|
2011
|
|
|
Sos batzuk irabazteko modu erreza da, zaintza lan batzuk egiteagatik ederki ordaintzen da. Zabaldu zen uste baten arabera, bazitekeen margotzeko pistola batek autoak margotu beharrean, buruzagiren bat margotzea, zeren sindikatuek ez baitzuten azken
|
lan
hitzarmena sinatu nahi izan. Baina teknologia berriko ekintza horiek ez nituen nik begiratu behar, baizik eta ohiko esne gainezko tarta jaurtiketa klasikoa, pailazoek eta egiten dutena, ohi ohikoa, baina eraginkorra oraindik ere irudiaren gizarte honetan.
|
|
|
Sindonak presarik gabe hartu zuen hitza: Magliana rena egina dago, aspaldi dugu
|
lan
hitzarmen moduko bat haiekin, beraz, ez da egonen arazorik, dei pare bat eginen dut oraintxe berean eta, martxan jarriko dugu bide hori. Ongi da, hitz egin zuen artzapezpikuak, baina dena den, lapurrak topatzen ez ditugun bitartean, odola isurarazi egin behar dugu.
|
|
2015
|
|
|
" Bidezko zaidak, eta berezko adiskidetasunez eta leialtasunez lerro hauen ezartzea. Nafarroako Potasetako
|
Lan
Hitzarmeneko presidente izendatua izan nauk. Bi hilabeteko negoziazioa eta gero, langileek deitu ditek greba orokorrera hilaren [otsaila] 27 astelehenerako.
|
|
|
401. 1996ko irailean ordezkarien eskualdekako bilkurekin hasi zen prestatzen ELA 1997ko
|
lan
hitzarmenen negoziazioa. Hiru helburu orokor paratu zituen:
|
|
|
571. Berme ezaren hiru adibide jarri zituen Elorrietak: euskal arlo publikoan,
|
lan
hitzarmenean onartutako soldata igoera Konstituzio Auzitegiak bertan behera utzi izana eta Funtzio Publikorako Estatutu berriaren proiektuak jasotzen zuen Gernikako Estatutuko hainbat eskumenen indargabetzea, haien artean laurogei mila inguru langileei eragiten zien negoziazio kolektiborakoarena; Langileen Estatutuaren 84 artikuluaren aplikazio eza indar espainolei komeni ez zitzaienean, Prestaku...
|
|
|
Lan gatazkak zirenean ere, ugazabekiko ulerkor bezain langileekiko sorgor agertu ohi ziren Jaurlaritza eta lehendakaria bera ere: 2003ko
|
lan
hitzarmenen negoziazio biziki gatazkatsuaren erdian, kargu hartu zien Ibarretxek ELA eta LABi — non eta Adegiren batzarrean! —" jarrera autoritario eta faxistak" baztertu eta errebindikazioak era demokratiko eta baketsuan egin behar zirela oroitarazteko; 1015 hurrengo urtean, Bizkaiko patronalaren batzarrean, elkarrizketarako borondaterik eza aurpegiratu zien sindikatuei; 1016 ugazabekin hain adeitsu eta gertuko zenak uko egin zion, aldiz, urte betetik gora greban zeramaten Gasteizko Pferd Ruggeberg (Caballito) enpresako langileen ordezkariek egin zioten bilera eskaerari.1017
|
|
|
Gauzak horrela, ELA ez zegoen prest galeriari begirako elkarrizketa sozialaren itxurak egiteko, ezta, akordioa errazte aldera, lan arazo funtsezkoenak —prekarietatea, diskriminazioa, irabazien banaketa— negoziazio agendatik ateratzeko ere: kontsentsuak ez zuen ELArentzat berezko baliorik, ez
|
lan
hitzarmenen negoziazioan, ezta administrazioak parte hartze sozialerako sortutako erakundeetan ere; edukiek neurtu behar zuten kasuan kasuko adostasunaren balioa eta, ganorazko edukirik ezean, sindikatua ez zegoen itxurakeria eta zurikerietarako.1022
|
|
|
ELAren jarrerak,
|
lan
hitzarmenen negoziazioa gogortzeaz gain, eragotzi egiten zuen EAEn ezarritako elkarrizketa, kontsulta edo parte hartzeko instituzioetatik agintariek espero zuten adostasun eta harmonia irudia, eskuarki ELAren —eta LABen— irizpideak ez baitziren bat etortzen enplegu, lan osasun, Prestakuntza Jarraitu edo beste gai gehienetan, Confebasken eta administrazioen irizpideekin.
|
|
|
Edukien garrantzia izango da eredu berriaren ezaugarri bat:
|
lan
hitzarmena ezin da izan aldian behin bete beharreko tramitea, beharginek beren baldintzak hobetzeko darabilten tresna baizik; edukiek esan dute, beraz, zenbatekoa den hitzarmenaren balioa; edukiok, eros-ahalmenaren hobetzea bezalako ohiko eskaerekin batera, diote langile finko tradizionalen egoerari soilik begiratu: elkartasun ikuspegia jaso dute ezinbestean.1081
|
|
|
Hitzarmenaren eraginpean dauden langileen konpromisoa izango da arrakastaren gakoa, hark emango baitio indarra negoziazioari: sindikatuak konpromiso hori sustatu eta babestuko du, baina du ordezkatu; langileen parte hartzea bultzatzea eta bideratzea izango du, hortaz, eginbide nagusi errebindikazio sindikatuak
|
lan
hitzarmenen negoziazioan.
|
|
|
ELAren diskurtso erradikalak eta, batez ere,
|
lan
hitzarmenen negoziazioan erakusten duen oldarkortasunak, harridura sortzen dute:
|
|
|
ELAren
|
lan
hitzarmenetarako estrategia berrituak1088 gainontzeko sindikatuak lekuz kanpo harrapatuko ditu, LABekiko harremanaz aritutakoan ikusi den bezala; baina patronala izango da gehien aztoratuko dena, aldarrikapenen anbizio eta kemenari ohiko negoziazio esparruen arrakalatzea gehituko baitzaio, zalantzan jarriz ugazaba organizazioen izatea bera justifikatzen duen funtzio nagusia: lurraldeko hitzarmenen negoziazioa.
|
|
|
Sasi hitzarmenei normaltasun estatusa emanez erantzungo dio, beraz, Confebaskek ELAren jokabideari: horrela,
|
lan
hitzarmenei berez dagokien interes gatazkari ELAren eta patronalen arteko erakunde gatazka gehituko zaio, zeinaren eragina laster igarriko da, besteak beste, elkarrizketarako gune partekatuen krisian. " Deszertifikazioa" deituko dio Elorrietak patronal eta gobernuak ELAren erradikaltzeari erantzuteko erabiltzen duten mekanismoari: 1090" deszertifikazioak", negoziazio kolektiboaren alorrean, hitzarmen asko sindikatuen gutxiengoarekin sinatzea dakar, sindikatu nagusiaren ordezkaritza" de facto" indargabetuz; parte hartze instituzionalarenean, ELAren" beto eskubidearen aitzakiarekin", organoen erabakiak gutxiengo sindikalaren babesa nahikoa izan dezatela aldeztuko du.
