|
2000
|
|
|
Horrela, enpresa moderno berriak funtzio ezberdinak komunikazio sistema berean integratzen ditu, errentabilitate globalaren bila. Hemen,
|
lanaren
eta kostuarenkontrol zuzenak bere garrantzi historikoa galtzen du, ikusmolde estrategikoagobaten mesedetan. Horregatik, gero eta gehiago, motibazioa konpetibitatearenfuntsezko auzi bihurtzen ari da.
|
|
|
Hona hemenzertan datzan idazki honen interesa: garrantzizko arazoa izan arren, oso gu txitanaurkitzen direla Internet ek
|
lanean
eta langabezian duen eraginari buruzko azterketa serioak.
|
|
|
Beste zenbait egilek, Buck ek eta Chapel ek besteak beste, ultzera zutengaixoekin egin zuten
|
lan
eta Low k, berriz, psikotikoekin.
|
|
|
Bestalde, lekuan lekuko
|
lanean
eta inkestetan, garbi agertzen da berriemaileak ezdirela batere berdinak: batzuek aski fidelak dira eta haien esanetan jadanik askotanentzun duguna ezagutzen dugu; beste batzuek, aldiz, libertate handiaz erabiltzen duteberenganaino heldu den gaia eta beren maneraz esaten dute, alda kuntza aski handiaksartuz.
|
|
|
Berasaluze-ren
|
lanera
eta existentzialismoaren eztabaidara itzuliz: agi denez, haren testuan Txillardegiri ederretsi ez zaiona, existentzialismoari beste gabe ateistairiztea izan da.
|
|
|
Honengatik guztiagatik, lan honetarako orain aukeratzen ditugun ardatzak hauexekdira: hizkuntzaren garrantzia eta komunikazioaren balioa, besteak beste, omenaldihonetan agertzen diren
|
lanen arteko
eta lan hauen eta Txillardegiren curriculumarenarteko lotura egiteko, gero honekin guztiarekin euskararekiko ikerkuntza zertan denerrazago ebaluatu ahal izateko.
|
|
|
a) Hitzaldi eta sermoietan debekaturik geratzen zitzaien elizgizonei gaztelaniaez zen beste hizkuntzarik erabiltzea. Testu honek ez zituen aipatzen elizakobestelako
|
lan
eta harreman pertsonalak (aitorlekua, otoitzak, etab.).
|
|
2001
|
|
|
AL./ jo baino badaukate emakumek eta gizonek kanpon itea
|
lana
eta normalen etxea jutenbazea emakumek iteitu etxeko lanak
|
|
|
EE./ XXXXko zergatik emakumeak bai bauka etxean itea
|
lana
eta gizonezkoak ezNB./ ba hoi zure etxen gertatuko daNB./ ez zeba ez
|
|
|
75 AL./ jo baino badaukate emakumek eta gizonek kanpon itea
|
lana
eta
|
|
|
Gatozen, bada, aipatutako bi debateetako topikoaren jorratze
|
lana
eta moduaaztertzera. Aipatu dugun bezala, modu kontrastiboan egingo dugu, eta lau alderdihartuko ditugu kontuan:
|
|
|
Lexikoa lantzeko(
|
lana
eta osasuna).
|
|
|
Lexikoa berrikusteko(
|
lana
eta osasuna).
|
|
|
Soziolinguistikan oso garrantzitsua da oinarrizko espazioen kontzeptua.Oinarrizko espazioak garden azaltzen dira gurea bezalako egoera diglosikoetan, espazio horiek hizkuntza desberdinek betetzen dituztelako. Osotara zazpi dira: barne pentsamenduak, familia,
|
lana
eta bere ingurua, auzoa edo herria, herrialdea, nazioa eta, azkenik, nazioartea. Lehen ondorioa, espazio bakoitzean hizkuntza molde desberdina erabiltzea da; baita gauzapen linguistiko desberdinak sortzeaere.
|
|
|
Aholkulariaren lehenengo eginkizunetako bat bere
|
lana
eta zeregina zehazteada. Horretarako, ondo bereizi behar dira bi lan:
|
|
|
Hasi baino lehen ohar bat egin nahi nuke: gai eta garai honetan espezialista ez naizenez gero, testu hau Agustin Azkarate-ren
|
lan
eta argitalpenetan oinarrituz eta berari esker egin ahal izan da.Berak eskaini digu baita material grafikoa ere. Bibliografian aipatzen dira erabilitako artikulu etaliburuen izenburu eta erreferentzia guztiak.
|
|
|
Emakumeek gaur egun bere bizitza profesionala eta etxekoaren artean jasatenduten gatazkaren isla da argi eta garbi, eta guztiz gaurkoa den arazoa planteatzendu, hots, askotan
|
lanaren
eta familiaren artean aukeratu beharra, izugarrizkozalantza existentzialarena. Hala eta guztiz ere, eleberriko pertsonaia nagusiarenbizitza azarearen esku ere badago, bere beste lana klandestinitatean eta ezkutupeanegin behar duelako; beraz, zalantza hirukoitza da.
