|
2001
|
|
|
21 zergatik uste izaten da oraindik etxeko
|
lanak
emakumeen kontua edo zeregina dela
|
|
|
emakumeak adibidez gizonak lana iten badu eta emakumek ezetz emakumean lana dala etxeanlana itea ezta ta ehhh gizonezkoak ez baldin badauka
|
lana
emakumeko emakumezkoak baigizonak ze in behar du lana bilatu ezin du etxen lana inNB./ hmmpfJF./ kontestau
|
|
|
JF./ direla eta etxeko
|
lana
emakumeen kontua dela
|
|
2006
|
|
|
Informazio mintegia Bestalde, Amparo Valcarce Gizarte Zerbitzuen, Familien eta Ezgaitasunaren Estatuko idazkariak, Amparo Valcarce, nabarmendu zuen Cermi ko informazio mintegia ixtean, NBEren Ezgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei buruzko konbentzioari buruzkoa, Espainiak “garrantzi handiko” protagonismoa duela Nazio Batuen itun hau egiteko. “Gure ordezkaritzak gogor egin du
|
lan
emakume eta haur ezgaituei buruzko berariazko artikulu bat egon zedin”, azpimarratu zuen Valcarcek. Konbentzioak NBEren oniritzia jaso zuen joan den abuztuaren amaieran, eta mundu osoan ezgaitasunak dituzten 650 milioi pertsonen aldeko neurri espezifikoak hartzera behartuko ditu gobernuak.
|
|
2007
|
|
|
Amatasunaren ondoriozko baimena hamasei asteraino luzatu eta
|
lanean
emakumeek tratu berdina izateko neurriak ezarri dituen martxoaren 3ko 3/ 1989 Legearen lehenengo artikulua.
|
|
|
Aktore hauen
|
lana
emakumeak hoztea izango da, begiko ez duten norbaitekin hitzordua izanez gero zenbat jaten duten jakiteko. Gero begiko duten norbaitekin egonez gero gutxiago jaten duten ikusiko dugu.
|
|
2008
|
|
|
alargundu zenetik sexu harremanik izan bako emakumeagaz izandako harremana kontatu eban. Mutilak esaten eban bere
|
lana
emakume hari konfidantza emotea izan zela lehenengo, lasaitu eta kafe bat hartzea gero, eta narrutan egitea azkenik. Andrazko haren beldurrak, harreman sexualik barik egon zen tarte horretan bere sexuarekin zelan jokatu eban eta abar irudikatzen hasi nintzen.Sexuaren inguruan sortzen dena be islatzen dozu liburuan…Sexuari buruzko eszenak benetan diren moduan kontatzen dira, eta besterik ez dago.
|
|
|
Era berean,
|
lanean
emakume haurduna behar bezala ez babesteak berehalako ondorio horiek ez ezik, haurra jaio ondoan eta haurtzaroan ere izan dezake ondorerik: garuneko tumoreak, minbizia edota leuzemia, esate baterako.
|
|
|
Zein neurritan eragiten dute
|
lanetik kanpo
emakumeek dituzten zamek. Esaterako, haurren zaintzak?
|
|
2009
|
|
|
Misoginoa izateaz salatu dutenek beraien argudioak dituzte. Bere bi zintarik arrakastatsuenak, Manhattan (1979) eta Hannah eta bere ahizpak (1986), edo duela gutxiko Vicky Cristina Barcelona (2008)
|
lanak
emakume desberdinak zituen gizon bakar baten ingurukoak ziren.
|
|
|
Ikerketaren arabera, halaber, emakumeek gizonek baino gehiago jasaten dituzte beroketa orokorraren ondorioak, nahiz eta horren hazkundean eragin txikiagoa izan. Batez ere, hainbeste garatu ez diren herrialdeetan nabaritzen da hori; nekazari
|
lanak
emakumeen ardura izaten dira, eta horiek sukaldean erabiltzeko ura eta egurra hartzen dute, familiak zaintzen dituzten bitartean. Jarduera horietan eragin zuzena dute lehorteek, uholdeek eta beste zenbait hondamendi naturalek.
|
|
|
Hiru emakume bikotek hainbat galderari erantzungo diete. Horren ondoren, hiru gizon bikoteren
|
lana
emakumeen erantzunak asmatzea izango da. Berdin du erantzun zuzena ala okerra eman duten.
|
|
|
Baina nekazari eremuetara joandakoan ikusten da emakumea dela benetan lan egiten duena, familiaz arduratu ez ezik, lurrak ere landu behar dituztelako. Horregatik, gure
|
lana
emakumeek egiten duten lana aitortzera bideratu dugu?.
|
|
2010
|
|
|
Freixas ohartu zen bere obrak emakumeenekin alderatzen zituztela kritikariek, eta ez gizonenekin. Bere
|
lanetan
emakume protagonistak batere ez, asko ala gutxi izan, horiez galdetzen zioten kazetariek. Bide batez, lana femeninotzat jotzea eta gutxiestea eskutik zihoazen.
|
|
|
Urte askon Madrilgo Isadora klinikan egin duzu lan. Nola azalduko zenuke klinika honen
|
lana
emakumeen emantzipazio borrokan?