|
|
|
Bizkaiko hormigoi eta harrobietako 2002ko
|
lan
hitzarmenaren negoziazioaren karira sortutako gorabeherek ezin hobeto azaltzen dute" deszertifikazio" prozesu hori: sindikatuaren errebindikazio dinamika indartsuari aurre egiteko, negoziazio arauak hausten ditu patronalak eta, langileen ordezkaritzaren laurdena ere biltzen ez duten sindikatuekin konpontxo eginda, gehiengo zabalaren aurkako sasi hitzarmena ezartzen du; hori nahikoa ez eta, gatazka amaitu ondoren," zigor eredugarria" bilatuko du ELArentzat, auzitegian bost militanteren espetxeratzea eta sindikatuarentzat diru zigor handia eskatuz greban gertatutako kalteen izenean.1091 ELAren ehizaldia irekita dago, bada.1092
|
|
|
Patronalak, arduradun politiko askok eta hedabide jakin batzuek1093 gero eta argiago azaltzen dute ELA elkarrizketa sozialerako eragozpen bihurtu dela,
|
lan
hitzarmenen negoziazioan bezala, parte hartzerako egitura instituzionaletan. Sindikatuaren ustez, ordea, arazoa elkarrizketak izan lituzkeen edukietan datza, gobernuak eta patronalak ez baitute onartzen elkarrizketarako egituretan edota negoziazio kolektiborako mahaietan ELAk planteatu nahi dituen gai goriei buruzko eztabaidarik:
|
|
|
Sindikatuaren ustez, ordea, arazoa elkarrizketak izan lituzkeen edukietan datza, gobernuak eta patronalak ez baitute onartzen elkarrizketarako egituretan edota negoziazio kolektiborako mahaietan ELAk planteatu nahi dituen gai goriei buruzko eztabaidarik:
|
lan
hitzarmen estandar eta bakeosoak baino ez ditu nahi patronalak; harmonia sozialaren erakusle diren argazkiak baino ez, gobernuak. ELA, berriz, ez dago kosmetika lanetarako.
|
|
|
Greba
|
lan
hitzarmenaren negoziaziotik abiatu bazen ere, berehala beste aldarrikapen batzuk hartu zuten lehentasuna grebalarientzat: enpresak egin nahi zuen langile kopuruaren murrizketa, egitekotan, erregulazio prozeduraren bitartez egin zezala eta ez gerentziak bere kabuz bereizitako beharginen kaleratzearen bitartez; horrekin batera, enpresak onar zitzala berriro" errendimendu baxuagatik" kaleratutako bi emakume haurdun, bata, gaisorik, bestea; grebak aurrera egin ahala, gerentziak erruz erabili zituen zigor eta despidoen erretiratzea gehituko zitzaion grebaren helburuei.
|
|
|
Eguneroko borrokarekin batera, etengabeak izan ziren akordio batera iristeko ahaleginak, zeintzuetako batean ELAren idazkari nagusiak ere hartu zuen parte. ...ekonozitzen zitzaien lanera itzultzeko eskubidea, enpresak aurkeztu asmo zuen Plan Industrialak erregulazio espedientearen prozedura jarraitu zuen, eta borondatezko baja indemnizatuak eta aurre erretiroak aurreikusi ziren; espedientea grebalarien aurkako errepresalia gisa erabili ez zedin, arbitraje prozedura aurreikusi zen erregulazioan sartuko ziren langileak zehazteko; grebari hasiera eman zion
|
lan
hitzarmenari dagokionean, %20ko igoera hitzartu zen haren iraunaldirako.
|
|
|
Legebiltzarkide sozialista lehenagotik ere ari zen Estatu osoan ongi eta Nafarroan bikain1128 funtzionatzen zuen elkarrizketa soziala EAEn posible bihurtuko lukeen harri filosofalaren bila, Fernando Maura popularra edota CCOO eta UGT ari izan ziren bezala.
|
Lan
hitzarmenen alorrean, gutxiengo sindikalarekin itun iruzurtiak sinatzeko lotsa galdu zuenean eskuratu zuten sorgin harri hori patronalak eta gobernuak. Elkarrizketa sozial instituzionalean, ordea, organoen arau zorrotzek zailago egiten zuten ELAk LABekin osatzen zuen gehiengoa saihestea; arazo" tekniko" horrentzako konponbidea eskatzen ari ziren aspalditik aipatutako alderdi eta sindikatuak, hedabide jakin batzuen babesarekin, eta Joseba Azkarraga Lan Sailburua ere horrelako soluzioren bat iradokitzera iritsi zen.
|
|
|
ELAk badaki, negoziazio kolektiboa birbanaketarako garrantzia handiko tresna izanda ere, ezin duela bere ahalegina
|
lan
hitzarmenetara mugatu: batetik, langile klasearen parte bat —langabetuak eta jubilatuak, esaterako— lan hitzarmenen aplikazio eremutik kanpo geratzen delako; bestetik, lan hitzarmenetan nekez irabazitakoa erraz galdu daitekeelako etxebizitza, zerbitzu publiko edo babes sozialerako politika egokirik ezean.1130 Hori horrela izanda ere, ELAk aitortu behar du urteetan bere arreta batik bat negoziazio kolektiboan jarria izan duela, eredu sozialaz zegokion ardura atzenduta.
|
|
|
ELAk badaki, negoziazio kolektiboa birbanaketarako garrantzia handiko tresna izanda ere, ezin duela bere ahalegina lan hitzarmenetara mugatu: batetik, langile klasearen parte bat —langabetuak eta jubilatuak, esaterako—
|
lan
hitzarmenen aplikazio eremutik kanpo geratzen delako; bestetik, lan hitzarmenetan nekez irabazitakoa erraz galdu daitekeelako etxebizitza, zerbitzu publiko edo babes sozialerako politika egokirik ezean.1130 Hori horrela izanda ere, ELAk aitortu behar du urteetan bere arreta batik bat negoziazio kolektiboan jarria izan duela, eredu sozialaz zegokion ardura atzenduta. Orain, ordea, 90ko hamarraldian berreskuratzen hasitako gai sozialei bete betean heldu nahi die ELAk, IX. Kongresuak (1997) jarri eta X. (2000) eta XI. (2004) Kongresuek indartutako lan ildoek erakusten duten moduan.
|
|
|
ELAk badaki, negoziazio kolektiboa birbanaketarako garrantzia handiko tresna izanda ere, ezin duela bere ahalegina lan hitzarmenetara mugatu: batetik, langile klasearen parte bat —langabetuak eta jubilatuak, esaterako— lan hitzarmenen aplikazio eremutik kanpo geratzen delako; bestetik,
|
lan
hitzarmenetan nekez irabazitakoa erraz galdu daitekeelako etxebizitza, zerbitzu publiko edo babes sozialerako politika egokirik ezean.1130 Hori horrela izanda ere, ELAk aitortu behar du urteetan bere arreta batik bat negoziazio kolektiboan jarria izan duela, eredu sozialaz zegokion ardura atzenduta. Orain, ordea, 90ko hamarraldian berreskuratzen hasitako gai sozialei bete betean heldu nahi die ELAk, IX. Kongresuak (1997) jarri eta X. (2000) eta XI. (2004) Kongresuek indartutako lan ildoek erakusten duten moduan.
