2003
|
|
Aurreneurrizko atxiloketaren, barneratzeari buruzko kautela neurrien edota epaian ezarritako neurrien betearazpena gauzatuko da, Gobernuak Audientzia Nazionalaren esku
|
jartzen
dituen establezimenduetan eta langile espezializatuen kontrolpean; horretarako, hala denean, hitzarmena egingo du Gobernuak autonomia erkidegoekin.
|
|
Lege organiko hau indarrean
|
jartzen
denetik bost urteko epean, Gobernuak Diputatuen Kongresuari igorriko dio txosten bat; txosten horretan aztertu eta ebaluatuko dira laugarren xedapen gehigarria aplikatzearen ondore eta ondorioak.
|
|
** Azaroaren 25eko 15/ 2003 Lege Organikoak xedapen hori gaineratu du; lege horrek Zigor Kodeari buruzko azaroaren 23ko 10/ 1995 Lege Organikoa aldarazi du. Xedapen hau indarrean
|
jarri
da 2003ko azaroaren 27an (EAO, 283 zk., azaroaren 26koa).
|
|
Ekainaren 5eko 4/ 1992 Lege Organikoak Adingabeen Epaitegietako Eskumenari eta Prozedurari buruzko Legea eraldatu zuela kontuan hartuta, eta honekin batera lege hori indarrik gabe geratuko dela aintzat harturik, haren menpeko adingabeek egitateak burutu badituzte lege hau indarrean
|
jarri
baino lehenago, egiteko unean indarrean zegoen legeria aplikatuko zaie adingabe horiei. Adingabeak neurri bat betetzen ari badira, eta neurri hori 4/ 1992 Lege Organikoan ezarritakoetatik bat bada, hori betetzeari ekingo diote, lege horretan ezarritako baldintzetan erantzukizuna azkendu arte.
|
|
Lege hau indarrean
|
jartzean
, berehalakoan bukatuko da 4/ 1992 Lege Organikoan ezarritako neurri guztien betetzea, hamalau urtekoak baino gazteagoak ari baziren neurri horiek betetzen; kasuan kasuko erantzukizunak azkendu egingo dira.
|
|
3 Hemezortzi urtekoak baino gazteagoak direnei epaiketa egin bazaie 1973ko Zigor Kodean xedatutakoaren arabera, indargabetutako zigor legeen arabera edota indarreko Zigor Kodearen xedapen indargabetzailearen arabera, eta adingabe horiei bi urteko presoaldi txikia edo bi urtetik gorakoko erakunde publiko eskudunak txoste espetxealdi zigorra ezarri bazaie, eta lege hau indarrean
|
jartzean
hori betetzeko badago, orduan, zigor horien ordez, lege honetan ezarritako neurrietatik bat ezarriko zaie, Fiskaltzak hala eskatuta, eta aurretiaz talde teknikoak edo adingabeak babestu edo eraldatzena eginez. Ondore horretarako, Fiskaltzari igorri zaizkio bete agindua eta atal honetan jasotako adingabeei ezarritako zigorren behin behineko likidazioa.
|
|
Aurreko paragrafoek adingabeen epaileak hartutako erabakiak aipatzen dituztela kontuan hartuta, erabaki horiek auto bidez jasoko dira, eta auto horren aurka, zuzen zuzenean, gora jotzeko errekurtsoa
|
jarri
ahal izango da, bost egun balioduneko epean, probintziako audientzian. Lege hau indarrean jartzen denetik bi hilabeteko epean hartu dituzte adingabeen epaileekbearen egoera ez da aldatuko. erabaki horiek.
|
|
Aurreko paragrafoek adingabeen epaileak hartutako erabakiak aipatzen dituztela kontuan hartuta, erabaki horiek auto bidez jasoko dira, eta auto horren aurka, zuzen zuzenean, gora jotzeko errekurtsoa jarri ahal izango da, bost egun balioduneko epean, probintziako audientzian. Lege hau indarrean
|
jartzen
denetik bi hilabeteko epean hartu dituzte adingabeen epaileekbearen egoera ez da aldatuko. erabaki horiek. Epe horretan, adinga
|
|
Zigor prozedura batzuk aribidean badaude lege hau indarrean
|
jartzean
, eta, prozedura horietan, erruztatutako pertsonei egotzi bazaie oraindik hemezortzi urte ez zituztela delitu egintzak burutu izana, epaile edo auzitegi eskudunak gauzatutako jarduna igorriko dio Fiskaltzari, horrek lege honetan araututako prozedura instruitu dezan.
|
|
Lege hau indarrean
|
jartzean
aurreneurrizko espetxealdian daudenak espetxetik aterako dira, eta, Fiskaltzaren eskumendean, eraldaketa zentro batera eramango dira. Fiskaltzak uste badu barneratzeari eustea bidezkoa dela, hori eskatu dio adingabeen epaileari berrogeita zortzi orduko epean; 28.2 artikuluan ezarritako agerraldirako deia egingo du epaileak.
|
|
Egitateak burutzeko unean gizabanakoak hamasei urte baditu, neurrien iraupena, askoz jota, bost urtekoa izan daiteke, baldin eta delitua pertsonen aurkako indarkeriaz nahiz larderiaz burutu bada, edo jardutean arrisku larrian
|
jarri
bada pertsonen bizitza edo osotasun fisikoa, eta talde teknikoak bere txostenean aholkatzen badu neurria luzatzea. Kasu horietan, ezarritako neurria gizartearentzako prestazioak egitea bada, horren iraupena berrehun ordu artekoa izan daiteke; eta asteburuko egotaldia bada, ordea, hamasei asteburukoa.
|
|
3 Aurreko paragrafoetan adierazitakoa ebazten duen autoaren aurka, gora jotzeko errekurtsoa
|
jarri
ahal izango da hiru eguneko epean. Horren gaineko eskumena auzitegi nagusi egokiko adingabeen aretoak izango du, aurreko eraldaketa errekurtsorik gabe.
|
|
2) Erregimen itxiko barneratzea aplikatu ahal izateko, nahitaezkoa da egitateen deskripzioan eta kalifikazio juridikoan ezartzea egitate horiek pertsonen aurkako indarkeriaz edo larderiaz burutu direla, edo, bestela, jardutean arrisku larrian
|
jarri
dela pertsonen bizitza edo osotasun fisikoa.
