|
2002
|
|
|
Lanaren Nazioarteko Erakundeak haurren
|
lan
esplotazioa salatu du
|
|
|
Lanaren Nazioarteko Erakundeak (LANE) haurren
|
lan
esplotazioari buruzko azterketa oso bat argitaratu zuen atzo Bruselan. Azterketa horren arabera, gaur egun, gaitz horren aurkako aurrerapenak izan arren, 5 eta 17 urte bitarteko 246 milioi haur —sei haurretik bat planeta osoan— ustiapeneko lan erregimenen mende daude.
|
|
|
Haurren
|
lan
esplotazioa errotik ateratzea ez da, aste honetan Haurren gaineko Nazio Batuen Bilkura Bereziak aitortu duenez, lan labur eta erraza. Estatistika lazgarriak (5 eta 17 urte bitarteko 250 milioi haur eta nerabe, erdiak lanaldi osoan eta erdiak lanaldi partzialean, NBEren arabera) ezabatu egin daitezke.
|
|
|
Hala, adingabeen salerosketa urtean 1.000 milioi dolar ekoizten dituen negozio bihurtu da, eta urtero 1,2 milioi haur hiltzen dira. Txostenak biktima diren egoera nagusien errepasoa egiten du, hala nola
|
lan
esplotazioa, eta gogorarazten du 5 eta 17 urte bitarteko 180 milioi haur inguru lan egiteko modurik okerrenetan ari direla lanean. Era berean, armadan zerbitzatzera derrigortzen diren 300.000 pertsona daudela kalkulatzen da, soldadu, eramaile, mezulari edo sexu esklabo gisa.
|
|
2003
|
|
|
Berriro ere, musikak gizarte bidegabekeriak salatzeko tresna gisa balio du; oraingo honetan, gizartea prostituzioaren, haur pornografiaren,
|
lan
esplotazioaren, haur gerrillarien edo gosetearen kontra sentsibilizatzea da helburua. Horretarako, Espainiako 19 abeslarik “Infancia olvidada” izeneko albuma grabatu dute.
|
|
2004
|
|
|
Hine k CNTI n (Haurren Lanaren Batzorde Nazionalean) lan egin zuen. Elkarte hau umeen
|
lan
esplotazioa bukatu nahi zuten biztanleek sortu zuten 1904an. Hine zenbait aldizkaritan ere aritu zen, ikerketa soziologikoetan laguntzen adibidez; baina umeen lanaren inguruko ikerketak sakondu zituen batez ere.
|
|
2005
|
|
|
Inmigrazio politika Europako Batasunaren politika neoliberalaren isla da, eta
|
lan
esplotazioa errazten du. Etorkinen %42, 5ak egoera ez erregularrean dihardu lanean, hots, astean 40tik gora ordu sartuz, lankideek baino soldata txikiagoen truke.
|
|
|
Ehun milioi haurrek
|
lan
esplotazioa dute Indian, GKEek salatu dute
|
|
2006
|
|
|
Genetikoki manipulatutako kotoiaren hazkunde izugarria eta pestiziden eta uraren neurriz kanpoko erabilera ere salatu zituen, baita egoitzak hegoaldeko herrialdeetan dituzten korporazio transnazionalen abusua ere, herrialde horietako legeen permisibitateaz, soldata apalez eta zerga salbuespenez baliatuta. Kanpainaren beste helburuetako bat giza eskubideen eta lan eskubideen errespetua sustatzea da, baita haurren
|
lan
esplotazioari aurre egitea ere. “Iparraldearen eta hegoaldearen arteko desberdintasunak arintzen saiatzen gara, langileen alde lan egiten dugu, baina zaila da, Estatu Batuak, Txina eta India bezalako herrialdeak baitira, lan eskubideekin arazo handiak dituztenak”, adierazi zuen SETEMeko Anni Yumi Johek.
|
|
|
Lanaren Mundu Erakundearen ustez, posible da hamar urtean haurren
|
lan
esplotazioa ezabatzea
|
|
|
Zuloan. Bidaia bat AHT eta
|
lan
esplotazioan barrena. APAOLAZA AVILA, Urko.
|
|
2007
|
|
|
Alde horretatik, kakao sailetan lan egiten duten haurren %34 soilik joaten dira eskolara. Halaber, Save the Children gurasoak, langileak, irakasleak, garraiolariak eta gobernuak kontzientziatzen saiatzen da, Mali, Burkina Faso eta Gineako trafikoaren eta
|
lan
esplotazioaren arriskuen inguruan.
|
|
2009
|
|
|
Telebista alemaniarra izan zen baita ere Ikeako trapu zaharrak agerian utzi zituen lehena: 1994tik 1998ra bitartean, Pakistan, India, Vietnam, Errumania eta Filipinetako Ikearen enpresa hornitzaileetako
|
lan
esplotazioak hedabideen arreta bereganatu zuen. Horren haritik, jendea ez esplotatzeko gida den Iway jokabide kodea idatzi zuen multinazionalak, nahiz eta besteak beste, onartzen duen 12 urteko haurrek lan egitea, baldin eta euren herrialdeetan legala bada.