|
|
|
968. Akordioa otsailaren 17an aurkeztu zuten hiru sindikatuek. Egia da ordurako
|
lan
hitzarmenei begira zituen asmoak aurkeztuak zituela ELAk urtarrilaren 24an Donostiako Atano pilota-lekuan egindako mitinean, sindikatuko 3000 ordezkari ingururen aurrean; ondoren egin zen manifestazioaren buru egiten zuen pankartak sindikatuaren aldarte oldarkorra erakutsi nahi
|
|
|
979. Lurraldekako
|
lan
hitzarmen sektorialen alde arestian izandako jarrera aldatua zuen ELAk. Andoni Kaierok nabarmendu duen moduan(" Sindicatos y Marco Vasco de relaciones laborales", Revista Internacional de Estudios Vascos, 44, 1, 1999, 89, www.euskomedia. org/ PDFAnlt/ riev/ 44/ 44089116.pdf), 80ko hamarraldian sektoreko hitzarmen probintzialen jarraitutasuna Langileen Estatutuak (1980) ahalbidetzen zuen zentralizazioaren aurkako harresi gisa erabili zuen ELAk; horrela, 1984an Lan Harremanen Kontseiluan ELA, CCOO eta Confebaskek sinatu zuten Gatazka kolektiboak konpontzeko prozedurari eta Negoziazio Kolektiboari buruzko Akordioaren 4 artikuluan, sinatzaileek komenioen jarraitutasunaren aldeko konpromiso argia hartu zuten:
|
|
|
2000ko hamarraldian, berriz, zentralizazioaren mehatxua urrutiago ikusten zen, Langileen Estatutuaren erreformari (1995) eta euskal sindikalismoaren sendotzeari esker; langileen kondizioen narriadurari aurre egiteko gauza ez zen negoziazio kolektiboaren errutinak kezkatzen zuen orain ELA: aurrekoaren segida baino ez zen
|
lan
hitzarmenak ez zuen jada balio lan munduak jasandako eraldaketari erantzuteko; arazo berriei aurre egingo zizkien negoziazio molde eta, behar izanez gero, esparruak bilatu behar zituen sindikatuak.
|
|
|
995. Pentsa liteke
|
lan
hitzarmenen karira ugazaba elkarteekin zein ordenuko sindikatuekin zuen harreman normalizatuak eta parez pareko estatusak bere balioa zutela Ezker Abertzalearentzat, LAB baitzen proskripzio politikoa jasaten ari zen mugimenduari geratzen zitzaion erreferentzia publiko nagusia. Bestalde, bere marka politikoak legez kanpo zeuden arren, Ezker Abertzalea PSE EErekin harremanak ardazkatzen ari zen hartan, lagungarria zatekeen LABen UGT eta CCOOkiko hurbiltasuna.
|
|
|
presoak, euskara, negoziazio kolektiboa orduen aldarrikapena barne, soldata soziala... ...aurretik bi sindikatuen arteko arazoak argitu gabe; negoziazio kolektiboaren inguruan gertatzen ari diren arazoen bideratzea lehenesten du ELAk; arlo politikoan, berriz, Ezker Abertzaleak jarritako agendaren menpe dakusa LAB, urtarrilaren 27ko grebak beste behin konfirmatu duen bezala; distantzia gorde nahi du ELAk, LABek norabide sindikal eta politikoa argitzen duen bitartean, baina, aldi berean,
|
lan
hitzarmenetan bereziki Gipuzkoanelkarrekin aritzeko modua egin nahi luke.
|
|
|
1023. 2007ko otsailean igorri zion idazkari nagusiak haustura gutuna lehendakariari," Nazio Batzordearen izenean". Gutunaren arabera, Jaurlaritza, gero eta usuago, erakunde bakoitzaren ordezkaritza maila aintzat hartu gabe ari da jokatzen sindikatuekiko harremanean,
|
lan
hitzarmenak gutxiengoekin sinatuz, edota parte hartze sozialerako erakundeetan sindikatuen gehiengoz erabakitzeko ahalmena menustuz; jokabide horrek gutxietsi egiten du sindikatuen ordezkaritza, zeinarentzat alderdiek bere ordezkaritzari aitortzen dioten begirune instituzional bera exijitzen baitu ELAk. Bere ordezkaritza maila balioetsiz, EAEn sendotu berri duen nagusitasun nabarmena gogorarazten dio ELAk lehendakariari; are gehiago, hauteskunde politikoak eta sindikalak alderatuz, partizipazio instituzionala lortu duten sindikatuen artean ELAk erdietsitako %45etik gorako portzentajea," zure Gobernuko alderdiek Legebiltzarrean dutena baino handiagoa" dela zehazten dio, ozarkeria" barkatu atrebentzia" tartekiaz nolabait leunduz.
|
|
|
Enpresa mailan, aipagarriak dira Guardian Llodio, Lesakako Aceralia edota Nerbioi Ezkerraldeko Babcock lantegietan gertatutako aferak: Laudioko multinazionalean ELAk sindikatutik egotzi zituen lantegian zituen bost ordezkaritik hiru, Nazio batzordeak 2001eko
|
lan
hitzarmenen negoziaziorako ezarritako ildoari muzin eginda, langile berrien aurkako kondizioak ezartzen zituen zazpi urterako hitzarmena sinatu zutelako. Lesakako altzairutegian sail sindikaleko hainbat ordezkari historiko izan ziren ELA utzi eta UGTra pasatu zirenak —ahal izan zuten afiliatu gehien beraiekin eramanda, Metaleko Federazioak prekarietatearen eta bereizkerien aurkako jarrera argiagoa exijitu zienean;" ezinbesteko berrikuntza" izan zen, Jose Luis Vidal ELA Metaleko arduradunaren ustez, etorkizunerako oinarriak jartzeko balioko zuena (Astekaria, 78,); bi urte geroago lantegian egingo ziren hauteskunde sindikalak ELA berrituak irabaziko zituen.
|
|
|
2004an ELA, LAB eta ESKrekin sinatu zuen Bizkaia eta Gipuzkoan Jaurlaritzak zituen egoitzetako garbitzaileen soldatak maila bereko langile publikoenekin parekatzea; Arabako egoitzetan aurretik zegoen lortua berdintasun hori. Bizkaiko Aldundian ere, Foru eta Toki Administraziorako Eudel eta CCOOk sinatutako sasi akordioa indargabetu zuen Aldundiak ELAk eta LABekin adostutako
|
lan
hitzarmenak. Aurrerago, Bizkaiko Aldundian lortutako akordioa EAEko toki Administrazio osora hedatuko da.
|
|
|
Hobetuzen zegokien presidentetzari uko egitea adostu berri zuten bi sindikatuek Confebaskek lanbide heziketako zentroei Hobetuzek sustatutako kurtsoak emateko aukera xuhurtzen zielako, kurtso horiek diru iturri bihurtuak baitziren patronalarentzako. Hala ere, koska nagusia ELA zela ematen zuen; badirudi hainbatetan gehiengorik gabeko
|
lan
hitzarmenak babestu izan zituen LABengandik jarrera malguagoa espero zutela" elkarrizketa sozialaren" aldezkariek.
|
|
|
afiliatu kopuruaren zehaztasuna (83.196 lagun) egiaztatzeko aukera eman zien kazetariei eta txosten ekonomikoa ere publiko egin zuen.294 Aurrera begira, bi helburu nagusi jarri zizkion ELAk bere buruari: antolakuntzaren alorrean, barne egituren garapena eta eraginkortasuna ELAk osatzen zuen" proiektu integralaren" 295 barruan; negoziazio kolektiboarenean, berriz, kanpotik zetorkion zentralizazioaren mehatxua ahaztu gabe ere, barne jardueran txertatutako ohikeria eta inertzia astindu nahi izan zituen Kongresuak,
|
lan
hitzarmenen negoziazioa era sistematikoagoan, antolatuagoan eta zehatzagoan egiteko.
|
|
|
Bateraezina bateratzeko ahaleginean, Euskadiko CCOOk erdibidekoa omen zen formula proposatu zuen
|
lan
hitzarmenetarako: negoziazio artikulatua.
