|
2023
|
|
|
Horren arabera, programazioa adostu dinamika parte hartzailearen eta demokratikoaren bidez. Bide horretatik elkarrekiko errespetua sustatuz, norberaren heldutasunean eraginez, programa guztiona eginez. Betiere helburuak argi izanda eta jarduera horiek lortzeko norabidean
|
jarrita
.
|
|
|
euskarak balio behar du bizitzako funtzioak betetzeko, gozokiak erosteko, kalean ligatzeko eta lanpostu bat eskuratzeko, eta horretarako, hiztunak erregistro horiek eskuratu behar ditu. Larunblairen kasuan indarra
|
jarriko
dugu gaztetxoak erregistro informal horietan trebatzeko eta hezitzaileak formazioaren bidez bide profesionalean prestatzeko.
|
|
|
• Gaztetxoak beren arteko harreman berrietan
|
jartzeko
aukera lantzen da.
|
|
|
Hizkuntza ohiturak aldatzea ez da lan erraza, pausoz pauso jorratzen den prozesua luzea baita. Horregatik, oso garrantzitsua da helburu txikiak, xumeak, lorgarriak eta neurgarriak
|
jartzea
egiten dugun horretan eraginkorragoak izateko.
|
|
|
EBETEren jatorrizko ideia da Euskaraz Kilika. Iruñeko Udaleko Euskara Zerbitzuarekin ekainean martxa
|
jarri
zuten" Mintza On" euskararen errefortzurako Internet bidezko egitasmoa. Eta udazkenean, Internet bidezko aisialdi eskaintza prestatzen ari ginela EBETEko arduradunak izan ziren eskuzabalki, Dindaia Fundazioaren egoera ezagututa, gure esku artean programazioa jarri zutenak.
|
|
|
Iruñeko Udaleko Euskara Zerbitzuarekin ekainean martxa jarri zuten" Mintza On" euskararen errefortzurako Internet bidezko egitasmoa. Eta udazkenean, Internet bidezko aisialdi eskaintza prestatzen ari ginela EBETEko arduradunak izan ziren eskuzabalki, Dindaia Fundazioaren egoera ezagututa, gure esku artean programazioa
|
jarri
zutenak. Beti egongo gara zorretan beraiekin.
|
|
|
Aipagarria da Interneterako konexiorik edota ordenagailurik ez zuten zenbait familiak ere aukera izan dutela, eskolak bitartekoak
|
jarri
dituelako.
|
|
|
Euskararen irakaskuntza eta euskal irakaskuntza politikoki testuinguruan
|
jarri
behar dela iruditzen zait, bestela ikasleen hautu pertsonal hutsen esku uzten baitugu erabakia, eta garbi dagoelako horrek zer dakarren. Izan ere, zergatik egin luke gaur egungo ikasle iruindar batek euskaraz, hobeki dakienean erdaraz eta inguratzen duen guztia erdaraz baldin badu?
|
|
|
Noski. Eskoletan badira mugatzen ditugun gauzak, sakelako telefonoa, adibidez, ona ez delako, eta erabilera gehiegizkoari neurria
|
jarri
behar zaiolakoan. Bai, baina objektua da, esango dit norbaitek.
|
|
|
Nola burutu? Baina, jarrera matxistak mugatzen ditugu, aurre egiten diegu, saiatzen gara lantzen, behar duen arreta
|
jartzen
, onargarria ez dela argi dugulako. Eta berriro itzultzen naiz artikulu honetan hari bilakatu den gogoeta nagusira, zergatik ez zaio ikastetxeetan arazo honi behar bezalako garrantzia ematen?...
|
|
|
Debeku hutsak ez, baina mugak ezarri behar direla garbi dago. Muga
|
jartzen
diegu sakelako telefonoaren erabilerari, jarrera matxistei, eta zergatik ez erdararen erabilerari. Ikasleek aukera dezakete beste eredu batean izena ematea –ez dago haien esku, gurasoenean baizik, badakit–, baina ulertu behar dute gurean egoteak dakarren inplikazioa, gure identitatearen funtsa euskara dela argi adierazi behar diegu, hitzez eta ekintzaz, hala dela, eta ez dugula onartuko horren kontra doan jarrerarik.
|
|
|
Denak gara erantzule, arduradun, eredu. Denek
|
jarri
behar dugu arreta ikasleen euskararen erabileran, eta nagusiki, ikasleen euskararen kalitatean. Euskara ongi ikastea ezin da bakarrik euskara irakaslearen esku egon, euskara ezin delako izan ikasgai hutsa.