|
|
* Azaroaren 25eko 15/ 2003 Lege Organikoak artikulu horren lehenengo lerrokada eraldatu du; lege horrek Zigor Kodeari buruzko azaroaren 23ko 10/ 1995 Lege Organikoa aldarazi du. Lerrokada honen eraldaketa indarrean
|
jarri
da 2003ko azaroaren 27an (EAO, 283 zk., azaroaren 26koa).
|
|
2 Aurreko kasuetan, epaileak auto ziodunean emango du erabakia, eta, auto horren aurka, lege honetan araututako errekurtsoak
|
jarri
ahal izango dira.
|
|
* Azaroaren 25eko 15/ 2003 Lege Organikoak artikulu hori eraldatu du; lege horrek Zigor Kodeari buruzko azaroaren 23ko 10/ 1995 Lege Organikoa aldarazi du. Artikulu honen eraldaketa indarrean
|
jarri
da 2003ko azaroaren 27an (EAO, 283 zk., azaroaren 26koa).
|
|
i) Lege honen arabera bidezkoak diren errekurtsoak
|
jarri
ahal izango dituzte.
|
|
Izan ere, Autonomia Estatutuak euskararen hizkuntza ofizialkidetasuna arautu zuen, eta, horrez gain, Euskal Herriko biztanle guztiei eskubidea aitortu zien, Administrazioarekin dituzten harremanetan hizkuntza hori erabiltzeko. Hizkuntza eskubide horiek guztiak ziurtatzeko beharrezkoak diren neurri eta bitartekoak
|
jarri
behar dira.
|
|
2 Karrera judizialeko magistratuek bete dituzte, nahitaez, adingabeen epaile karguak. Lege hau indarrean
|
jartzean
, adingabeen epaitegiko titular batzuek epaile kategoria badute, kargua utzi behar dute, eta, hala denean, Botere Judizialaren Lege indarrekoaren 118.2 artikuluan eta baterakoetan ezarritako egoera izango dute; kargu horiek betetzeko, magistratuen artean lehiaketa arrunta egingo da.
|
|
Zazpigarrena. Indarrean
|
jartzea
eta erregelamendu bidez garatzea
|
|
1 Lege organiko hau indarrean
|
jarriko
da «Estatuko Aldizkari Ofizial»ean argitaratu eta urtebete igarotakoan. Egun horretan indarrean jarriko dira, orobat, Zigor Kodeari buruzko azaroaren 23ko 10/ 1995 Lege Organikoaren 19 eta 69 artikuluak.
|
|
1 Lege organiko hau indarrean jarriko da «Estatuko Aldizkari Ofizial»ean argitaratu eta urtebete igarotakoan. Egun horretan indarrean
|
jarriko
dira, orobat, Zigor Kodeari buruzko azaroaren 23ko 10/ 1995 Lege Organikoaren 19 eta 69 artikuluak.
|
|
Aurreko ebazpen horien aurka, lege honetan ezarritako errekurtsoak
|
jarri
ahal izango dira.
|
|
3 Aurreko paragrafoan adierazitako inguruabarrak ez badira betetzen, epaileak ezereztu egingo du etendura, eta epaia oso osorik betearaziko da. Hori erabakitzen duen ebazpenaren aurka lege honetan araututako errekurtsoak
|
jarri
ahal izango dira.
|
|
1*. Adingabeen epaileak, lege honek araututako prozeduraren barruan, epaia ematen duenean, epai horren aurka gora jotzeko errekurtsoa
|
jar
daiteke probintziako audientzia eskudunean. Epaia zein epailek eman eta horrexeri jarriko zaio errekurtsoa, epaia jakinarazi denetik bost egunetako epean.
|
|
Adingabeen epaileak, lege honek araututako prozeduraren barruan, epaia ematen duenean, epai horren aurka gora jotzeko errekurtsoa jar daiteke probintziako audientzia eskudunean. Epaia zein epailek eman eta horrexeri
|
jarriko
zaio errekurtsoa, epaia jakinarazi denetik bost egunetako epean. Errekurtsoaren gaineko ebazpena eman aurretik, jendaurreko ikustaldia egingo da, salbu eta epaileak, gizabanako egotziaren edo biktimaren intereserako, ikustaldia ateak itxita egitea erabakitzen duenean.
|
|
2 Adingabeen epaileek auto eta probidentziak ematen dituztenean, horien aurka eraldaketa errekurtsoa
|
jar
daiteke organoan bertan, jakinarazpenetik hiru egunetako epean. Probidentzia aurkaratu eta horren gaineko ebazpena auto bidez ematen denean, auto horren aurka gora jotzeko errekurtsoa jarri ahal izango da.
|
|
2 Adingabeen epaileek auto eta probidentziak ematen dituztenean, horien aurka eraldaketa errekurtsoa jar daiteke organoan bertan, jakinarazpenetik hiru egunetako epean. Probidentzia aurkaratu eta horren gaineko ebazpena auto bidez ematen denean, auto horren aurka gora jotzeko errekurtsoa
|
jarri
ahal izango da.
|
|
3*. Prozedura bukarazteko edota lege honen 14, 28, 29 eta 40 artikuluetako intzidentea ebazteko, autoak ematen direnean, horien aurka gora jotzeko errekurtsoa
|
jar
daiteke probintziako audientzian, Prozedura Kriminalaren Legeak prozedura laburtuari buruz arautzen dituen izapideen bitartez.
|
|
Auzitegi nagusietako adingabeen aretoek** gora jotzeko errekurtsoa ebatzi eta errekurtso horien gaineko epaiaren aurka kasazio errekurtsoa
|
jar
daiteke Auzitegi Gorenaren Bigarren Aretoan, baldin eta lege honen 9 artikuluko 4 eta 5 erregeletan aipatutako neurrietatik bat ezarri bada.
|
|
Errekurtsoa
|
jartzeko
idazki horretan, azalpen zehatz eta xehea jaso da alegatutako kontraesanari buruz, bertan aipatutako epaiak izendatuz, eta epaian adingabearen interesa balioesteko oinarri diren txostenak izendatuz.