|
|
|
Artean Aberri Egunerako agiriaren zurrunbiloa baretu gabe, etorri zen Maiatzaren lehena. ELAk eginahalak egin zituen CCOO bi sindikatu abertzaleekin batera izan zedin manifestazioan, harreman hura gorde nahi baitzuen, batez ere
|
lan
hitzarmenen negoziazioari begira; CCOOk UGTri ere deitzeko kondizioa jarri zuen, ELArentzat onartezina zena, Josu Fraderen sindikatua euskal esparruaren aurka erakusten ari zen oldarkortasuna ikusita; luzamendu eta aitzakia askotxoren ondoren, Maiatzaren Lehena EAEn UGTrekin ospatuko zuela iragarri zuen CCOOk; Nafarroan, aldiz, bakoitza bere aldetik joango ziren UGT eta CCOO.
|
|
|
Sindikatuei dagokienean, UGT eta CCOOn arteko ituna dago indarrean, Espainian zein Nafarroan, ELA guztiz kanpoan uzten duena; ELAko militanteek ez dute, beraz, inolako erru konplexurik izan behar frentista deitzen dituztelako hain justu ere frontea osatu dutenek. Frontea osatzeko asmorik ez du, baina, ELAk; aitzitik, uste du ona litzatekeela beste sindikatuekin elkarlanean aritzea, nahiz eta onartu behar duen egungo UGTren jarrera zentralista itxiak erabat eragozten duela lankidetza; EAEn CCOOk erakusten duen jarrera malguagoari esker, ordea, unean uneko kolaborazioak bilatu lirateke —hala nola
|
lan
hitzarmenen negoziazioan eta Prestakuntza Jarraitua bezalako gaietan— jakinda, hala ere, gaurkoz ez dagoela inolako oinarririk Euskadiko CCOOkin aliantza sakonagorik aurreikusteko.368
|
|
|
Epe motzera" eguneroko lanean" eman ditzake etekin onenak elkarlanak, batez ere
|
lan
hitzarmenen negoziazioan; horrek, ordea, plataformak negoziazio mahaira eraman aurretik, gutxieneko baldintzak LABekin adostea eskatuko lioke ELAri; txostenak onartzen du zaila dela, baina ahal den neurrian saiatu beharreko aukera dela deritzo," helburua ez baita hitzarmenak sinatzea, ahalik eta emaitza onenak lortzea baizik".
|
|
|
Hausnarketaren ondorio gisa, Batzorde Exekutiboak koadroak animatzen ditu ekintza batasunaren aukeran sinetsi eta hura garatzera: inozoak izan gabe, LAB lehiakide dugula ahaztu gabe, baina, aldi berean, epe motzeko etekinetatik harago begiratuta, arlo bakoitzari —direla
|
lan
hitzarmenak, instituzioetako parte hartzea edo aldarrikapen konfederalak— dagokion erritmoa emanez," beti klabe ahalik eta sindikalenean, baina zeinahi" kointzidentzia politiko" amore ematetzat hartua izan daitekeenaren beldurrik gabe".
|
|
|
Egiteko eskerga dugu esku artean:
|
lan
hitzarmenen negoziazioa, afiliazioa, hauteskundeak, militanteak erakartzea, enpresetako ohiko bisitaldiak, sail sindikalak eta herri batzak antolatzea, zerbitzuak; formazioak garrantzia berezia hartzen du, korrontearen kontra aritzeko ongi finkatutako ideiak behar baititugu.
|
|
|
Azterketa gogorra du sindikalgintzak: gogor erantzun behar dugu lantegietan eta
|
lan
hitzarmenen negoziazioan, baina baita kalean ere, jendarte osora eraman behar baitugu erreforma hauen zioaren, arduradunen eta ondorioen azalpena. Hurbileko sindikatuekin elkar hartuta, kanpaina orokor indartsua antolatu behar dugu enpleguaren alde eta bereizkeriaren eta esplotazioaren aurka:
|
|
|
negoziazio esparruak babestu, prozedurak finkatu, mintzaideen arteko harremanak maiztu eta instituzionalizatu, eta negoziazioa faboratu eta bultzatuko zuten euskarriak ezarri; ikusi dugu ELAren afana ez zela hutsala izan:
|
lan
hitzarmen gehienak Euskadin negoziatzen ziren, sindikatu eta ugazaba elkarteak usu batzen ziren Lan Harremanen Kontseiluaren gerizpean eta lan gatazkak bideratzeko prozedurak ere adostasunez ezarriak ziren; are gehiago, Espainiako Gorteek onartu berria zuten Langileen Estatutuaren 84 artikuluaren aldaketak urteetan xerkatutako berme juridikoa eskaintzen zion ELAren negoziazio esparruari....
|
|
|
Baina negoziazio esparruen eta
|
lan
hitzarmenen jarraitutasunaren inguruan lortutako arrakastak ez du sindikatua gogobetetzen, ikusten baitu sinatutako hitzarmenek ez dutela lan kondizioen gainbehera galarazten eta aberastasunaren banaketa gero eta areago lerratzen dela ugazaben alde; horrekin batera, langabetuen kopurua izugarri hazi da400 eta, lana dutenen artean ere, prekarietatea eta bereizkeria hedatzen ari dira; sindikatuak e...
|
|
|
Arazoon tamainako erantzuna emateko ahaleginean, negoziazio jarduera eraberritzen saiatuko da ELA, metodologia nahiz edukietan: ...angileen parte hartzea sustatuz; edukien aldetik, lanaldiaren murrizketa —lanpostuak gehitzeko, kontratu prekarioen gutxitzea, langile berrien aurkako diskriminazioen debekua, eta azpikontrata zein Aldi Baterako Lan Enpreseen (ABLE) aurkako neurriak bezalako gaiak jarriko ditu ELAk negoziazio mahai gainean.401 Azken batean, ohikeria astindu eta anbizioz eta oldarkortasunez heldu nahi dio ELAk
|
lan
hitzarmenen negoziazioari, borroka eta tinkotasuna ezinbestekoak ikusten baititu aldarrikapen moderatuenak ere lortzeko.402
|
|
|
Ikusi dugu zein funtsezkoa zen ELArentzat trabarik gabeko autonomia kolektiboa, 232 hari esker burutu baitzezakeen bere eginbeharrik behinenena:
|
lan
hitzarmenen negoziazioa; horrez gain, lan harremanen esparru propioa egituratzeko baliabide garrantzitsua zen autonomia kolektiboa, Gernikako Estatutuaren hutsune sozial larria, hein batean bederen, berdindu zezakeena.
|
|
|
ELA ere gertu zegoen bere esparrua defendatzeko; uste zuen, gainera, inguruabarra trantsizioaren hasieran baino aldekoagoa zuela, azken urtetako bilakaerak euskal esparruaren fabore egin baitzuen: sindikatu abertzaleen pisua Langileen Estatutua onartu zenean baino nabarmen handiagoa zen; 237 lurralde mailako
|
lan
hitzarmen sektorial gehienak finkatuak ziruditen; EAEri zegokionean bederen, urrats garrantzitsuak emanak ziren lan harremanen inguruko erakundetzean, batez ere Lan Harremanen Kontseiluaren jarduerari esker; langileen artean eta, oro har, jendartean oso hedatua zegoen bertako lan baldintzak bertan negoziatu behar zirenaren ustea, eta inork gutxik ulertuko zuen ordura arteko eraikuntza edo ostalar...
|
|
|
Esan eta egin, Madrilen indartzen ari zen oldar zentralistaren zerbitzura jarri zuen Luesmak Lan Saila. Gatazkak goia joko zuen 1993an Luesmaren Sailak Gipuzkoako Eraikuntzako
|
lan
hitzarmena —Adegi, ELA eta CCOOk sinatu zutena— atzera bota eta epaitegira bidali zuenean, Eraikuntzako" hitzarmen nazionalaren" aurkakoa zelakoan. Manuel Garnacho, UGTko Eraikuntza Federazioko idazkari nagusiak iragarritakoa betetzen ari zen Luesma:
|
|
|
Sindikatuen jokabidearen aldetik, CCOO eta UGTk errebindikazioak apaldu eta negoziazioaren dinamika zapuzteko erakusten ari diren joeraz ohartarazten du. Euskal gehiengo sindikalak
|
lan
hitzarmenen negoziazioan darabilen burubide eskasa ere aipatzen du, 1997ko hitzarmenetan inoiz baino ageriago geratu dena; ELA berak ere badu zer zuzendurik negoziazioetan hautemandako akatsak konpontze aldera.
