordea, deskribapen horrek ez duela soilik beste aukera hori aipatzen, hau da, gero eta jende gehiago hautatu ahal izatea gobernurako eta gero eta jende gehiagok hautatzea horiek.
|
|
|
Horregatik ekarri ditu bererregulazio globalak muturreko merkantilizazioa eta pribatizazioa, hain zuzen ere, autoritate, ahalmen eta interes pribatuak lehenetsi direlako, autoritate, ahalmen eta interes publikoak lehenetsi ordez (esan nahi baita, modu publikoan artikulatu, eztabaidatu eta borrokatu diren interesak). Are gehiago, hainbat estatu sail, hala nola ekonomia eta justizia ministerioak, berrindartu egin dira, hartara, ekonomia global bat sor dezaten, erakunde ekonomikoekin eta bankuekin bat eginda, eta,
|
lehen
esan bezala, hori dela-eta ugaritu dira finantza globalak kontrolatzen dituzten batzorde eta erakunde pribatuak, besteak beste, kontu ikuskaritzako etxeak, mutualitate elkarteak, ikuskaritza organoak eta segurantza pribatuko enpresak. Bestalde, enpresa pribatu berriek kudeatzen dituzte orain garai batean etxe eta erakunde publikoek kudeatzen zituzten arloak, hala nola energia, komunikazioa, ura, komertzioa, GKOak eta abar.
|
|
|
... Gutxi dira,
|
lehen
esan bezala, Friedrich Engels-ek bere «Anti During» ean «ukapen bikoitza», edo Mao Tse Tung ek, bi adibide baino ez jartzearren, han hemenka sakabanaturik utzi zituen hainbat izkributan, «Berria eta zaharraren arteko kontraesana» deitua izan dena ulertzera heldu direnak. Hauexek dira, hain zuzen, heriotzarekin solasean aritzeko bezain ausartak.
|
|
|
|
Lehen
esan bezala, herritarrekiko zituen harremanak urriak ziren oso. Hala ere, herri txiki guztietan galezinezko ohitura bihurtu den abadearen bisita jaso, edo jasan, hobe esateko?
|
|
|
|
Lehen
esan bezala, nabaria da pertsona mota horretakoen ausarkeria, eta hau berau dela eta bereziki harritu ninduen begirada eta portaeran adierazten zuen beldur izkutuak. Zerbait sakonago izan behar, somatu nuen, ohizko lardaskeriaz gain aldez edo moldez hobendun, errukarri sentierazten duenik.
|
|
2018
|
|
|
Foucaultentzat beteko duen rola asmatuko balu bezala, Herculinek galde egiten du ez ote den bera «amets ezinezko baten jostailua» (79). Herculineren disposizio sexuala anbiguoa da hasieratik, eta,
|
lehen
esan bezala, haren sexualitateak islatzen du bera ekoizten duen egitura anbiguoa, hura eraikitzen baitute, besteak beste, komentuko familia zabaleko «ahizpa» eta «amen» maitasuna bilatzeko agindu instituzionalak, alde batetik, eta maitasun hori urrunegi eramateko debeku zorrotzak, bestetik.
|
|
2019
|
|
|
Elkarlanaren lehen irudi indartsua Korrikari zor diogu,
|
lehen
esan bezala. Aspaldi hasi zen AEK adostasun soziopolitiko hori lantzen eta euskal gizartearen ia sektore guztietara zabaltzea lortu du.
|
|
|
Horiek izan dira hizkuntza bizirauteko eta transmititzeko ezinbesteko osagaiak. Besterik da,
|
lehen
esan bezala, hizkuntza normalizatzeko gehiago behar dela: babes politiko legala, bitartekoak, planifikazioa, dinamika soziala, estrategia eta lidergo egokiak?
|
|
|
|
Lehen
esan bezala, aretoan ez ezik, kuartel osoan ere soldaduen joan etorriak etengabeak dira.
|
|
|
Hain suharki erabili zuen mosketoia ordurako itxuragabeko burdina bihurritua besterik ez zena bertan zegonan.
|
Lehen
esan bezala, haren gorpua, alabaina, ez omen zunan inoiz azaldu. Mateo Zelarain sarjentu errepublikanoa, Eloisa zegoen lubakiraino herrestan inguratu, eta bertan haren gorpua ez zegoela ikusirik, jo eta ma geratu zunan.
|
|
2020
|
|
|
Cherid 1984ko martxoaren 19an hil zen, auto batean zegoen lehergailuak zartatuta,
|
lehen
esan bezala. Teresa Rilo emazte ohiak atentatu bat izan zela esan zuen; ez hori bakarrik, Barne Ministeriora joan zen, baita ere, pentsio baten eske, bere senarrak egindako zerbitzuen truke.
|
|
|
ikusi nahi dut mapa eta gainerako materiala... Sei bat egun egon omen ziren konfidentea eta kazetaria,
|
lehen
esan bezala, Brasilen, Sao Paulon, hotel batean, berbetan..."
|
|
2021
|
|
|
Nolabait errudun sentitu ziren, gainera, 30eko hamarkadan ideia bakezaleak bultzatzeagatik, horrela naziei nahi zutena egiten laga baitzieten.
|
Lehen
esan bezala, Malrauxek jorraturiko" esperantza" hura erabat suntsitu eta gerra aurreko balioak garrantzirik gabe utzi zituzten. Gizakia, inolako kezka moralik gabe, bere kideak milioika eta sistematikoki hiltzeko gauza zela ikusi zuten.
|