|
2001
|
|
|
Beste gauza askoren artean teknika honen bidez nobelaren eta errealitatearen arteko harremanaz egiten digu galde autoreak. Egileak
|
badaki
bere nobelan pertsonaia" errealak" aipatzen baditu nolabaiteko muga batez, ezintasun batez idazten duela: pertsonaia ezagun hauetaz" gezur" handiak esaten baditu irakurlea segituan ohartuko da, eta idazleak hasiera batean pertsonaia horri egotzi nahi zizkion tasun eta gertaerez ahaztu egingo da.
|
|
|
Baina, hala ere, bakarrik dagoenak desiratu egiten du, nahiz eta
|
jakin
bere asmoak ez direla beteko:
|
|
|
Ez baita erraz pausatzen bidaiaren bihotza, ez baitu bihotzean urruntzeko grina baino,
|
jakin arren
bere historiak ez duela bukaerarik, heriotzak mugatuko duela bere mugimendua.
|
|
2002
|
|
|
Bistakoa da Kalamidadeen liburua edozer izan daitekeela, nobela konbetzionala izan ezik. Narratzailea bera ere etengabe ari da ironizatzen liburuaren idazkeraz, eta ez du zalantzarik egiten" kritiko jakintsuen" aipamenak egitean, ongi
|
baitaki
bera ere kritikatu egingo dutela" historiaurrekoak" esaten dien zenbait teknika eta estrategia narratibo erabiltzeagatik. Horren guztiaren ondorioz, nobela hari baten garapena izan beharrean, egoera groteskoz osatutako multzo bihurtzen da.
|
|
|
Peru da eleberriaren protagonista narratzailea, eta larri kezkatuta bizi da denboraren iragate geldiezinagatik. Heideggerrek baieztatutakoaren haritik, historian Peru ezin da bere existentziaren jabe izan, jakin
|
baitaki
bere bizitza finitutasunak markatuta dagoela (ik. Heideggerrek gizakiaz egiten duen baieztapena, hots, gizakia heriorako izakia dela).
|
|
|
Ez dakigu norena dan. Ez
|
dakigu
bere izenik be.
|
|
|
Zerualdean laiñoak laiño ikusten dituzun arren, ba dakizu, Joxe, ziur asko
|
jakin
bere, odeiak urratu ostean, eguzkiak ezin izango dituala bere argia ta beroa ukatu.
|
|
2003
|
|
|
18 Bide batez gogora dezagun, aurrerago aipatuko ditugun Kurloiak eta El vasco de hoy liburuetako marrazki guztiak eta ugariak dira batez ere bigarren honetan bere bereak dituela. lanetan ere berdin moldatzen zela adierazi digu alargunak, denetarik baitzekien egiten. Eta ez
|
zekiena
bere kabuz ikasten zuen. Autodidakta peto petoa, beraz.
|
|
|
Haitz zorrotzen puntak eta zugaitzen adarrak zast zast zast igarotzen zitzaizkion ondotik eta oratu ezinik, bera gero ta arinago sartzen zan gelditu gabe lur azpitik munduaren bihotzera buruz. Alde batetik
|
bazekian
berak dana gezurra zana, hantxe bertan oratzen baizituan izarak eta ohea, baina ezin zuan kendu burutik leize sakonetik behera erortzeak ematen zion bildurra, eta etsituta saiatzen zan adarren bati oratzen.
|
|
|
Argitutako rektangulu bat zaintzen du. Ezta Iziartxuren leihokoa,
|
badaki
berak eztagoena alde hartan bere maitearen geläa. Leiho hau Fernando ta Inasiren gelakoa da.
|
|
|
Gutariko bakotxak berak
|
daki
bere buruaren eta bizimoduaren barri eta, horregaitik, bakotxak eskubide osoa dauka, San Antonioren bitartez Jaungoikoari otoitzean bere preminak agertzeko. Guk geuk be, guztiok bat eginda, alkarren alde otoitz egingo dogu eleizkizun honetan.
|
|
|
Nahiago izango leuke berak holakorik ez aitatutea, aitatu beharrik ez eukitea. Eta bardin dinotsuet neuk be orain; baina Aita Santuak, gauzea ikusten dauan lez agertuten deusku, eta inok baino hobeto
|
daki
berak Eleizearen barri. Arrisku handi bat ikusten dau gaur egunean, han horhemen:
|
|
|
ereille gaiztoetan dago azaro txarra, eta gero uzta soilla ta utsa. Alabañan gutxik
|
daki
bere jayeterriko euskeraren erdia, eta alperrak diraden bezala, ez dute ikasi nai geiago, ta eztie nai beren buruai atsekaberik eman. Baña onetatik zer gertatzen da?