|
|
|
Euskara ikasgaia izan dadila euskaraz (gainerako ikasgaiak) ikasteko behar duten laguntza hori, eta bereziki eta nagusiki, egunerokoan jario pixka bat handiagoz egiteko luketen tresneria hornitzearen funtzioa izan. Ez dezagun ahaztu hizkuntza eta afektua oso estuki eta hertsiki lotutako gauzak direla, eta
|
jar
dezagun hor arreta, ardatza, helburua.
|
|
|
Burutik pasatu zaio, gauean, afaltzeko orduan, esaldia irakurriko diela gurasoei. Arretarik
|
jarriko
ahal diote...
|
|
|
Ahozkoa eta idatzia bi giltza diferente dira hizkuntzaren paradisura iristeko: hitzez deskribatu eta hitzekin deskubritutako mundua
|
jartzen
digute aurrean, alditan modu gozoan, alditan saminez. Bi mekanismoak desberdinak izan arren, osagarriak dira biak, hizkuntzari askoz ere etekin gehiago ateratzen zaio biak menderatzen ikasitakoan.
|
|
|
Irakasleetako batek keinu egin dio nesketako bati. Neska ikasleen aurrez aurre
|
jarri
da. Paper batzuk atera ditu karpeta batetik.
|
|
|
Beraz, honako hurrenkera honetan landu genuke: lehenik, hezkuntzan, ahozko gaitasun komunikatiboa garatzeko lanketa sistematikoa (mintzamena bera bihurtu ikasgai, Dolz en hitzetan) (Dolz, 2006); bigarrenik, adierazkortasun informalerako baliabideak eskura
|
jarri
(hezkuntzan oinarria jarrita ere, zeregin horretan hedabideen eta kultur eragileen ekarpena ezinbestekoa da); azkenik, erabilera informaleko esparruak hedatu eta saretu. Azken puntu horretan aisialdiko hezitzaileekin ere lan egin da, haur eta gaztetxoentzako erregistro ez formaleko eredu linguistiko egokiak izan daitezen.
|
|
|
Beraz, honako hurrenkera honetan landu genuke: lehenik, hezkuntzan, ahozko gaitasun komunikatiboa garatzeko lanketa sistematikoa (mintzamena bera bihurtu ikasgai, Dolz en hitzetan) (Dolz, 2006); bigarrenik, adierazkortasun informalerako baliabideak eskura jarri (hezkuntzan oinarria
|
jarrita
ere, zeregin horretan hedabideen eta kultur eragileen ekarpena ezinbestekoa da); azkenik, erabilera informaleko esparruak hedatu eta saretu. Azken puntu horretan aisialdiko hezitzaileekin ere lan egin da, haur eta gaztetxoentzako erregistro ez formaleko eredu linguistiko egokiak izan daitezen.
|
|
|
• Hizkuntza gutxitu batean hitz egiteak dauzkan ondorioei buruz hausnartzen lagundu, estres linguistikoa edo barne gatazka maila indibidualean kokatu beharrean, maila estruktural eta sistemikoan ulertzeko17 Bistan da ulermen hori hainbat kontzeptu soziolinguistiko azaltzetik harago doala: hiztun gisako sentimenduak lantzea, gizarte mailako dinamika diglosiko naturalizatuak zalantzan
|
jartzea
edo munduko hizkuntzen ezagutza eta balio ekolinguistikoa sustatzea, esaterako18.
|
|
|
17 Gure kulturan jokabidea pertsonari egozteko joera dugu eta inguruaren eragina alde batera uzten dugu. Hau da, ohikoa da" eragozpenaren funtsezko errakuntza", jokabideen kausa (borondatea eta agentzia) pertsonaren baitan
|
jartzeko
joera erratua (Apodaka, 2004: 52).
|
|
|
Irakurleak esku artean duen artikulu honek, Helena Baraibarrek, Ikastolen Elkarteko Hizkuntza Egitasmoetako mahaiburuak, 2022ko irailaren 22an Iruñean egindako" Nafarroako gaztetxoen ahozko jardunean curriculumak ezartzen dizkigun mugak eta eskaintzen dizkigun aukerak" izeneko hitzaldiaren mamia jasotzea eta zabaltzea du helburu. Bertan, Bigarren Hezkuntzan lanean diharduen irakasleari euskara ardatz duen hezkuntza sisteman beste irakasleekin batera elkarlanean aritzeko lan ildoak proposatu nahi zaizkio, curriculumari ahalik eta etekinik handiena ateraz, ikasleen euskarazko komunikazio gaitasuna aberasteko bidean
|
jar
dezan eta ikasle horiei ikasketa ibilbidean arrakastaz aritzeko ezinbesteko duten hizkera akademikoa garatzen lagun diezaien.
