|
2000
|
|
|
Bestelakoen artean, aldiz, hots literaturaz eta idazleaz diharduen" Itzalarekin solasean" azpimarratu
|
izan
da autorearen ideia literario nagusien adierazpentzat. Aingeru Epaltzak(" Narrazioak", Hegats, 1994, 8 zenbakia, urtarrila, 19 or.) idazlearen manifestua dela dio, Kandelako kritikoak(" Sarrionandiaren Narrazioak", Euskal letren dantza 1983, Kandela, 1985, Hordago, 83 or.) ipuin horretan aurkitzen dela autorearen tematika ezberdin, bariatu, fantastiko eta zenbaitetan harrigarriaren funtsa.
|
|
|
Bestelakoen artean, aldiz, hots literaturaz eta idazleaz diharduen" Itzalarekin solasean" azpimarratu izan
|
da
autorearen ideia literario nagusien adierazpentzat. Aingeru Epaltzak(" Narrazioak", Hegats, 1994, 8 zenbakia, urtarrila, 19 or.) idazlearen manifestua dela dio, Kandelako kritikoak(" Sarrionandiaren Narrazioak", Euskal letren dantza 1983, Kandela, 1985, Hordago, 83 or.) ipuin horretan aurkitzen dela autorearen tematika ezberdin, bariatu, fantastiko eta zenbaitetan harrigarriaren funtsa.
|
|
|
Bestelakoen artean, aldiz, hots literaturaz eta idazleaz diharduen" Itzalarekin solasean" azpimarratu izan da autorearen ideia literario nagusien adierazpentzat. Aingeru Epaltzak(" Narrazioak", Hegats, 1994, 8 zenbakia, urtarrila, 19 or.) idazlearen manifestua
|
dela
dio, Kandelako kritikoak(" Sarrionandiaren Narrazioak", Euskal letren dantza 1983, Kandela, 1985, Hordago, 83 or.) ipuin horretan aurkitzen dela autorearen tematika ezberdin, bariatu, fantastiko eta zenbaitetan harrigarriaren funtsa.
|
|
|
Bestelakoen artean, aldiz, hots literaturaz eta idazleaz diharduen" Itzalarekin solasean" azpimarratu izan da autorearen ideia literario nagusien adierazpentzat. Aingeru Epaltzak(" Narrazioak", Hegats, 1994, 8 zenbakia, urtarrila, 19 or.) idazlearen manifestua dela dio, Kandelako kritikoak(" Sarrionandiaren Narrazioak", Euskal letren dantza 1983, Kandela, 1985, Hordago, 83 or.) ipuin horretan aurkitzen
|
dela
autorearen tematika ezberdin, bariatu, fantastiko eta zenbaitetan harrigarriaren funtsa.
|
|
|
Bereziki aipatu beharrekoa
|
da
, beraz," Itzalarekin solasean" kritikoen iritziz, idazleak bere ofizioaz eta bere poetikaz eginiko hausnarketa delarik. 1983ko Sarrionandia idazleari ez zaio errealitatea bera aditzera ematea helburu interesgarria iruditzen, ez eta guztiz ederra edo dramatikoa bada ere.
|
|
|
Bereziki aipatu beharrekoa da, beraz," Itzalarekin solasean" kritikoen iritziz, idazleak bere ofizioaz eta bere poetikaz eginiko hausnarketa
|
delarik
. 1983ko Sarrionandia idazleari ez zaio errealitatea bera aditzera ematea helburu interesgarria iruditzen, ez eta guztiz ederra edo dramatikoa bada ere.
|
|
|
Bereziki aipatu beharrekoa da, beraz," Itzalarekin solasean" kritikoen iritziz, idazleak bere ofizioaz eta bere poetikaz eginiko hausnarketa delarik. 1983ko Sarrionandia idazleari ez
|
zaio
errealitatea bera aditzera ematea helburu interesgarria iruditzen, ez eta guztiz ederra edo dramatikoa bada ere. Kazetariek eta fotografoek eman lezakete errealitate objektiboaren berri idazle artisauak baino hobeto (85 orr.).
|
|
|
Bereziki aipatu beharrekoa da, beraz," Itzalarekin solasean" kritikoen iritziz, idazleak bere ofizioaz eta bere poetikaz eginiko hausnarketa delarik. 1983ko Sarrionandia idazleari ez zaio errealitatea bera aditzera ematea helburu interesgarria iruditzen, ez eta guztiz ederra edo dramatikoa
|
bada
ere. Kazetariek eta fotografoek eman lezakete errealitate objektiboaren berri idazle artisauak baino hobeto (85 orr.).
|
|
|
Kazetariek eta fotografoek eman lezakete errealitate objektiboaren berri idazle artisauak baino hobeto (85 orr.). Ez
|
da
hori idazlearen jomuga, idazleak" gauzen bihotzetara hurbildu" nahi du:
|
|
|
" Ene asmoak haruntzagokoak
|
dira
, halako egoera baten testimonioa ematea, misterio eta posibilitateen eremuetara sartzea, euskal lengoaia urri hau adierazbide egitea, gauzen abardura poetiko ezkutuak azaltzen entseiatzea, eta honelakoak." (42 or.)
|
|
|
Berriro entzuten
|
da
hor Lauaxetaren boza offean bezala, Izuen gordelekuetan barrena liburuko hitzaurrearen oihartzuna balitz legez, hizkuntzaren beraren zerbitzutan adina ari baita, errealitatearen mugetan bilaketan eta sorkuntza literarioaren zerbitzutan: " Ludi onen bestaldez loratzen diran landaraen usañak goxalde bakotxak dakarkidaz.
|
|
|
Berriro entzuten da hor Lauaxetaren boza offean bezala, Izuen gordelekuetan barrena liburuko hitzaurrearen oihartzuna
|
balitz
legez, hizkuntzaren beraren zerbitzutan adina ari baita, errealitatearen mugetan bilaketan eta sorkuntza literarioaren zerbitzutan: " Ludi onen bestaldez loratzen diran landaraen usañak goxalde bakotxak dakarkidaz.