|
|
|
Amonak interesgune bat dira, beren laguntzari esker, beste emakume batzuk lan munduan sar daitezkeelako. Beharrezkotzat jotzen dira, gainera, “gurasoena ez diren arrazoiengatik” ordaindutako baimen mota berriak, eta “ordaintzen ez diren arreta eta zaintza
|
lanen
emakumeen eta gizonen arteko banaketa bidezkoagoa sustatzea”. Txostenak maiz egiten den aldarrikapena azpimarratzen du, eta horren arabera, etxeko arreta informalak “murriztu egiten ditu zainketak ematen dituen pertsonaren etxetik kanpo lan egiteko aukerak”, gehienak emakumeak.
|
|
2011
|
|
|
Zergatik hautu hori? «Datu guztien arabera, museoko funtsetako
|
lanen artean
emakumeek egindakoen portzentajea oso murritza da gizonezkoek egindakoenen aldean, eta horrek erakusten du asko kostatzen ari dela benetako berdintasunera iristea».
|
|
|
Ze ondo zaindu ginduzan ezkaratzean buru egiten eban Mari Karmen Legorburu pasaitarrak. Zenbat
|
lan
emakumeen heziketan be! Sukaldari lanetan, pozik eta, sarritan, kantuz, laguntzen eutsien Mari Isabel eta Begoña Urzuriaga barinagatarrek, Mari Isabel Geriakoak, Barendako Mari Karmen Arrietak," Erlatx" eko Mari Karmen Ibarluzeak, Mari Karmen Oleak...
|
|
|
Hortxe omen ziren garbitzeko harriak, eta emakumeek hankak uretan sartuta egiten omen zuten arropa garbitzea. Makala
|
lana
emakume gajo haiek!
|
|
|
Horixe da Afrikako neskatoen kasua. Gainera, etxeko
|
lana
emakumeen lantzat hartzen da, dio Save the Children ek. Lanean hasten denean, ez dira ezagutzen haren ondorio kaltegarriak, ezkontzarako prestaketatzat hartzen da, enplegu emailea ongiletzat edo familiaren hedapentzat hartzen da, eta, beste batzuetan, adingabeen familiek zorra ordaintzeko erabiltzen da.
|
|
|
Zenbait lekukok jakinarazi dutenez, emakumearen gorpua erreta zegoen, ebaki sakon bat zeukan lepoan, eta ezkerreko bularra falta zitzaion. Polizia jo eta ke ari da
|
lanean
emakumea identifikatzeko eta heriotzaren arrazoiak argitzeko. Ikerketa hasi besterik ez bada ere, pista guztiek erakusten dute andrea beste nonbait hil zutela, eta gero haren gorpua leize zulo horretara bota zutela goitik.
|
|
2012
|
|
|
Salatu behar dugu krisiaren aitzakiarekin eta eskubide murrizketen bitartez, etxean giltzapetu nahi gaituztela berriz, norberaren etxebizitzan zein hurkoarenean, baina gero eta baldintza prekarioagoetan. Horren froga argiak dira Menpekotasun Legean ezarritako murrizketak, sorreratik guztiz eskasa zen legea, eta inondik inora zaintza zein ardura partekatuaren aitorpen soziala konpondu ez zuena, kasu askotan, emakumeak etxeko lanetan iraunarazi zituen eta ezkutuko enplegua sustatu, eskubiderik gabeko
|
lanetarako
emakume etorkinak kontratatuz?. Baina, gutxienez, argitara eman zuen lan horien errealitatea eta garrantzia, esan dugunez, emakumeek eginikoak.
|
|
|
Horrela bada, dagoeneko hainbat parrilla egin dugu eta kanpotik ere jasotzen ditugu eskaerak: Bartzelona edo Salamancatik, esaterako”.Emazte ama ere laguntzaileBurdinarekin
|
lanean
emakume asko aritzen ez zen garaian, asko lagundu izan zion errementari lanetan Pilar Eizmendi emazteak Inaxiori. Pilarrek gogoko izan du burdinarena bezala, baita bestelako edozein langintza probatzea ere, “katean egiten genuen lan senarrak eta biok, geratu ere egin gabe.
|
|
|
Azkenik, finantzaeta ekonomia krisiaren aldetik, egungo gobernuak bultzatzen ari diren murrizketek, batez ere, emakumeak jotzen dituzte. Estatuak bere gain hartzen ez duen zaintza
|
lana
emakumeen ardura bilakatzen da, euren lana bikoiztuz. Gainera, etxetik kanpoko lanpostuetan emakumeek baldintza ezberdinei eta lan jokabide sexistei aurre egin behar diete.
|
|
2014
|
|
|
Lan merkatuari dagokionean, haurdun dauden emakumeak kaleratzeko aukera legeztatu da, lan baldintzak okertzen ari dira orokorrean eta emakumeak nagusi diren hirugarren sektorean bereziki, behin behinekotasuna, ziurgabetasuna eta prekarietatea dira nagusi. Horrekin batera, lan merkatutik kanpo uzten ditugun etxeko lanak eta zaintza
|
lanak
emakumeen bizkar erortzen jarraitzen dute. Horregatik, azpimarratu nahi dugu udal instituzioen eta herritarren arteko aliantzak sortzearen garrantzia, tokiko berdintasun politikak lantzeko.