|
|
|
euro gutxiren truke, Londresera bidaia dugu RyanAir hegazkin konpainiarekin, etxerako telebista erraldoia Media Markt en, eta egongela apaintzeko mahaia Ikean. Kontsumo atsegina eta merkea, bai, baina beharginen,
|
lan
esplotazioaren eta zalantzazko jokabideen kontura.Ongi etorri low cost aren supermerkatu erraldoira! Krisiak krisi, prezio baxuak mantentzen dituzten enpresek gora egin dute salmentetan.
|
|
|
low cost enpresak low cost baldintzak eskaintzen dizkie langileei, salneurri horietan etekina atera ahal izateko beharginak baitira zukutuenak. Maiz, halaber, herrialde txiroetan dituzten enpresa hornitzaileetako
|
lan
esplotazioa dago halako pagotxaren oinarrian. Eta hainbatetan zipriztindu dituzten eskandaluak aintzat hartuta aurrerago zehaztuko ditugunak, legearen muga lausoekin ere jokatzen dute.
|
|
2010
|
|
|
Komunismo libertarioak lortu nahi zuen utopiaren moduko horrek herriaren errebelamenduan eta botere modu ororen aurkako aurrez aurreko oposizioan du bere sustraia.
|
Lan
esplotazioari amaiera ematea zen helburua. Askok, gaur, sinatuko lituzkete anarkosindikalismoaren hainbat printzipio, besteak beste, autonomia, autogestioa, federalismoa, elkartasuna edota elkarrenganako laguntza, auzolana eta, batez ere, ekintza zuzena.
|
|
2011
|
|
|
|
Lan
esplotazioa eta eskale izatera behartzea
|
|
|
|
Lan
esplotazioa tratu txarren beste mota bat da; haurrak erabiltzen dira haien lan profesionalaren, salmenta ibiltariaren edo eskaletasunaren bidez etekin ekonomikoak lortzeko.
|
|
|
Eskatzen die estatuei, kasuan kasu, legeak onetsi eta ezar ditzatela pertsonen salerosketa zigortzeko, bereziki emakume eta haurren salerosketa, eta migratzaileen trafikoa, kontuan izanda giza bizitzak arriskuan jartzen dituzten eginerak edo morrontza eta esplotazio modu anitzak sortarazten dituztenak, esaterako, zorren ondoriozko morrontza, esklabotza eta sexu edo
|
lan
esplotazioa; eskatzen die estatuei baita ere, horrelako praktikei aurre egiteko mekanismoak sor ditzatela, oraindik sorturik ez badaude, eta baliabide nahikoak eslei ditzatela legearen aplikazioa eta biktimen eskubideen babesa bermatzeko, eta bi aldetako lankidetza, erregio mailakoa eta nazioartekoa indar dezatela, ororen gainetik, biktimei laguntza ematen dieten gobernuz kanpoko erakundeekin, gi...
|
|
|
Mundu osoko milioika neskatok eskola utzi behar dute, eta
|
lan
esplotazioaren biktima dira.
|
|
|
Milioika zenbatzen dira. Mundu osoan lan egiten duten neskatoek talde handi bat osatzen dute, eta, askotan,
|
lan
esplotazioaren pean egoten dira. Gehienek etxeko sektorean egiten dute lan, eta haurrek ere bai, baina gutxiago.
|
|
2012
|
|
|
d. Irabazien kontzentrazioa:
|
lan
esplotazioaren tasa handiagoa daHegoaldean. Ekonomian, enpresak langile bakoitzarengandik eskuratzen duengainbalioa bere produktibitatearen eta langile horri egoztekoak diren lan kostuguztien arteko funtzio bat da.
|
|
|
Haiek egiten dituzten pertsonei ere laguntzen die, haien lan eskubideak eta bizi kalitatea bermatzen baitira. Azkenik, bidezko merkataritzan “ez dago haurren
|
lan
esplotaziorik, eta emakumeak talde ekoizleen erabaki organoetan parte hartzea sustatzen da”, gehitu du erakundeak.
|
|
|
5 eta 17 urte bitarteko 5,5 milioi haur inguru ari dira lanean Filipinetan, adin horretako filipinarren %18 baino gehiago. Horietatik hiru milioi, gutxienez, arriskutsuak dira, haurren
|
lan
esplotaziorako modurik okerrenen artean baitaude. Datu horiek Lanaren Nazioarteko Erakundeak (LANE) argitaratutako azterlan berri batean jasotzen dira.