|
|
|
Berriro entzuten da hor Lauaxetaren boza offean bezala, Izuen gordelekuetan barrena liburuko hitzaurrearen oihartzuna balitz legez, hizkuntzaren beraren zerbitzutan adina ari baita, errealitatearen mugetan bilaketan eta sorkuntza literarioaren zerbitzutan: " Ludi onen bestaldez loratzen
|
diran
landaraen usañak goxalde bakotxak dakarkidaz. Auxe da neure sakona!
|
|
|
" Ludi onen bestaldez loratzen diran landaraen usañak goxalde bakotxak dakarkidaz. Auxe
|
da
neure sakona! Bestiak entzuten ezdaben egal otsa neure gelara yatort eta barneko zugatz onettatik txorijak aidatu ziranarren, abar dardarea ezta amattu.
|
|
|
Euzkeraz batez be! Erabillijak. ixan
|
diran
izkuntzak bost jarrai bide erakutsi dagiskegubez, baña ele onen iruliak gerau gara." (Olerkiak, Erein, 119 or.)
|
|
|
Euzkeraz batez be! Erabillijak. ixan diran izkuntzak bost jarrai bide erakutsi dagiskegubez, baña ele onen iruliak gerau
|
gara
." (Olerkiak, Erein, 119 or.)
|
|
|
Omenaldia Borges-entzat eta izpiritua Lauaxetarena
|
badira
ere, Fernando Pessoa, Konstantino Kavafis, Marcel Schow eta bestelako autoreen obretatik harturiko gaiak aurkitzen dira Sarrionandiaren narrazioetan. Partaide izan zen POTT bandakoen, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla, Josemari Iturralde edo Jon Juaristirekin batean izandako hiru urteko bizikizun literarioaren ondarea du hori.
|
|
|
Omenaldia Borges-entzat eta izpiritua Lauaxetarena badira ere, Fernando Pessoa, Konstantino Kavafis, Marcel Schow eta bestelako autoreen obretatik harturiko gaiak aurkitzen
|
dira
Sarrionandiaren narrazioetan. Partaide izan zen POTT bandakoen, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla, Josemari Iturralde edo Jon Juaristirekin batean izandako hiru urteko bizikizun literarioaren ondarea du hori.
|
|
|
Omenaldia Borges-entzat eta izpiritua Lauaxetarena badira ere, Fernando Pessoa, Konstantino Kavafis, Marcel Schow eta bestelako autoreen obretatik harturiko gaiak aurkitzen dira Sarrionandiaren narrazioetan. Partaide
|
izan
zen POTT bandakoen, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla, Josemari Iturralde edo Jon Juaristirekin batean izandako hiru urteko bizikizun literarioaren ondarea du hori. Horregatik, liburuaren epilogoan Bernardo Atxagak idatziriko ipuinean Marcel Schowren La cruzada de los niños liburuaren oihartzunak sumatzen dira, eta, nolabait esatearren, lagunari eginiko begi keinua bezala da epilogo hori, Sarrionandiaren liburuko Durango heresia ri, liburua ixten duen narrazioari, kontrapuntua ematera datorrena.
|
|
|
Omenaldia Borges-entzat eta izpiritua Lauaxetarena badira ere, Fernando Pessoa, Konstantino Kavafis, Marcel Schow eta bestelako autoreen obretatik harturiko gaiak aurkitzen dira Sarrionandiaren narrazioetan. Partaide izan
|
zen
POTT bandakoen, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla, Josemari Iturralde edo Jon Juaristirekin batean izandako hiru urteko bizikizun literarioaren ondarea du hori. Horregatik, liburuaren epilogoan Bernardo Atxagak idatziriko ipuinean Marcel Schowren La cruzada de los niños liburuaren oihartzunak sumatzen dira, eta, nolabait esatearren, lagunari eginiko begi keinua bezala da epilogo hori, Sarrionandiaren liburuko Durango heresia ri, liburua ixten duen narrazioari, kontrapuntua ematera datorrena.
|
|
|
Omenaldia Borges-entzat eta izpiritua Lauaxetarena badira ere, Fernando Pessoa, Konstantino Kavafis, Marcel Schow eta bestelako autoreen obretatik harturiko gaiak aurkitzen dira Sarrionandiaren narrazioetan. Partaide izan zen POTT bandakoen, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla, Josemari Iturralde edo Jon Juaristirekin batean
|
izandako
hiru urteko bizikizun literarioaren ondarea du hori. Horregatik, liburuaren epilogoan Bernardo Atxagak idatziriko ipuinean Marcel Schowren La cruzada de los niños liburuaren oihartzunak sumatzen dira, eta, nolabait esatearren, lagunari eginiko begi keinua bezala da epilogo hori, Sarrionandiaren liburuko Durango heresia ri, liburua ixten duen narrazioari, kontrapuntua ematera datorrena.
|
|
|
Partaide izan zen POTT bandakoen, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla, Josemari Iturralde edo Jon Juaristirekin batean izandako hiru urteko bizikizun literarioaren ondarea du hori. Horregatik, liburuaren epilogoan Bernardo Atxagak idatziriko ipuinean Marcel Schowren La cruzada de los niños liburuaren oihartzunak sumatzen
|
dira
, eta, nolabait esatearren, lagunari eginiko begi keinua bezala da epilogo hori, Sarrionandiaren liburuko Durango heresia ri, liburua ixten duen narrazioari, kontrapuntua ematera datorrena.
|
|
|
Partaide izan zen POTT bandakoen, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla, Josemari Iturralde edo Jon Juaristirekin batean izandako hiru urteko bizikizun literarioaren ondarea du hori. Horregatik, liburuaren epilogoan Bernardo Atxagak idatziriko ipuinean Marcel Schowren La cruzada de los niños liburuaren oihartzunak sumatzen dira, eta, nolabait esatearren, lagunari eginiko begi keinua bezala
|
da
epilogo hori, Sarrionandiaren liburuko Durango heresia ri, liburua ixten duen narrazioari, kontrapuntua ematera datorrena.