|
|
|
|
Lan
hitzarmenen negoziazioa aldatu beharra zegoen —esplikatu zuen Elorrietak— ohiko negoziazio jardueraren emaitza apalegiak hobetu nahi baziren; hortaz, errutina astindu behar zen, hitzarmenak hobeto prestatu, esparru egokienak hautatu —enpresa mailako negoziazioa baztertu gabe—, edukiak landu, langileen parte hartzea sustatu eta, beharrezko balitz ere, gatazkarako kondizioak jar...
|
|
|
ELAk greba kutxaz luzatutako proposamendua eskuzabala zen, alde batetik, lehiakidearen egoera konparatiboa hobetzea zuelako helburu; baita interesatua ere, aldi berean,
|
lan
hitzarmenetarako zituen asmoak gauzatu ahal izateko, negoziazioari bete betean heltzeko gai izango zen LAB behar zuelako ELAk alboan. ELAk argi zuen bi sindikatuek ez bazuten, nola edo hala, greba kutxaren gordiar korapiloa askatzen, haien lankidetzak ez zuela eskura zuen garapena lortuko.
|
|
|
Trantzearen larritasunari ahalik eta zintzoen erantzuten saiatuko zen ELA: " gehiengo sindikaleko" kideekin batera lan erreformaren aurkako kanpaina burutu zuen, 602 baina, batez ere, maila guztietako
|
lan
hitzarmenen negoziaziora eraman zuen enpleguaren aldeko eta lan kondizioen narriaduraren aurkako aldarrikapena: ekoizpenaren hobekuntza enpleguaren eta soldaten hobekuntzara eramatea zen sindikatuak 1998rako zehaztu zituen errebindikazioen xedea.603
|
|
|
ELAk eta LABek ikusten zuten LHKko eztabaidaz eta
|
lan
hitzarmenetako negoziazioez gainera, kontzientziazio eta mobilizazio lan handia egin behar zela gizartean enpleguaren aldarrikapenaren inguruan; lan hori nola egin behar zen zehazterakoan, ordea, erakunde baten eta bestearen ikuspegiak ez zetozen bat: ELAk 1998ko lehen urte erdirako proposatzen zuen sei hilabeteko kontzientziazio eta mobilizazio kanpainari, 606 apirilean greba orokorra egiteko konpromisoa eransten zion LABek; ELArentzat LABen ikuspegia oso mekanizista zen, lehentasuna kanpainaren zentzua eta helburuak jendartean barneraraztea baitzen, eta soilik ondoren ikusi ahal izango zen greba orokorra deitzeko baldintzarik ba ote zegoen; ELAk susmatzen zuen LABek greba orokorra deituko zela bermatu nahi zuela ororen gainetik, eta askoz gutxiago inporta zitzaiola gainerakoa.
|
|
|
ELAren eskabideak ondo errotuta zeuden euskal sindikatuen eta patronalaren errealitatean, eta
|
lan
hitzarmen propioen praktika sendotuan; hortaz, legeari arrazoizko errealitate hori babestea zegokion, eta ez berez egoki funtzionatzen zuena hankaz gora jartzea. Arrazoibide hori leit motiv bihurtuta, lanean jarri zen sindikatua, jendartean zein arlo instituzionalean.
|
|
|
Bestalde, 84 artikulu berriaren eragina
|
lan
hitzarmen arruntetatik haratago zihoan: lanbide arteko hitzarmenak eta gai zehatzei buruzko itunak askatasun osoz egiteko aukera ere errekonozitzen zien euskal eragileei.
|
|
|
Akordioa euskal esparruarentzat eta, bereziki, euskal sindikalismoarentzat mehatxu zuzentzat hartu zuen ELAk, Prestakuntza Jarraituaz gain, negoziazio kolektiboa gobernatzeko tresna garrantzitsua eskuetaratzen baitzien akordioak sindikatu eta patronal espainolen goi organoei: Prestakuntza Jarraituaren administrazio zentralizatuak
|
lan
hitzarmen" nazionalen" euskarri eta sustatzaile izan behar zuen, eraikuntza sektorekoak berehala erakutsiko zuen moduan.
|
|
|
abertzaleen arteko elkarlana sustatu nahi zuen, alde batetik; bestetik, LAB gero eta presenteago zegoen ELAk bere lan sindikal behinena garatzen zuen eremuan:
|
lan
hitzarmenen negoziazioan, nola arlo instituzionalean, 1988tik Lan Harremanen Kontseiluko kide baitzen; azkenik, lan harremanen esparru propioaren aurrean CCOOn zalantzak eta UGTn aurkakotasuna ikusita, ezin egokiago letorkioke ELAri Lan Harremanen Kontseiluan eta lan hitzarmen gehienen negoziazioan nagusitasuna emango liokeen sozioa.
|
|
|
abertzaleen arteko elkarlana sustatu nahi zuen, alde batetik; bestetik, LAB gero eta presenteago zegoen ELAk bere lan sindikal behinena garatzen zuen eremuan: lan hitzarmenen negoziazioan, nola arlo instituzionalean, 1988tik Lan Harremanen Kontseiluko kide baitzen; azkenik, lan harremanen esparru propioaren aurrean CCOOn zalantzak eta UGTn aurkakotasuna ikusita, ezin egokiago letorkioke ELAri Lan Harremanen Kontseiluan eta
|
lan
hitzarmen gehienen negoziazioan nagusitasuna emango liokeen sozioa.
|
|
|
Negoziazio kolektiboaren arloan ondo eutsi zitzaion, oro har, zentralizazioaren oldarrari, eta
|
lan
hitzarmenen esparru gehienak gorde ahal izan ziren. Lan Harremanen Kontseilua ez zen 1982ko iraila arte eratu, 145 baina, behin eratu eta gero, abiada onean hasi zen lanean:
|
|
|
Laster iritsi ziren lehen emaitzak: 1980an foru eta toki administrazioetako lehen
|
lan
hitzarmena sinatu zen; 1984an lehen hauteskunde sindikalak egin ziren euskal administrazioan, eta 1985an eta 1986an administrazio autonomoko eta Ertzaintzako lehen lan hitzarmenak adostu ziren.
|
|
|
Laster iritsi ziren lehen emaitzak: 1980an foru eta toki administrazioetako lehen lan hitzarmena sinatu zen; 1984an lehen hauteskunde sindikalak egin ziren euskal administrazioan, eta 1985an eta 1986an administrazio autonomoko eta Ertzaintzako lehen
|
lan
hitzarmenak adostu ziren.
|
|
|
|
Lan
hitzarmenen negoziazioaren inguruan azaltzen zen inon baino argiago bi eredu sindikalen arteko aipatutako lehia; nork negoziatu behar zuen: langileen asanbladak ala sindikatuetako ordezkariz osatutako batzordeak?