|
|
|
Horiekin bermatzen da haiek egiten dituztenek soldata duina jasotzen dutela (berdin emakumeentzat eta gizonentzat) eta lan baldintza egokiak dituztela. Gainera, ez dago haurren
|
lan
esplotaziorik, eta ekoizpen prozesua ingurumena zaintzen du. Horregatik guztiagatik, herrien garapena bultzatzen duen tresna da.
|
|
2013
|
|
|
Langile guztiek, gizon zein emakumeek, soldata bera jasotzen dute zeregin berarengatik. Ez dago haurren
|
lan
esplotaziorik. Ingurumena errespetatzen du.
|
|
|
Izan ere, nazioarteko azukre salerosketak milaka miloi mugitzen dituen bitartean, tokiko ekoizleek miseriazko soldatak jasotzen dituzte. Honen aurrean, bidezko merkataritzak soldata justuak izatea, haurren
|
lan
esplotaziorik ez izatea eta kalitatezko produktua izatea bermatzen du.
|
|
|
Izan ere, nazioarteko azukre salerosketak milaka miloi mugitzen dituen bitartean, tokiko ekoizleek miseriazko soldatak jasotzen dituzte. Honen aurrean, bidezko merkataritzak soldata justuak izatea, haurren
|
lan
esplotaziorik ez izatea eta kalitatezko produktua izatea bermatzen du.
|
|
2014
|
|
|
Izanere, jendarte heterosexualaren produktua da sexu kategoria, eta jendarte horrekzorrozki inposatzen die emakumeei «espeziea» erreproduzitzeko betebeharra, esan nahi baita, jendarte heterosexuala erreproduzitzekoa. Emakumeek «espeziea»erreproduzitzeko egiten duten derrigorrezko
|
lana
esplotazio sistema bat da, etasistema horixe da, hain zuzen ere, heterosexualtasunaren oinarri ekonomikoa.Funtsean, erreprodukzioak, emakumeen lan horrek ahalbidetzen du gizonezkoakjabetu ahal izatea emakumeek egiten duten lan guztiaz. Jabetze horren barneankokatu behar dugu erreprodukzioarekin «naturalki» lotutako lanez jabetzea, hauda, umeak hezteaz eta etxeko zereginak egiteaz.
|
|
|
Orduan, karga umea izan zen. Alfonbra fabrika batean hasi zen lanean 10 urte bete arte, ihes egin zuenean, eta bere borroka berezia hasi zuen haurren
|
lan
esplotazioaren aurka. 1995eko apirilaren 16an bere ahotsa betiko isildua izan zen.
|
|
|
Hori nabarmentzen du duela gutxi Science aldizkariak gai horri buruzko artikuluen bilduma batean. Non espezieen aberastasuna murriztu egiten den,
|
lan
esplotazioa eta krimen antolatua areagotu egin daitezke zenbait adituren arabera Berrikuspen lan batean, Rodolfo Dirzo, Stanfordeko Unibertsitateko biologoa (AEB) buru duen nazioarteko ikertzaileen taldea. ) adierazi du 322 espezie espezie desagertu direla 1500 urteaz geroztik, eta gainerako espezieen populazioek% 25eko murrizketa dutela.
|
|
|
Ildo horretan, nazioarteko talde bat Kaliforniako Unibertsitateko ingurumena (Berkeley)), Justin S. Brasharrak azaldu duenez, defaunazioak desegonkortu egin ditzake gertatzen den eta gatazka sozialak eta terrorismoa ugaritzen diren eskualdeak. «Espezieen aberastasuna murrizten den lekuan, espezieekin trafikatzen duen
|
lan
esplotazioa eta krimen antolatua areagotu egin daitezke». Horregatik, autore horien arabera, defaunazioari aurre egiteko esfortzuek arazo horiek izan behar dituzte gogoan.
|
|
|
19:00etatik aurrera, Madagaskarreko La Malagasy Gospel taldeak eskainiko duen kontzertuaz gozatu ahal izango da. La Malagasy Gospel musika talde bat baino gehiago da, Agua de Coco GKEaren proiektua delako, umeek jasaten duten
|
lan
esplotazioaz eta umeen eskubideak musikaren bitartez zaintzeaz kontzientziatu nahi duelako. La Malagasy Gospeleko neska kantariak Madagaskarreko Tulear auzo txirotuetako batekoak dira.
|
|
|
La Malagasy Gospeleko neska kantariak Madagaskarreko Tulear auzo txirotuetako batekoak dira. Eskolara joaten dira eta jasaten ari ziren
|
lan
esplotazioko egoeratik ateratzea lortu dute. Mutilak, itsuak dira eta Agua de Coco taldeak aipatutako hirian duen gazteentzako zentro sozialean bizi dira.