|
|
|
Horren ildotik, jada ez ginateke etorkizuneko herritarrak soilik hezten arituko, baizik eta dagoeneko beste ikaskide/ gizarte eragile batzuekin elkarreraginean, helburu partekatu bat lortu nahian, elkarri eragiten diharduten pertsonak hezten arituko ginateke. Izan ere, Ekintzara Bideratutako Ikuspegiaren arabera, ezagutzak testuinguruan
|
jarritako
ekintza baten inguruan eraikitzen eta partekatzen dira (hots, ekintza horren baitan hartzen duten zentzua eduki horiek), testuinguruan jarritako ekintza horri erantzunez garatzen dira konpetentziak, eta ekintza horretan gauzatzen da ikaslearen konpetentzia ere. Helburu hori lortzeko bidean, hizkuntzak eraginkortasun handiagoz aritzeko modua emango lioke
|
|
|
Horren ildotik, jada ez ginateke etorkizuneko herritarrak soilik hezten arituko, baizik eta dagoeneko beste ikaskide/ gizarte eragile batzuekin elkarreraginean, helburu partekatu bat lortu nahian, elkarri eragiten diharduten pertsonak hezten arituko ginateke. Izan ere, Ekintzara Bideratutako Ikuspegiaren arabera, ezagutzak testuinguruan jarritako ekintza baten inguruan eraikitzen eta partekatzen dira (hots, ekintza horren baitan hartzen duten zentzua eduki horiek), testuinguruan
|
jarritako
ekintza horri erantzunez garatzen dira konpetentziak, eta ekintza horretan gauzatzen da ikaslearen konpetentzia ere. Helburu hori lortzeko bidean, hizkuntzak eraginkortasun handiagoz aritzeko modua emango lioke
|
|
|
Hortaz, helburua ez litzateke hizkuntza lantzeko egoerak prestatzea, baizik eta hizkuntza eraginkortasunez baliatuz, egunerokoan ohikoak diren egoera konplexuei erantzun egokia ematen asmatzea. Ikasleek eguneroko bizitzako egoera konplexuei erantzuten dieten ekoizpen errealak egiten dituzten heinean, gelako hormak lausotu egingo dira; hau da, ez dira gerora praktikan
|
jarri
beharreko ezagutzak ikasten arituko.
|
|
|
arazoak konponduz eta erabakiak hartzeko prozesuetan eraginez, irakasgaiaren gaitasunaren ezinbesteko zatitzat hartzen da. Horrek jakintza arloen arteko loturak agerian
|
jartzera
garamatza. Irakasleak jada du, orain artean bezala bakarkako lanean aritu, eta, ondorioz, lankideekin batera aritu du elkarlanean, eta, horretarako, nahitaezkoa izango zaio adostutako ikuspegi baten arabera jokatzea.
|
|
|
Eguneroko bizitzako egoerak izango dira ikaslearen ikaskuntza prozesua abiarazi eta testuinguruan
|
jartzeko
abiapuntu. Ez gara eduki zerrendetatik hasiko, beraz, egoera jakin bati erantzuteko.
|
|
|
EEEBren arabera, estrategiak hizkuntzaren erabiltzaileak bere baliabideak mobilizatzeko eta orekatzeko erabiltzen dituen bideak dira, bere trebetasunak eta prozesuak abian
|
jartzeko
erabiltzen dituen bideak10, alegia. Komunikazio estrategiek edozein komunikazio moduri eragiten diote (ulermena, ekoizpena, elkarreragina eta bitartekaritza) eta metakognizioarekin lotura estua dute:
|
|
|
Testuinguruan
|
jarritako
egoerak ebazteko bidean, informazioa ikuspegi kritikoz aztertzen erakutsi behar zaie ikasleei: informazioaren benetakotasuna eta fidagarritasuna aztertzen eta ebaluatzen trebatu behar ditugu (berariaz landu beharreko alderdia dugu azken hori, egun eskura dugun gehiegizko informazioa kontuan hartuz gero), horretarako, ulermen sakonagora iristeko bitartekoak landuz (informazioa eta iritzia bereizten, helburu jakin baten arabera informazioa eskuratzen, testuak edota irudikapen grafikoak edo sinbolikoak interpretatzen trebatzea, esaterako).
