|
2004
|
|
|
hastapenak1 ezarrizituen eta artisauen trebetasunetik zetorren botere sindikala, edo lan tresnaren gainartisauak zuen kontrola ezabatu zituen. Taylorismoak lan-postu barnean zeudendenbora hilak ezabatu zituen eta artisauen lan prozesua partzelatu zuen. fordismoak, aldi berean, (taylorismoak egindako
|
lan
antolaketa onartu ondoren) lanpostuen koordinaketan zeuden denbora hilak ezabatu zituen; muntaketakatea ezarrizuen, eta, horrela, lanaren erritmoa, kanpotik, finkatu eta sozializatu zuen.
|
|
|
finkatu eta sozializatu zuen. Fordismoak taylorismoari zegokion makinismoa garatu zuen, eta horrela garapen teknologikoak kudeaketa sistema berria bere barnean txertatu zuen teknologiarenneutraltasunaren mitoa deuseztatuz2 Lan eginkizunen zatiketa paroxismorainodaraman MTM sistema aipatu behar dugu, zeinak langile batek egin ditzakeen mugimendu guztiak aztertzen dituen eta aurretik finkaturiko denboren sistema ezartzen duen(
|
lan
antolaketa zientifikoan oinarrituz), fitxen sistema unibertsala erabiliz.Horrela, MTM sistemak langileak egin ditzakeen mikromugimenduak kontuanhartzen ditu; eta mugimendu bakoitzari denbora zehatza aurretik finkatzen dio3.
|
|
|
Eta, hemen, kapitalak duen erronka nagusia plazaratzen da: enpresa berrietan langileek eduki behar duten boterea eta protagonismoa, eta kapitalak, prozesu orokorraren gain, eskatzen duen nagusitasuna eta kontrola, nola bateratu.Alabaina, prozesu produktibo berrietan,
|
lan
antolaketa zientifikoan oinarriturik, kapitalak dituen esperientzia eta ezagutza mantenduko dira, eta nahiz eta kontrajarria izan, partaidetzaren garapenarekin batera erabiliko dute5.
|
|
|
Adostasun zabalaz aipatzen dira ondokoak: aurrezki kolektiboak enpresa egitasmo kooperatiboen finantzaketara bideratzeko Lankide Aurrezki Kutxak egindako ezinbestekofuntzioa; ustiapen emaitzen kapitalizazioa; logistika laguntzarako arkitektura, etaelkarte eta lankidetza interkooperatiboa; plangintza estrategikoa; eta ekoizpenkudeaketan eta
|
lan
antolaketan garaturiko egokitze gaitasuna eta malgutasunhandiagoa. Eztabaida gehiago dago, ordea, gai soziopolitiko eta kulturaletan.
|
|
|
kontzeptuezbaliatuko gara. Oinarrizko printzipioen eta
|
lan
antolaketaren paradigma desberdinen arteko erlazio kontraesankor eta osagarrietan sakonduko dugu. Eta amaitzeko, egungo eszenatoki produktibo berriak, antolaketa berrikuntzen belaunaldiberri bat, ondasun eta zerbitzuen merkatuetan lehiaketarako forma berriak (informatikan, elektronikan, telekomunikazioetan eta robotikan oinarrituriko sistematekniko berria konbinatzen dituenak)?
|
|
|
Printzipio taylorianoetan oinarritzen diren
|
lan
antolaketa eta ekoizpen administrazioak kooperatibismoaren oinarrizko printzipioekin talka egiten dute, hainbatinkoherentzia eta kontraesan sortuz, eta inplikazio kooperatiboaren potentzialtasunak ahulduz. Inkoherentzia horiek hiru ataletan bil daitezke:
|
|
|
Aurreko atalean eredu honen ahuldadeetan sakondu dugu. Ahuldade horienmuina
|
lan
antolaketarako printzipio taylorianoak erabiltzean dagoela esaten jarraitzen dugu. Ahuldade horiek hein handi batean konpontzeko bidea lan antolaketaren eta ekoizpen kudeaketaren esparruan daudela uste dugu.
|
|
|
Ahuldade horienmuina lan antolaketarako printzipio taylorianoak erabiltzean dagoela esaten jarraitzen dugu. Ahuldade horiek hein handi batean konpontzeko bidea
|
lan
antolaketaren eta ekoizpen kudeaketaren esparruan daudela uste dugu. Paradigma taylorianoeta fordianoaren krisiak ateak irekitzen dizkie kooperatiben bereizgarritasunekinera egokian bat etorri daitezkeen prozedurei.
|
|
|
Hala ere, antolamenduari buruzko aldaketak (batez ere
|
lan
antolaketan) izan ziren aldaketarik garrantzitsuenak, bai ekonomiaren alde hutsetik ikusita (produktibitatearen hobekuntza, merkatu berrietan sartzea, eta abar), baienpresaren ibilbide orokorrean ere. BELLOTAk sortaraziriko minilantegiek, lantalde kohesio natuek (talde buruaskiek) eta hobekuntza taldeek oinarrizko hiruantolamendu molde malgu osatzen dituzte.