|
|
2015
|
|
|
1998ra bitartean, Pakistan, India, Vietnam, Errumania eta Filipinetako IKEAren hornitzaileetako
|
lan
esplotazioak hedabideen arreta bereganatu zuen. Horren haritik, jendea ez esplotatzeko jokabide kodea idatzi zuen multinazionalak, nahiz eta besteak beste, onartzen duen 12 urteko haurrek lan egitea, baldin eta euren herrialdeetan legezkoa bada.
|
|
|
«Hobe bidezko merkataritzarekin» eslogana Bidezko Merkataritzako Estatuko Koordinatzailea (CECJ) Gabonetan, kontsumitzaileei gogoraraztea, erosketak eginez gero, alternatiba arduratsuak eta solidarioak daudela, bidezko merkataritza esaterako. . Produktu horiek bermatzen dute lan baldintza duinetan egin direla, gizonen eta emakumeen arteko berdintasunarekin, eta ez dela haurren
|
lan
esplotaziorik izan. Gainera, bidezko merkataritzak ingurumenaren babesa bermatzen du.
|
|
2016
|
|
|
Lehen urrats horrek ekarri zituen bertze hainbat. Gogoeta prozesu sakonago bat egin zuten udako Gazte Boterea Eraiki izenburuko jardunaldietan, adibidez, eta Iruñeko sanferminetan, berriz,
|
lan
esplotazioaren aurkako kanpaina jarri zuten abian. Urrats horiek guztiek ekarri dute orain martxan jarri duten Langileon Autodefentsa Sarea.
|
|
|
Urrats horiek guztiek ekarri dute orain martxan jarri duten Langileon Autodefentsa Sarea. " Sanferminetako
|
lan
esplotazioak agerian utzitako baldintza kaskarrak ez baitira bakarrik bestetan gertatzen". Aurreko asteburuan ere izan zuten gogoeta sakontzeko aukera, Euskal Herriko gazte mugimenduen autogestio topaketak egin baitzituzten Barañainen, eta parte hartu zuten sareko kideek.
|
|
2017
|
|
|
ELAren Manu Robles Arangiz fundazioko kideekin elkarlanean bideratutako bloga da, eta bi helburu garbi ditu: batetik, AHTren aktualitateari jarraipena egitea, eta bestetik, obra horietan gertatzen diren
|
lan
esplotazioen inguruko testigantzak eta datu berriak biltzea. Euskal Herrian inoiz egin den garraio azpiegitura handiena da AHT.
|
|
|
Aurrera begira, “bilakaera interesgarria” ikusten dio Latinoamerika osoan, “edukiz aberatsa”. Bere iritziz, AEBetako auzo txiroetan
|
lan
esplotazio handia zegoenean Blues estiloa sortu zen moduan, “hip hopa, erbesteratutako afroamerikarren ondorengoek sortu dute auzo txiroetan, lan faltaren desesperazio giroan”. Yodaren ikuspegtik, gizarteko ezinegonak artearen bidez adierazten dira, eta tresna horietako bat da rapa:
|
|
|
Batzuetan botere kapitalistaren ordezkariek jasoko dute haren ziztada: jubilatu berriak omentzeko ekitaldi publikoan, kasu, enpresako gerenteak esker on oparitzat emandako erloju dotorea erdeinu eta harrotasun osoz lurrera erortzen lagako du Metxak, ekitaldia berrogei urtetako
|
lan
esplotazioa zuritzeko saioa besterik ez dela agerian utziz.184 Beste batzuetan politika arlo183 Koldo Izagirre, Metxa esaten dioten agirretar baten ibili herrenak (Donostia: Elkar, 1991 [2002ko edizio zuzendu eta osatua, Elkarlanean]); Agirre zaharraren kartzelaldi berriak (Donostia:
|
|
|
Haren iritziz, maila txikiko jabegoa eraisten zuen, eta areagotu egiten zuen lanaren ekoizpen gaitasuna (beste sistema ekonomiko guztietan lortu gabeko neurriraino), eta, modu horretara, gizateria eskasiatik eta premiatik askatzeko baldintza materialak sortuko zituen. Halaber, iruditzen zitzaion hedapen kapitalistaren aurreneko faseetan nagusitu zen indarkeria harreman kapitalistak umotu ahala desagertuko zela, eta aurrerantzean
|
lanaren
esplotazioa eta diziplinatzea lege ekonomikoak lantzearen bitartez lortuko zirela batik bat (Marx, 1909, 1 liburukia). Erabat oker zegoen horretan.
|
|
|
Hazten ari zen eskulan kostuari eta errenta feudalaren beherakadari erantzunez, ahaleginak egin zituzten
|
lan
esplotazioa handitzeko, zerbitzu lanak berrezarriz edo, zenbaitetan, esklabotza birsortuz. Florentzian, esklaboak inportatzea baimendu zuten 1366an29 Baina horrelako neurriek klase gatazka areagotu baino ez zuten egin.