|
|
|
Gehienbat ipuin fantastiko fatal erakargarriez osaturiko liburua dugu Narrazioak: Arthur erregearen istorioak, edo Coleridgeren Marinel zaharraren balada ren bertsioa, edo Herman Melvilleren" Las Encantadas" narrazioaren oihartzunak jasotzen
|
dira
liburuko ipuinetan. Hor dago, era berean," Mezurik gabeko eriotza", William Faulknerren" The sound and the Fury" nobelaren oihartzunez beteriko aztikeria ipuin bat ere, Martintxo, atzeratua den haur hazi baten ikuspuntutik kontaturiko narrazio bat.
|
|
|
Arthur erregearen istorioak, edo Coleridgeren Marinel zaharraren balada ren bertsioa, edo Herman Melvilleren" Las Encantadas" narrazioaren oihartzunak jasotzen dira liburuko ipuinetan. Hor dago, era berean," Mezurik gabeko eriotza", William Faulknerren" The sound and the Fury" nobelaren oihartzunez beteriko aztikeria ipuin bat ere, Martintxo, atzeratua
|
den
haur hazi baten ikuspuntutik kontaturiko narrazio bat. Garbi dago egileak" libururako narrazio gaiz eta egituraz apropos desberdinak moldatu zituela." (Ifar aldeko orduak, 114 or.)
|
|
|
Gai arturikoak Narrazioak liburuaren hurrengo ipuin kolekzioetan ere agertzen
|
dira
, eta liburu honetan tematika ezagunaren eta protagonista literario legendario horien inguruko gertaerak testuinguru gisa erabiltzen ditu une eta egoera partikularrak aurkezteko. Poesiaz hitz egiterakoan aipatu dugun metaliteraturaren erabileraren adibiderik egokiena bilakatzen dira, ez baitu egileak gai arturikoen bertsioak eginez giro heroikoak berreraikitzeko asmorik, berez aurkako zentzuan erabilita daude.
|
|
|
Gai arturikoak Narrazioak liburuaren hurrengo ipuin kolekzioetan ere agertzen dira, eta liburu honetan tematika ezagunaren eta protagonista literario legendario horien inguruko gertaerak testuinguru gisa erabiltzen ditu une eta egoera partikularrak aurkezteko. Poesiaz hitz egiterakoan aipatu dugun metaliteraturaren erabileraren adibiderik egokiena bilakatzen
|
dira
, ez baitu egileak gai arturikoen bertsioak eginez giro heroikoak berreraikitzeko asmorik, berez aurkako zentzuan erabilita daude. Jose Luis Mendozak (Pamiela," En el principio fue el mito", 9.or.) narrazio arturiko hauen erabileraz idatzi zuen moduan:
|
|
|
Jose Luis Mendozak (Pamiela," En el principio fue el mito", 9.or.) narrazio arturiko hauen erabileraz idatzi zuen moduan: " la literatura novelesca ha creado un espejismo fascinante y su nostálgica atracción viene doblada por su irrealidad." Sarrionandiarentzat aldiz, mundu heroiko eta legendario hori nostalgia, desesperantza ororen marko egoki bihurtzen
|
da
, iraganaren edo erreferentzia heroikoen ezinezkotasuna azpimarratzeko erabil baitezake eta amaieren fataltasun ezaguna eta aldatu ezina nabarmenago egiten dutenez.
|
|
|
Atabala eta euria (Elkar, Donostia, 1986). Hamar ipuin
|
dira
aurreko liburua bezala liburu honetan jasotakoak, eta amaieran" post scriptum" gisako ohartxo literarioez horniturik argitaratzen du. Kritiko gehienen iritziz liburu hau Narrazioak liburuaren jarraipena da, egiturari, estiloari nahiz tematikari dagokionez.
|
|
|
Hamar ipuin dira aurreko liburua bezala liburu honetan jasotakoak, eta amaieran" post scriptum" gisako ohartxo literarioez horniturik argitaratzen du. Kritiko gehienen iritziz liburu hau Narrazioak liburuaren jarraipena
|
da
, egiturari, estiloari nahiz tematikari dagokionez.
|
|
|
Iruzkin literario gutxiago
|
izan
du liburu honek. Horietako bat, J.R. Zabalaren iruzkina da (Mundaiz, 1987,33, Urtarrila Ekaina).
|
|
|
Iruzkin literario gutxiago izan du liburu honek. Horietako bat, J.R. Zabalaren iruzkina
|
da
(Mundaiz, 1987,33, Urtarrila Ekaina). Erreseinaren egileak liburu hau Narrazioak liburuarekin lotzen du, egitura nahiz gaiari dagokionez.
|
|
|
Erreseinaren egileak liburu hau Narrazioak liburuarekin lotzen du, egitura nahiz gaiari dagokionez. Edukin fantastikoa duten istorioak
|
direla
esaten du, eta ezaugarri hau garai legendarioetan nahiz gaurko egunean kokaturiko lotura modua dela azpimarratzen du. Ipuinak Arthur erregearen garaikoak, Greziako trajerien garaian edo gaur egun koka litezkeela dio, baina hauetako askotan egunerokotasuna dimentsio irrealetan azaltzen zaigula esaten du.
|
|
|
Erreseinaren egileak liburu hau Narrazioak liburuarekin lotzen du, egitura nahiz gaiari dagokionez. Edukin fantastikoa duten istorioak direla esaten du, eta ezaugarri hau garai legendarioetan nahiz gaurko egunean kokaturiko lotura modua
|
dela
azpimarratzen du. Ipuinak Arthur erregearen garaikoak, Greziako trajerien garaian edo gaur egun koka litezkeela dio, baina hauetako askotan egunerokotasuna dimentsio irrealetan azaltzen zaigula esaten du.
|
|
|
Edukin fantastikoa duten istorioak direla esaten du, eta ezaugarri hau garai legendarioetan nahiz gaurko egunean kokaturiko lotura modua dela azpimarratzen du. Ipuinak Arthur erregearen garaikoak, Greziako trajerien garaian edo gaur egun koka litezkeela dio, baina hauetako askotan egunerokotasuna dimentsio irrealetan azaltzen
|
zaigula
esaten du. " Ipuin fantastikoetan ohizko diren elementu liluragarriak aurkitzen ditugu, irrealitatearen auraz." (265 or.)