|
|
|
Ez daukatplazaratzeko arazorik, nire arazoa, plazaratzeko ezer ez izatea da azken urte parehonetan. Ezin dut idatzi beste betebehar batzuk dauzkadalako, denborarik ezdaukadalako, etxetik kanpoko
|
lanarekin
eta etxekoarekin egunak dituen orduguztiak eta gaueko batzuk ere beteta dauzkadalako. Horretan antzeman dut nikemakume eta gizonezkoen arteko alderik handiena...
|
|
|
Daudenen artean, aipagarriak dira: 1) instituzio ofizialek landu etaargitaratu dituztenak, Eusko Jaurlaritzak adibidez, bai erroldako datuakerabiliz egindakoak, baita ikerketa bereziak burutuz ere; 2) instituzio ez ofizialek landutakoak, Siadeco, EKB, eta horrelako erakundeek burutudituztenak; 3) Unibertsitate inguruan landu direnak, adibidez taldeko ikerketa
|
lanak
eta doktorego tesiak gehienbat. Horietan aztertu ohi dira, aldagaisoziolinguistikoen ondoan, tipikoki aldagai psikosozialak diren beste batzuk ere, adibidez, jarrera, prozesuekin lotzen direnak, euskalduntzearekiko prozesuak eta portaerak ulertzeko.
|
|
|
Hori ulertzeko gogoratu behar da tesi honetan sartzen diren bi ikerketa enpirikoak 1992 eta 1994urteetan diseinatu zirela. Hala ere, lan honetan eraikiko den ereduaren konplexutasuna, bere osotasunean, hamarkada honetako
|
lanetan
eta autoreetanoinarritzen da, neurri handi batean, zeren horien arabera ikuspegi zabalagoada eta erabiltzen dituzten ereduak ere konplexuagoak dira. Bestalde, komeni da guztiak aipatzea, baita kontuan izatea ere, hemengo ikerketenemaitzak hobeto ulertzeko eta aterako diren ondorioen balioa egokiagointerpretatzeko.
|
|
|
Aipatzekoa da, baita ere, 1989an Ikas eta Ari (IKA) koordinakundea sortu zutela ordura arte AEKn egondako zenbait euskaltegik. IKAk Araban eta Nafarroandihardu
|
lanean
eta dozenatik gora euskaltegi koordinatzen dira bertan (EKB, 1994).
|
|
|
Hemeretzigarren mendearen bukaeran frantziar perfumegintzak 20.000 langile baino gehiago zeuzkan
|
lanean
eta perfumeek orduan zeukaten arrakastaren adierazle ona izan daiteke 1900 urtean Parisen antolaturiko Erakusketa Unibertsala. Aipaturiko gertakizun eta izenekin hogeigarren mendean sartuko gara.
|
|
2002
|
|
|
(ezhainbeste ingurumenari zinezko begirune eta errespetua diotelako). Eta administrazio publikoari dagokionez, Euskal Herrian ere interes ekonomikoak (hazkundeekonomikoa, herri
|
lan
eta azpiegitura erraldoiak...) ipintzen dituzte guzti guztiengainetik. Horrela, Ingurumen Eraginari buruzko Deklarazioak, adibidez, tramitehuts eta antzu bilakatzen dituzte, edozein plan eta proiektu justifikatzeko tresna, alegia.
|
|
|
N errepidean, Etxegarateko igarobideko zabaltze
|
lanek
eta Debakobailarako korridoreak (Eibar Gasteiz) atzerapenak izaten dituzte behineta berriro, hainbat arrazoi direla medio: Erakundeen artean (Aldundiak, Udalak, etab.) akordiorik eza, finantziazio arazoak, ustiapen erregimenari buruzko eztabaida (Eibar Gasteiz autobidearen kasuan), ingurugiro inpaktua, bi bideen artetik lehentasuna zeinek daukan zehazteko eztabaida, etab.
|
|
|
Bizkaiko Foru ALdundia (1999): Bizkaiko errepideen plana, Herri
|
Lan
eta GarraioSaila.
|
|
|
Era berean, Luzaro k mailegu parte hartzaileak eskaintzen dizkie ETEei.Luzaro k 1992tik hamarkada bat darama
|
lanean
eta bere partaideak BBK, Kutxa, Vital Kutxa, Caja Laboral, Banco Guipuzcoano eta Bankoa dira. 2001 urteanEusko Jaurlaritzak Luzaro rekin akordioa sinatu du, ondorengo bost urteetanETEei 300,51 milioi euroko finantzapena errazteko.
|
|
|
Horrez gain, kooperatibei larriagotu egiten zaizkie beste zenbait arazo, kooperatiba diren aldetik. Enpresa txiki eta ertain (ETE) batentzat finantzabideakbaldintza egokietan lortzea zaila izanik, kooperatiben kasuan arazoa areagotuegiten da, kooperatiba izaerak
|
lanari
eta kapitalari trataera berezia ematen dielako, kapitalaren kalterako. Lanak kapitala kontratatzen du, azken honi ekoizpenerakoizaera instrumentala emanez; jabetzak, beraz, ez du zuzendaritzaren eta etekinengaineko eskubiderik ematen.