|
|
|
Prozesu hori Espainiako koroak eskatutako erreformaren eskutik etorri zen: indigenen
|
lan
esplotazioa areagotzu zuen, bere kutxetarako lingote isuri hobea ziurtatzeko. Bi neurri txertatu zituzten horretarako, biak ere idolatriaren aurkako kanpainaren baitakoak.
|
|
|
Ugazabak jopu setatiak lurretik kanpora bazitzakeen ere, gutxitan egiten zuen; ekonomia itxi samar hartan, zaila zen laborari berriak kontratatzea, eta nekazarien borrokak kolektiboak izaten ziren. Hori zela eta, jauretxe feudalean, indarra zuzenean erabiltzearen mende zegoen
|
lanaren
esplotazioa. Marxek adierazi bezala?. 3
|
|
|
ez zen garatu XVIII. mendera arte, eta, garai horretan ere, kontratu bidezko soldatapeko lana langileen kopuru mugatu batek soilik lortzen zuen (gizonezkoek eta helduek), gogor borrokatu ondoren lortu ere. Dena den, ezin izan zituzten berrezarri esklabotza eta joputza, eta Behe Erdi Aroko lan krisiak Europan XVII. mendean jarraitu egin zuela adierazten du horrek; gainera, okerrera egin zuen egoerak
|
lanaren
esplotazioa maximizatzeko ahaleginean lan indarraren erreprodukzioa arriskuan jarri zenean. Kontraesan hori, oraindik ere ezaugarri hori badu garapen kapitalistak17?
|
|
|
are modu larriagoan lehertu zen Amerikako kolonietan: lanak, eritasunek eta zigorrek sortzez amerikarrak ziren biztanleen bi heren suntsitu zituzten konkistaren ondo ondoko hamarkadetan.18 Eta esklaboen salerosketen eta gatibu
|
lanen
esplotazioaren gunean ere horixe gertatu zen. Milioika afrikar hil ziren bitarteko bidaian (Middel Passage) eta plantazioetan jasan behar izan zituzten bizi baldintza larrien ondorioz.
|
|
|
Esaterako, nabarmen egingo luke behera energiaren eskaintzak, horrek dakarrenarekin. Bestetik, krisi ekonomiko latza etorriko litzateke, eta, horrekin batera,
|
lan
esplotazioa, enpresen itxiera eta langabeziaren gorakada. Horrez gain, bestalde, finantza arazo latzak agertuko lirateke; hainbaten artean, osasun publikoaren eta hezkuntza alorraren arrakala ekarriko luke horrek.
|
|
|
Horrek esan gura du bermatuta dagoela produktu horien ekoizpen prozesua baldintza jakin batzuetan eman dela. " Afrikako kakao plantazioetan 1.200.000 umetik gora bizi dira
|
lan
esplotazio egoeran. Txokolateak badu bere alde iluna", adierazi du Harreman Dendako koordinatzaile Gorka Martinezek.
|
|
2018
|
|
|
Bizitzeko behar ditugun gauzak eskuratzeko soldata baten truk lan egitera behartuak gara gure kontura aberasten diren kapitalisten menpe, beraiek dutelarik jendartea egituratzeko boterea. Soldatapeko
|
lanaren
esplotazio orokor honen baitan maila desberdinetan zapalduriko subjektuak interesatzen zaizkie kapitalistei. Ikusten dugu nola kapitalismoak aitzineko produkzio eta jendarte ereduetatik eratorritako zapalkuntzak bere egin dituen:
|
|
|
Era berean, ez kontsumitzeko deia ere eginen dugu: agindu kontsumisten kontra altxa gaitezen, bereziki enpresa eta merkataritza gune handiak saihestuz, azkeneko horiek baitira
|
lan
esplotazioaren eta baliabideen ustiaketa basatiaren ikur esanguratsuenetakoak. Gainera, gonbidapena luzatzen diegu eskualde mailan izanen diren ekitaldietan parte hartzera:
|
|
|
Era berean, ez kontsumitzeko deia ere egingo dugu: agindu kontsumisten kontra altxa gaitezen, bereziki enpresa eta merkataritza gune handiak saihestuz, azkeneko horiek baitira
|
lan
esplotazioaren eta baliabideen ustiaketa basatiaren ikur esanguratsuenetakoak.
|
|
|
Haren iritziz, maila txikiko jabegoa eraisten zuen, eta areagotu egiten zuen lanaren ekoizpen gaitasuna (beste sistema ekonomiko guztietan lortu gabeko neurriraino), eta, modu horretara, gizateria eskasiatik eta premiatik askatzeko baldintza materialak sortuko zituen. Halaber, iruditzen zitzaion hedapen kapitalistaren aurreneko faseetan nagusitu zen indarkeria harreman kapitalistak umotu ahala desagertuko zela, eta aurrerantzean
|
lanaren
esplotazioa eta diziplinatzea lege ekonomikoak lantzearen bitartez lortuko zirela batik bat. Erabat oker zegoen horretan (Silvia Federici, CS, 22).