|
|
|
Ipuinak Arthur erregearen garaikoak, Greziako trajerien garaian edo gaur egun koka litezkeela dio, baina hauetako askotan egunerokotasuna dimentsio irrealetan azaltzen zaigula esaten du. " Ipuin fantastikoetan ohizko
|
diren
elementu liluragarriak aurkitzen ditugu, irrealitatearen auraz." (265 or.)
|
|
|
Bestalde, Sarrionandiaren ipuinen iturriak zein nabariak
|
diren
aipatzen du, eta gainera autoreak berak eransten dituen oharretan azaldu egiten dituela esaten digu, kultura handiko irakurle dela erakutsiz eta ezertan iruzur egiteko asmorik ez duela.
|
|
|
Bestalde, Sarrionandiaren ipuinen iturriak zein nabariak diren aipatzen du, eta gainera autoreak berak eransten dituen oharretan azaldu egiten dituela esaten digu, kultura handiko irakurle
|
dela
erakutsiz eta ezertan iruzur egiteko asmorik ez duela.
|
|
|
Jose Ramon Zabalaren ustez, Sarrionandiak ipuingintzaren arloan ongi merezia du ospea, narrazioak borobil egituratzeko dohaina du, hizkuntzarekiko maisutasuna du eta azkenik," egilearena berarena
|
den
tonua edo gauzak esateko modua edo literatur estilo nahastezinaren jabe da".
|
|
|
Jose Ramon Zabalaren ustez, Sarrionandiak ipuingintzaren arloan ongi merezia du ospea, narrazioak borobil egituratzeko dohaina du, hizkuntzarekiko maisutasuna du eta azkenik," egilearena berarena den tonua edo gauzak esateko modua edo literatur estilo nahastezinaren jabe
|
da
".
|
|
|
Aurreko bi ipuin bildumak bezala, hamar narrazioz osaturik dago. Hamargarrena bere ipuingintzaren inguruko testu bat
|
da
eta, dagoeneko aipatu dugunez, idazle apokrifo baten obra hipotetiko baten bidez hitz egiten du. Sarrionandiak liburu honetan bildu dituen ipuinek zerikusi tematikoa badute aurreko bi ipuin bildumetakoekin:
|
|
|
Ipuin sortari buruzko kazetari oharrei begiratuz, aldiz, Joxean Muñoz(" Ifar aldeko orduak", Habe, 1990, 177 alea, 29 or.) bere erreseinan, hamar ipuinok euren dibertsitatearen azpitik zer duten komunik bilatzen saiatzen
|
da
, eta bere ustez, batasun hori euren mamian, giro minberaz," lekuz beste egin beharra" z mintzatzen da egilea: " Norberaren sorterritik, etxetik eta haurtzarotik, senide, adiskide eta burkideengandik edo norberaren baitatik lekuz beste egin beharra edo egin behar izana darabilte airean ipar aldeko ipuin hauek.
|
|
|
Ipuin sortari buruzko kazetari oharrei begiratuz, aldiz, Joxean Muñoz(" Ifar aldeko orduak", Habe, 1990, 177 alea, 29 or.) bere erreseinan, hamar ipuinok euren dibertsitatearen azpitik zer duten komunik bilatzen saiatzen da, eta bere ustez, batasun hori euren mamian, giro minberaz," lekuz beste egin beharra" z mintzatzen
|
da
egilea: " Norberaren sorterritik, etxetik eta haurtzarotik, senide, adiskide eta burkideengandik edo norberaren baitatik lekuz beste egin beharra edo egin behar izana darabilte airean ipar aldeko ipuin hauek.
|
|
|
" Norberaren sorterritik, etxetik eta haurtzarotik, senide, adiskide eta burkideengandik edo norberaren baitatik lekuz beste egin beharra edo egin behar izana darabilte airean ipar aldeko ipuin hauek. Aitzakiaz, gaiez, garaiz eta lekuz arras desberdin
|
izan
arren, giroan, irakurlearengan utzi duten gogo giroan badute batasuna."
|
|
|
Argia n" Trajedien kronika klabe minorrean"(, 63 or.) artikulua argitaraturiko komentariogileak dioenez, idazle zintzoaren irizpideari lotzen
|
zaio
beti Sarrionandia, beti zerbait berria entseatzen du liburu bakoitzean. Argiako komentariogileak dionez, Ifar aldeko orduak liburuan kronistaren papera bereganatzen du Sarrionandiak" Trajedien kronika egiten duela esango nuke nik.
|
|
|
Trajediak zentzu epikoan ulertuta ezezik, baita zentzu indibidualean ere: gerra eta erbestearen sufrimenduarekin batera, eskizofreniaren erretratua edota amodioaren fatalitatea ageri
|
dira
ipuinotan." (63 or.)
|
|
|
Argiako komentariogileak ipuin bakoitzaren gaia azaltzera jotzen du hurrena: erbesteratzearen gaiaz mintzo
|
dira
" Aio Aioma"," Pindaturiko paisaia"," Gerla istorioa". Garai historikoetan kokaturikoak dira Etxepareren zahartzaroaz eginiko" Disiecti membra poetae", Matalas-i buruz eginiko" Oroitzera eseri" eta Merlinen maitasunaren fatalitateaz" Amorante ausarta" n.
|
|
|
erbesteratzearen gaiaz mintzo dira" Aio Aioma"," Pindaturiko paisaia"," Gerla istorioa". Garai historikoetan kokaturikoak
|
dira
Etxepareren zahartzaroaz eginiko" Disiecti membra poetae", Matalas-i buruz eginiko" Oroitzera eseri" eta Merlinen maitasunaren fatalitateaz" Amorante ausarta" n. Beste hirurak guztiz ezberdinak," Ukabilka" umore beltzari eginiko kontzesiotzat jotzen du komentariogileak," Hamar liburuak" kartzelako esperientziaren lekukotza eta" Oroimena eta desira" aldiz heterodoxiaren bindikazioa omen da.
|
|
|
Garai historikoetan kokaturikoak dira Etxepareren zahartzaroaz eginiko" Disiecti membra poetae", Matalas-i buruz eginiko" Oroitzera eseri" eta Merlinen maitasunaren fatalitateaz" Amorante ausarta" n. Beste hirurak guztiz ezberdinak," Ukabilka" umore beltzari eginiko kontzesiotzat jotzen du komentariogileak," Hamar liburuak" kartzelako esperientziaren lekukotza eta" Oroimena eta desira" aldiz heterodoxiaren bindikazioa omen
|
da
.