|
|
|
Baina desira postnazional hori ez da guztiz garatu eta hortik dator nobelentrabestismoaren ideia. Hari horri jarraituz, Gema Lasartek bere doktorego tesianZeru Horiek, Nerea eta Biok eta Koaderno Gorria
|
lanetan
emakumea naziogintzanaktibista gisa agertzen dela azpimarratzen du, agentziaduna dela esanez, ordura arteez bezala (Lasarte, 2010, 212).
|
|
|
Antzerki eta musika lan bat da, kabaret ukitua duena. Parmako egilearen
|
lanetan
emakumeek duten papera kritikatzen da bertan.
|
|
|
Berogailuarekin, oso gustura egoten gara bertan. Joste
|
lanetan
emakumeak gara guztiak, baina gizonezko boluntario pare bat badaude, kaxekin, bidalketarekin eta beste laguntzen digutenak. Boluntarioen senitartekoek ere laguntzen digute.
|
|
2015
|
|
|
Presoekiko laguntza indartu eta elkartasun sareak sortu zituzten, elikagaiak, tabakoa, arropak eta abar eramateko. Elkartasun
|
lanetan
emakumeek izandako parte hartzea eta rola ezinbestekoak izan ziren, askok ongi oroitzen duen moduan. Josefina Guerendiainek bere idazlan autobiografikoan zioenez:
|
|
|
Baina aparailuen ahots mota aukeratzeko merkatu ikerketak egin ohi direla eta beraz, herritarren artean dagoeneko badauden genero estereotipoak islatzen dituztela ere gaineratu du. Errealitatean, izan ere, idazkari
|
lanak
emakumeekin lotzen ditugu gehienbat, azpimarratu du Rebecca J. Rosen kazetariak. " Enpresaburu handi sentiarazten gaituzten idazkari digital horien atzean, gizon eta emakumeen arteko botere harremanak sostengatzen eta bultzatzen dituzten dinamikak daude", gehitu du.
|
|
|
–Hau infernua da?, idatzi zuen Brittenek bere egunerokoan, eta enkargua entregatzeko muga gerturatzen zen heinean lan egiteko bakerik topatzen ez zuela ikusten zuenez, Andoni errefuxiatuen esparrura bueltan bidaltzeko erabakia hartu zuen. Hearn andrea izan zen Andoni gaztetxoari albistea ematearen arduraduna, Britten bere estudioan ezkutatzen zen bitartean, eta atsegin handiz bete zuen bere
|
lana
emakume mardulak. Benjamin Brittenek ezin zuen aurrez aurreko liskarrik jasan.
|
|
|
Kontserberetakoa egia da, kanta eta kanta egiten zuten
|
lan
emakumeek lantegietan. Gure ama eta izebak ere halaxe ibiltzen ziren, umetatik.
|
|
|
Esate baterako, 1937ko otsailaren 11n «Guerra a la mujer» izenburupean, Euzkadiko gobernuak emakumea frontetik kentzea eta erretagoardian oso garrantzi txikia ematea salatzen da. 1937ko maiatzaren 16ko artikulu batean, Bilboko defentsarako gotortze
|
lanetan
emakumeek parte hartzea kritikatu zen, gerrako beste lan batzuk hobeki egin zitzaketelakoan emakumeek.
|
|
|
|
Lanean
emakumeak eta gizonak berdinak garela erakusteko aukera daukagu.
|
|
2016
|
|
|
Oso goiz ohartu ziren Grimke ahizpak emakume beltzen presentzia eskasaz, eta kontu eske hasi: 1837an, adibidez, kargu hartu zioten Esklabotzaren Aurkako New Yorkeko Emakumeen Elkarteari, ez zutelako beren
|
lanetan
emakume beltzik sartu. Angelinak, atsekabez, esan zuen, aristokrazia sentipen sendoak?
|
|
|
AEBetan, koloreko emakumeek eta, bereziki, emakume beltzek, ezin konta ahala hamarkadaz jaso dituzte soldatak etxeko lanen truke. 1910ean, etxetik kanpo ari zen
|
lanean
emakume beltzen erdia baino gehiago, eta, haien artean, etxeko langile ordaindu gisa zebilen heren bat. 1920 urtea iritsi orduko, emakume beltzen erdietatik gora ari ziren etxeko zerbitzari, eta, 1930ean, batez bestekoa handiagotu egin zen:
|
|
|
XIX. mendearen erdialdean, Georgian lan egiten zuen mediku bat konturatu zen paziente esklaboek abortu eta ilaurtze askoz gehiago jasaten zituztela, mediku berak artatzen zituen emakume zuriek baino. Sendagilearen arabera, gogorregi egiten zuten
|
lan
emakume beltzek.
|
|
|
Baldin eta etxeko
|
lanak
emakumeen lanak direla dioen ideia hori deuseztatuko bagenu, eta, aldi berean, berdintasunez banatuko bagenitu emakumeen eta gizonen artean, aseko ote gintuzke konponbide horrek. Baldin eta etxeko lanak askatuko bagenitu emeen sexuarekiko lotura esklusiboaz, zapaltzaile izateari utziko ote liokete?