|
|
|
Beste alde batetik,
|
baekian
berak askozaz be erosoago zala beretzat talde itxi baten itsu itsuan sartu eta lan egitea (alderdi bateko zein bestekoa izan talde hori), edota jokabide zehatz baten barruan. Baina gauzak ez zituan beti horren argi ikusten, egiaren aberastasunak han eta hemen aurkitzen zituan, eta, horregaitik, bere askatasuna ez eutsan inongo talderi ez erakunderi salduko.
|
|
|
Derioko Seminarioan noiz eta zelan sartu zan euskerea irakaskintzan. Egia esan, Adolfo Arejitak, behinolako nire ikasle argiak, nahikoa zehatz azaldu euskun hori1; baina gaztea da Adolfo gure aldean, eta ezin berak ondo eta zehatz
|
jakin
bere aurreko konturik.
|
|
|
Lurreko itxaropenok ez dabe euren baliorik galduten, irabazi baino, gure sinismenak irakatsita dakigulako gizonak borondate onez hartutako nekerik ez dala alperrik galtzen Jaunagan. (Ederrak benetan San Pauloren berbok eta
|
baekian
berak munduko nekeen barri! 1 Kor. 15, 18).
|
|
|
askatasuna ala morrontza, aurrerapidea ala atzerakizuna, anaitasuna ala gorrotoa hautatzeko bidea zabalzabalik dauko gaurko gizonak. Gizonak ondo
|
daki
bere eskuan daukala, berak sortutako indarrak artez erabiltea, eta baita indarron menpeko eta azpian izatea". (GS, 9).
|
|
|
Hasieratik jakin behar da bakotxak zer leku bete behar dauen. Orain badakit lausengaria zein den klase osoa barreka jarrita,
|
bazekien
bere aldeko puntu batzuk irabazirik zeuzkala, eta bere lana bukatu behar zuen, orain jakin daigun nork esaten dituen zelebrekeriak.
|
|
|
Baina nigaitik... ezelan be ez, notakaitik ez bada gero gerriaren gora-beherakoak areagotu zituen, grinatsu. Ez
|
dakit
berak etxetik kanpora zer egiten dauan, baina berak hau baleki..., lehenengo zeu hilko zindukez.
|
|
|
Dena dela, Unaxek ez arduratzeko eskatu zion, guztia bere eskuetan uzteko.
|
Bazekien
berak bidezidorrak ere erabiltzen, antza. Ainhize guztiz kilikatzen zuen, bere gizona, beragatik arauz kanpo jokatzeko ere prest zegoela sumatzeak.
|
|
2004
|
|
|
Itxaron, itxaron, oraintxe joango zara, Andresa. Esan, mesedez, zuen Pedrori fulboleko postura lehengotan dagoela,
|
badaki
berak. Ez al zenekien partidua telebisatzen dutenik?
|
|
2005
|
|
|
Mundu hau eta gu, Jainkoak eginak gara. Mundu honetan nola ibili
|
jakiteko
bere papertxoa eman digu Egileak: hori da Jesusen Berri Ona.
|
|
|
Zorte gaixtoa badela ez baitute dudatzen, Jainko ona baitan sinestea utzi duten izpiritu argiek. (
|
Badakit
bere auzoarekin betirako samurtua den emazte bat: bere haur sortu berria ohakoan zeramala," begi gaixtoa" bota zion auzoak, irri eginez gainera.
|
|
|
Bere zoriona ez zion ematen aulki hark. Filosofiaz betea,
|
bazekien
bere hogei urteak aspaldi iraganik zirela. Bainan bere zahartzaroan, hor zeukan familiakoen amodioa, etxeko goxotasuna.
|
|
2008
|
|
|
Erpekada batzuk gorabehera ez dau atzerarik egingo.
|
Badaki
bere lekuaz jabetu beharra daukala: askaurre, ateta, korta, etxeoste...
|
|
2011
|
|
|
Zelako barreak egiten doguzan Juan Luisek eta biok, batzen garean bakotxean. Oraintxe be buruz
|
daki
bere Satanasen papela. Ah!
|
|
|
Pedro Razkinek eskola mordoa emoten ebazan. Ez ekian euskera eta erdaldunagaz ezkonduta egon arren,
|
badakit
bere alabek Markinako euskerea berez berez egiten dabela.
|
|
2013
|
|
|
Sobietar erregimenean Ajmatova zentsuratuta eta marjinatuta egon zen. Annak oso ongi
|
zekien
bere poesiak ezin zuela argia ikusi sobietar erregimenean eta, hala ere, idazteari ekin zion temati, Salbador Zapirainek egin zuen bezala. Idatzi eta puskatu, berriro idatzi eta berriro puskatu, poema bilduma kasik buruz ikasi arte.