|
|
|
Pilar Iparragirrek ere(" Ifar aldeko orduak", Punto y Hora, 1990, 572 alea, 63 or.) ipuin bakoitzaren gaia eta balioztapenari buruzko iritzia ematera jotzen du. Liburua erregulartasunik gabea iruditu
|
zaio
," testuinguru eta idazkera ezberdinekoak, xarmangarriak batzuk, ez hainbeste bateon bat". Orokorrean Argiako komentariogilearekin bat dator balorazioetan," Ukabilka" ipuinari deritzo ahulen, eta gaiei buruzko interpretazioan gutxi gora behera bat dator.
|
|
|
Bat dator aurreko kritikoekin balioztapen eta kritikei dagokienez," Ukabilka" eta" Haurrak pindaturiko paisaia" jotzen ditu ahulentzat. Gainerako kritikoek aipatzen ez duten zinearekiko harremanaren behin eta berriko aipamenak ikusten
|
dira
azken komentario honetan: Ifar aldeko orduak zinezaletasun horren lekuko zintzoa omen da, adibidez," Excalibur" filmearen remakea egin duela dio" Amorante ausarta" izeneko ipuinean.
|
|
|
Gainerako kritikoek aipatzen ez duten zinearekiko harremanaren behin eta berriko aipamenak ikusten dira azken komentario honetan: Ifar aldeko orduak zinezaletasun horren lekuko zintzoa omen
|
da
, adibidez," Excalibur" filmearen remakea egin duela dio" Amorante ausarta" izeneko ipuinean.
|
|
|
Komentario honetan beharbada Sarrionandiaren estiloaz egiten
|
den
aipamena da interesgarriena: " Ez dago ustegabekorik oraingo honetan ere, ez bada estiloa hobetu egin duela eta gaietan, trokatilak barik, lepoa ere busti duela.
|
|
|
Komentario honetan beharbada Sarrionandiaren estiloaz egiten den aipamena
|
da
interesgarriena: " Ez dago ustegabekorik oraingo honetan ere, ez bada estiloa hobetu egin duela eta gaietan, trokatilak barik, lepoa ere busti duela.
|
|
|
Batu egin du, bere erara eta bere kasa. Zehatza inor baino zehatzagoa
|
izanik
, aberastasunak dakarkio berba egokia leku egokian idatzi ahal izatea. Josebak lortu duen sintesia harrigarria da.
|
|
|
Batu egin du, bere erara eta bere kasa. Zehatza inor baino zehatzagoa izanik, aberastasunak dakarkio berba egokia leku egokian idatzi ahal
|
izatea
. Josebak lortu duen sintesia harrigarria da.
|
|
|
Zehatza inor baino zehatzagoa izanik, aberastasunak dakarkio berba egokia leku egokian idatzi ahal izatea. Josebak lortu duen sintesia harrigarria
|
da
. Bere gramatika sortu du.
|
|
|
Narratzaileek gehienetan hirugarren pertsonan hitz egiten dute, eta narratzailea ipuinetik at dago liburuetako ipuin gehienetan. Gutxiago
|
dira
lehen pertsona eta 3 pertsona nahasirik erabiltzen dituztenak, narratzailea ipuinaren barruan sartzen delarik," Sonbreilu baten historia" n bezala. Halere ipuinetako batzuk lehen pertsonan idatzirik daude:
|
|
|
Narratzaileek gehienetan hirugarren pertsonan hitz egiten dute, eta narratzailea ipuinetik at dago liburuetako ipuin gehienetan. Gutxiago dira lehen pertsona eta 3 pertsona nahasirik erabiltzen dituztenak, narratzailea ipuinaren barruan sartzen
|
delarik
," Sonbreilu baten historia" n bezala. Halere ipuinetako batzuk lehen pertsonan idatzirik daude:
|
|
|
Kandelako kritikoak dioenez, Narrazioak ipuinetan kontaketa bera
|
da
nagusitzen dena, eta prosa poetikotik hurbil dabil kasu askotan, hain zuzen ere, oso harira eta ongi lotuta datozen konparazioak eransten dituelarik. Era berean esaten du liburuan erregistro barietatea sumatzen dela, autoreak aitortua baitu liburu honetan duen helburuetako bat euskarari literaturan bide berriak ibiltzen laguntzea duela.
|
|
|
Teknika narratiboak ipuin bakoitzari egokiturikoak
|
dira
: zenbaitetan elkarrizketa zuzenaz baliatzen da(" Itzalarekin jolasean" bezala) edo kontaketa hutsari lotzen zaio(" Arima naufrago bakartiak" en kasuan bezala) edo eskema paraleloak saiatzen ditu(" Estazioko begiradak" ipuinean).
|
|
|
Teknika narratiboak ipuin bakoitzari egokiturikoak dira: zenbaitetan elkarrizketa zuzenaz baliatzen
|
da
(" Itzalarekin jolasean" bezala) edo kontaketa hutsari lotzen zaio(" Arima naufrago bakartiak" en kasuan bezala) edo eskema paraleloak saiatzen ditu(" Estazioko begiradak" ipuinean).
|
|
|
Teknika narratiboak ipuin bakoitzari egokiturikoak dira: zenbaitetan elkarrizketa zuzenaz baliatzen da(" Itzalarekin jolasean" bezala) edo kontaketa hutsari lotzen
|
zaio
(" Arima naufrago bakartiak" en kasuan bezala) edo eskema paraleloak saiatzen ditu(" Estazioko begiradak" ipuinean).
|
|
|
Leku eta denbora ardatzen tratamenduari dagokionez, kritiko gehienek nabarmendu dute Sarrionandiak" aldi iraganetara labaintzeko duen joera" (Argia), Susako komentariogileak gehitzen du narrazioetako leku eta denbora asko zehazgabeak ez ezik, ez denbora eta ez espazio direla. Leiendazko denbora eta tokiak
|
dira
, fabularen edo narrazio fantastikoen koordenadetan kokatzen dituelarik: " denbora eta lekua, beste bi ezaugarrirekin zorretan egonik, legendazkoak direla, hau da ez denbora eta ez lekua direla, egileak sortuak eta historiatik kronologiatik lekoratuak baitira." (9 or.)