|
|
|
baitzioen Gaztezulok elkarrizketatu zuenean (145 zenbakian, 2013 XI); ematen du azkenean badatorren Elkarrekin esnatzeko ordua nobelak atzerago jotzen duela, 1950ean torturen ondorioz hildako Txomin Letamendi jeltzalearen historia izango baitu ardatz edo oinarri, baina nobela haren emaztearen eta ondorengoen bitartez luzatuko denez, posible da Gauza ere nabarmen azaltzea: on verra (cfr. euskalkultura.com ataria, III, <http://www.euskalkultura.com/ euskara/ albisteak/ kirmen uribek lau hizkuntzatan argitaratuko du bere hurrengo eleberria elkarrekin esnatzeko ordua>, eta baita gorago aipatutako Peio H. Riañoren artikulua ere, zeinetan Uribek aitortzen baitzuen bere hurrengo
|
lana
emakume baten istorioa izango dela, Euskal Herriko, Espainiako eta Europako mende oso bateko historia bilduko duena, eta, oso politikoa, izango dela).
|
|
|
Inkesta horretan, haurren osasuna ere kezkarik handiena zen; ondoren, txikiekin denbora nahikoa ez pasatzeko sentsazioa eta semea zoriontsu izateko nahia. Orain, SEPEAPen
|
lanak
emakumeen osasun eta garapen arazo txikien aurrean emakumeen kezka eta jarrera nagusiak identifikatzea bilatzen zuen, «Espainiako amen kezkak, eskaerak eta premiak sakondu eta konponbide posibleak antzematea, lasaitasun handiagoz jardun ahal izan dezaten». Sukarra, beherakoa eta gorakoak, arazo larrienak Irudia:
|
|
2017
|
|
|
Ingalaterran,, gizon ezkonduak lege eskubideak zituen emaztearen irabaziekiko?, baita emakumearen lana haurrak zaindu eta haztea zenean ere. Horregatik, parrokia batek horrelako
|
lanetarako
emakumeak hartzen zituenean, erregistroan, ezkutatu egiten zen askotan haien langile izaera?, eta gizonen izenak erabiltzen ziren ordainketak idazteko. –Ordainketa senarrari edo emazteari egingo zitzaion bulegariak erabakiko zuen, bere gogoaren arabera?
|
|
|
Herrialde batean ala bestean, emakumeek ez dute ordaindu gabeko lana neurri berean egiten: Italian eta Espainian, adibidez, astean 45 orduz egiten dute
|
lan
emakumeek trukean dirurik jaso gabe; Dinamarkan, berriz, 25 ordu egiten dituzte astean. Gizonen artean, bestalde, ez dago alde handirik:
|
|
|
1 Grafikoari erreparatuz, zera ondorioztatu dezakegu: etxeko eta zaintza lanetan eta bolondres
|
lanetan
emakumeen presentzia handiagoa da, aldiz, lan ordainduan gizonen presentzia nabariagoa da (lehenengo hirurak T balioa gainditzen dutelako eta hirugarrena azpitik kokatzen delako). Etxeko lanen eremua esparru feminizatuena da, 1993an gizonek etxeko eremuari dedikatutako ordu bakoitzeko emakumeek lau aldiz gehiago eskaintzen baitzioten.
|
|
|
Hala ere, parte hartzaileen denborari erreparatuz, denbora dedikazio altua exijitzen duten ekintzak direla ikus dezakegu baita ekintza hauek generoaren arabera modu ezberdinean banatzen direla ere. Literatur zientifiko andanak ideia hau azpimarratu du (Hooghe eta Stolle, 2004; Coffe eta Bolzendahl, 2010, beste batzuen artean), zentzu honetan, 2013 urteko parte hartzaileen denborari erreparatuz ikus dezakegu erakunde bidezko lanetan eta beste etxe batzuentzako
|
lanetan
emakumeen denbora dedikazioa handiagoa dela. Aldiz, borondatezko partaidetza zibilean eta borondatezko lanetan erakunde batean gizonen denbora dedikazioa handiagoa da (Eustat 2007).
|
|
|
Hortaz, datuen argitan, emakumeak ez daude hain konforme euren bizitza pertsonalarekin. Gainera, bikoteen arteko lan banaketari erreparatuz, inkesta honen datuek erakusten digute gizonak askoz ere konformeago daudela beraien bikote emakumeek burutzen duten etxeko eta zaintza
|
lanekin
emakumeak beraien gizon bikoteek eskaintzen dutenarekin baino, hau da: gizonen %73, 1 eta emakumeen %43, 4a.
|
|
|
EEBAAk generoa, klasea eta nazio askapena elkargunera ekarri zituen; eta 56ko belaunaldiak euskararen subjektibazio politikoa. Azken horien pentsamendu ez ortodoxoak, eta, baita ere, garai bertsuan, euskararen transmisio
|
lanak
emakumeei eman zien publikotasunak eta prestigioak protofeminismo baten bidea zabaldu zuten.9 Bi iturri horietatik iristen gara, elkarguneko feminismoaren markoan, hizkuntza, genero, klase sozial eta jatorriaren arteko gutxien gutxienikelkarguneko gogoeta hau plazaratzera. Eta, ziurrenik, horren ondorio ere bada Mari Luz Estebanek dioen hau:
|
|
2018
|
|
|
Gizartearen arlo publikoko protagonisten irudikapen mentala aldatzeko lehen pausoa ekintza praktikoa da, hain zuzen, emakumeei beti ukatu izan zaigun espazio publikoan parte hartzeko eskubidea bermatzea. Eta uste dut badela eskubide honen zaindari
|
lanetan
emakumeok baino erantzukizun txit handiagoa duen pribilegiatu edo oharkaberik.