|
|
2017
|
|
|
Hasieratik iruditu jatan gizon atsegina, karismaduna. Baneukan bere entzutea, baina ezer gitxi
|
nekian
bere bizitzari buruz. Nik baino askoz hobeto ezagutzen eban Xalba Arriolak eta bere bitartez bi hiru bider egon ginan alkarrekin.
|
|
2018
|
|
|
Eta Augustok berak ere sekula ez zuela ele bat egin horrezaz, jabetua zen Elba. Hala ere, emazteak ondo
|
zekien
bere buruarekiko erabateko ziurtasuna zuela senarrak, oso osoko iritzia; gizon gizontzat zuela bere burua. Zenbat eta gehiago egin, hainbat eta gizonago sentitzen zela; gozamena egitean zegoela, eta listo!
|
|
|
Hizketaren atarian apur bat leun aritu nahi izan bazuen ere, nahiz eta esango ziona esan beharrak min handia ematen zion, eta ongi
|
jakin arren
berari Elbari zer min emango zion esango zionak, baina hala ere nahi eta nahi ez esan beharrean aurkitzen zela esanez, azkenik, braust! bota zion kontatu behar ziona.
|
|
|
Min min eginda utzi zizkion barruak Divina Pastorak, horrenbeste lohikeria kontatu eta. Nabaria zen etorri zitzaion burura hark ez
|
zekiela
beraren sentimenduen berri edo inoiz ez zuela berak bezala sentitu, eta beraz ez zekiela maitasunez urtzea zer zen; bestela inoiz ez zizkion jaurtikiko aurpegira haiek guztiak gupida gabe bata bestearen atzean.
|
|
|
Edariak odolak biziturik, une batetik bestera gogoa aldatuz, klubean itxaroten nor zegokion
|
jakitea
bere bizitza justifikatzen zion motiboa bihurtu zitzaion. Klubera bisitak zerbait eraldatuko ziolako itxaropenak, esperantzatxo bat izateak, bultzatzen zuen agindu zioten tokira joatera.
|
|
|
Ez zegoela jainkorik, bera handik putzu sakon eta beltz hartatik ateratzekorik. Orain, ondo ondo ez
|
zekien
berak ere, non zegoen zorigaitzaren hasiera edo bere bizitzan zoritxarrari sarbidea eman ziona. Zenbait arrazoi izango zirela egiten zuen berekiko, beti orduan bezala bira biraka buruan zituenak; besteetan aldiz, bere beldurrak edo zalantzak edo... nork jakin!
|
|
2019
|
|
|
Beste adibide bat aipatzearren, eleberriaren amaiera aldera esaten da Florak ere
|
bazekiela
berak liokeela desleialtasuna barkatu eta Adolforena porrot bat zela" gauzak haien arlora eramanez, ez zela musika tresna egokia, alegia" (272). Hau da, Floraren desleialtasunak haien harreman berria hautsi du, baina ez du ezertarako balio izan, harremanak ez duelako etorkizunik.
|
|
|
• Amaiera itxia edo irekia al dauka eleberriak? Hau da, poliziak
|
badaki
berak hil duela Flora, edota libratu egiten da?
|
|
|
• Nola da posible protagonistak zenbaitetan pena eragitea, nahiz eta
|
badakigun
bere emaztea hil duela?
|
|
2021
|
|
|
pertsonen garapen integralean29 literaturak jokatzen duen papera garrantzitsua delako, alde batetik, literatur testuak emozioekiko bidea zabaltzen duelako, eta, bestetik, imajinario kolektiboa eta kode kultural amankomunak ezagutzeko, horietaz jabetzeko edota horiek zalantzatan jartzeko baliabidea ere badelako (op.). Bigarren argudio horri helduta, literatur testuak gizateriaren balio, gai eta kezka nagusietara hurbiltzen dituela pertsonak diote Bastida-k, Bordons ek eta Rins ek (2006), eta, modu horretan, ezagutza teoriko
|
jakinak
bere hurbileko errealitatearekin harremanetan jartzeko nahiz bizi diren gizarteaz hausnartzeko bidea zabaltzen diela zehazten dute. Bide beretik mintzatzen da Retolaza (2018) kulturak munduarekiko errepresentazioan betetzen dituen funtzioez:
|
|
|
Ez
|
dakit
bere erantzupideagaitik ala zergaitik, Basiliren izakerea oso gogorra izan da. Berak agintzen eban.
|