|
|
|
Denboraren tratamenduari dagokionez, gehienetan lineala da, gehienbat ipuinetan, ipuinak hasieratik amaierara denbora lerro jarraituan doaz. Bakanak
|
dira
amaieratik hasten direnak," Sonbreilu baten historia" bezalakoak. Gainerakoan, denboraren zehazgabetasun edo atenporaltasun hori gehiago azpimarratzeko asmoz edo, anakronismoak sarrarazten ditu" Ginebra erregina erbestean" deritzan ipuinean bezala.
|
|
|
Denboraren tratamenduari dagokionez, gehienetan lineala da, gehienbat ipuinetan, ipuinak hasieratik amaierara denbora lerro jarraituan doaz. Bakanak dira amaieratik hasten
|
direnak
," Sonbreilu baten historia" bezalakoak. Gainerakoan, denboraren zehazgabetasun edo atenporaltasun hori gehiago azpimarratzeko asmoz edo, anakronismoak sarrarazten ditu" Ginebra erregina erbestean" deritzan ipuinean bezala.
|
|
|
|
Izan
ere, egileak harridura eragingo duten anakronia eta atopia horien bidez beti erne eduki nahi baitu irakurlea bere ipuinetako errealitatea ez dela" historikoa" ohartarazteko. Horregatik kontakizun arturikoetako pertsonaiak(" Amorante ausarta in Ifar aldeko orduak") Durangon kokatzen dira:
|
|
|
Izan ere, egileak harridura eragingo duten anakronia eta atopia horien bidez beti erne eduki nahi baitu irakurlea bere ipuinetako errealitatea ez
|
dela
" historikoa" ohartarazteko. Horregatik kontakizun arturikoetako pertsonaiak(" Amorante ausarta in Ifar aldeko orduak") Durangon kokatzen dira:
|
|
|
Izan ere, egileak harridura eragingo duten anakronia eta atopia horien bidez beti erne eduki nahi baitu irakurlea bere ipuinetako errealitatea ez dela" historikoa" ohartarazteko. Horregatik kontakizun arturikoetako pertsonaiak(" Amorante ausarta in Ifar aldeko orduak") Durangon kokatzen
|
dira
: Merlin, Arturo...
|
|
|
Merlin, Arturo... Erdi Aroko azokak eta jarraian autopistak eta hotelak aipatzen
|
dira
narrazio berean. Merlin magoak tesi bat du idatzia" The city as an artifact" izenekoa eta Chicagon 5891 urtean defendatua...
|
|
|
Merlin magoak tesi bat du idatzia" The city as an artifact" izenekoa eta Chicagon 5891 urtean defendatua... Egileak leiendetako, oraingo eta etorkizuneko errealitatea aldi bereko egiten ditu, baina horregatik beragatik pertsonaien askatasuna mugatua
|
da
, iraganaldia eta leiendetako gertakariak bezala erremediorik gabeko fatalitatearen menpe baitaude.
|
|
|
Sarrionandiaren narrazioaren indarra deskripzioetan dago eta ez gertatuko
|
denaren
suspentsea edo estrategia narratibo korapilotsuen erabileran. Egoerak bere zertzelada adierazgarrienetan azaltzen ditu, eszenifikatu egiten ditu eta elkarrizketak ere labur laburrak izaten dira.
|
|
|
Sarrionandiaren narrazioaren indarra deskripzioetan dago eta ez gertatuko denaren suspentsea edo estrategia narratibo korapilotsuen erabileran. Egoerak bere zertzelada adierazgarrienetan azaltzen ditu, eszenifikatu egiten ditu eta elkarrizketak ere labur laburrak
|
izaten
dira. Hitz justukoa eta lakonikoa da pertsonaien mintzaira, narrazio Borges zaleei dagokien moduan, baina egileak metafora eta sinboloen erabileraz hedatzen ditu, prosalan horietan mintzaira poetikoari hurbilduz.
|
|
|
Sarrionandiaren narrazioaren indarra deskripzioetan dago eta ez gertatuko denaren suspentsea edo estrategia narratibo korapilotsuen erabileran. Egoerak bere zertzelada adierazgarrienetan azaltzen ditu, eszenifikatu egiten ditu eta elkarrizketak ere labur laburrak izaten
|
dira
. Hitz justukoa eta lakonikoa da pertsonaien mintzaira, narrazio Borges zaleei dagokien moduan, baina egileak metafora eta sinboloen erabileraz hedatzen ditu, prosalan horietan mintzaira poetikoari hurbilduz.
|
|
|
Egoerak bere zertzelada adierazgarrienetan azaltzen ditu, eszenifikatu egiten ditu eta elkarrizketak ere labur laburrak izaten dira. Hitz justukoa eta lakonikoa
|
da
pertsonaien mintzaira, narrazio Borges zaleei dagokien moduan, baina egileak metafora eta sinboloen erabileraz hedatzen ditu, prosalan horietan mintzaira poetikoari hurbilduz. Horrela egoera horien dimentsioak eta atmosferak sortzen dituelarik, sarritan izialdura, malenkonia edo nostalgia sakonak eragin arren, irakurlearentzat beti hausnarketarako bidea bilakatzen dira.
|
|
|
Hitz justukoa eta lakonikoa da pertsonaien mintzaira, narrazio Borges zaleei dagokien moduan, baina egileak metafora eta sinboloen erabileraz hedatzen ditu, prosalan horietan mintzaira poetikoari hurbilduz. Horrela egoera horien dimentsioak eta atmosferak sortzen dituelarik, sarritan izialdura, malenkonia edo nostalgia sakonak eragin arren, irakurlearentzat beti hausnarketarako bidea bilakatzen
|
dira
.
|
|
|
Narraziogintza honen bilakaeran, Aitzpea Azkorbebeitiaren iritziz, lehenengo narrazio liburutik bi berriago hauetara leku denboren koordenadei dagokienez egileak determinazio gehiagorantz eta errealitaterantz egin du: " Badirudi, beraz, orain arteko indeterminazio joera aldatu egin
|
dela
, lekutasunari dagokionez bederen. Aieru honek bat egingo luke, honela, Sarrionandiaren narrazio bildumetan narrazio fantasiatsu eta irrealetatik errealagoetarako garapena gertatu delako Kirmen Uriberen hipotesiarekin." (J.S.