|
|
|
1988ko azaroko krisiaren atzean ez zegoen, hortaz, ideologia edo estrategiari buruzko diferentziarik; ez zen eztabaidatzen ELAk ordura arte
|
lan
hitzarmenen negoziazioan, politika instituzionalean, aliantzetan edo autogobernuaren gaian jarraitutako norabidea. Erreleboa bultzatu zuen gehiengoarentzat, jokamoldea zen aldatu beharrekoa, barne zereginean zein kanporako jardueran; ez zen norabide kontua, jarrera kontua baizik:
|
|
|
Langileen defentsa ez da
|
lan
hitzarmenekin amaitzen, esango zuen Elorrietak: 179" politika ekonomikoan eta politika sozialean ere konprometitu beharra daukagu eta gure aldarrikapenak plazaratu".
|
|
|
A inguruan sortutako konfrontazio giroan, itun orokorrik gabe, eskuak libreago zituzten Euskadiko UGT eta CCOOk 1989ko negoziazio kolektiborako; egoera ekonomikoaren suspertze zantzuek ere aldarrikapenerako abagune hobea iradokitzen zuten. Laster hasi zituzten hiru sindikatuek
|
lan
hitzarmenetarako ildo nagusiak adosteko harremanak eta, 1989ko urtarrilaren 16an, negoziazio kolektiborako akordioa aurkeztu zuten: prekarietatearen aurkako borrokari ematen zitzaion lehentasuna, lan hitzarmenak betearazteko neurri eraginkorrak exijitzen zitzaizkion administrazioari, eta lan hitzarmenik gabeko langileentzako hitzarmena negoziatzeko asmoa jasotzen zen.
|
|
|
Laster hasi zituzten hiru sindikatuek lan hitzarmenetarako ildo nagusiak adosteko harremanak eta, 1989ko urtarrilaren 16an, negoziazio kolektiborako akordioa aurkeztu zuten: prekarietatearen aurkako borrokari ematen zitzaion lehentasuna,
|
lan
hitzarmenak betearazteko neurri eraginkorrak exijitzen zitzaizkion administrazioari, eta lan hitzarmenik gabeko langileentzako hitzarmena negoziatzeko asmoa jasotzen zen. Hurrengo bi urtetan ere negoziazioaren inguruko akordioak sinatuko ziren, beti ere hiru probintzietara mugatuak:
|
|
|
Laster hasi zituzten hiru sindikatuek lan hitzarmenetarako ildo nagusiak adosteko harremanak eta, 1989ko urtarrilaren 16an, negoziazio kolektiborako akordioa aurkeztu zuten: prekarietatearen aurkako borrokari ematen zitzaion lehentasuna, lan hitzarmenak betearazteko neurri eraginkorrak exijitzen zitzaizkion administrazioari, eta
|
lan
hitzarmenik gabeko langileentzako hitzarmena negoziatzeko asmoa jasotzen zen. Hurrengo bi urtetan ere negoziazioaren inguruko akordioak sinatuko ziren, beti ere hiru probintzietara mugatuak:
|
|
|
Egoera kontraesankorra bizi du LABek: alde batetik, herri honen jarduera demokratiko eta instituzionalean parte hartu nahi ez duen aukera politiko bati lotuta dago, baina, bestetik, lantegietan duen presentziak jokabide sindikal arruntera behartzen du,
|
lan
hitzarmenen negoziaziora, besteak beste. Dena den, LABek zinezko sindikatu bezala jokatu nahi badu, portaera mudatu eta birmoldaketa sakona burutu duela irizten dio txostenak.
|
|
|
Espainian ezarriko den lan harreman eredua xedatzen ari da 1979 urtean:
|
lan
hitzarmenen negoziazioa, langileen ordezkaritza eta greba eskubidea arautuko dituzten legeen zirriborroak mahairik mahai dabiltza Madrilgo bulegoetan. Eztabaidatzen ari diren gaien artean, arreta berezia jarriko die ELAk lan harremanen zentralizazioa erraztu dezaketenei; izan ere, langileei dagozkien gaiak, bereziki lan hitzarmenak, estatu mailako eragileek erabakitzen badituzte, zeharo murriztuko da euskal sindikalgintzaren eragin eremua.101
|
|
|
lan hitzarmenen negoziazioa, langileen ordezkaritza eta greba eskubidea arautuko dituzten legeen zirriborroak mahairik mahai dabiltza Madrilgo bulegoetan. Eztabaidatzen ari diren gaien artean, arreta berezia jarriko die ELAk lan harremanen zentralizazioa erraztu dezaketenei; izan ere, langileei dagozkien gaiak, bereziki
|
lan
hitzarmenak, estatu mailako eragileek erabakitzen badituzte, zeharo murriztuko da euskal sindikalgintzaren eragin eremua.101
|
|
|
Lan Harremanen Kontseilua eta bertan landuko diren joko arau eta prozedurei buruzko akordioek109 lagunduko dute zentralizazioaren aurreko harresi hura sendotzen. Dena du, laster ikusiko baita —Langileen Estatuturako CEOE eta UGTen arteko isilpeko ituna ezagutzen denean—
|
lan
hitzarmenen negoziazioa zentralizatzeko asmoak ez direla ELAren irudipen hutsak.
|
|
|
ELArentzat Lan Harremanen Esparruaren sustapenean garrantzia handiko ardura dagokie Autonomia Estatutuak sortuko dituen instituzioei. ...a lan harremanetarako eskumen legegilerik emango, baina Eusko Jaurlaritzak, horretara jarriz gero, asko egin ahal izango du betearazpen eta antolakuntza ahalmenak erabilita, Lan Harremanen Kontseiluaren sorrerarekin ikusiko den moduan; arlo publikoko langileen erregimenari dagokionean ere, bertako instituzioek euskal esparruaren alde jokatu ahal izango dute, esate baterako, ELAk aldarrikatzen duen
|
lan
hitzarmenak negoziatzeko eskubide osoa errekonozituz.
|
|
|
Dena dela, hurrengo urtetan, zentralizazioaren oldarraren kariaz euskal esparruan
|
lan
hitzarmenak negoziatzeko eskubidea bera ere auzitan jarriko da eta negoziazio askatasuna babesteko ahaleginak hartuko du erabateko lehentasuna ELAren eginbidean.
|
|
|
80 hamarraldiaren hastapenean gainditua zuen ELAk hiruzpalau urte lehenago larritzen zuen biziraupenaren erronka: 45.000 lagunetik gorako afiliazioak oinarri sendoa bermatzen zion proiektuari; ordezkaritzari zegokionez, EAEko lehen sindikatua izatea lortua zuen; behinola larria izan zen eladioen auzia, Bilbo inguruko enpresa bakan batzuetan baino ez zen jadanik arazo;
|
lan
hitzarmen gehienak bertako eragileen artean negoziatzen ziren; eta lan harremanen esparruaren aldarrikapenak lekua irabazia zuen euskal politikaren agendan. 80ko ELA nor zen lan munduan eta euskal erakundeen artean.
|
|
|
Gehienbat langile gaztez osatuta zegoen taldearen eragina ez zen bailarara mugatu; beste eskualde batzuetan ere, Gipuzkoan batik bat, kideak egiten joan ziren, hein handian JOCen eskuratutako harremanak baliatuta. Lan arazoetara oso atxikia zegoen taldea; horrela, esate baterako, Azpeitia, Zarautz eta Elgeta aldeko zurgintza lantegietan
|
lan
hitzarmenak lortu zituzten. Balentin Bengoak zuen itzalagatik, bengoatarrak bezala ezagutua izan zen Urolako taldea.