|
|
|
Erantzuteko galdera eta ariketa asko egiteke ditugu oraindik. Amona bertsolariak zein neskatila gazteak plazetan entzutean, emanaldi parekideen lekuko izatean, Txapelketa Nagusian edota oholtzako ohiko muntaketa
|
lanetan
emakumeak aritzean irudituko zait osoa —edo goitik beherako lana— bertsolaritza. Bien bitartean, behetik gora eraiki eta deseraikitzen jarraitu dugu.
|
|
|
Haren esanetan, greba deialdiaren lau zutabeak ikasketak, zaintza lanak, produkzioa eta kontsumoa lotuta daude. Zaintza jarri zuen horren adibide; zaintza
|
lanetan
emakumeak aritzen direla oro har, eta horregatik ikasketak utzi behar izaten dituztela askok: «Hori ez al da botere harremanen adibide?
|
|
|
informatikari hitzetik hasita gizon emakume ibilbide bera jarraituko bagenu, adibidez, etxekoandre hitzera iritsiko ginateke [5]. Bestela esanda, maparen arabera, informatika gizonen kontua da, eta etxeko
|
lanak
emakumeenak dira. Zer ikusi, hura ikasi:
|
|
|
Sektoreko egoeraz galdetuta, ez du zalantzarik: “Hazkuntza eta zaintza
|
lanak
emakumeoi egokitu zaizkigula agerian dago, gure gizarteari erreparatzen badiogu, ez dago inondik inora ere orekatuta”. Guraso den heinean, berriz, kritikatu du genero rolak oso barneratuta ditugula bizimoduan:
|
|
|
Zer hobe, Afrikako kontinentearen onena irudikatzen duten lau emakumeren arteko baterako hautagaitza aurkeztea baino… Lau emakume hauek gizartea duintzearen alde borroka egiten dute, giza eskubideen defentsatik eta kontinenteko lau muturretatik borroka egin ere. Haien
|
lanak
emakume eta haurren babesa du ardatz, izan ere, gerra edo gatazka armatuen eraginez zein inondik inora sostengatzerik ez duten edo ezkutuko interesen mesedeko ohitura eta tradizioen ondorioz, horiexek dira oinarrizko eskubideak maizenik urratu ohi zaizkienak”.
|
|
|
Baina nola? Jeanne Rolandek aipatu digu premia sentitzen duela ikerketa
|
lana
emakumeengana eta eragile sozial ugarirengana helarazteko; eta Gurrutxagak ere liburuaren aurkezpenari egin dio erreferentzia, xumetik eta jendearen emozioak ukituz egin nahi zuela. Hala egin zuen, testigantzen errezital baten bidez:
|
|
2019
|
|
|
Soziologoak gizonezkoei ere gonbita egin die zaintzaileen laguntza taldera batzeko: " Etxeko
|
lanez
emakumea arduratu izan da urte askoan, eta tartean baita zaintza lanez ere. Posible da egunen batean errealitate hori desagertzea eta zaintza lan hori gizonei egokitzea.
|
|
|
1903an, urte gutxi batzuk geroago, Iruñeko emakume langileak beste gatazka baten protagonistak izan ziren. Calzados Lopez enpresak
|
lanean
emakume oso gazteak zituen, asko haurrak ziren. Lan baldintza okerrez gain, enpresak soldata murrizketa bat aplikatu nahi zien; honen aurrean apirilean 60 langiletik 48k greba hasi zuten.
|
|
|
Edo beste emakume batekin? Noski gizonek
|
lanak
emakumeekin elkarbanatu behar dituztela, baina hori ez da konponbidea. Gakoak antolatzeko modu komunitario eta kolektiboagoan datza.
|
|
|
" Noski gizonek
|
lanak
emakumeekin elkarbanatu behar dituztela, baina hori ez da konponbidea"
|
|
|
S. Rivas: Uste dut badela garaia zaintza
|
lanek
emakume pobre eta migratuen lana izateari utzi diezaioten. Nire iritzitan garrantzitsua da lanok sozializatzea, gizonezkoen ardura ere badela eta hauek ere lanotan nahasi behar direla argi uztea.
|
|
|
Garai hartako emakume eredugarria izateaz gain, Undsetek bere
|
lanetan
emakumeak nola islatu zituen irakurtzeak eman dit atentzioa; baita sexualitatea, feminismoa eta gizartean emakumearen papera nola uztartu zituen ere, hain zuzen, aitzindaria zen pentsatzeko modu hori garai haietarako.
|
|
|
entretenigarri zentzugabea da, Pascalek deskribatzen duen bezala; orratzez edo kakorratzez, emakumeak bere egunen ezereza josten du tristeki. Akuarelak, musikak, irakurketak, denek funtzio berbera betetzen dute; jarduera horien bidez, zereginik gabeko emakumea ez da saiatzen munduari sendoago heltzen, baizik asperdurari ihes egiten, besterik gabe; immanentziaren banitatean erortzen da geroa zabaltzen ez duen jarduera;
|
lanik gabeko
emakumeak, liburu bat irakurtzen hasi, eta utzi egiten du, pianoa ireki, eta itxi egiten du, brodatzeari berrekin, ahozabalka hasi, eta, azkenean, telefonoz deika hasten da. Hain zuzen, gehienetan bizitza sozialera jotzen du laguntza bila:
|
|
|
Ikusi dugu amatasunaren nekeak gutxitu egin direla jaiotza kontrola erabiliz, agerian nahiz ezkutuan?, baina praktika hori ez da unibertsalki zabaldu, eta ez da zorrotz aplikatzen; abortua ofizialki debekatua dagoenez, emakume askok arriskuan jartzen dute osasuna kontrolik gabeko abortatze maniobrak eginez, edo haur asko izateak akitzen ditu. Hala seme alaben zaintza nola etxeko
|
lanak
emakumeak egiten ditu, hark bakarrik ia. Frantzian bereziki, hain da setatia tradizio antifeminista, non, gizonen ustez, beheratzea baita oraintsu arte emakumeenak ziren zereginetan parte hartzea.