|
|
|
" Badirudi, beraz, orain arteko indeterminazio joera aldatu egin dela, lekutasunari dagokionez bederen. Aieru honek bat egingo luke, honela, Sarrionandiaren narrazio bildumetan narrazio fantasiatsu eta irrealetatik errealagoetarako garapena gertatu
|
delako
Kirmen Uriberen hipotesiarekin." (J.S. 46 or.)
|
|
|
Edorta Jimenezek (1989, 8) eta Iñaki Aldekoak Sarrionandiaren narrazioek hasiera hasieratik
|
izan
dituen ezaugarriei loturik jarraitzen dutela ondorioztatzen dute (A. Azkorbebeitia 65 or.) eta hiru ardatzetan finkatzen dituzte prosa horren ezaugarriak:
|
|
|
Bestalde, 1983kotik 1990eko narrazioetara bilakaera
|
izan
deneko hipotesiaren aldeko azaltzen da Azkorbebeitia, jadanik aipatua dugun kronotopo indeterminatuetatik determinatu eta errealagoetarako norabidea, beti ere denboraren urruntasuna mantenduz. Lehenengo bi narrazio liburuetan narrazio maila ezberdinekin jokoan dabilela, ametsa eta irudimen jokoak narrazio askoren zutabe direla ikusten badugu ere, azkenekoan, aldiz, joko hori alde batera utzia du.
|
|
|
Bestalde, 1983kotik 1990eko narrazioetara bilakaera izan
|
deneko
hipotesiaren aldeko azaltzen da Azkorbebeitia, jadanik aipatua dugun kronotopo indeterminatuetatik determinatu eta errealagoetarako norabidea, beti ere denboraren urruntasuna mantenduz. Lehenengo bi narrazio liburuetan narrazio maila ezberdinekin jokoan dabilela, ametsa eta irudimen jokoak narrazio askoren zutabe direla ikusten badugu ere, azkenekoan, aldiz, joko hori alde batera utzia du.
|
|
|
Bestalde, 1983kotik 1990eko narrazioetara bilakaera izan deneko hipotesiaren aldeko azaltzen
|
da
Azkorbebeitia, jadanik aipatua dugun kronotopo indeterminatuetatik determinatu eta errealagoetarako norabidea, beti ere denboraren urruntasuna mantenduz. Lehenengo bi narrazio liburuetan narrazio maila ezberdinekin jokoan dabilela, ametsa eta irudimen jokoak narrazio askoren zutabe direla ikusten badugu ere, azkenekoan, aldiz, joko hori alde batera utzia du.
|
|
|
Bestalde, 1983kotik 1990eko narrazioetara bilakaera izan deneko hipotesiaren aldeko azaltzen da Azkorbebeitia, jadanik aipatua dugun kronotopo indeterminatuetatik determinatu eta errealagoetarako norabidea, beti ere denboraren urruntasuna mantenduz. Lehenengo bi narrazio liburuetan narrazio maila ezberdinekin jokoan dabilela, ametsa eta irudimen jokoak narrazio askoren zutabe
|
direla
ikusten badugu ere, azkenekoan, aldiz, joko hori alde batera utzia du. Horregatik, bat dator Azkorbebeitia Kirmen Uriberen garapen ikuskerarekin:
|
|
|
Lehen bildumako narrazioak klasikoak
|
dira
beraren iduriz (iraganera eta fantasiara jotzen dute eta borobilak dira). Atabala eta Eurian ostera, narrazio gordinagoak agertzen zaizkigu eta absurduak indarra hartzen du; azkenik Ifarraldeko ordukoak errealistagoak dira eta bizitza zati bat jartzen digute begien aurrean, hor ezer gertatzen ez delarik (bukaerarik gabe bailiran, narrazioetako bukaera itxietatik urrun).
|
|
|
Lehen bildumako narrazioak klasikoak dira beraren iduriz (iraganera eta fantasiara jotzen dute eta borobilak
|
dira
). Atabala eta Eurian ostera, narrazio gordinagoak agertzen zaizkigu eta absurduak indarra hartzen du; azkenik Ifarraldeko ordukoak errealistagoak dira eta bizitza zati bat jartzen digute begien aurrean, hor ezer gertatzen ez delarik (bukaerarik gabe bailiran, narrazioetako bukaera itxietatik urrun).
|
|
|
Lehen bildumako narrazioak klasikoak dira beraren iduriz (iraganera eta fantasiara jotzen dute eta borobilak dira). Atabala eta Eurian ostera, narrazio gordinagoak agertzen
|
zaizkigu
eta absurduak indarra hartzen du; azkenik Ifarraldeko ordukoak errealistagoak dira eta bizitza zati bat jartzen digute begien aurrean, hor ezer gertatzen ez delarik (bukaerarik gabe bailiran, narrazioetako bukaera itxietatik urrun). (Joseba Sarrionandia.
|
|
|
Lehen bildumako narrazioak klasikoak dira beraren iduriz (iraganera eta fantasiara jotzen dute eta borobilak dira). Atabala eta Eurian ostera, narrazio gordinagoak agertzen zaizkigu eta absurduak indarra hartzen du; azkenik Ifarraldeko ordukoak errealistagoak
|
dira
eta bizitza zati bat jartzen digute begien aurrean, hor ezer gertatzen ez delarik (bukaerarik gabe bailiran, narrazioetako bukaera itxietatik urrun). (Joseba Sarrionandia.
|
|
|
Lehen bildumako narrazioak klasikoak dira beraren iduriz (iraganera eta fantasiara jotzen dute eta borobilak dira). Atabala eta Eurian ostera, narrazio gordinagoak agertzen zaizkigu eta absurduak indarra hartzen du; azkenik Ifarraldeko ordukoak errealistagoak dira eta bizitza zati bat jartzen digute begien aurrean, hor ezer gertatzen ez
|
delarik
(bukaerarik gabe bailiran, narrazioetako bukaera itxietatik urrun). (Joseba Sarrionandia.