|
|
Behin aurreko paragrafoak aipatzen dituen betekizunak egiaztatu eta gero, errekurtsoa auzitegi nagusiko adingabeen zein aretotan*
|
jarri
eta areto horrek epaiok eman zituzten auzitegiei horien lekukotza eskatuko die; hamar eguneko epean, aretoak dokumentazioagarren Aretoari, eta areto horretara epa bidaliko dio Auzitegi Goreneko Bituko ditu errekurtsogilea eta Fiskaltza, azken hori ez bada errekurtsogile izan.
|
|
Auzitegi Gorenaren iritziz, alderdi errekurtsogileak nabariro eta modu konponduezinean hautsi baditu errekurtsoari buruz ezarritako betekizunak, edo uziak ez badu kasazio edukirik, magistratu txostengileak aretoari komunikatuko dio ez onartzearen arrazoia, eta aretoak erabakiko du, hiru eguneko epean, errekurtsogileari entzutea, bai eta Fiskaltzaririk
|
jarri
; jarraian, aretoak autoa emango du, eta auto horren aurka ezin izango da inolako errekurtsorik jarri. ere, Fiskaltzak berak ez badu errekurtso
|
|
...abariro eta modu konponduezinean hautsi baditu errekurtsoari buruz ezarritako betekizunak, edo uziak ez badu kasazio edukirik, magistratu txostengileak aretoari komunikatuko dio ez onartzearen arrazoia, eta aretoak erabakiko du, hiru eguneko epean, errekurtsogileari entzutea, bai eta Fiskaltzaririk jarri; jarraian, aretoak autoa emango du, eta auto horren aurka ezin izango da inolako errekurtsorik
|
jarri
. ere, Fiskaltzak berak ez badu errekurtso
|
|
Aurreko kasu guztietan, epaileak auto ziodunean emango du ebazpena; auto horren aurka, lege honetan ezarritako errekurtsoak
|
jarri
ahal izango dira.
|
|
1 Adingabeak adingabeen epaileari errekurtsoa
|
jarri
nahi badio, hark ezarritako neurrien betearazpenean zehar emandako ebazpenetatik edozeinen aurka, errekurtso hori idatziz aurkeztuko dio epaileari berari edo barneratze zentroko zuzendariari; zuzendariak epaileari emango dio errekurtsoaren berri, hurrengo egun baliodunean.
|
|
Adingabeak, halaber, errekurtsoa aurkez diezaioke hitzez epaileari, edo hitzez adieraz diezaioke zentroko zuzendariari errekurtsoa
|
jartzeko
asmoa duela; zuzendariak adierazpen horren berri luzatuko dio adingabeen epaileari, gorago aipatutako epean. Azken kasu horretan, adingabeen epaileak bidezkoak diren neurriak hartuko ditu, adingabearen alegazioa entzun ahal izateko.
|
|
Adingabearen letraduak ere errekurtsoak
|
jar
diezazkieke, betiere idatziz, lehenengo paragrafoan aipatutako agintariei.
|
|
2 Adingabeen epaileak txostena eskatuko dio Fiskaltzari, eta errekurtsoaren gaineko ebazpena emango du, auto ziodunean, bi eguneko epean. Auto horren aurka, gora jotzeko errekurtsoa
|
jar
daiteke auzitegi nagusi eskuduneko adingabeen aretoan*, lege honen 41 artikuluan xedatutakoarekin bat etorriz.
|
|
Behar bezala erabili behar dituzte zentroko instalazioak eta euren eskura
|
jartzen
diren baliabide material guztiak.
|
|
7 Ebazpen zehatzaileak betetzen hasi aurretik, horien aurka errekurtsoa
|
jar
dakioke adingabeen epaileari. Horretarako, adingabe zehatuak errekurtsoa aurkez diezaioke, idatziz nahiz berbaz, establezimenduko zuzendariari; zuzendariak, hogeita lau orduko epean, idazki hori edo berbazko kexaren lekukotza, bere alegazioekin batera, bidaliko dio adingabeen epaileari.
|
|
Horretarako, adingabe zehatuak errekurtsoa aurkez diezaioke, idatziz nahiz berbaz, establezimenduko zuzendariari; zuzendariak, hogeita lau orduko epean, idazki hori edo berbazko kexaren lekukotza, bere alegazioekin batera, bidaliko dio adingabeen epaileari. Epaile horrek, entzunaldi baten epean, eta Fiskaltzari entzun ondoren, autoa emango du, ezarritako zehapena baieztatuz, aldatuz edo ezabatuz; auto horren aurka ezin izango da inolako errekurtsorik
|
jarri
. Behin autoa establezimenduari jakinarazi eta gero, hori berehalakoan betearazteko modukoa izango da.
|
|
Adingabearen letraduak ere aurreko lerrokadan aipatutako errekurtsoak
|
jar
ditzake.
|
|
Epaileak ofizioz aginduko du, auzi paperekin batera, adingabeen prozedurari buruzko espedientearen zehaztasunak eta entzunaldiko aktak
|
jartzeko
, epailearen ustez zehaztasun eta akta horiek erabakigarri izan badaitezke erabakia hartzeko.
|
|
Aurreko paragrafoan aipatutako epaiaren aurka, gora jotzeko errekurtsoa
|
jar
daiteke auzitegi nagusiko adingabeen aretoan*; errekurtso horren izapideak egingo dira, Prozedura Zibilaren Legeak gora jotzeari buruz ezarritakoaren arabera, betiere kasuan kasuko kopurua kontuan hartuta. Behin epaia irmo izan eta gero, hori betearazi ahal izango da, Zigor Kodearen arauak eta Prozedura Zibilaren Lege horretako arauak aplikatuta.
|
|
Zigor Kodearen 571 artikulutik 580.erakoetan ezarritako delituen kasuan, horien gaineko eskumena Audientzia Nazionaleko Adingabeen Epaitegi Zentralak izango du; epaitegi horrek emandako auto eta epaien aurka, gora jotzeko errekurtsoa
|
jarri
ahal izango dadientzia Nazionalak, gora jotzeko erre audientzia bereko areto egokian. Aukurtsoak ebaztean, epaiak ematen dituenean, epai horien aurka kasazio errekurtsoa jarri ahal izango da, lege organikokatuz.