|
|
|
Eta horrek egoeraren azterketa materialista eskatzen digu. Hortaz, pragmatismo iraultzaileak ez du zehazten zer etorriko den politika iraultzaile baten ondorioz, zehazten du orainaldian zer gainditu behar den, zentzu utopikoak gauzatze aldera; hau da, lan hipotesi gisa asmatzen du zein diren xedeak eta zein jardunbideak gainditu beharreko oztopoen harira (jendeen sufrikario materialak, jabego pribatua,
|
lan
esplotazioa, boterearen pribatizazioa, sexismoa, arrazismoa eta abar).
|
|
2019
|
|
|
Guztiz, paperik ez lortzeak babesgabe uzten gaituelako, eskubiderik, lan aukerarik eta aukera sozialik gabe. Europan, sistema diseinatuta dago emakume migratzailea biktima izateko, biktima sexual, edo
|
lan
esplotazioaren biktima. Are gehiago, lege horiek dira ume, emakume eta gizon askoren bizitzak arriskuan jartzen dituztenak eta hainbatetan heriotzara kondenatzen dituztenak.
|
|
|
325 Eskola jazarpeneko sari bat zintzotasuna behar baino lehen agertzen duenarentzat,
|
lan
esplotazioko sari bat lanari behar den baino hobeto edo kementsuago ekiten dionarentzat, abusu, haustura traumatiko eta seme alabengandik banatzeko sari bat bere bikotea behar baino gehiago maite duenarentzat.
|
|
|
844 Familia barneko larritasun eta estutasunak, eskola jazarpena,
|
lan
esplotazioa, bikote desegite traumatikoak... zerk egiten gaitu horren zorigaiztokok gure arbasoen bizitzarekin gure burua erkatuz gero. Zer da gure pobrezia haienaren aldamenean?
|
|
|
Beste adibide bat: zenbait fruta edo barazkik araudi ekologikoari jarrai diezaiokete, eta onak izan daitezke pertsonen eta planetaren osasunerako, baina
|
lan
esplotazioko baldintzetan bildu izan dira. Irudia:
|
|
|
“enpleguaren sarbidean eta jatorrian oinarritzen ez den herritartasun eredu inklusibo bati ateak irekiko dion ituna nahi dugu. Emakumezkoen eskubide sozialak eta zibilak eskuratzeko eta
|
lanaren
esplotazioa, kapazitismoa, arrazakeria eta sexu generoaren arteko bereizkeria gainditzeko borrokatzen arituko gara”. Grebarekin honakoak borrokatuko dituzte:
|
|
|
beharrezko lan denbora eta lan denboraren soberakina. Soldataren balioaren eta gainbalioaren arteko erlazioak osatzen du gainbalio tasa edo, berdina dena,
|
lanaren
esplotazio tasa. Aurrerago gainbalioaren tamainak kapitalistaren irabaziak determinatzen dituela ikusiko dugu.
|
|
|
Produktibitatea areagotzeko kapitala teknika eta makinaria berriez baliatzen da, produkzio erritmoa azkartzea ahalbidetzen duten produkzio bitartekoetan inbertituz. Gainbalioa handiagotzeko metodo erlatiboak
|
lanaren
esplotazioari berariazko izaera kapitalista ematen dio.
|
|
|
Horrela,
|
lanaren
esplotazio prozesuan jokatzen duen papera dela eta, garapen teknologikoak berebiziko garrantzia dauka ekoizpen modu kapitalistan. Izan ere, arrazionaltasun teknologikoak kapitalaren menderakuntzaren forma eta tresna moduan funtzionatzen du.
|
|
|
278); gainbalio tasa ez bezala, kapitalaren parte aldakorrarekiko kalkulatzen dena. Izan ere, irabazian
|
lanaren
esplotazioa ezkutatuta dago.
|
|
|
Irabazi tasak
|
lanaren
esplotazio maila adierazten duen tasak baino proportzio txikiagoa azaleratzen du beti (Marx, 2007b: 298).
|
|
|
Kontrako joera nagusia
|
lanaren
esplotazio maila igotzean datza, gainbalio tasa oso azkar eta asko handituz (Mattick, 2014: 141), eta kapital konstantea ahalik eta gutxien handitzen ahaleginduz, hau da, kapitalaren osaera organikoa ahalik eta gutxien aldatuz (Rosdolsky, 2004:
|
|
|
Langile klasearen kontrako neurri horiek
|
lanaren
esplotazio tasa handitzea ahalbidetu zuten, irabazi tasaren beheranzko joera indargabetuz (Shaikh, 1990: 226, 233).
