|
2017
|
|
|
Haren iritziz, maila txikiko jabegoa eraisten zuen, eta areagotu egiten zuen lanaren ekoizpen gaitasuna (beste sistema ekonomiko guztietan lortu gabeko neurriraino), eta, modu horretara, gizateria eskasiatik eta premiatik askatzeko baldintza materialak sortuko zituen. Halaber, iruditzen zitzaion hedapen kapitalistaren aurreneko faseetan nagusitu zen indarkeria harreman kapitalistak umotu ahala desagertuko zela, eta aurrerantzean
|
lanaren
esplotazioa eta diziplinatzea lege ekonomikoak lantzearen bitartez lortuko zirela batik bat (Marx, 1909, 1 liburukia). Erabat oker zegoen horretan.
|
|
|
Ugazabak jopu setatiak lurretik kanpora bazitzakeen ere, gutxitan egiten zuen; ekonomia itxi samar hartan, zaila zen laborari berriak kontratatzea, eta nekazarien borrokak kolektiboak izaten ziren. Hori zela eta, jauretxe feudalean, indarra zuzenean erabiltzearen mende zegoen
|
lanaren
esplotazioa. Marxek adierazi bezala?. 3
|
|
|
ez zen garatu XVIII. mendera arte, eta, garai horretan ere, kontratu bidezko soldatapeko lana langileen kopuru mugatu batek soilik lortzen zuen (gizonezkoek eta helduek), gogor borrokatu ondoren lortu ere. Dena den, ezin izan zituzten berrezarri esklabotza eta joputza, eta Behe Erdi Aroko lan krisiak Europan XVII. mendean jarraitu egin zuela adierazten du horrek; gainera, okerrera egin zuen egoerak
|
lanaren
esplotazioa maximizatzeko ahaleginean lan indarraren erreprodukzioa arriskuan jarri zenean. Kontraesan hori, oraindik ere ezaugarri hori badu garapen kapitalistak17?
|
|
2018
|
|
|
Bizitzeko behar ditugun gauzak eskuratzeko soldata baten truk lan egitera behartuak gara gure kontura aberasten diren kapitalisten menpe, beraiek dutelarik jendartea egituratzeko boterea. Soldatapeko
|
lanaren
esplotazio orokor honen baitan maila desberdinetan zapalduriko subjektuak interesatzen zaizkie kapitalistei. Ikusten dugu nola kapitalismoak aitzineko produkzio eta jendarte ereduetatik eratorritako zapalkuntzak bere egin dituen:
|
|
|
Haren iritziz, maila txikiko jabegoa eraisten zuen, eta areagotu egiten zuen lanaren ekoizpen gaitasuna (beste sistema ekonomiko guztietan lortu gabeko neurriraino), eta, modu horretara, gizateria eskasiatik eta premiatik askatzeko baldintza materialak sortuko zituen. Halaber, iruditzen zitzaion hedapen kapitalistaren aurreneko faseetan nagusitu zen indarkeria harreman kapitalistak umotu ahala desagertuko zela, eta aurrerantzean
|
lanaren
esplotazioa eta diziplinatzea lege ekonomikoak lantzearen bitartez lortuko zirela batik bat. Erabat oker zegoen horretan (Silvia Federici, CS, 22).
|
|
2019
|
|
|
“enpleguaren sarbidean eta jatorrian oinarritzen ez den herritartasun eredu inklusibo bati ateak irekiko dion ituna nahi dugu. Emakumezkoen eskubide sozialak eta zibilak eskuratzeko eta
|
lanaren
esplotazioa, kapazitismoa, arrazakeria eta sexu generoaren arteko bereizkeria gainditzeko borrokatzen arituko gara”. Grebarekin honakoak borrokatuko dituzte:
|
|
|
beharrezko lan denbora eta lan denboraren soberakina. Soldataren balioaren eta gainbalioaren arteko erlazioak osatzen du gainbalio tasa edo, berdina dena,
|
lanaren
esplotazio tasa. Aurrerago gainbalioaren tamainak kapitalistaren irabaziak determinatzen dituela ikusiko dugu.
|
|
|
Produktibitatea areagotzeko kapitala teknika eta makinaria berriez baliatzen da, produkzio erritmoa azkartzea ahalbidetzen duten produkzio bitartekoetan inbertituz. Gainbalioa handiagotzeko metodo erlatiboak
|
lanaren
esplotazioari berariazko izaera kapitalista ematen dio.
|
|
|
Horrela,
|
lanaren
esplotazio prozesuan jokatzen duen papera dela eta, garapen teknologikoak berebiziko garrantzia dauka ekoizpen modu kapitalistan. Izan ere, arrazionaltasun teknologikoak kapitalaren menderakuntzaren forma eta tresna moduan funtzionatzen du.
|
|
|
278); gainbalio tasa ez bezala, kapitalaren parte aldakorrarekiko kalkulatzen dena. Izan ere, irabazian
|
lanaren
esplotazioa ezkutatuta dago.
|
|
|
Irabazi tasak
|
lanaren
esplotazio maila adierazten duen tasak baino proportzio txikiagoa azaleratzen du beti (Marx, 2007b: 298).
|
|
|
Kontrako joera nagusia
|
lanaren
esplotazio maila igotzean datza, gainbalio tasa oso azkar eta asko handituz (Mattick, 2014: 141), eta kapital konstantea ahalik eta gutxien handitzen ahaleginduz, hau da, kapitalaren osaera organikoa ahalik eta gutxien aldatuz (Rosdolsky, 2004:
|
|
|
Langile klasearen kontrako neurri horiek
|
lanaren
esplotazio tasa handitzea ahalbidetu zuten, irabazi tasaren beheranzko joera indargabetuz (Shaikh, 1990: 226, 233).
|
|
|
261). Lan zuzenbideko erreformek, bai Espainiar Estatuan zein gainerako herrialdetan,
|
lanaren
esplotazio maila handitzeko balio izan dute, langileen ahultasun egoera handituz eta soldaten" berregokitzeari" bidea emanez. Argi lanaren esplotazio maila igo egin dela, hau da, soldataren eta erautsitako gainbalioaren arteko aldea, irabazi tasaren beheranzko joeraren kontrako eta kapitalaren errentagarritasunaren aldeko mekanismo printzipala, handitu egin da.
|
|
|
Lan zuzenbideko erreformek, bai Espainiar Estatuan zein gainerako herrialdetan, lanaren esplotazio maila handitzeko balio izan dute, langileen ahultasun egoera handituz eta soldaten" berregokitzeari" bidea emanez. Argi
|
lanaren
esplotazio maila igo egin dela, hau da, soldataren eta erautsitako gainbalioaren arteko aldea, irabazi tasaren beheranzko joeraren kontrako eta kapitalaren errentagarritasunaren aldeko mekanismo printzipala, handitu egin da.
|
|
|
Lan indarraren erreprodukzioa produkzio kapitalistaren erdigunean kokatzean, gizarte harremanen mundu oso bat azaleratzen da, Marxen obran agerikoa ez bada ere funtsezkoa dena
|
lanaren
esplotazioa arautzen duten mekanismoak bistaratzeko. Agerian jartzen du kapitalak langile klasetik ateratzen duen lan ordaindu gabea Marxek sekula imajinatu zuena baino askoz handiagoa dela eta bi alderdi dituela:
|