|
|
Zigor Kodearen 571 artikulutik 580.erakoetan ezarritako delituen kasuan, horien gaineko eskumena Audientzia Nazionaleko Adingabeen Epaitegi Zentralak izango du; epaitegi horrek emandako auto eta epaien aurka, gora jotzeko errekurtsoa jarri ahal izango dadientzia Nazionalak, gora jotzeko erre audientzia bereko areto egokian. Aukurtsoak ebaztean, epaiak ematen dituenean, epai horien aurka kasazio errekurtsoa
|
jarri
ahal izango da, lege organikokatuz. Gobernuak sustatuko du Audien honen 42 artikuluan xedatutakoa aplitzia Nazionalaren egitura egokitzea, lege organiko honen azken xedapenetatik bigarrenaren 1 paragrafoan agindutakoa aintzat hartuta.
|
|
banandurik badoaz, nork bere helburuak lortu nahian, bi akats larrik eragotzitako egitura burokratiko bihurtzen da: alde batetik, okerreko arazoaren gainean eragitea, giza konplexutasun existentziala aintzat hartzeko egokiak ez diren tresnak erabiltzen diren heinean, delituaren egileak jasoko duen erantzuna bere pertsona eta gizarte ingurunea kontuan hartzen ez direnean gertatzen den legez; bestalde, ihardespen penalak gazteari delitugile etiketa
|
jartzen
badio eta gizartetik baztertzea areagotzen badu, praktikan jarraikitzen diren delitu gehienen sintoma diren giza arazo partikularrak eta gizarte gatazkak zorroztu eta kronifikatzea besterik ez da lortuko.
|
|
...ren, ordea, legegileak ez zion ezinbesteko zen erabateko lege aldaketari ekin, eta horren ordez ekainaren 5eko 4/ 1992 Lege Organikoaren bitartez gazteen gaineko arauketa juridiko penalari buruzko aldaketa zatikakoa eta premiazkoa besterik ez zuen bultzatu, behin betiko lege berriaren zain gelditu behar izan genuela, hain zuzen ere, egungo 5/ 2000 Lege Organikoa 2001eko urtarrilaren 13an indarrean
|
jarri
arte.
|
|
3 5/ 2000 LO gazteen delinkuentziaren arloan eredu juridikoa egokia bazen ere, beraren eragingarritasuna kolokan
|
jarri
dute bi faktorek: lehendabizi, lege honek gizarte zerbitzuei galdatzen dien parte hartze zabala egikaritzeko, ezinbestekoak dira oraindik eskuratu ez diren baliabide material nahikoak.
|
|
lehendabizi, lege honek gizarte zerbitzuei galdatzen dien parte hartze zabala egikaritzeko, ezinbestekoak dira oraindik eskuratu ez diren baliabide material nahikoak. ...gera ez daitezen, beharrezkoak dira, alde batetik, baliabide ekonomiko egokirik gabe lortezinak diren azpiegiturak eta, bestalde, konpromiso handiagoa hartu dute herri administrazo guztiek, orain arte erakutsi ez duten ahalegin eta gogoaz, legeak eskaintzen dituen ahalbide guztiak, oraindik neurrigek de facto behintzat bi salbuespenezko erregimen juridiko penal sortu baitzituz handi batean martxan
|
jarri
ez direnak, eskuragarri egon daitezen. Bigarrenez, lege hau vacatio legis aldian zegoela, 7/ 2000 eta 9/ 2000 LOak onartu ziren, eta orain arte egindako balorazio positiboa erabat auzitan utzi zuten, zeren eta aipatu bi leten, terrorismo delituen edota zenbait delitu astunen kasuan eman beharreko erantzuna nabarmen gogortzearen bitartez.
|
|
Adingabeak esandako delitu hauek eginez gero, ez du erantzungo bere berezitasunak kontuan hartuz, helduari ematen zaion logikaren arabera baizik, delituaren astuntasunak gaztearen inguruko diagnostikoa etenda utziko balu bezala. Horrezaz gain, 18 eta 21 urte bitartekoei Adingabeen Zigor Zuzenbidea ezartzeko aukeratik kanpo utzi zitzaien 5/ 2000 LO indarrean
|
jarri
aurretik (hasiera batean 2003ko urtarrila arte? 9/ 2000 LO, eta gero?
|
|
Horren ondorioz, argi dago lege organiko honen egokiera, hauxe baita premiazko lege eraldaketa hori. Abiaburu ditu haren idaztea eragin zuten oinarrizko printzipioak (batik bat, adingabearen goreneko interesarena), Espainiako konstituzio antolamenduaren bermeak eta nazioarteko zuzenbidearen arauak, arreta berezia
|
jarriz
Haurraren Eskubideei buruzko 1989ko azaroaren 20ko Itunean. Hortaz, gizarte espainiarrak izan zitzakeen igurikimenak, aldian aldikoak zein iraunkorrak, bete nahi izan dira.
|
|
3 Adingabearen babesari buruzko esparru juridikoa hobetzeko neurriak direla eta, Diputatuen Kongresuak aho batez onetsi zuen, 1994ko maiatzaren 10ean, halako mozio berezia. Horren printzipioek, funtsean behinik behin, asmoa agertzen dute zigor arloko adin nagusitasuna hemezortzi urtean
|
jartzeko
; halaber, lege baten aldarrikatzea eskatzen dute. Hartara, aldarrikatze hotasunera iritsi ez diren gazteen erantzurrek barneratu luke «gazte eta adingabearen zigor legea, eta bertara batuko da zigor arloko adin nagusikizun galdaketa; betiere, erantzukizun horrek zimentarri izan behar du araua hautsi duten adingabeen berreziketa, banako, familia eta gizarte inguruabarrak aintzat hartuta, eta, areago, gogoan izan behar ditu gai honetan autonomia erkidegoek dituzten eskumenak?».
|
|
Lege honek eskubide zabala ezarri du biktimek parte har dezaten. Biktimei prozeduretan esku hartzeko aukera ematen zaie, besteak beste, frogak proposatu eta egiteko, ondorioak formulatzeko eta errekurtsoak
|
jartzeko
. Hala ere, parte hartze hori modu mugatu batez ezarri da, adingabeen arloan ez baita onartzeko modukoa gizabanakoek alderdi akusatzaile izateko duten eskubidea, horretarako diren prozesu eskubide eta karga guztiekin.