|
|
|
Hala ere, malgutasunaren erronkari ez zaio aurre egin behar
|
lanaren
eta langileen arloan soilik. Bestela esanda, ekonomia sozialeko enpresen funtzionamendua, enpresa global?
|
|
|
Hala agertzenda produktibitatearen hazkunde tasa kontuan hartzean, indize horrek jarduerazjarduera diferentzia garrantzitsuak baititu. Errealitate hori, neurri handi batean,
|
lanaren
eta kapitalaren erabileraren intentsitatearekin dago lotuta. Hots, kapital faktorearen erabilpen maila handiagoa duten jardueretan produktibitatearenhazkunde tasak ere garaiagoak izan ohi dira.
|
|
|
Eskuduntzen banaketaren ondorioz, Estatuak zenbait eskumen esklusibo gordetzenditu bai EAEn bai NFEn: nazioarteko harremanak, kanpo merkataritza, Defentsaeta Indar Armatuak, Justizia Administrazioa,
|
lan
eta enpresa legegintza, interesorokorreko herri lanak eta Errege Etxea, besteak beste. Hori dela eta, euskal administrazioek gastu edo zama horiek finantzatzen laguntzen dute, eta ekarpen horiKupo edo Ekarpenaren bidez egiten dute.
|
|
|
Eskuduntzen banaketaren ondorioz, Estatuak zenbait eskumen esklusibo gordetzenditu bai EAEn bai NFEn: nazioarteko harremanak, kanpo merkataritza, Defentsaeta Indar Armatuak, Justizia Administrazioa, lan eta enpresa legegintza, interesorokorreko herri
|
lanak
eta Errege Etxea, besteak beste. Hori dela eta, euskal administrazioek gastu edo zama horiek finantzatzen laguntzen dute, eta ekarpen horiKupo edo Ekarpenaren bidez egiten dute.
|
|
|
Politika pasiboak, Espainiako estatuan, Enplegu Institutu Nazionalak (INEMek) bideratzen dituela aipatu behar da. INEM delakoa erakunde autonomoada eta
|
Lan
eta Gizarte arloko Ministerioaren menpekoa da. Langabezia laguntzakINEMek kudeatzen dituen fondoen %80 direla ere aipatu behar da.
|
|
|
Hirurogeita hamarreko urteetako krisiaren ondorioz errotu den langabeziamasiboari aurre egiteko orduan, beharrezkoa izan daiteke lan merkatutik irteten (aldi baterako edo aldi iraunkorrerako) direnen gizarte rola erregulatzea. Gobernulokalak dira lanbide berriak, oraindik produkzio eremuan ez dauden lanak, definitzeko egokienak, harreman kolektiboak hobeto ezagutzen dituzten heinean (merkatu
|
lanetan
eta familia eremuan). Langabea gizarteratuta egotea da helburua, langabea berea egin duen egitamuaren partaide izanik eta, baita, beronek gizarteakaintzat hartzen duen lana eginik ere.
|
|
|
Populazio aktiboaren eraketan beste aldagai askok du eragina: merkataritza
|
lanaren
eta birprodukzio lanaren arteko banaketak, heziketa eta erretiro sistemek, lanegunek, langabezia politikek, eta abarrek.
|
|
|
Gaur egun, argi dago etxeko lan gehienak emakumeek egiten dituztela. Banaketa hori emakumeak gizonarekiko izan duen menpekotasunarekin loturik dago, eta, ondorioz, generoen arteko lan banaketa horrek eremu askotan du bere eragina.Batetik, emakumeen lanegun osoa (ordaindutako
|
lana
eta ordaindu gabekoa) gizonezkoena baino luzeagoa izatea dakar, sarri oporrik gabekoa. Bestetik, lan merkatuan parte hartzean, nabarmena da bereizkeria, emakumeek sarritan soldata apalagoak dituztelako, eta emakumeen enpleguek onarpen sozial baxuagoa dutelako.
|
|
|
11.1
|
LANA
ETA ENPLEGUA
|
|
|
Gehienak lan indarraren jabe dira, eta gutxi batzuk ekoizpen baliabideen jabe. Lanarekin soilikedo ekoizpen baliabideekin soilik ekoitzi ezin denez, elkarren beharrizana dute.Beharrizan horrek
|
lana
eta kapitala alokatzen diren merkatua eratzea dakar. Bifaktore horien konbinaketaren emaitzak sortu duen banaketa ere, merkatu honekzehazten du.
|
|
|
«Euskal unibertsitatea sortzen laguntzea: Euskal Herri osoahartuko duen eta euskara
|
lan
eta komunikazio tresna nagusitzat edukiko duenunibertsitatea» (UEU, 1995). Une horretatik aurrera, UEUren lan ardatzak euskalkomunitate zientifikoa biltzea eta unibertsitate gaien euskalduntzea eta produkzioan eta zabalkundean sakontzea izan ziren.