|
|
|
Enpresak (Premier Brands, Sainsbury' s, Littlewoods, Bodyshop, Incom Data Service, Price Waterhouse, etab.), Gobernuz Kanpoko Erakundeak [Oxfam, Christian Aid, CAFDD, WorldDevelopment Movement (WDM), etab.] eta sindikatuak (TUC UK, ICFTU, ITS, IUF, etab.) biltzenditu. Hasieran Ingalaterrako txikizkari handiak eta marka ingelesak beren ekoizpen lerroetako lanbaldintzen gaineko erantzukizuna bere gain har zezaten, nazioarteko
|
lan
antolaketaren araudietanoinarritutako jokabide kodeak garatu eta begirale independenteen bidez inplementatzeko kanpainakbultzatu zituzten. Gaur egun, enpresa, GKE eta sindikatuen arteko hitzarmen horrek, hots, Merkataritza etikorako ekimenak, lan praktikei buruzko kodeen inplementazio egokiak identifikatu etabultzatzen ditu.
|
|
|
Euskal Herriko ikuspuntutik, hemengo ekonomia soziala globalizazioak daraman metaketaren aldeko prozesuan kokatu genuke: globalizazioarekinuztarturik dagoen eredu neoliberalaren barnean hain zuzen ere; prozesu integratzaile berrian, Europako eraikuntzak adierazten duen espazioa egokitu zaigunhonetan; mikroelektronikaren iraultzak dakartzan teknologia berriek ezarritako
|
lan
antolaketaren eraldaketan, enpresa eta kudeaketa sistema berrian; bioteknologiakzabaldutako ezagutza espazioetan eta ekoizpen sektore berrietan; produkzio lekualdaketak ugaritzeko unean; enpresa handiak ez ezik, enpresa ertainak ere nazioarteratze prozesuan murgildurik dauden unean; mundu mailako soldaten arteko ezberdintasunak eta lan baldintzen arteko ezberdintasunak, edozein lekutan kokaturik ...
|
|
|
Era horretan, langileenemantzipazioa ez da soilik jarduera sindikaletik eratorriko: langileen promozioaizaeraz konplexua da, eta ondorioz, bide anitzetik ekin beharreko lana izan behardu (unibertsitatea
|
,
lan antolaketari buruzko azterketak, erakunde publikoak, etaabar). Beraz, sindikalgintzaren eta kooperatibismoaren arteko harremana elkartasunean oinarritu behar da:
|
|
|
horren bizi kalitate garatua lortzea ez da inolazere gauza erraza izan, eta, ekimen horretan, lana antolatzeko sistemek (taylorismoa, fordismoa, toyotismoa, eta abar) biziki lagundu dute. Izatez, aipaturiko
|
lan
antolaketa horiek, ekoizpenean eta gizabanakoen duintasunean eragin dute: bizi kalitate, materiala?
|
|
|
batzarnagusietan ordezkariak hautatzeko eskubidea, hau da, Kontseilu Errektoreazein izango den erabakitzeko ahalmena. Ondorioz, enpresa kapitalistetanerabiltzen den
|
lan
antolaketa, kooperatiba elkarteetan modu bertsuan erabiliohi da (Dal Ri 2001) 10 Askotan, autoeraketa ez ezartzearen arrazoietakobat, zuzendarien aurkakotasuna da, hau da, enpresak kultura aldaketagauzatzeko duen ikara11 Arizmendiarrietak berak, gai horren inguruanhausnarketa sakona egin zuen: industria kooperatiboetan erabiltzen zen lanaren antolaketa ezagutzen zuen, baita lan antolaketa horren arrisku etakalteak ere.
|
|
|
Ondorioz, enpresa kapitalistetanerabiltzen den lan antolaketa, kooperatiba elkarteetan modu bertsuan erabiliohi da (Dal Ri 2001) 10 Askotan, autoeraketa ez ezartzearen arrazoietakobat, zuzendarien aurkakotasuna da, hau da, enpresak kultura aldaketagauzatzeko duen ikara11 Arizmendiarrietak berak, gai horren inguruanhausnarketa sakona egin zuen: industria kooperatiboetan erabiltzen zen lanaren antolaketa ezagutzen zuen, baita
|
lan
antolaketa horren arrisku etakalteak ere. Bere ustez, antolaketa mota horiek onartu beharrean gaude, baina langileari enpresak zor dion gizatasuna ahaztu gabe.