|
|
|
Bai, bai. Zaintza
|
lanak
emakumeenak dira ia esklusiboki.
|
|
|
Patriarkatua kritikatu zuen, baita emakumeen desberdinkeria soziala ere. Legeen eta bizi baldintzen aldaketak aldarrikatu zituen berdintasunaren alde (etxeko
|
lanak
emakume eta gizonen artean banatu liratekeela esatera iritsi zen). Askatasun sexualaren defendatzaile sutsua izan zen, eta homosexualitatearen alde ingelesez idatzitako lehen saiakera idatzi zuen.
|
|
|
Are gehiago, industria edo neskametza ez bezala, merkataritzako
|
lana
emakume ezkonduentzat lanbide apropostzat zuen jendarteak. Zergatik?
|
|
|
Soldatapeko zaintza
|
lana
emakume emigranteen esku geratzen ohi da, migrazioen feminizazioa bat ematen. Emakume migratzaileek soldata txikia jaso arren, soldataren parte bat bidaltzen ohi dute jatorrizko familiei, horrela familia bat baino gehiagoren zaintza lana egin behar dute, nazioarteko zaintza kateak sortuz (Orozco, 2007).
|
|
|
Gogoan dut eskaini zidan hurrengo
|
lana
emakume errearena izan zela. Tira, berak ez zuen horrela izendatu, hori nire asmakizuna izan zen.
|
|
2020
|
|
|
erabaki esparruetan hitz egindako ideiak, plangintzak eta ekimenak paperera eraman, idatzi, itzuli, antolatu, forma eman, alderdi teknikoa landu, mezuak prestatu... Idazkaritza eta komunikazio
|
lanetan
emakumeak ibiltzen gara batez ere, dinamikaren tripetako lan teknikoetan, nolabait esateko. Emakume garenok ardura politikoak baditugu erabaki guneetan eta eragileekin ditugun harremanetan, eragile esanguratsuenetako batzuekin interlokuzioa duen pertsona emakumea da, besteak beste?
|
|
|
Eta, jakina, kobratu egiten dute mendeetan emakumeek ordaindu gabe egin izan duten eta egiten duten lana: ikusezina den eguneroko
|
lana
emakumeen lana da, kualifikaziorik ez duena. Gizonek egiten duten oro kualifikatzen den bitartean, Margaret Maruanik oso ondo azaltzen duen bezala:
|
|
|
Nik uste dut erakundeetatik etorri liratekeela neurriak, batez ere doako
|
lanak
emakumeengan ez kokatzeko (haurtzaindegi publiko gehiago, laguntzak, etab.) malgutasuna ordutegiekin soldatapeko lana eta doakoa uztartzeko.
|
|
|
izateko bizi duten sozializazioari zor zaio, hau da, biolentzia sinbolikoarekin lotutako kategorizazioari eta ez soilik biolentzia materialari. Etxeko lana eta zaintza
|
lanak
emakumeei txikitatik egozten zaizkien lanak dira: panpinetatik hasi, hezkuntza formaletik?
|
|
|
zaintza kontraziklikoa da, krisi ekonomiko garaian etxeko eta zaintza lanek pisu handiagoa hartzen dute eta hazkunde ekonomiko garaietan alderantziz. Horri gehitu behar zaio, krisi garaietan lehen murrizketak berdintasun politiketan eta zerbitzu publikoetan egiten direla eta zerbitzu publikoek egindako
|
lana
emakumeen esku geratzen dela (zaintza batez ere, umeak, gaixoak eta zaharrak). Dependentzia Legeak argi erakusten du azken hori:
|
|
|
Etxeko lanetan gizonen parte hartzeak gora egin du, datuon arabera. Guk diogu errutinazko etxeko
|
lanak
emakumeek egiten jarraitzen dutela eta lan ez ordaindu horren nukleo gogorraren arduradunak direla: gizonek labadora jartzen dutela esatean, kontuan hartu behar da ez dela berdina arroparen kudeaketa osoa egitea (erosi, zikina dagoena bildu, garbitu, zintzilikatu edo plantxatu) eta bere tokian jartzea, edo labadora jarri behar duten bakoitzean emakumeari deitzea (telefonoz bada ere), ez dakitelako non dagoen xaboia, edo non zintzilikatu arropa (kudeaketa deitu duguna).