|
|
|
Baina orduko Hizkuntz Normalizaziorako Batzordearen
|
lanak
eta Euskararako Atxekitzaren ahalegin guztiak errotik erauziak izan ziren 1995aren maiatzaren25ean, Juan Garci' a Blasco k hauteskundeak galdu zituenean. Klaustroko hauteskundeetan errektorearen taldeko kide bat bera ere ez zen hautatua izan egun hartan, oposizioko taldeak, aurretik adosturiko isilpeko zerrenda ezkutukoak erabiliz, kargueta postu guztiak harrapatu baitzituen, bozen arteko aldea benetan txikia izan arren.
|
|
|
– Bizi guztian zehar heziketa eta ikasketetara eman beharreko denborengestioa,
|
lana
eta aisialdiarekin batera.
|
|
|
–Hezkuntzaguztiontzat eta bizitza osoan zehar? lemapean, gizartea bera hezitzailea izateasuposatzen da, ikasketen,
|
lanaren
eta aisialdi denboren zatiketa gaindituz.
|
|
|
Baina are interesgarriago jotzen dut lurraldekotasunari buruzko aipamena egitea, EIRE edota UEU onura ekonomikorik gabeko erakundeei beren
|
lana
eta ahaleginak eskertzeko batik bat, Ipar Euskal Herrian, Nafarroan eta Euskal AutonomiaErkidegoan aritzen baitira. Eskerrak gure lur zatiketa gainditzen duten erakundeakgeratzen zaizkigula,, lurralde osoan aritzen diren erakundeak onura ekonomikorik gabekoak dira; ostera, lur zatiketan aritzen direnak etekin ekonomikoa aterabehar ote dute??.
|
|
|
Beraz, funtzionario izatearen ezaugarri negatiboak gainditzeko ahaleginean, bereziki, menpekotasun ideologikoa, irakasteko askatasun baldintzatua, uneanuneko araudien menpe zinpean estatuaren zerbitzurako egotea...? ...n irudia definitu eta sortu behar dela uste dugu, beti erebetebehar eta eskubide berdinekin, baina izendapen hierarkikoaren ordez, lan baldintza duinak bermatuko dituen parteen arteko kontratu iraunkor batean oinarrituz.Zer esanik ez, mota desberdinetako irakasleek izango duten desberdintasun bakarraunibertsitatearekiko lotura egiteko kontratu edo izendapenaren izaera juridikolaboralean egongo da,
|
lanari
eta ekimenei dagokienez betebehar eta eskubideberberak izan dituztelarik. Dena den, funtzionario izatea guztiz definiturikdagoenez, de facto definiturik dagoen irudi bakarra izanik?, proiektu berrianegin beharrekoa, izaera laboraleko kontratuaren definizioa eta espezifikazioakzehaztea da.
|
|
|
Beraz, egiteko dagoen
|
lanaz
eta apustuaren benetako dimentsioaz etabeharraz ohartuta, unibertsitateko eta gizarteko sektoreek horren alde ager daitezeneta lanera ekin diezaioten lortu behar da. Euskal Herriak eta euskal unibertsitarioekhori behar dugu.
|
|
|
Hilobi hauen eraikuntzari buruz egiten diren azterketetan alboratuta edo, gutxienez, sarritan gehiegi sakondu gabe gelditzen den gaietako bat lehengaiarenadugu. Bere inguruan dauden hainbat faktorek (harriaren ugaritasuna, harrobiarenurruntasuna, harrien neurriak eta formatuak, harlauza/ harkoskoa?, erauztekoerraztasuna, etab.), neurri handian baldintza dezakete trikuharri baten eraikuntza
|
lana
eta tipologikoki klasikoa izan zitekeen hilobia eraikitzea eragotzi, eta, bestehainbat kasutan ebazpen berri batzuk bilatzera behartuz. Gai honen azterketan, ganberen ezaugarri txikienak ere (ziur asko bere garaian eraikitzaileentzat haingarrantzitsuak ez zirenak) kontuan hartu izan dira helburu sailkatzaile batijarraituz; baina ahaztu egiten da hilerrien gaur egungo egoerak askotan ez duelazerikusirik egin ziren garaikoarekin.
|
|
|
7
|
LANA
ETA GIZARTEA
|
|
|
Benetan beharrezkoaizango da egokitze prozesua, zentzu guztietan. Arkeologiaren helburu zientifikoakhiriaren egoera bereziari egokitu behar dira, bertan buruturiko
|
lanak
eta proiektuakzentzu horretan aprobetxatzeko. Premiazkoa da galdu behar diren datuak biltzea, eta behar den momentuan biltzea, noski; baina ikerketa proiektu batean sartu etaintegratuz.
|
|
|
Bukatzeko, orain arte egindako
|
lanaz
eta lan honek emandako emaitzez aritunahi genuke. Noski, oraingoz erantzunak baino askoz ugariagoak dira galderak; baina, behin behinekoak badira ere, zenbait emaitza ager ditzakegu.
|
|
|
Azken urteetako produkzio osoa aztertzea ezinezkoa izanik, argitalpen nagusietara mugatuko gara, gure ustez
|
lan
eta lerro interesgarrienak direnak aipatuz.