|
|
|
Hortaz, eguneroko bizitzako egoera batek testuinguruan
|
jarriko
duen edozein ikaskuntza prozesu abiaraztean aktibatzen diren eragiketa kognitiboen artean (konparatu, kalkulatu, inferitu, interpretatu, hautatu...), aldi berean kognitiboak eta linguistikoak direnak ere aktibatuko dira, edota lehenengo haiek aktibatuko dituzte (deskribatu, definitu, azaldu, justifikatu, argudiatu...).
|
|
|
Geruza honetan, ahots enuntziatzaileen erabilera eta modalizazioa aztertzen ditu J. P. Bronckartek. Igorleak bere ahotsa erabiltzeaz gain, ekintza komunikatiboaren xedea lortze aldera, beste zenbait ahots baliatzeko aukera du, esaten duen hori beste edonoren ardurapean
|
jartzeko
aukera, hain zuzen. Era berean, testuan zehar dioenaren gaineko zenbait alderdiri buruz duen jarrera islatzeko, modalizazioa baliatuko du.
|
|
|
Aisialdiko eta euskarazko programak tresna baliotsuak dira euskararen erabilera ingurune ez euskaldunetan sustatzeko eta euskararen presentzia areagotzeko gazteen eguneroko bizitzan. Aisialdiko jardueren euskarazko eskaintzari esker, gazteek hizkuntza giro onean goza dezakete beren denbora libreaz, eta euskararekin modu ludiko eta naturalean harremanetan
|
jartzea
sustatzen da. Garrantzitsua da nabarmentzea gazteek aisialdian euskara ez erabiltzeak hizkuntza eta nortasuna galtzea ekar dezakeela, bereziki gaztelaniaren erabilera nagusi den inguruetan.
|
|
|
Ildo horretan, Larunblaik euskara babesten laguntzeaz gain, gazteen nortasun kulturala eta soziala indartzen du eta beren ingurunearekin eta euskarazko komunitatearekin harremanetan
|
jartzeko
aukera berriak eskaintzen dizkie. Gainera, Hezkuntza ez formala euskal eragileak sortzeko bide 62 aisialdiko eta denbora libreko euskarazko programa horiek funtsezkoak dira euskara ingurune formaletan bakarrik erabiltzen delako ideia hausteko eta gazteen eguneroko bizitzan erabilera sustatzeko.
|
|
|
Eman dezagun DBHko 4 mailako ikasgela batean gaudela eta hiru ikasle horiek talde lan batean (kooperazio taldetan)
|
jartzen
ditugula, inolako esku hartze didaktikorik gabe. Beraien artean hitz egiteko, apika, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak (PAOKT) paratuko dituzte martxan.
|
|
|
hara bestea, oraintxe bertan, nazka nazka eginda nago, kriston muturra dauka, hara! gorri gorria
|
jartzen
ari naiz, sutan jarri nau, aii erabat beldurtuta nago, kaka atarik, alperra da, harroputza, kaskarina, arraso jota dago, haragia samurra dago, ikaragarri zaila da, urdinkera, arraro samarra, aizu, paretako dirua, inon direnak.
|
|
|
hara bestea, oraintxe bertan, nazka nazka eginda nago, kriston muturra dauka, hara! gorri gorria jartzen ari naiz, sutan
|
jarri
nau, aii erabat beldurtuta nago, kaka atarik, alperra da, harroputza, kaskarina, arraso jota dago, haragia samurra dago, ikaragarri zaila da, urdinkera, arraro samarra, aizu, paretako dirua, inon direnak.
|
|
|
aditza dela, hiztegia dela, ahoskera dela... Hutsune horiek osatzeko oso egokia izan daiteke ikasleei etxeko lan berezituak agintzea edota, etxeko lanak erabili nahi ez badira, gela barruan, hutsune moten arabera ikasleak taldeka
|
jartzea
horiek lantzen (Tomlinson, 2003).
|
|
|
Nola: ikaskideak korroan
|
jarrita
, ikaslea zutik parean dituen ikaskideei begira.
|
|
|
Ikasleek ipuinak aukeratutakoan landuko dituzten esamolde guztien zerrenda
|
jarriko
dugu hemen, hau da, landuko ditugunak zerrendatuko ditugu.
|
|
|
— 8 urte bitarteko (LH 3 mailak) haurrentzako aisialdi eskaintza izango da, betiere modu malguan ulertuta eta udalarekin ados
|
jarrita
.
|