|
|
|
88. ELArentzat zeinahi mailatan, enpresakoa barne, negoziatzeko eskuak libre izateak zuen garrantzia erakusten digu 1977ko udan Gipuzkoako Metalgintzako
|
lan
hitzarmenarekin gertatutakoak: negoziazio mahaian sei hilabeterako akordioa itxi zen, hiru hilabeteren ondoren soldaten berrikuspena jasotzen zuena; langileen ordezkariak azken testua sinatzera joan zirenean, ikusi zuten Adegik aitzin-solas edo sarrerako testu bat erantsi zuela, non hitzarmena indarrean zegoen bitartean bake soziala mantentzeko konpromisoa aipatzen zen; ELAko ordezkaritzaren buru ziren Karlos Gereñu eta Jose Mari Larrañagak uko egin zioten gainerakoan oso ona zen akordioa sinatzeari, aitzin-solas hura kentzen ez bazen; denek sinatu zuten, CSUT, SU eta asanbladetako ordezkarien komisioak barne, ELAk izan ezik; hainbat aste geroago, Adegik aitzin solasa kendu zuen eta ELAk hitzarmena sinatu ahal izan zuen.
|
|
|
101. Negoziazio kolektiboari buruzko lege proiektuak estatu osoko ordezkarien %10ren baldintza jartzen zuen sindikatu bat
|
lan
hitzarmen" nazional" baten negoziazioan parte izan zedin; betekizunak ELA negoziazio horietatik kanpo uzten zuen.
|
|
|
125. Gatazken konpontzeko prozedurari buruzko lehen akordioa (PRECO) 1984an sinatu zuten Confebask, ELA eta CCOOk; UGTk ez zuen onartu. Honekin batera negoziazio kolektiboan legitimazio eta prozedura arauak errespetatzeko eta
|
lan
hitzarmenen jarraipena bermatzeko konpromisoa sinatu zuten hiru eragileek.
|
|
|
1994an abiatu prozesuan ETAren" interferentziek" zapuzten bazuten ELA eta LABen arteko lankidetza, orain sindikatuaren eginkizunari eta jokabideari buruzko diferentziak dira gatazka iturri nagusia:
|
lan
hitzarmenen negoziazioari buruzko diferentziak, alde batetik; sindikatuaren inplikazio politikoaren nolakotasunari buruzkoak, bestetik;
|
|
|
" Euskal sindikalismoak azterketa, estrategia eta helburu propioak izan behar ditu, dagozkion klase interesetatik abiatuta, betiere. Ezin da menpeko izan, ezta mugimendu politikoak emandako aginduak bere esparruan aplikatzen jardun ere"; lehiarako grinak eragiten zituen, berriz,
|
lan
hitzarmenen negoziazioan maizten ari ziren arazoak, zeintzuetan LAB" arau oinarrizkoenak ere haustera iritsi izan da". 870
|
|
|
ELAri zeharo makurra iruditzen zitzaion lehia horretan LAB hainbat sektore eta enpresetako
|
lan
hitzarmenetan izaten ari zen jokabidea: Eusko Jaurlaritzarekin gehiengorik gabe sinatutako akordioa, Bizkaiko zurgintza sektoreko gatazkan izandako jokabidea872 edota Iruñako Expert en egindako azpikeria aurpegiratzen zizkion, besteak beste.873 ELAk urrats kualitatiboa eman nahi zuen lan hitzarmenen negoziazioan, LABi Mallabian aurreratu zion bezala:
|
|
|
ELAri zeharo makurra iruditzen zitzaion lehia horretan LAB hainbat sektore eta enpresetako lan hitzarmenetan izaten ari zen jokabidea: Eusko Jaurlaritzarekin gehiengorik gabe sinatutako akordioa, Bizkaiko zurgintza sektoreko gatazkan izandako jokabidea872 edota Iruñako Expert en egindako azpikeria aurpegiratzen zizkion, besteak beste.873 ELAk urrats kualitatiboa eman nahi zuen
|
lan
hitzarmenen negoziazioan, LABi Mallabian aurreratu zion bezala: edukien aldetik, soldaten balioaz gain, lanaldiaren murrizketa eta bereizkeriaren aurkako neurriak lortu nahi zituen; jokamoldeen aldetik, gatazka bihurtu nahi zuen negoziaziorako tresna behinen, horretarako, behar izanez gero, greba kutxaren babesa erabiliz; negoziazio esparruen aldetik, emaitzak lortzeko aukera gehien eskaintzen zuen eremua lehenesten zuen; iraupenaren aldetik, hitzarmen laburrak —urte betekoak— hobesten zituen.
|
|
|
Egia da aurreko garaietan ere sarriak izan zirela
|
lan
hitzarmenen inguruko gorabeherak bi sindikatuen artean; baina, ELA eta LABen arteko elkarlana mamitzen ari zenean bi konfederazioak non edo han piztutako suak itzaltzera presatzen ziren bezala, garai berrian txingarrak hauspotu baino ez zuen egin haien arteko adiezinak.
|
|
|
emakumeak, gazteak, etorkinak, langabetuak. Zerbait gaizki egiten ari gara ondorioztatu zuen ELAklan baldintzen andeatzea hein handian sindikatuok kudeatzen ditugun
|
lan
hitzarmenen aplikazio eremuan gertatzen denean.958
|
|
|
Darabilgun ereduan ugazabek hogeita hamaika eskutik dute —zioen ELAk—: batetik, hurrenez hurrengo lan erreformek beharginak kontratatzeko eta kaleratzeko aukerak errazten dizkiete; bestetik,
|
lan
hitzarmenek bake soziala bermatzen diete, langileen kaltean ezarritako lan kondizio berriei inolako erremediorik jarri gabe; gauzak aldatu nahi baditugu, negoziazio kolektiboaz nagusitu den ohikeria astindu behar dugu eta lan munduaren arazo berriak negoziazio mahaira eraman.
|
|
|
|
Lan
hitzarmenen gabeziak zuzentze aldera, enplegua eta bereizkerien ezabaketa bezalako helburu" kualitatiboak" gehitzen hasia zitzaion ELA negoziazio kolektiboari 90ko hamarraldian. Helburu berriek, ordea, jarrera eta lan molde berriak eskatzen zizkieten koadro eta militanteei, eta horretara zuzendu zituen sindikatuak bere ahaleginak, kontzientzia hartzearen eta antolaketa doikuntzaren bitartez.
|
|
|
Gauzak horrela, zuzentasun politikoak bi sindikatu abertzaleak elkarrekin aritzea agintzen bazuen ere, LABi aldats egiten zitzaion negoziazio kolektiboan ELAren ondotik joan beharra, batez ere arlo politikoan inolako ordainik jasotzen ez zuenean. Ondorioz,
|
lan
hitzarmenetan maiz jardun zuen LABek ELArik gabe, eta baita ELAren kontra ere.
|
|
|
erreibindikaziozko sindikatuak ziren; ezaugarri horrek bereizten zituen sindikatu espainol itun zaleengandik, euskal esparruaren defentsarekin batera.
|
Lan
hitzarmenetarako plataformak paper gainean jartzerakoan zailtasun handirik gabe etortzen ziren bat bi sindikatuak; helburuok lortzeko estrategia gauzatzerakoan, ordea, eta, batez ere, negoziazioak gatazka gogortzea zekarrenean, hasten ziren arazoak.
|
|
|
|
Lan
hitzarmenak onartzeko sindikatuen errepresentazio gehiengoaren exijentziak ere arazoak eragin zituen ELA eta LABen artean.983 ELAk, legea eskuan, exijitzen zuen sindikatuak nor bere ordezkaritza mailarekin eser zitezela negoziazio mahaian, eta hitzarmenek, baliagarriak izateko, ordezkaritzaren gehiengoaren babesa jaso zezatela: gehiengoaren arauak negoziazioaren jatortasuna bermatzen zuen, ugazaben esku utzi barik gutxiengoarekiko tratuen bidez negoziazioa zapuzteko aukera.