|
|
|
Herrialde batean ala bestean, emakumeek ez dute ordaindu gabeko lana neurri berean egiten. Milurtekoa hasi zenetik, Italian eta Espainian, adibidez, astean 45 orduz egiten dute
|
lan
emakumeek trukean dirurik jaso gabe; Danimarkan, berriz, 25 ordu egiten dituzte astean. Gizonen artean, bestalde, ez dago alde handirik:
|
|
|
" Horrelako egoera nahasi eta zail batean, familiei kontziliaziorako baliabideak eskaini nahi dizkiegu. Jakitun gara zaintza
|
lanak
emakumeen zein aiton amonen esku geratzen direla sarri, baina pandemia egoeran aiton amonak babestea ere bada helburua. Zaintzarako laguntzen bidez hori ere lortu nahi dugu".
|
|
|
Badaude neurgailu gehiago ere zaintza
|
lanek
emakumeei eragiten dieten kargaren tamaina erakusten dutenak. EAEko demokrazia patriarkala txostenaren arabera, 2016an zaintza lanen %86 familien bitartez egiten ziren; hots, emakumeek egiten zituzten.
|
|
|
Hiruki gatazkatsua k ordaindutako lana merkaturatutako lana dela azaltzen du, boterea sorrarazten duen lana, ez baititu diru sarrerak bakarrik sortzen, ezpada botere soziala eta prestigioa. Aldiz, etxeko eta zaintza
|
lanak
emakumeek ordaindu gabe egiten dituzten lanak dira, ez dute botererik sortzen, eta, merkaturatzen direnean, gaizki ordaindutako lanak bilakatzen dira, prekarizazioa emakume gehienen ezaugarri bihurturik. Azkenik, hirugarren ertz gatazkatsua dugu:
|
|
2021
|
|
|
zaintzen sistema publiko bat martxan jar dezatela, «zaintzaileen duintasuna oinarri izango duena». Zaintza
|
lanak
emakume migratzaileek egiten dituzte askotan, gainera, eta, horrek «praktika neoesklabistak» sortzen dituenez, arrazakeria egiturazkoa amaiarazteko ere eskatu zuten deitzaileek. Bi eskaera nagusi horiek gailendu ziren pandemia garaiko Martxoaren 8an, eta egungo krisia «dena aldatzeko» aprobetxatzeko deia egin zuten.
|
|
|
Baina bestelako arrazoiak ere badaude sektoreak daukan gutxiespena azaltzeko: " Emakumezkoekin lotu den guztia historikoki gutxietsia izan da, eta munduko leku guztietan, etxeko
|
lanak
emakumeak egin izan ditu beti. Hau ez da harritzekoa, izan ere, etxeko lanak emakumezkoen genero aginduen luzapen bat bezala ikusten dira".
|
|
|
Urratsak ematen jarraitu behar dugu aurrera begira, baina orain arte lortutakoa ezin dugu ez ahaztu eta ez galdu. Aurten, pandemia eta zaintza lanetan jarri ditugu begiak, zaintza
|
lanak
emakumearen gain jartzen direlako, haurren zein pertsona nagusien kasuan. Emakumeak gizarte honi egiten dion ekarpena aintzat hartu eta aitortzeko eguna da Martxoak 8, baina urteko egun guztietan erantzunkidetasunak izan behar du eredu", adierazi du Mertxe Zubillaga Berdintasun zinegotziak.
|
|
|
Erreferente nagusi da, era berean, Sylvia Plath (19321963) poeta estatubatuarra, poesia konfesionalaren aitzindari izan zena. Horiekin batera, Adrienne Rich(), Audre Lorde(), Alfonsina Storni(), Alejandra Pizarnik(), Sophia de Mello() edo Helene Cixous (1937) bezalako beste nazioarteko poeta garrantzitsuak izendatzen dira, eta haien
|
lanetan
emakume poesiaren erregistro estilo eta gaiak perfilatuz joan zirela aitortzen da. Besteak beste, Cixous poeta frantsesak emakumearen idazketari eta gorputzaren hizkeraren arteko harremanari garrantzia eman zion, hori delakoan emakumeari ebatsi zaion gorputzaren jabe egiteko bide bakarra:
|
|
2022
|
|
|
Desberdintasunak beste alor batzuetan daude: generoen arteko auzietan, familiaren barruko roletan... eta eztabaida horiek hemen ere baditugu, eta pandemiarekin ikusi berri dugu nola zaintza
|
lanak
emakumeen esku geratu diren.
|
|
|
" zerbitzu publikoek ez dituzte herritar guztien osasuna, hezkuntza eta etxebizitza beharrak asetzen. Bizitzari eusteko beharrezkoak diren zaintza
|
lanak
emakumeen bizkar segitzen dute".
|
|
|
Zerbitzu publikoek ez dituzte herritar guztien osasuna, hezkuntza edota etxebizitza beharrak asetzen. Bizitzari eusteko ezinbestekoak diren zaintza
|
lanek
emakumeen* bizkar jarraitzen dute. Finean, testuinguruak aldatzen dira, baina oinarrian dagoen arazoa bera da:
|
|
|
Emakume langileon bizi baldintzen okertzea esparru askotan nabaritzen da: lan baldintza negargarriak ditugu; kasu askotan, senarrarekiko edo familiako beste kideren batekiko menpekotasun ekonomikoan bizi gara; zaintza lanak eta etxeko
|
lanak
emakume langileon gain jarraitzen dute, eta, gainera, Administrazio Publikoek gero eta zerbitzu gutxiago bermatzen dituzte gero eta baldintza okerragoetan; emakumearen irudia gero eta hipersexualizatuago dago; indarkeria matxistak gora egiten du, eta bereziki gazteen artean...