|
|
|
261). Lan zuzenbideko erreformek, bai Espainiar Estatuan zein gainerako herrialdetan,
|
lanaren
esplotazio maila handitzeko balio izan dute, langileen ahultasun egoera handituz eta soldaten" berregokitzeari" bidea emanez. Argi lanaren esplotazio maila igo egin dela, hau da, soldataren eta erautsitako gainbalioaren arteko aldea, irabazi tasaren beheranzko joeraren kontrako eta kapitalaren errentagarritasunaren aldeko mekanismo printzipala, handitu egin da.
|
|
|
Lan zuzenbideko erreformek, bai Espainiar Estatuan zein gainerako herrialdetan, lanaren esplotazio maila handitzeko balio izan dute, langileen ahultasun egoera handituz eta soldaten" berregokitzeari" bidea emanez. Argi
|
lanaren
esplotazio maila igo egin dela, hau da, soldataren eta erautsitako gainbalioaren arteko aldea, irabazi tasaren beheranzko joeraren kontrako eta kapitalaren errentagarritasunaren aldeko mekanismo printzipala, handitu egin da.
|
|
|
Aztertzen badugu emakumeen posizio soziala
|
lan
esplotazio kapitalistaren ikuspegitik, agerian geratzen da, baita, generoan oinarritutako diskriminazioaren eta arrazan oinarritutako diskriminazioaren arteko jarraitutasuna, eta horrek aukera ematen digu eskubideen aldeko politiketatik harago joateko; izan ere, eskubide horiek gaur eguneko ordena sozialaren jarraitutasuna onartzen dute, eta ez diote aurre egiten emakumeen askapenerako bidean ozt... Halere, hainbat teorialari feministak erakutsi duten bezala —batetik, Soldatak Etxeko Lanentzat mugimenduko Mariarosa Dalla Costa, 13
|
|
|
Lan indarraren erreprodukzioa produkzio kapitalistaren erdigunean kokatzean, gizarte harremanen mundu oso bat azaleratzen da, Marxen obran agerikoa ez bada ere funtsezkoa dena
|
lanaren
esplotazioa arautzen duten mekanismoak bistaratzeko. Agerian jartzen du kapitalak langile klasetik ateratzen duen lan ordaindu gabea Marxek sekula imajinatu zuena baino askoz handiagoa dela eta bi alderdi dituela:
|
|
2020
|
|
|
lurrarekin batera, pertsonek jarraitzen zuten jauntxoaren ondasun izaten eta bere legepean egoten, bilurrik gabe bazen ere. " Feudoan
|
lan
esplotazioa beti zegoen indarraren erabilerari baldintzatuta", dio Federicik (5).
|
|
|
Ia denok hasten garen moduan hasi nintzen ni ere, barneko etxeko zerbitzari moduan. Baina
|
lan
esplotazioak eta niretzat, pertsonalki, etxe batean itxitako profesional moduan, familiaren tratu txarrak jasaten, itxialdia eta askatasun gabezia, hori guztia preso egotearen parekoa zen. Eta ez nuen luzaz egin lan barneko etxeko zerbitzari moduan, sei bat hilabete jarraian.
|
|
2021
|
|
|
Beraz, meategi bat edo parke eoliko bat jarri nahi duten udalerrietako herritarrek kontra azaltzeko eskubide legitimoa dute. Ez aipatzearren zenbait herrialdetan diren
|
lan
esplotazio jarduerak, edo baliabideak lortzeko izan daitezkeen gatazkak. Gizarteak planteatu behar du ea zenbat energia kontsumori uko egiteko prest dagoen kostu horietako batzuk saihesteko.
|
|
|
' Jaten duguna garelako'. Eragin zuzena du osasunean, ekonomian, eskualdearen garapenean, paisaian… Elikagai aukeraketa bat edo bertzea egiteak, klima aldaketan, deforestazioetan,
|
lan
esplotazioan, giza baliabideetan… eragina du. Beraz, garrantzitsua da garaian garaikoa eta bertakoa kontsumitzea.
|
|
|
Gaur egun dugun sistema kapitalistaren ondorioz, biolentzia estrukturala eguneroko ogia da. Boteredunek, beren boterea betikotzeko, ezinbestekoa dute langile klasearen aurkako biolentzia forma guztiak martxan izatea, hala nola
|
lan
esplotazioa, etxegabetzeak, kontrol soziala eta mota guztietako ankerkeri instituzionalak. Koldo kaleratua izan zen, bazterkeria egoeran aurkitzen zen, eta erakundeek (haiek ere Koldoren egoeraren errudun) beste aldera begiratzen jarraitu zuten.
|
|
|
Martinezek dioenez, Espainiako telebistako zenbait telesailetan lekua (izan) du jokabide arrazista, matxista eta ultraeskuindarren satirak [17]. Umorezko kontestuak
|
lan
esplotazio gogorreko nahiz diskriminazio arrazista handiko egoerak normalizatzen lagundu du, hain zuzen ere, egoera hauek umorezko gag bihurtzean kritika sozialaren karga deuseztatzen delako. Egoera hauek normalizatzen eta komikotzat aurkezten dituzten pertsonaiek beraien ideologia modu lasaiagoan adierazteko bide eman diete fikziotik kanpo ere antzeko jokaerak eta pentsamoldeak dituztenei.