|
|
|
LABi dagokionez, atzeratu egin behar izan zuen 2004an iragarritako Borroka Kutxaren ezarpena.990 Elorrietak Mallabiko herrikoan ohartarazi bezala, desoreka hark handitu egin zuen ELA eta LABen artean zegoen koska
|
lan
hitzarmenen negoziazioan: batak greba gogorrak babesten zituen bitartean, besteak, oro har, greba luzeen eta, areago, mugarik gabekoen aurka egiten zuen, ELAk hegemoniarako tresna gisa erabiltzen zituela argudiatuta.
|
|
|
Borroka sindikalean ELAk gaina hartu zion irudipena arrunt deserosoa zen LABentzat, hainbesteraino non argitu behar izan baitzion bere bezeriari ELAren
|
lan
hitzarmenetako oldarkortasuna, gai sozialetan azaltzen ari zen bipiltasuna bezala, itxurakeria eta" proiekzio mediatikoa" bilatzen zuen sasi erradikalismoa baino ez zirela: nola ulertu, bestela, EAJren altzoan hazitako sindikatuak Ezker Abertzalekoa ezkerretik aitzindu zuenaren itxura? 991
|
|
|
...o sindikal berria" indarrean zegoela, urtea hasi orduko LAB, CCOO eta UGTk sinatu baitzuten Gipuzkoako Metaleko hitzarmena, Gipuzkoa eta Bizkaiko Grafikagintzakoak, eta Gipuzkoako Anbulantzietakoa; dena dela, lardaskeria eskandalagarriena Osakidetzakoa izan zen, non LAB, CCOOk eta UGT —LABek %18ko ordezkaritza zuen, CCOO eta UGTk ia apurrik ere ez— zuzendaritzarekin ados jarri ziren
|
lan
hitzarmena sinatu eta sindikatuen gehiengoak deitua zuen greba leherrarazteko: " arau oinarrizkoenen kontrako sakoneko karga da, euskal gehiengo sindikalak berea egina baitzuen gehiengoaren errespetua zartatzen baitu". 994
|
|
|
199. Langileen Estatutuak, LOLSek eta administrazioko langileen arautegiek ez dute kasik aintzat hartzen sindikatua kidez osatutako organizazioa dela; hortaz, sindikatuari esleitzen zaizkion funtzio nagusiek (langileen ordezkaritza eta
|
lan
hitzarmenen negoziazioa) ez dute afiliazio harremanarekin zerikusirik.
|
|
|
235. Frankismo garaian Lan Ordenantza edo Erreglamentazioen bitartez gobernuak ezartzen zituen sektore bakoitzari zegozkion lan kondizio orokorrak. 1980ko Langileen Estatutuak Ordenantza frankisten jadanekotasuna luzatu zuen, harik eta
|
lan
hitzarmenek bere lekua hartzen zuten arte. 1994ko Langileen Estatutuaren erreformak urte horren amaieran jarri zuen aurretik ordezkatuak izan ez ziren Ordenantzen iraungitze data, gero gobernuak urte betez luzatu zuena.
|
|
|
Huskeriak, Nafarroako Kutxak ez zuen zertan bete. Asiainek argudiatu zuenez, iraganean langileek tokia izan zuten administrazio kontseiluan eta"
|
lan
hitzarmen baten negoziazioaren ondorioz kontseiluko ordezkaritza utzi zuten". Bere esanetan, beraz, ez zuten erabakiak hartzeko ardurarik hartu nahi, eta errua beraiena zen.
|
|
|
Enrique Goñik ere bere buruari mailegua eman zion.
|
Lan
hitzarmenak langileentzako baldintza bereziak jasotzen bazituen ere bere kasua berezia zen. Hura ez zen langilea, zuzendaria baizik eta aparteko soldata zuen.
|
|
|
Alberto Chorraut SEA sindikatuko buruzagia 2006an bezeroen aholkularitza eta kudeaketa arloen buruzagitza lortu zuen. Hilabete batzuk lehenago, sindikatuko beste kide batzuen jarrera erabakigarria izan zen zuzendaritzaren gustuko
|
lan
hitzarmena aurrera ateratzeko. Chorrautekin batera departamendu horretako buruzagitza hartu zuen Jesus Etxebarria Madrilgo bulegoen arduradunak.
|
|
|
Ezin genuen indarrez mobilizatu jendea beste lurraldetara mugitzea, itun kolektiboak ez zuelako ahalbidetzen".
|
Lan
hitzarmenak gehienez langileak 25 kilometroren eremuan mugitzeko aukera ematen zion CANi, eta Nafarroan zegoenez behargin kopuru handiena ezinezko egiten zuen beste lurraldetara eramatea.
|
|
|
Lehen
|
lan
hitzarmenaren negoziazioa baliatu nahi izan zuen zuzendaritzak langileen arteko zatiketa xaxatzeko. 2004ko uda hasi berri zen, eta ordurako CANek 400 gazte kontratatuak zituen.
|
|
|
Hitzaurrean, SEAko Gorka Eloka eta Txispi Bermejok pertsonalki onespena adierazi zioten itunaren edukiari, baina euren aurka sindikatuak salaketa jar zezakeenez, ez zuten sinatu. Eraginkortasun mugatuko
|
lan
hitzarmena babesten zuten langileei soilik sartuko zitzaizkien indarrean bere baldintzak. Sindikatuen gehiengoak (%55) eskatu zuen sekretuzko kontsulta lotesle bat egitea.
|
|
|
Pixkanaka eman zen zatiketa hura, baina bi gertakari nagusi erabili zituen zuzendaritzak belaunaldi arteko jauzi hartan sakontzeko: 2002ko eta 2003ko aurre erretiroak zein 2004tik 2005era bitarteko
|
lan
hitzarmenaren negoziazioak.
|
|
2021
|
|
|
Apur bat gehiago ematera ohituak geundenoi, ez besteei; bide zuzena inplikazioarena zela uste genuenoi. Soldata urteetan izozturik, ordaintzen ez zitzaizkigun hirurtekoak eskatzearen beldur, etxean egundoko lana egiten, beti
|
Lan
Hitzarmenak markatzen zuen klase orduen gainetik, erabaki-guneetatik at, zenbait bidegabekerien aurrean ez ikusiarena egiten, guraso eta ikasleak etengabe mimatzen eta isilik ikastolari kalterik txikiena ere ez egiteko. Zuzendaritzaren erabaki kaskarrak ezkutatzera eta sortutako hutsuneak betetzera ohituak geunden, gure gain hartzen genuen zama hori ikasleek aldaketarik edo gabeziarik nabaritu ez zezaten, Ikastolagatik eta ikasleengatik:
|
|
|
Bukatzeko, aipatu gardentasun falta eta izaera endogamikoari lotuta bestelako kritika bat ere egin ohi zaie ikastolei, hots," txoko" edo" txiringito" bilakatu izana. Zentzu horretan, kontratazioetan ere gardentasun falta kritikatu zaien heinean, Garako" La realidad de nuestras ikastolas" artikuluan, Tellituk dio ikastoletako kontratazioa publikoa izateaz aparte,
|
Lan
Hitzarmenaren arabera egiten dela eta ikastolako estamentu guztiek hartzen dutela parte kontratazio batzordean. Arrazoia du Tellituk hori guztia arauturik dagoela esaten duenean, eta baliteke horrela izatea praktikan ere ikastola askotan; baina, ez guztietan, ni neu kontratazio prozesurik gabe sartu bainintzen ikastolan; are gehiago, ikastolan lanean egon naizen 18 urtetan bi kontratazio prozesu baino ez ditut ezagutu zenbaitek gogotsu eskatu genuelako, gainera, irakasle lagun piloa kontratatu arren.
|