|
|
|
Horrela, Kontseilu Sozialaren proposamenak indartuko lirateke, eta kutsusoziala duten erabakietan maizago kontuan hartuko lirateke: kooperatiben internazionalizazioan,
|
lan
antolaketaren inguruko gaietan, soldatetan, lan segurtasunean, formakuntzan, kooperatibaz kanpoko arazoetan, eta abar35.
|
|
2009
|
|
|
Eta ezinbestekoa da arazo sozial honen oinarrietara jotzea. Azken urte hauetan
|
lan
antolaketan eredu berriak martxan jartzen ari dira. Besteak beste, malgutasun handiagoa eta lan erritmo intentsiboagoak.
|
|
2011
|
|
|
Batetik, kontuan hartzekoa zen Tolosaren industrializazioa, probintziako lehenetarikoa hain zuzen eta Euskal Herri mailan kokaturik ere nahiko goiztiarra. Honek, nahita ez,
|
lan
antolaketa berriak eta gizarte kapa berriak sortu behar zituen eta ondorioz, langile mugimendu bat. Hala da.
|
|
|
Horrez gainera,
|
lan
antolaketarekin erlazionatutako alderdiek (txandak) edo langilearen ezaugarri pertsonalek (adina, prestakuntza maila...) osasunean sortzen dituzten arriskuak ere.
|
|
2013
|
|
|
Kazetariak Interneterako eta papererako aritzen dira orain, nola aldatu da erredakzioaren
|
lan
antolaketa?
|
|
2014
|
|
|
Auzipetu zutenetik kasik hiru urte iragan direla, eta tarte horretan isilik egon dela, atzo luze eta zabal hitz egin zuen Nicolas Bonnemaisonek, Baionako ospitale publikoko mediku ohiak. Bere biziaz, erietxeko
|
lan
antolaketaz, baita bere lan egiteko maneraz ere. Intimitate bat bere gordintasun osoan azaldua, galdera taburik gabe errateko maneran, parean zuela hamar herritarren zinpeko epaimahaia.
|
|
|
XVIII. mendean abiatuta, gizartearen beharrei aurre egiteko Europan garatu zen industria iraultzak, lan teknika berriak sortzeak eta energia iturri berrien erabilerak
|
lan
antolaketaren birmoldaketa ekarri zuten. Landa eremuetako nekazari gizartea hiriguneetako gizarte industrial bilakatu zen eta, produktu berrien ekoizpenean, lehen aldiz, kate ekoizpena ezarri zen XX. mende hasieran.
|
|
|
Kate ekoizpenaren helburua produktibitatea handitzea zen, denbora gutxiagoan produktu gehiago fabrikatzea. Helburu hori lortzeko, ekoizpen katea edo muntaketa katea deritzon
|
lan
antolaketa ezarri zuten. Horretan lehena Henry Ford industrialari estatubatuarra izan zen, eta ibilgailuen fabrikazio prozesuan ezarri zuen lan antolaketa hori.
|
|
|
Helburu hori lortzeko, ekoizpen katea edo muntaketa katea deritzon lan antolaketa ezarri zuten. Horretan lehena Henry Ford industrialari estatubatuarra izan zen, eta ibilgailuen fabrikazio prozesuan ezarri zuen
|
lan
antolaketa hori. Hala, ibilgailuen fabrikazioa asko handitzea lortu zuen, eta, ondorioz, ibilgailuen salneurria merkatzea.
|
|
2015
|
|
|
«Ikusten genuen behar hori bazegoela. Kezka nagusia zen nola egokitu genuen, zer suposatuko zuen gure
|
lan
antolaketan, gure egunerokoan», dio Ainhoa Urretagoiena zuzendariak.
|
|
2016
|
|
|
Kontuan hartzekoa gaurko
|
lan
antolaketak dakarren estresa. Ordu desberdinetako lanak, sarritan ia ezinezko egiten dau familian alkartzea jateko ere.
|
|
|
Pertsonaren ideian komunitatearena eta elkartasunarena sartzen da solidaritatea, kooperazioa; horren ondorioa baino ez dira izan gero
|
lan
antolaketa kooperatiboa eta fabrikak.
|
|
2017
|
|
|
Batetik, lan eremu maskulinoa femeninoa deitzen dena baino zabalagoa baita, eta beraz, emakumeak enplegu mota gutxiagotan kontzentratuak egoten baitira, ondorioz lan aukera murritzagoa izaten dute. Gainera, gizonezko eta emakumezkoak lan baldintza ezberdinetan lan egitera daramatza, burutzen dituzten lanbideen ezaugarriak ezberdinak izaten baitira, soldata apalagoak izanez, besteak beste, eremu feminizatuetan (Salléeta Molpeceres, 2010; Bettio eta Verashchagina, 2009). Egun, genero bidezko segregazioan oinarritzen den
|
lan
antolaketaren tendentzia ez doa txikitzen (Cebrián eta Moreno, 2008). Alabaina, joera orokorra positiboa izan ez arren, ez da eremu estatiko bat eta aldaketak eman diren lan eremuak izan badaude.