|
|
|
Desberdintasun sozialaren harremanak mantendu eta sarri areagotu arren,
|
lanaren
eta bizitzaren arteko harremanetan eraldakuntza eman da. Aldaketa nabarmenak lanetik kanpora eman dira.
|
|
|
–Soldatadun lanaren gizartearen? arabera pentsatuagatik ere gizarte industriala, orain arte oso garbia izan den
|
lanaren
eta ez lanaren banaketa zaildu egiten da, bai lan denbora, bai lantokia malgutzearen ondorioz.33 Modernizazio prozesuarekin kontuan edukitzekoa da, bere aukera eta arrisku guztiekin,, infraokupazio plurala, deritzonaren forma berrien bidez langabezia okupazio sisteman barneratu izana.
|
|
|
Jarraikortasunari muzin egiten ez dion lanaren sistema eredu horrek lan hitzarmena, lantokia eta lan denboraren estandarizazioa izan ditu oinarritzat. Baina hirurogeita hamargarrenera arte nagusi izan den ereduak
|
lanaren
eta ez lanaren bereizketa garbia egin badu, gaur egun enplegu betearen sistema hori ahultzen ari da lanpostuen galeragatik (Gorz, 1995a).
|
|
|
Horiei lotuta dauden hitz joko berriak dira besteak beste: enpresa deslokalizatua, deskontzentrazio espaziala, ekoizpenaren deszentralizazioa, downsizing estrategia, lan partziala, aldikako lana, etab. Funtsean, bitarteko horiek guztiek
|
lanaren
eta ez lanaren muga gardena ilundu eta azpilanaren forma pluralak eta malguak orokortzea dute helburu.
|
|
|
Horrela hautsi egiten da luzaroan pentsaezina zirudiena: familia
|
lana
eta parte hartzea lan merkatuan, eta ikasketak eta lan egitea. Batean jarduteak, baldintza berriekin, ez du ekiditen bestean jardun ahal izatea.
|
|
|
Teknikaren zientziak, gero eta garbiago, geldiune historikoaren une modura agertzen dira, hau da: XIX. mendeko oinarri zaharkituekin jarraitzen dute
|
lanean
eta hausnarketan (modu honetan arriskuaren gizarteko arazoak nahastu egiten dituzte klase gizarte industrialeko arazoekin), edo arriskuari aurrea hartzeko erronkari aitzin egiten diote. Bigarren kasu honetan, arrazionaltasuna, ezagutza eta praxia, zein hauek egokituta egon diren erakunde egiturak birmoldatu beharrak dauzkate (Beck, 1998a:
|
|
|
Baina sakoneko mezu komunik atera daiteke arretaz irakurriz gero. Lehenengoak, nazismoaren garaian
|
lan
eta kontzentrazio esparruetan bizi izandakoa kontatzen du; bigarrenak, Los Angeles eta Las Vegas eko gertakariak eta Kaliforniako espetxe politika.
|
|
|
76 Letamendia (1999); 2001eko urriaren 15ean Letamendia UPV/EHUko Politika eta Administrazio Zientzien sailak plazaratutako katedran bere
|
lana
eta pertsona defendatzen ari zela, honako galdera hau bota zion F. Reinares Burgosko Unibertsitateko katedradunak: –¿ Qué quiere usted decir cuando habla de soberanías e identidades compartidas??.
|
|
|
Irrati librearen filosofiari jarraitzea eta hori bizitzea ez datza soilik irratsaio bat egitean. Funtzionamendu honek
|
lan
eta inplikazio handia eskatzen ditu, noski, eta neketsua da. Horregatik parte hartzean gorabeherak izan dira urte hauetan, normala denez... 12.
|
|
|
Ideologi mailan desberdintasunak badaude, noski, baina denok dauzkagu printzipio batzu eta horien arabera mugitzen gara. Batzuk HBren sinpatizanteak gara, beste batzuk EErenak, baina oraingoz ez dugu inongo arazorik izan egin dugun
|
lanean
eta printzipio minimoak errespetatzen jarraitzen badugu ez dugu arazorik izango20.
|
|
|
Esate baterako, albisteek eguneko errutinak azpimarratzen dituzte: normalean, eguna zatitzen dute,
|
lana
eta aisia markatzen dituzte. Telebista ikustea etxeko errutinen arteko bat da:
|
|
|
3 Zinema sobietarrak propaganda politikoa helarazi behar zion herriari. 4 Zinema sobietarrak artista sobietarren
|
lanak
eta artekontzeptzioak aireratu behar zituen, munduak ezagut zitzan. Agintari sobietarren eskuetan, zinema hedabide, arte eta propaganda aparatu bihurtu zen.
|
|
|
Telegrafoak sekulako hedadura hartu zuen urte apur batzuen buruan. 1886an, Europan 8.010 telegrafo bulegok ziharduten
|
lanean
eta telegrafo lerroek 150.000 kilometro zeharkatzen zituzten. Frantziak berak 1.550 bulego zeuzkan; Espainiak 215.
|
|
|
Gizarte postindustrialean, ezagutza eta informazioa dira gizartean aldaketak sor ditzaketen elementu eragileak. Bihar etziko gizartean ezagutzak eta informazioak beteko dute, gizarte industrialean
|
lanak
eta kapitalak bete zuten lekua.