|
|
|
Lehen bildumako narrazioak klasikoak dira beraren iduriz (iraganera eta fantasiara jotzen dute eta borobilak dira). Atabala eta Eurian ostera, narrazio gordinagoak agertzen zaizkigu eta absurduak indarra hartzen du; azkenik Ifarraldeko ordukoak errealistagoak dira eta bizitza zati bat jartzen digute begien aurrean, hor ezer gertatzen ez delarik (bukaerarik gabe
|
bailiran
, narrazioetako bukaera itxietatik urrun). (Joseba Sarrionandia.
|
|
|
Idazlearen estiloa
|
da
kritiko guztiek gauza guztien gainetik azpimarratzen dutena; denen iritziz, Sarrionandiak estilo dotore eta propioa du oretua. Aingeru Epaltzaren hitzetan esateko," idazketa dotore nahastezina":
|
|
|
itsaso gartzeleratua" (Hegats 1989) delakoan, bere berea duen estilo hori lirikoaren ukituak markatzen du: " Bere narrazioetan jakina salbuespena salbu" Sonbreilu baten historia", esate baterako nabarmenagoa
|
da
poetaren tonu lirikoa kontalariaren ahotsaren ondoan. Eta ene iritzirako" estazioko begiradak" bezalako narrazio laburretan defendatzen da egokien tonu liriko hau." (7 or.)
|
|
|
" Bere narrazioetan jakina salbuespena salbu" Sonbreilu baten historia", esate baterako nabarmenagoa da poetaren tonu lirikoa kontalariaren ahotsaren ondoan. Eta ene iritzirako" estazioko begiradak" bezalako narrazio laburretan defendatzen
|
da
egokien tonu liriko hau." (7 or.)
|
|
|
Sarrionandiaren ipuinen estiloa aski karakteristikoa
|
zen
sariak irabazi zituzten bere lehenengo bi ipuinetatik hasita, Jon Miranderen eragin handia nabari zuelarik baina narrazio liburu hau argitaratu zuenerako, narrazio estilo definitua eta guztiz pertsonala baitzuen. Idazle delikatua, fina, kosmopolita eta eruditotzat aipatu dute beti kritikoek.
|
|
|
Beraz, estilo pertsonal horrek ematen dio bere obrari balore berezia.
|
Izan
ere, mundu guztiko literaturaren erreferentziek eta euskal herriko tradizio ezberdinek elkarturik aditzera ematen dute badela gure artean erdi ezkutaturik eta erdi galdurik dagoen errealitate bat bere liburuetan islatzen saiatzen dena mundu mailako beste errealitate askorekin harremanetan jarriz, era bateko eta besteko ispiluez baliatuz, errealismotik fantasiaraino, eta alderantziz ere bai.
|
|
|
Beraz, estilo pertsonal horrek ematen dio bere obrari balore berezia. Izan ere, mundu guztiko literaturaren erreferentziek eta euskal herriko tradizio ezberdinek elkarturik aditzera ematen dute
|
badela
gure artean erdi ezkutaturik eta erdi galdurik dagoen errealitate bat bere liburuetan islatzen saiatzen dena mundu mailako beste errealitate askorekin harremanetan jarriz, era bateko eta besteko ispiluez baliatuz, errealismotik fantasiaraino, eta alderantziz ere bai.
|
|
|
Horretarako erabiltzen duen mintzaira literarioak erro sakonak ditu bere formazio filologikoan. Euskal klasikoen ezagutza sakonari gehitzen
|
zaio
Miranderen prosa narratiboaren eragin handiari, moldaketa pertsonal batean aleaturik bere oinarrizko euskalki bizkaitarraren arragoan. Ez dago gehiegikeriarik ez konplexurik ezertan Sarrionandiaren prosan, orekatua dago iturri batekoa eta bestekoa idiolekto pertsonal batean, baina bere zentzu estetikoaren araberako proportzioan eraikirik, eta ez inoren arau edo ereduari atxikirik.
|
|
|
Sarrionandiaren literaturaz hitz egiterakoan" metaliteratura"
|
da
kritiko guztien ahotan entzuten dena. Alegia, Sarrionandiaren ipuinak idazle edo tradizio batetik datozen argumentuez, pertsonaiaz eta egoerez baliatzen dira ahots propio batez" bestelako" errealitate edo egoera baten lekukotza emateko.
|
|
|
Sarrionandiaren literaturaz hitz egiterakoan" metaliteratura" da kritiko guztien ahotan entzuten dena. Alegia, Sarrionandiaren ipuinak idazle edo tradizio batetik datozen argumentuez, pertsonaiaz eta egoerez baliatzen
|
dira
ahots propio batez" bestelako" errealitate edo egoera baten lekukotza emateko. Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu:
|
|
|
Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu: " Sapho, Li Po, Jonathan Swift, Cesare Pavese, T.S. Eliot eta liburuan zehar, narrazio bakoitzeko sarrera aipuetan bereziki, agertzen
|
direnekin
batean ziklo arturikoa, Herman Melville, gure ahozko tradizioa (Atarrabio, kantutegi zaharra) egilearen erreferentzien konstelazioa gure begi aitzinera dakar, eta horrekin batean, idazle handiek beren ondokoetan uzten dituen eraginez harantzago, literatura literaturgai izan daitekeela erakutsi ere. Liburu hau plazaratu zenez geroztik gure artean hainbertzetan aipatu den zorioneko metaliteraturaren deskubrimendua dugu.
|
|
|
Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu: ...o, Jonathan Swift, Cesare Pavese, T.S. Eliot eta liburuan zehar, narrazio bakoitzeko sarrera aipuetan bereziki, agertzen direnekin batean ziklo arturikoa, Herman Melville, gure ahozko tradizioa (Atarrabio, kantutegi zaharra) egilearen erreferentzien konstelazioa gure begi aitzinera dakar, eta horrekin batean, idazle handiek beren ondokoetan uzten dituen eraginez harantzago, literatura literaturgai
|
izan
daitekeela erakutsi ere. Liburu hau plazaratu zenez geroztik gure artean hainbertzetan aipatu den zorioneko metaliteraturaren deskubrimendua dugu.
|