|
|
2019
|
|
|
Elikaduraren ikuspegitik, II. Mundu Gerraren ostean eskala globalean aplikatu nahi izan zen «iraultza berdeak» gerora etorriko zen globalizazio prozesuarekin guztiz bat egiten duela ikus dezakegu. Gosearekin amaitzeko lemapean, munduko periferian petrolioaren deribatuetan, kimikoetan eta lanaren antolamendu kapitalistan oinarrituriko inbertsio handiak sustatu ziren, bide batez, tokian tokiko
|
lan
antolaketa komunitarioko sistemak «azpi garatu»tzat joz eta deseginez (Hiritik At, 2017). Horrek produktibitatea handitzea ekarri zuen noski (naturaren gainustiapen batekin), mundu mailako lan banaketan sakondu zuen, eta gure testuinguruan gure elikagaiak ekoizteko beharrik ezaren ideia egonkortzeko baldintza materialak ezarri zituen.
|
|
2021
|
|
|
Lasak azaldu zuen AMIA prozedura erabili dutela udaleko langile bakoitzak bere
|
lan
antolaketan ikusten dituen aukerak, mehatxuk, indarguneak eta ahuleziak detektatzeko. Illarramendik, bere aldetik, udal barneko plan estrategikoa egiteko prozesuaren hiru puntu goraipatu nahi izan zituen:
|
|
2022
|
|
|
Pandemia honek erakutsi digun gauzarik garrantzitsuenetako bat, profesionalek dugun egokitzapen gaitasuna da. Ezezaguna den gaitz bati, denbora tarte txiki batean, aurre egiteko gaitasuna erakutsi dugu, bai
|
lan
antolaketa, bai eta unitatearen antolaketari dagokionez ere.
|
|
|
Azkenik, COVID gaitzarekin bizi izan dugunaren ondorioz, horrelako egoera bat berriro izanez gero, errekurtsoen antolamendu azkarra egiteko gai izango ginateke. Aldi berean, etorkizunean, profesionalek lan egiteko modua eta
|
lan
antolaketa errazago egokituko genukeenaren esperantzarekin geratzen naiz.
|
|
|
Lertxundi, A. (2019): " Giza baliabideen zuzendaritza eta
|
lan
antolaketako praktikak berrikuntzaren eragile", Uztaro: giza eta gizarte zientzien aldizkaria, 109, 29
|
|
2023
|
|
|
Maiz azaltzen da osasun agintarien hitzetan profesional faltaren gaineko kezka; mediku faltaren ingurukoa, bereziki. Profesionalen artean galdera eginda, ordea, medikuntza fakultate gehiago ez dira behar; dauden profesionalak zaindu behar dira,
|
lan
antolaketa hobetu behar da, eta ahalegina egin behar da lehen mailako arretara bideratzeko mediku gazteak, hantxe baitago hutsune agerikoena, eta sare hori indartu ezean nekez aterako baita osasun sistema publikoa ataka gaiztotik. Gipuzkoako Medikuen Elkargoko presidentea da egun Carmen Solorzano, lehen mailako arretan egin zuen lan ibilbidea, pediatra Osakidetzan, eta argi du arazoaren muinari erreparatu behar zaiola:
|
|
|
Era horretako zerbitzuek eragin zuzena dute gure bizitzetan, izan banaketa zerbitzuan —Glovo, Deliveroo, Uber Eats... —, garraioan (Uber) edo etxebizitzan (AirBnB)... batzuk aipatzearren. Aurre egiteko bideak badaude eta izan arlo publikotik, komunitariotik edo
|
lan
antolaketatik eragiteko aukera dago.
|
|
|
© Enpresa batzordeak eskubidea du, informatuta egon eta kontsultak jasotzeko, enpresako erabaki guztien gainean, erabakiok aldaketa garrantzitsuak eragin ditzaketenean, enpresako
|
lan
antolaketari eta lan kontratuei begira.
|
|
|
Horrenbestez, gaur egun, aparteko osagaiak bost inguruabarren araberakoak dira (9 Z.O.): a) Taldeko enpresetan
|
lan
antolaketa baterakoa izatea, lana taldeko enpresa desberdinentzat egiten delako —aldi berean edo ondoz ondoko aldietan— Jurisprudentziak fenomeno horri" plantilla bakarra" edo" plantilla nahasketa" deitu izan dio, eta berau gauzatzen da langileek aldi berean eta bereizi gabe lan egiten dutenean taldeko enpresa batzuentzat [1987ko abenduaren 7ko (1987/ 9095 EDJ) AGE, ... Nabarmendu behar da ondare nahasketa ez dela identifikatu behar kapital sozialarekin, ezpada enpresaren ondarearekin.
|