|
|
|
Automatizazioak eta globalizazioak markatzen dute garapen estadio berri hori. Automatizazioak
|
lanaren
eta lan harremanen izaera bera ere aldatzen du. Globalizazioak mundua merkatu bakar bilakatzen du:
|
|
|
Goazemazu orain, Iupiter berberak erleai eman senari buruz mintzatzera; saritzat eman omen zien, Kuretarren soiñu ozenak eta borontze astinduen durundiak erakarrita, zeruko erregea Diete ko arzuloan alatu zutelako. Erleak soilik azi oi ditute elkartasunean beren ondorengoak, eurak soilik bizi dira uri etxe bakarrean lege egiñen babesean; eurak bakarrik ezagutu oi ditute aberria ta etxe iainko egiñak; etorkizun dagoen neguaz oroituta, udaroz ari dira
|
lanean
eta bildutakoak guztien ianaritzat metatzen ditute. Batzuek iatekoaren ardura dute, ta artu erabakien arabera, arloetan ari izaten dira:
|
|
|
K.a. 235.ean antzeztu ziren bere lehenengo
|
lanak
eta gudari izan zen lehen gerra punikoan. Antzezlanetan kritika politikoa egiteagatik kartzelaratu zuten, eta beste lan batean atzera egin zuenean askatu.
|
|
|
36) behar izan zituen hauek idazten hasi zenetik argitara eman zituen arte. Erromako nekazariaren
|
lana
eta bizimodua aurkeztu nahi ditu, baina ez soilik poema didaktiko tekniko batean bezala (horien ereduak ere aztertu zituen arren), lan hura gizakiaren izatearen arrazoi gisa aurkeztuz baino: gizakia izadiaren atal bat da eta berari dagokio, izadiaren beraren legeen arabera, horren hautaketa, antolaketa eta egituraketa burutzea.
|
|
|
|
lan
eta jardunbide bakar berberari: ahal den zuhurren ziria sartu, maltzurkeriaz borrokatu,
|
|
|
Etsaiaren garaipena zalantzarik gabekoa balitz bezalakoa izan zen zaldizkoen oinezko borroka, garaituek nahiago baitzuten euren lekuan hiltzea ihes egitea baino, eta garaileek, garaipena atzeratzen zutenekin haserre, hil egiten baitzituzten ezin itzularaz zitzaketenak. Itzularazi zituzten halere ordurako
|
lanarekin
eta zauriekin nekatuta bizirik geratzen ziren gutxi batzuk, eta orduan denak sakabanatu eta ahal zutenak iheserako zaldiak biltzen aritu ziren.
|
|
2003
|
|
|
Azpiegituren alorrera mugatuz2, ikus dezagun kasu honetan ere antzekoargudioak mahaigaineratzen dituztela ekimen pribatuaren alderako aldaketa horiazaltzeko: azpiegituren ustiapenean eragile pribatuek publikoek baino emaitza hobeak lor ditzaketela,
|
lan
eta industri harremanei dagokienez, malguagoak izandaitezkeenez baliabideak (eskulana, kasu) modu produktiboagoan erabil ditzaketelako; edota batzuetan enpresa pribatuak ez daudelako sektore publikoa bezainlotuta proiektu jakin bateko faseen sekuentziari (planifikazioa, diseinua, eraikuntzaeta kudeaketa) eta malgutasun horrek epeak denbora laburragoan lortzea ahalbidetzen die.
|
|
|
500 urteko errepika denborakoa hartuko ote dugu diseinuko uholde? Askoz ere garestiagoa izango dira babes
|
lanak
eta gainera 700 1000urtekoa ere ez dute babes lanok saihestuko; eta gertatu egin daitezke horrelakoak.Nolabaiteko oreka mantendu behar da zer babestu eta zelan babestu horien artean; baina, jakina, betiere ibaiari dagokionaren errespetua oinarri; inguru fisikoari begiratzeko begi berrien beharra, azken finean.
|
|
|
musika, bertsolaritza eta antzerkia. Arlo horiek goi mailara eramatea zen UEUren
|
lana
eta ez urtean zehar, edonon eskain zitezkeen ikastaroak prestatzea. Egindako ekarpenen artean, sailek beren plangintzak landu behar zituztela eta babes ekonomikoa behar zutela nabarmendu zen.
|
|
|
Liburu honetan aztertutako epean, 1973tik 1984ra bitartean, UEUren erakundetzea nahiko ahula izan zen, eta kide askoren borondatezko lanean oinarritu zen. Kideen arteko komunikazioa eta beste erakunde batzuekin izan beharrekoak, administrazio
|
lanek
eta erakundea bera eustera zuzendutako ekintzek ez zuten denbora handirik kentzen, eta kideen ahaleginak, handiagoak edo txikiagoak, bakoitzaren ahalmenaren eta konpromisoaren arabera. UEUren helburuak gauzatzera bideratzen ziren zuzenean.