|
|
2022
|
|
|
Azkenik, txosten aurkezpen batek itxiko ditu jarduerak azaroaren 23an. Hain justu, Esplotazio sexuala helburu duen salerosketa eta
|
lan
esplotazioa Euskal Herrian deituriko txostena aurkeztuko dute.
|
|
|
Azaroak 23, asteazkena. Esplotazio sexuala helburu duen salerosketa eta
|
lan
esplotazioa Euskal Herrian txostenaren aurkezpena. 18:30ean, Elkargunean.
|
|
|
Gaur, uztailak 30, urtebete pasatu da Luis Enrique Soriano dominikar gazteak bere buruaz beste egin zuenetik, eta atzo, ostirala, haren heriotzaren lehen urtemugako ekitaldia egin zuen Elkar ekin taldeak Soreasu atzeko plazatxoan. Musika, poesia eta
|
lan
esplotazioa jasan duten hainbat herritarren testigantzak izan ziren Soriano oroitzeko ekitaldiaren muina.
|
|
|
Zer lotura dute zorrak,
|
lan
esplotazioak eta indarkeria matxistak?
|
|
|
Western baten egitura du lanak, eta tentsioa mantentzeko duen gaitasuna laudatu dio Getari Etxegaraik, Paul Urkijok eta Izaskun Urkijok osatutako epaimahaiak. Immigrazioa, gatazka sozialak eta
|
lan
esplotazioa lantzen ditu filmak, besteak beste, eta hori egiteko moduagatik eman diote oroitarria eta 3.000 euroko saria.
|
|
|
• haur lanaren eta
|
lan
esplotazioaren inguruko arauak zorrozki betetzea;
|
|
2023
|
|
|
|
Lan
esplotazioa
|
|
|
Halaber, indarkeria matxista pairatu edo pairatzen duten emazteen sentsibilizazio handiagoa eskatu du, jendartearen isiltasunaren aitzinean, kasu anitz ilunpean gelditzen baitira. Mugimendu feministak
|
lan
esplotazioa eta indarkeria ekonomiko eta arrazistak pairatzen dituzten etxeko langileen eta zainketen sektoreko langileen aldeko mezua agertu du.
|
|
|
Halako meatzeek kontrol gutxiago dutenez, ohikoak dira
|
lan
esplotazioa eta haurren lana. «Haurren lanaren kontua hasieratik lotuta egon da kobaltoaren esplotazioarekin.
|
|
|
Frankismoak ezarritako gizarte eredu klasistan eraikitzen ari zen Gasteiz berri batean, arrazismoa ere agertu zen", azaldu du antolatzaileen artean dagoen Juan Ibarrondo idazleak. " Jende horiei mespretxuz deitu zitzaien korearrak, eta sindikatu bakarreko eta gobernu diktatorialeko erregimen autoritario batek zaindutako
|
lan
esplotazioa jasan zuten. Hala ere, oso paper garrantzitsua izan zuten 1976ko martxoko borroketan eta Martxoaren 3an".
|
|
|
Orduan bezala, berriz ere" diskriminazioak" jasaten dituztela dio Memoria Garak: " Diskriminazio horiek ezberdinak dira, baina mingarriak bezain bidegabeak dira, etxebizitza eskuratzeari, beren bizitzak legeztatzeari,
|
lan
esplotazioari eta arrazakeriari dagokionez. Eta, orduan bezala, emakumeak dira diskriminazio hori gehien pairatzen dutenak, genero desberdintasuna gainerako diskriminazioei modu intersekzionalean lotuz; hau da, klaseari, arrazari, generoari, identitateari eta sexu aukerari dagokienez".
|
|
|
Egoera hori, gehienbat, gauzatzen da etxeko langileen kasuan, turismo sektorean, eraikuntzan, harremanetarako jardueretan eta nekazaritzan. Gainera, kasurik larrienetan egoera hori langileen eskubideen aurkako delitua izan daiteke, bai eta
|
lan
esplotazioa ere.
|
|
|
Baina arlo pribatuan derrigorreko lanak ezartzearen ondorioz ere sor daiteke zerbitzu prestazioak emateko betebeharra. Halakoetan, nazioarteko antolamendu juridikoa urratzeaz gain (LANEren 105 zenbakidun Hitzarmena, derrigorreko lana ezabatzeari buruzkoa, 1957ko ekainaren 25ean onetsitakoa), langileen eskubideen aurkako delituak gauzatzen dira eta, hala denean, gizakien tratari buruzko delituetatik xedetzat
|
lan
esplotazioa duena ere gauza daiteke (Zigor Kodearen 177bis artikulua).
|