|
|
Talde batek eta besteak ezaugarri desberdinak dituzte, eta, ezaugarri horiek direla bide, tratamendu desberdina ezarri behar da, zientziaren eta zuzenbidearen ikuspuntutik. Hamasei urtekoak baino nagusiagoak direnen tartean, astuntze berezia ezarri da, delituak indarkeriaz, larderiaz edo gizabanakoak arriskuan
|
jarriz
burutu direnerako.
|
|
16 Barneratze neurrien kasuan, arriskutsutasun handiagoa atzematen da; horixe erakusten du gauzatutako egitateen izaera larriak. Kasurik adierazgarrienetan, egitate horiek indarkeriaz, larderiaz edo gizabanakoak arriskuan
|
jarriz
burutu dira. Neurri honen lehentasuneko helburua da ingurune zehatz bat prestatu eta ingurune horrek hezkuntza baldintza egokiak izatea, adingabearen jokabideak gizartearen kalterako zein joera edo gabezia izan eta halako joera edo gabeziak berriro ere orientatzeko.
|
|
Azkenez, agerian
|
jarri
behar da neurri bakoitzak oinarrian dituen zientzia printzipioak eta heziketa irizpideak, hona labur labur ekarri direnak, zabalago arautu direla, lege organiko honen garapenerako egingo den erregelamenduan.
|
2004
|
|
Agiri publikoek froga indar berezia dute, uste osoa
|
jarri
delako legez baimendu edo gaitutako fede emaileen esku hartzean. Prozesuko legeak, hizkera ulergarriarekin eta bere ondore zehatzetarako, aintzat hartu behar du esku hartze hori; baina prozesuko legea ez da aproposa fede ematearen betekizunak, eskumen esparrua eta beste inguruabar batzuk ezartzeko.
|
|
Esperientziak erakusten du, mundu osoan zehar, alderdiek hasierako alegazioak egin ondoren, berehala ahozko ekitaldira jotzen bada, eta, ekitaldi horretan, epaia ere berehala eman aurretik, alegazio osagarri eta froga jarduera guztiak pilatzen badira, orduan, ia gehienetan, hurrengo arriskuetatik bat egon ohi dela: bata, larri larria, eta, horren eretzean, auziak ebatz daitezke, aurkakotasun osoa bermatzen duten erregela guztiak bete gabe eta epaitzaren oinarri izan behar duten osagai guztietan beharrezko arreta
|
jartzeke
; bestearen ondorenez, epaiketara edota ikustaldira berehala jotzearekin ustez irabazi den denbora gal daiteke etendurekin eta gertakizun bereziekin. Etendura eta gertaera horiek ez dira beti arrazoitugabekotzat eta huts hutsik luzatzailetzat hartu behar, maiz beharrezkoak baitira auzien konplexutasuna dela eta.
|
|
Esangura tekniko juridikoan, prozesuen izaera sumarioari dagokionez, legeak xedatu du honako epai hauek ez dutela gauza epaituaren indarrik: ...laren eta industria jabetzaren artzeagatik maizterra botatzeari buruz edo finka berreskuratzeari buruz ebazten duloko jarduera ez zilegiak utzarazteko eskaeretan, horiek ebazten dituzten epaiek; obra berri edo aurrizkoen aurrean berehalako babesa emateko epaiek; errenta edota alogera ez ordainten epaiek; eta, orobat, inskribatutako eskubide errealen eragingarritasunari buruzko epaiek, horien aurka
|
jartzen
direnen edo eskubideon erabilera nahasten dutenen aurka, aurka jartzea edo nahasmendua justifikatzen duen eta inskribatuta dagoen titulurik izan gabe. Aitzitik, eragingarritasunik ezaren, segurtasun juridikorik ezaren eta prozesuan gorabehera gehiegi izatearen esperientziak gomendatzen du prozedura sumario gisa ez itxuratzea, maizterra botatzeko uziaren oinarri gisa, prekario egoera alegatzen dutenak.
|
|
Esangura tekniko juridikoan, prozesuen izaera sumarioari dagokionez, legeak xedatu du honako epai hauek ez dutela gauza epaituaren indarrik: ...do finka berreskuratzeari buruz ebazten duloko jarduera ez zilegiak utzarazteko eskaeretan, horiek ebazten dituzten epaiek; obra berri edo aurrizkoen aurrean berehalako babesa emateko epaiek; errenta edota alogera ez ordainten epaiek; eta, orobat, inskribatutako eskubide errealen eragingarritasunari buruzko epaiek, horien aurka jartzen direnen edo eskubideon erabilera nahasten dutenen aurka, aurka
|
jartzea
edo nahasmendua justifikatzen duen eta inskribatuta dagoen titulurik izan gabe. Aitzitik, eragingarritasunik ezaren, segurtasun juridikorik ezaren eta prozesuan gorabehera gehiegi izatearen esperientziak gomendatzen du prozedura sumario gisa ez itxuratzea, maizterra botatzeko uziaren oinarri gisa, prekario egoera alegatzen dutenak.
|
|
Lege honek arauketa bakarra du gora jotzeko errekurtsoari eta bigarren auzialdiari buruz, araubide aniztasuna bidegabekotzat eta nahasgarritzat jo baita. Babes judizialik azkarrena lortzeko, prozesuaren eta epaiaren seriotasuna gogoan izanik, xedatu da prozesua amaiarazi ez duten ebazpenen aurkako birjartze errekurtsoa ebatzi ondoren, ezin izango dela gora jotzerik
|
jarri
, eta egin daitekeen gauza bakarra dela balizko desadostasunari ekitea, lehen auzialdiko epaiaren gaineko errekurtsoa aurkeztean. Gisa horretan, ia ia desagertu dira ebazpen interlokutorioen aurkako gora jotzeak.
|
|
Aipatu beharra dago lege honek ez duela erabiltzen gora joatzeari atxikitzea deituriko kontzeptua, kontzeptu horrek hainbat zalantza sorrarazten baititu. Haatik, lege honek nabarmendu eta zehazten du zer nolako eginkizuna betetzen duen, beste alderdiaren gora jotzea ikusita eta hasieran gora jotako alderdia izanik, errekurtsoaren aurka
|
jartzen
denak, horrek, aldi berean, jadanik gora jotako autoa edo epaia aurkaratzen badu, auto edo epai hori ezeztatzea edo onuragarriagoa den beste batekin ordeztea eskatuz.