|
|
|
Euskal Herriko azken hogeita hamar urteetako historian pertsona eta talde askok hartu du parte, modu batera edo bestera, batzuetan ardura garrantzitsuak zituztela. Baina, ezer gutxi dakigu haiek egindako
|
lanaz
eta harturiko erabakien eta jarreren arrazoien inguruan. Beste toki batzuetan, oroitzapen liburuek eta autobiografiek betetzen duten eremua gurean ia hutsik dago.
|
|
|
Edozein kasutan, UEUk bizirik jarraitu behar zuen, unibertsitate desberdinetan lanean ari ziren euskaldunek elkar ikusteko eta
|
lanak
eta iritziak trukatzeko.
|
|
|
1.4.1.1 Prestaketa
|
lanak
eta Donibaneko saioa.......... 33
|
|
|
zerikusi zuzena zuen UEUko kide batzuek plazaratutako kezkekin. UEU hasi baino egun batzuk lehenago, Jose Ramon Etxebarriak bere iritzia azaldu zuen UEUk behar zuen babesaren inguruan, bai eta egindako
|
lanaren
eta etorkizunaren inguruan ere26 UEUren irekitasuna azpimarratu zuen Etxebarriak, bai ideologia politikoei zegokienez (UEUra ezker abertzaleko jende gehiago azaldu arren, bere ustez gehiengoa inon afiliatu gabekoa zen), baita eredu akademikoari eta linguistikoari zegokienez ere (UEUn erabiltzen zen hizkuntza ereduaren hutsuneak agertzen zituztenak bertako mintegietan parte hartzera gonbidatu zitu... UEUk egindako lana goraipatu zuen Fisikako irakasleak, bilgune izaera azpimarratu zuen eta lan nagusia eskaini zion etorkizunari begira, hots, unibertsitate ofizialak (publikoak zein pribatuak) unibertsitate nazional euskaldunak izatera heltzeko laguntza ematea.
|
|
|
Giro aparta bizi izan zen Larraona, San Fermin Ikastola eta Martin Azpilikueta egoitzetako geletan. Egin egunkariak UEUri eskainitako artikulu askotan
|
lanaren
eta aisialdiaren uztarketa azpimarratu zen39, eta gauza bera gertatu zen Argia-k ikastaroei eskainitako orrialdeetan40 Giro umoretsuaren lekuko dugu, gaur ez bezala, Pio XII.a kalean, Larraonaren kalean, apenas etxerik ez zegoenean eta are gutxiago tabernarik, Larraonako kafetegiaren barra bitan banatu izatea,. Izkiña, taberna alde batean eta. Ongi etorri?
|
|
|
Bilerak UZEIk Donostian zuen egoitzan egin arren, Elhuyarreko kideek jarraitu zuten ardura nagusiak izaten141 Ikastaroen antolaketa, diru kontuak eta propaganda izan ziren aztertutako gai nagusiak. Antolaketari dagokionez, arazo dezente egon ziren zenbait ikastaro prestatzeko, sailburuak berandu ibili zirelako prestaketa
|
lanetan
eta ez zen falta izan, azken unean, UEUren historian maizegi errepikatu den leloa, zerbait intentatzea?. Ondorioa aurreikus zitekeen:
|
|
|
1.4.1.1 Prestaketa
|
lanak
eta Donibaneko saioa
|
|
2004
|
|
|
Izan ere, autoeraketa ekonomikoak errealitate kapitalistan iraungo badu, eta are, izaera autoeratuangaratuko bada, elikatze lan handia egin behar du. Praxi demokratikoak etengabekohezkuntza lana, motibazio
|
lana
eta ikuspegi (bisio) lana eskatzen baitu. Eta elikatze lan horren bidea laburra da norabide markorik gabe.
|
|
|
Eginkizunen partzelarizazioa: aginte
|
lana
eta egile lana, buru lana eta esku-lana.
|
|
|
Eginkizunen partzelarizazioa: aginte lana eta egile lana, buru
|
lana
eta esku-lana.
|
|
|
lortu nahi dute. Dena den, berrikuntza iraunkor horrek ere, eguneroko
|
lana
eta erabilitako estrategia kuestionatzen ditu. Beraz, bi sistemahorien arteko ezberdintasuna ez da garbia.
|
|
|
Hala ere, ekoizpen bitartekoen jabe diren langileak ez dira ekoizpen baldintzen jabeeta, kapitalista banakorik ezean,, kapitalista klasea? da langileoi merkatuaren bidez, gainontzeko langile mugimenduaren pareko
|
lan
eta bizibaldintzak inposatzendizkiena (Mendizabal 1998).
|
|
|
3 Sortze
|
lanaren
eta egikaritze lanaren arteko banaketa taylorista zorrotzakkooperatibetako bazkideek kudeaketan parte hartzea negatiboki baldintzatzen du. Zuzendaritzako bazkide multzo batean ekoizpenaren kudeaketarako ahalmenak metatzeak eta tailerretako bazkideei ezagupen horiek ezemateak, enpresaren kudeaketa bazkide guztiei dagokiela dioen printzipioaerrealitate bilakatzea zaildu egiten dute.