|
|
|
berdintasun formalean. Gure iritziz, ordea, aitortza formal horretatik at, emakume langileon bizi baldintzak errealki hobetuko dituen programa baten alde egin behar dugu
|
lan
emakume langileok.
|
|
|
Feminista naiz, urte pila bat daramatzat kalean zein
|
lanean
emakumeon jabekuntza lantzen... Tururu, tururu.
|
|
|
Bizimodu aldaketa hark ekarri zuen unaien lana desagertzea. " Ezkontzeko uzten zuten unai
|
lana
emakumeek ordura arte, eta haien ahizparen batek hartzen zuen ardura, normalean, baina Iruñera mugitzen hasi zen jendea, eta herrian gelditu zirenek bizimodua aldatu behar izan zuten". Milagrosek ere bide bera egin zuen.
|
|
|
Zubikaraik jasotakoaren arabera, txalupa jabeek ez zuten begi onez ikusi emakumeak kontserba lantegietan lanean hastea, beldur zirelakoz euren txalupetako zereginak utzi eta
|
lanerako
emakumerik gabe geldituko zirela. Ez da ahantzi behar emakumeen ekarpena berebizikoa izan dela arrantzale munduan, aunitz izan direlakoz bete dituen lanak:
|
|
|
Era berean, aipagarriak dira beste kode batzuk, hala nola Marokoko lanarloko kodea 65/ 99 Legea, lana egitea eta amatasuna bateragarri egitea xede duena, 2004ko maiatzaren 5ean justifikatua. Lege horren bidez, amatasunagatiko baimena hamalau astera luzatzen da, eta
|
lanean
emakumearen tratu berdintasuna bultzatzeko neurriak ezartzen dira, hainbat ekintza jasota. Hala ere, kode berriak bere aplikazio eremutik kanpo uzten ditu etxeko zerbitzuan diharduten langileak eta artisau sektore tradizionaleko langileak.
|
|
2023
|
|
|
Iriarte: Haur eskoletan
|
lanean
emakume maskulinoagoak eta femeninoagoak dauden moduan, gizonen kasuan ere berdin. Haur txikien hezitzaile gisa, ziurtasuna transmititu behar diezu haurrei, pazientzia, goxotasuna, alaitasuna… eta zaintzailea eta dibertigarria ere izan behar duzu.
|
|
|
ARGIAko 2840 alean Urperatzeari egokitzeko aukerak eta mugak erakusten dizkigute bangladeshtarrek artikuluan aipatzen genuen Bangladeshen ama bat buru duten familiak aita bat buru dutenak baino pobreagoak izanik, haien irabazien zati bikoitza erabili behar dutela hondamendiei aurre egiteko. Horrez gain, zaintza
|
lanek
emakumeen mugikortasuna oztopatzen dute, hondamendien aurrean emakumeak zaurgarriagoak izanik. Sonja Ayeb Karlsson ikerlariak Climate Risk Management errebistan argitaraturiko When the disaster strikes:
|
|
|
Ikerketa batek dio talde
|
lanetan
emakumeak ezkutuko lanez arduratzen direla, eta gizonak lan publikoez
|
|
|
Bidean aurkitu dituen kultura eta pertsona guztien emozioak ezagutu nahi zituen, baita bereak ere, inolako «epaiketarik» egin gabe. Horregatik dira inperfektuak haren
|
lanetako
emakumeak, «melankoliatsuak, baina itxaropenez eta indarrez beteak». Gauza txikiek egunerokotasunean duten garrantzia da haren lanaren muina.
|
|
|
Euskal instituzioetatik sistematikoki pribatizatu dira ahal izan diren zaintza zerbitzu guztiak, enpresa lagunen eskuetan jartzeko, zaintza jasotzen dutenen ongizatearen eta langileen lan baldintzen kontura. Komunitate hitza erabiltzen badute ere, familia heteropatriarkala erdigunean jartzen duten politikak erabiltzen ari dira zerbitzu horiek ez garatzeko; berriro ere, zaintza
|
lanak
emakumeon gain daude, eta sarritan emakume migratu arrazializatuengan". Indarrean den sistema kapitalista, heteropatriarkal eta arrazista honetan ardura dutenek" gure bizitzen gainetik kapitala jarri dute", salatu dute.Testuinguru honetan, erantzunkizuna eta konpromisoa exijitu diete arduradun politikoei. " Egoera hau sostengaitza da eta horren arduradunek izen abizenak dituzte".
|
|
|
Eta bestetik, eguenean, Greba Feminista Orokorraren bueltan, gogora ekarri zuten gaur egun 21 euskal preso emakumezko daudela eta “zaintza eskubide kolektiboaren aldeko proposamen horretan, emakume presoak pairatzen duten zigor sozial, pertsonal eta penalaz mintzatu” behar dela berriro ere. “Eta presoen zaintzaren ikuspuntutik, espetxea tarteko, zaintza
|
lanak
emakumearen bizkar suertatzen” direla beti ere.
|
|
|
Hala ere, guk aurkiturikoak etxeko ekoizpen sistemarako erabiltzen zirenak dira. Lihoari loturiko
|
lana
emakumeen ardura zen gehienbat, eta horregaitik pentsatu daiteke egitura eta jarduera hauek ez direla horrenbeste ikertu.
|