|
|
Hala ere, auzien gaineko izapidetza hobetzeko, hurrengo prozedura berriztapena egin da: errekurtsoa zein ebazpeni
|
jarri
eta ebazpen hori eman duen auzitegian, errekurtsoa prestatu eta jarriko du errekurtsogileak, geroago auzi paperak goragokoari igorriz. Gauza bera xedatu da errekurtso berezientzat.
|
|
Hala ere, auzien gaineko izapidetza hobetzeko, hurrengo prozedura berriztapena egin da: errekurtsoa zein ebazpeni jarri eta ebazpen hori eman duen auzitegian, errekurtsoa prestatu eta
|
jarriko
du errekurtsogileak, geroago auzi paperak goragokoari igorriz. Gauza bera xedatu da errekurtso berezientzat.
|
|
Prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtsoari on iritziz gero, beste epai bat eman behar da. Beste epai horrek zuzenbide material edo substantiboko arau hausterik eraginez gero, epai horri kasazio errekurtsoa
|
jar
dakioke, lege hau baino lehenagoko araubidean bezala.
|
|
1881eko Legearen eta horren berrikuntza ugarien arabera, kasaziora sarbidea izan zitzaketen auzi motak mugatuak ziren eta tratamendu berezia zuten. Horren eretzean, lege honek ezarritako kasazio errekurtsoan, dagoeneko ezin da eskatu errekurtsoa zein epairen aurka
|
jarri
eta hori deuseztatzea, auzialdira berriro igorriz, eta, aldi berean, modu subsidiarioan, auzialdiko epaiaren ordeztea eskatu, berori zuzenbide substantiboarekin bat ez datorrelako. Lege honek jardunaren prozesu zuzenketarako tresna egokiagoak jasotzen ditu.
|
|
Bestalde, ezin da ahantzi, 1881eko Legearen arabera, aldi berean forma urratzea eta epaiari buruzko arau hausteak alegatzen zituen kasazio errekurtsoa
|
jarriz gero
, lehenengo, eskatutako forma urratzea aztertu eta horri buruz erabakitzen zela, eta, errekurtsoari forma urratzeagatik on iritziz gero, auzialdiko auzitegira berriro igortzen zirela, horrek beste epai bat eman zezan. Era berean, epai horri beste kasazio errekurtso bat jar zekiokeen, lehenik, «legea urratzeagatik»; bigarrenik, epaiketaren oinarrizko formak urratzeagatik; eta, hirugarrenik, bi kontzeptuongatik.
|
|
Bestalde, ezin da ahantzi, 1881eko Legearen arabera, aldi berean forma urratzea eta epaiari buruzko arau hausteak alegatzen zituen kasazio errekurtsoa jarriz gero, lehenengo, eskatutako forma urratzea aztertu eta horri buruz erabakitzen zela, eta, errekurtsoari forma urratzeagatik on iritziz gero, auzialdiko auzitegira berriro igortzen zirela, horrek beste epai bat eman zezan. Era berean, epai horri beste kasazio errekurtso bat
|
jar
zekiokeen, lehenik, «legea urratzeagatik»; bigarrenik, epaiketaren oinarrizko formak urratzeagatik; eta, hirugarrenik, bi kontzeptuongatik. Lege honetan ez da funtsezko aldaketarik ezarri, izapideak bizkortzeko mekanismoak adibidez, auzilarietatik bakoitzak epai berberaren aurka errekurtso berezi desberdina aukeratu duenerako.
|
|
Egin eginean ere, ezin arbuia daiteke honako oharbide hau: Espainiako Konstituzioaren 24 artikuluari jarraituz, rean, «konstituzio bermeak» dira, Espai legez babes errekurtsoak
|
jar
daitezke, gehienak prozesu arazo askori buruzkoak. Prozesuko arazo horiek, aldi beniako Konstituzioaren 123 artikuluaren ikuspuntutik.
|
|
Epe hori gehiegi luzatzen zen, halaber, 1881eko Legearen eta hurrengo eraldaketen araberako jurisdikzio arruntean. Gauzak horrela, Konstituzioaren 24 artikulua hausteagatiko babes errekurtso horiek bidezko izateari utzi diote, baldin eta ahaleginak egin ez badira kasuan kasuan prozesuko arau haustearen ondoriozko errekurtso berezia
|
jartzeko
.
|
|
Laburbilduz, Auzitegi Gorenean kasazio errekurtsoa
|
jar
daiteke, honako epai hauek tartean izanik: 1) Espainiako Konstituzioaren 24 artikuluan aitortutako oinarrizko eskubideei buruzko epaiak izan ezik, probintzietako audientziek oinarrizko eskubideei buruz emandakoak, baldin eta antolamendu juridikoak zenbai arau ezarri baditu prozesuko auzigaiak ebazteko eta epaiek arau horiek urratu badituzte; 2) Probintzietako audientziek bigarren auzialdian emandako epaiak, epaiok arau substantiboak urratu badituzte, eta, gainera, errekurtsoak berebiziko garrantzia badu, lehen aipatu bezala, justiziapeko jakin batzuen eskubide eta interes legitimoen gainetik.
|
|
Bestalde, une konstituziogiletik, egokitzat jo zen gai horretan kasazio errekurtsoa ezartzea, asmo horri buruzko desadostasunik edo susmo txarrik agertu gabe. Asmo hori koherentea da, batetik, legearen xedearekin, hots, kasaziotik gai zibil bat ere ez baztertzeko xedearekin, gai zibilak baitira, ezbairik gabe, nortasunari datxezkion eskubideak, Konstituzioan aitortuak?; eta, zio Auzitegian
|
jarritako
babes errekur bestetik, Auzitegi Gorena Konstituzioaren epaile ere badela adierazi ideiarekin, gainerako jurisdikzio organo arruntak bezala. Gainera, Konstitutsoa ordezko moduan hartu behar zen kontuan, legegintza aukera horretan.
|
|
Bestalde, auzitegi nagusietako arlo zibileko eta zigor arloko saletan bidezkoa da prozesuko arau haustearen ondorioz
|
jarritako
errekurtso berezia, probintzietako audientziek emandako epaien aurka, garrantzia berezia duten prozesu arazoetan, eta, orokorrean, Espainiako Konstituzioaren 24 artikuluan aitortutako oinarrizko eskubideak urratzen direnerako.