|
|
|
Paradogikoa da entzutea nola beste esperientzia batzuetatik honakoa esaten den: «soilik demokraziaren aurrerapen sendobaten erlazio ekonomikoetan, eta
|
lan
eta ekoizpen erlazioetan bereziki, da gaioraingo iraultza teknologikoan dauden potentzialtasunak ezin hobeki ustiatu ahalizateko» (Coriat 1992, 250).
|
|
|
4 Eguneroko prozesua burutzeko eginbeharreko
|
lan
eta funtzioak erabakitzea.
|
|
|
kooperatibek kapital enpresak kontrolatzeak eta kooperatibako bazkideenerrenten parte geroz eta handiagoa orokorrean lortutako emaitzetatik etortzeak.Kooperatiba enpresek merkatu handiak osatzen dituzten eta kostuak merkeago diren atzerriko herrialdeetara bideratzen badute ekoizpena, tentsio guneak elikatzendituzte: batetik,
|
lana
eta kapitalaren arteko tenka, eta bigarrenik, zentro periferiaeta nazioarteko lanaren zatiketan oinarritutako tenka. Horrela, kooperatibako bazkidearen langile enpresari izaera bikoitza erabat betetzen da.
|
|
|
Arrasateko mugimendu sozio-ekonomikoaren antolaketa paradigma berriakhainbat erronka ditu, hala nola, ekonomia berriari egokitu, nazioartekotzeansakondu eta garapen teknologikoa areagotu. Gure iritziz, dena den, azken urteetan, taldearen barruan
|
lanaren
eta kapitalaren artean sortutako harreman berrienondorioz, enpresa eta lankidetza eredu berri bat sortzea da erronka nagusienetakoa. Hain zuzen ere, MCC ren paradigma berriaren kontraesan eta erronka nagusiakooperatiba eta partizipatutako enpresen arteko desberdintasunean datza.
|
|
|
Aitzitik, elkarketa saiakera horiek, lankidetzaren balioekin uztartu behar dira derrigor: elkarketakfinantza eta teknika beharrizanak asetzeko behar du izan, eta prozesu horretan, beharrezkoak diren
|
lan
eta kudeaketa autonomia bermatuko dira (Arizmendiarrieta 1984).
|
|
|
Kapital sozietateetan, jarduera ekonomikoaren etekinak edo gainbalioa,
|
lanaren
eta kapitalaren artean banatzen dira; aipaturiko gatazka etekin horien banaketarekin sortzen da. Kapital sozietateetan, enpresaren jabegoa duenak soldatapekolangileen lansariak murrizteko legezko aukera dauka, kapitalari dagokion etekinenzatia handituz (Zelaia 1995).
|
|
|
Kooperatibetan aditu diren batzuek sindikatuen ekimen ezean oinarritzen duteerakunde horien arrakasta: sindikatuek oztoporik jartzen ez dutenez, enpresakooperatiboak,
|
lan
eta ekonomia arloan, erabateko malgutasuna dauka, eta malgutasun horrek opatzen dizkio garapenerako abantaila guztiak26 Gure ustez, jarrera hau arriskutsua da, kontrolik gabeko malgutasunak autoesplotazioa ekardezakeelako.
|
|
|
Gure ustez, berari dagozkion jarduerak eta egiturak eraberritu beharrean dagosindikalgintza:
|
lanaren
eta kapitalaren arteko harremanak sindikatuen izaera baldintzatzen du; aitzitik, enpresa kooperatiboan, lana lehentasunezko ekonomia aldagaia denez gero, sindikatuek, elkarte mota horretan aritzeko, euren jarrera aldatubehar dute.
|
|
2005
|
|
|
Bukatzeko, eskerrak eman nahi dizkiegu liburu honetan
|
lan
eta parte hartuduten pertsonei. Argazkiak eskaini dizkiguten lagun guztiei eta, bereziki, AnjelLertxundiri, liburuaren epilogoan egiten duen begirada eta ekarpenagatik.
|
|
|
9.3 TALDE
|
LANA
ETA LAN-TALDEA: HEZKUNTZA KOMUNITATEARENPARTIZIPAZIOA ETA KOMUNIKAZIOA BULTZATZEKO TRESNAK
|
|
|
Talde
|
lana
eta taldeen dinamizazioa ez dira gauza samurrak, aldagai askokontuan hartu behar baitira. Funtzionamenduan eragiten duten faktoreak ezagutzeaeta kontuan hartzea guztiz beharrezkoa da.
|
|
|
9.3 Talde
|
lana
eta lan-taldea: hezkuntza komunitatearen partizipazioa eta komunikazioa bultzatzeko tresnak.
|
|
|
Hasteko, ezinbestekoa da ikasgelako irakaslearen
|
lana
eta ikastetxeko zuzendariaren zereginak bereiztea. Irakaslearen irakaskuntza lana ikasgela bateramugatzen da; zuzendariak, berriz, zenbait ikasgela taldetara bideratu behar du berearreta.
|
|
|
Ikasgelako irakasle baten
|
lanak
eta ikastetxeko zuzendari baten zereginakantzekoak dira Z O
|