|
|
Azkenik, Konstituzio Auzitegiari eratxiki gabeko prozesu arazoei dagokienez, eta itxierako osagaia moduan, legearen intereserako errekurtsoari eutsi zaio, errekurtso hori Auzitegi Gorenaren arlo zibileko salan
|
jar
daitekeela. Errekurtso hori jurisprudentziaren batasun desiragarria erdiesteko sortu da.
|
|
Aitzitik, honako hauek ezarri dira: batetik, betearazpen horren aurka
|
jartzeko
araubidea; eta, bestetik, behin behinean betearazitako ebazpenak ezeztatzen direnerako erregela zehatzak. Erregela horiek ez dute besterik gabe erretorika bidez aitortzen kalte galerengatiko erantzukizuna, kasuan kasuko prozesu arruntera igorriz; haatik, horiek ordainaraztea ahalbidetzen dute, premiamendu bidea erabiliz.
|
|
Behin behineko betearazpena eskatu ondoren, auzitegiak betearazpena aginduko du, salbu eta epaia betearaztea ezinezkoa denean edo epai horrek kondena erabakirik ez duenean. Behin behineko betearazpena agindu ondoren, kondenatua horren aurka
|
jar
daiteke, aipatu lege baldintzak bete ez direla uste badu kondenatuak. Legeak ezarri duen benetako aurka jartzea desberdina da, kondena diruzkoa denean eta ez denean.
|
|
Behin behineko betearazpena agindu ondoren, kondenatua horren aurka jar daiteke, aipatu lege baldintzak bete ez direla uste badu kondenatuak. Legeak ezarri duen benetako aurka
|
jartzea
desberdina da, kondena diruzkoa denean eta ez denean. Kondena diruzkoa ez bada, aurka jartzearen oinarria izan daiteke ezinezkoa edo guztiz zaila izatea behin behineko betearazpena eman aurretiko egoerara itzultzea edo betearazpena jasan duenari konpentsazio ekonomikoa ematea, kalte galeren ordainaren bidez, epaia ezeztatzen bada.
|
|
Kondena diruzkoa izanez gero, ez da osotasunean ahalbidetuko behin behineko betearazpenaren aurka
|
jartzea
. Halakoetan, aurka jartzea mugatu behar da premiamendu prozeduraren betearazpen jardun zehatzera, horrek berrezarrezina den egoera sortzen badu edo kalte galerak ordainduz konpentsazio ekonomikorik izango ez duena.
|
|
Kondena diruzkoa izanez gero, ez da osotasunean ahalbidetuko behin behineko betearazpenaren aurka jartzea. Halakoetan, aurka
|
jartzea
mugatu behar da premiamendu prozeduraren betearazpen jardun zehatzera, horrek berrezarrezina den egoera sortzen badu edo kalte galerak ordainduz konpentsazio ekonomikorik izango ez duena. Betearazpen neurri zehatzen aurka jartze horrek eta diruzkoak ez diren kondenen betearazpenaren aurka jartzeak oinarri berbera dute, hau da, behin behineko betearazpenaren ondorioz eragindako egoerak lehengoraezinak izatea, eta, horrekin batera, ekitatezko konpentsazio ekonomikoa ezinezkoa izatea, epaia ezeztatzen bada.
|
|
Diruzko kondenagatiko behin behineko betearazpenaren kasuan, legeak agintzen dio betearazpen jardun zehatzaren aurka
|
jartzen
denari, batetik, hautabidezko neurri bideragarriak adieraztea; eta, bestetik, behar besteko kauzioa ematea betearazpenaren atzerapenari erantzuteko, auzitegiak hautabidezko neurriak onartzen ez baditu eta geroago diruzko kondena baieztatzen bada. Hautabidezko neurriak eskaini eta kauziorik eman ezean, aurkajartzea ez da bidezkoa izango.
|
|
Erabateko aldaketa hori gogoan izanik, eta behin behineko betearazpenaren aurka
|
jartzea
kontuan hartuz, aintzat izan behar da zailtasun bera dutela aurka jartze horri buruz jurisdikzio organoak emandako erabakiak eta kautela neurrien eskaerari buruz emandako ebazpenak. Horrela, behin behineko betearazpenaren aurka jartzean, kontrajarritako faktoreak baloratu behar dira, baina faktore horiek eta kautela neurriak eskatzean kontuan izan behar direnak zailtasun berekoak dira.
|
|
Erabateko aldaketa hori gogoan izanik, eta behin behineko betearazpenaren aurka jartzea kontuan hartuz, aintzat izan behar da zailtasun bera dutela aurka jartze horri buruz jurisdikzio organoak emandako erabakiak eta kautela neurrien eskaerari buruz emandako ebazpenak. Horrela, behin behineko betearazpenaren aurka
|
jartzean
, kontrajarritako faktoreak baloratu behar dira, baina faktore horiek eta kautela neurriak eskatzean kontuan izan behar direnak zailtasun berekoak dira.
|
|
Dena den, nahitaezko betearazpenaren funtsezko batasun horrek ez ditu eragotzi behar hainbat gaitan zentzuzkoak diren berezitasunak. Berezitasunak dira, berbarako, betearazpenaren aurka
|
jartzean
, tituluak izaera judiziala izatearen edo ez izatearen araberako zentzuzko berezitasunak, edota hipotekatutako nahiz pignoratutako ondasunen gaineko exekuzioaren beharrezko berezitasunak, exekuzioa horien aurka soilik zuzendu bada.
|
|
Legeak xehe xehe arautu du betearazpenean parte hartzen duten alderdieinik, eskumenari, errekurtsoei, eta ebaz eta subjektuei buruzko gaia; bigarrepenak eta betearazpen jardun zehatza aurkaratzeko egintzei, egintza horiek ez dira nahasi behar nahitaezko betearazpenaren aurka
|
jartzearekin
–buruzkoa; hirugarrenik, betearazpenaren aurka jartzeko eta betearazpen prozesua eteteko arrazoiei eta prozedura araubideari buruzkoa.
|
|
Legeak xehe xehe arautu du betearazpenean parte hartzen duten alderdieinik, eskumenari, errekurtsoei, eta ebaz eta subjektuei buruzko gaia; bigarrepenak eta betearazpen jardun zehatza aurkaratzeko egintzei, egintza horiek ez dira nahasi behar nahitaezko betearazpenaren aurka jartzearekin? buruzkoa; hirugarrenik, betearazpenaren aurka
|
jartzeko
eta betearazpen prozesua eteteko arrazoiei eta prozedura araubideari buruzkoa.
|
|
Legeak betearazpenaren aurka
|
jartzeko
intzidente bakarra ezarri du betearazpen guztietarako; salbuespenez, araubide berezia dute berme erreala gauzatzea helburu duten betearazpenek. Aurka jartzea betearazpen prozesuan gauzatzen da, eta hori aurretiaz aipatutako kasuetan bakarrik oinarri daiteke.
|
|
Legeak betearazpenaren aurka jartzeko intzidente bakarra ezarri du betearazpen guztietarako; salbuespenez, araubide berezia dute berme erreala gauzatzea helburu duten betearazpenek. Aurka
|
jartzea
betearazpen prozesuan gauzatzen da, eta hori aurretiaz aipatutako kasuetan bakarrik oinarri daiteke. Aipatu kasuak desberdinak dira, titulua judiziala denean eta ez denean.
|
|
Gai honetan erabateko berrikuntza da, epaiak eta titulu judizialak betearazi behar direnean, betearazpen horren aurka
|
jartzeko
araubidea. Jakina denez, 1881eko Legeak ez zuen arautu epaien betearazpenari buruzko aurka jartzea.
|
|
Gai honetan erabateko berrikuntza da, epaiak eta titulu judizialak betearazi behar direnean, betearazpen horren aurka jartzeko araubidea. Jakina denez, 1881eko Legeak ez zuen arautu epaien betearazpenari buruzko aurka
|
jartzea
. Horrek aurka jartzearen bidezkotasunari buruzko ezbai egoera deitoragarria sortu zuen, baita aurka jartzeko arrazoi onargarriei eta intzidentearen izapidetzari buruzko ezbaia ere.
|
|
Jakina denez, 1881eko Legeak ez zuen arautu epaien betearazpenari buruzko aurka jartzea. Horrek aurka jartzearen bidezkotasunari buruzko ezbai egoera deitoragarria sortu zuen, baita aurka
|
jartzeko
arrazoi onargarriei eta intzidentearen izapidetzari buruzko ezbaia ere.
|
|
Hainbat arrazoirengatik, titulu horien eragingarritasuna desiragarria da, eta, horregatik, ez da gutxietsi behar. Hortik abiatuta, lege honek kontuan hartu ditu errealitatea eta justizia, eta, ondorenez, epaien betearazpenaren aurka
|
jartzea
ahalbidetu du honako arrazoi hauek direla medio: lehenik, epaian agindutakoa ordaindu edo betetzea, hori agiri bitartez egiaztatuz gero; bigarrenik, betearazpen akzioa iraungitzea; eta, hirugarrenik, alderdiek ituna edo transakzioa egitea betearazpena saihesteko, itun edo transakzio hori agiri publikoan agertuta.
|
|
Bestalde, epaiketaz kanpoko tituluetan oinarritutako aurka
|
jartzea
onartzen da honako arrazoi hauek tartean direnean: agiri bidez egiazta daitekeen ordainketa; konpentsazioa, baldin eta alderdi betearazlearen kredituaren aurka jarritako kreditua likidoa bada eta indar betearazlea duen agiritik badator; gehiegi eskatzea; alderdi betearazlearen eskubidea preskribatu nahiz iraungitzea; kita eta itxaroteko ituna edo ez eskatzekoa, hori agiri bidez agertuz gero; eta, orobat, agiri publikoan jasotako transakzioa.
|
|
Bestalde, epaiketaz kanpoko tituluetan oinarritutako aurka jartzea onartzen da honako arrazoi hauek tartean direnean: agiri bidez egiazta daitekeen ordainketa; konpentsazioa, baldin eta alderdi betearazlearen kredituaren aurka
|
jarritako
kreditua likidoa bada eta indar betearazlea duen agiritik badator; gehiegi eskatzea; alderdi betearazlearen eskubidea preskribatu nahiz iraungitzea; kita eta itxaroteko ituna edo ez eskatzekoa, hori agiri bidez agertuz gero; eta, orobat, agiri publikoan jasotako transakzioa.
|
|
Erraz atzeman daitekeenez, aipatu aurka jartze horretarako arrazoi gehiago dago, epaien eta beste titulu judizialnaren aurka
|
jartzea
bihurtu behar epai batzuen betearazpenaren aurka jartzeko baino. Dena den, aurka jartzeko arrazoi ugari izateak ez du betearazpeketa adierazle plenarioko eztabaidaren antzeko eztabaida, horrek jurisdikzio babes judiziala zapuztuko bailuke.
|
|
Erraz atzeman daitekeenez, aipatu aurka jartze horretarako arrazoi gehiago dago, epaien eta beste titulu judizialnaren aurka jartzea bihurtu behar epai batzuen betearazpenaren aurka
|
jartzeko
baino. Dena den, aurka jartzeko arrazoi ugari izateak ez du betearazpeketa adierazle plenarioko eztabaidaren antzeko eztabaida, horrek jurisdikzio babes judiziala zapuztuko bailuke.
|
|
Erraz atzeman daitekeenez, aipatu aurka jartze horretarako arrazoi gehiago dago, epaien eta beste titulu judizialnaren aurka jartzea bihurtu behar epai batzuen betearazpenaren aurka jartzeko baino. Dena den, aurka
|
jartzeko
arrazoi ugari izateak ez du betearazpeketa adierazle plenarioko eztabaidaren antzeko eztabaida, horrek jurisdikzio babes judiziala zapuztuko bailuke. Izan ere, lege honek epaiketaz kanpoko titulu betearazleak benetako titulu betearazletzat jotzen ditu eta, ez, ordea, epaien eta frogabide gisa bakarrik balio duten agirien arteko hirugarren mota moduan.
|
|
Era berean, parte hartzaileak errekurtsoak
|
jarri
ahal izango ditu bere interesen kalterako ebazpenen aurka, auzikideak ebazpenak onartu arren.
|
|
Behin jakinarazna demandari erantzuteko epatuko da, demandatua epatu den era eta baldintza berberekin. Hitzezko epaiketa bada, auzitegiak ikustaldirako beste egun bat
|
jarriko
du probidentzia bidez, alderdiei eta prozesura deitua izan den hirugarrenari zitazioa eginez.
|