|
2002
|
|
|
Ellison eta bere The Invisible Man (1952), baina batez ere J. Baldwin, gizaki beltzak gizarte iparramerikarrean jasaten duen bazterkeria islatzen saiatu zen idazlea. If Beale Street Could Talk (1974)
|
haren
eleberri ezagunean, Baldwinek Fannyren istorioa kontatzen zigun, berak egin ez duen delituaz bidegabeki akusatzen duten gazte beltzaren istorioa. Epaltzak autore iparramerikar horri egiten dion gorazarrea agerian gelditzen da Ur uherrak eleberriko atalei ipintzen dizkien izenetan:
|
|
2008
|
|
|
Inoiz idatzi, irakurri, argitaratu eta aurkitu gabeko liburu asmatzaile ospetsuen artean, Thomas Pynchon dugu.
|
Haren
eleberrietan aipatzen direnen xedeak Rabelaisen asmo umorezko eta satirikotik hurbilago dirudi. Ironiaz betetako bere «izenburu» batzuk:
|
|
|
Arrosakoa sortzez, Baionan garatu zuen bere karrera gehiena. Nazioartean nahiko ezaguna?
|
haren
eleberriek arrakasta handia izan zuten Frantzian eta Alemanian; ez dago ezer ingelesera itzulita, zoritxarrez?, joera naturalistaren defendatzailerik sutsuena izan zen, eta testuinguru horretan kokatu behar da Txomin Agirrerekin izan zuen eztabaida gogorra, zeinetan, aditu guztien arabera, Garmendia atera baitzen garaile. Euskal literaturaren jaun eta jabe izan zen urte luzeetan zehar, 1930eko hamarkadako idazle abangoardistak bera itzalpetzen hasi ziren arte.
|
|
2009
|
|
|
Joaquim Maria Machado de Assis() idazlea errealismo fantastikoa deituriko estiloaren sortzailea izan zen. On Casmurro
|
haren
eleberri ezagunenetako bat da. Zabaletak aipatu duenez,. Machado de Assis pertsona argia eta jakintsua izan zen.
|
|
2010
|
|
|
Malon etxaideren luma bizi eta irudimentsuak ez du galdu nahi guztiari eman nahi dion zientzi oinarria, exegesi eguneratu batetik dakarrena. herritar laikoentzat ari da idazten bere Libro de la conversión de la Magdalena hura (1588), baina oso gogoan ditu irakurle jantziak eta inkisizioa bera ere. ez da
|
hura
eleberri arin bat, dotrina zaindu eta trinkoa eskaini nahi duen liburua baizik. idazlanak irakurlego nahiko zabala irabazi zuen, nonbait, zeren eta urteetan hamabi argitaralditaraino aipatu izan baitira37 galdutako Malon etxaide ren idazkirik egon zela esan izan da38, eta berrikitan frogatu samartu denaren arabera, haren hilondokoan bestek bere izenez argitara emandakorik39 hemen 1588an argitara ... emakume kristauaren inguruan eta eskritura Santuaren argitan, espiritualitatea landuz, modu literario eder batean idatzitako liburua da La conversión de la Magdalena hau, eta neurri handi batean emakumezko baten harira burututako gogoeta unibertsal kristaua izan nahi du. hortaz, gutxienez bost egiteko larri hartu behar zituen aintzakotzat idazleak:
|
|
2011
|
|
|
Max Frisch en eragin nabarmenegia zuen eleberri labur bat argitaratu nuen ondoren eta ez nuen inoiz eragin hori ukatu edo ezkutatu, alderantziz baizik, egin zizkidaten elkarrizketa apurretan berariaz bezala goraipatzen bainuen suitzarrarekiko nuen zorra eta batez ere mirespena. Mirespena ez ezik mendetasun modu bat ere izan zen neurea, goizetan haren orrialde pare bat irakurri gabe ezin izaten bainion aurre egin egunari eta,
|
haren
eleberri guztiak buruz nekizkienez, berdin izaten zitzaidan nondik hasi, plazer bertsua sentitzen bainuen edonondik hasita ere eta, delirio moduko horren gailurra jo nuelarik, mundua haren begiz ikusten nuen irudipena izan nuen. Edozein arazoren aurrean, aukera bat egin edo erabaki garrantzitsu bat hartu behar nuen bakoitzean, Frisch ek zer egingo zukeen galdetzen nion neure buruari, eta okerrena da erantzuna berehala jasotzen nuela.
|
|
|
Askok barre algara bat egiten zuten, algara urduria batzuetan, eta autoan sartu ohi ziren babes bila, nahiz eta bazekiten ez zutela inongo arriskurik nirekin, mutil gazte inozo bat nintzela, poeta gizajo bat seguruenik, jendez betetako aparkaleku batean oharkabean harrapatzen zituen emakumeei lausenguak esaten zizkiena. Bakanen batek autoaren kristala jaitsi eta, adarra jotze aldera, gordinkeriaren bat esan ziezadakeen, ea horrela izutzen nintzen edo uxatzen ninduen, eta ni burumakur itzultzen nintzen etxera, nire ereduak, Bertrand Moranek, emakumeak konkistatzeko zer egingo ote zuen pentsatuz, eta
|
haren
eleberrian murgiltzen nintzen beste behin.
|
|
|
Arrosa gorri bana eskuetan zutela erreskadan jarri eta haren hilobiaren aurretik igaro ziren, eta lorearekin batean lurrera beren bihotzaren zati bat botatzen zutela ematen zuen, halakoxeak baitziren haien negar zotinak eta malkoak. Hildakoaren izena gogoratzen badugu, François Truffaut ek Emakumeak maite zituen gizona filma
|
haren
eleberrian oinarritu zuelako da. Morane ingeniaria zen.
|
|
2015
|
|
|
Zergatik kokatu du Madrilgo idazle batek
|
haren
eleberria 1976ko martxoaren 3ko Gasteizko gertakarietan?
|
|
2016
|
|
|
–Gaztetan irakurri nituelako
|
haren
eleberri ia guztiak.
|
|
2017
|
|
|
Irakaslearen kasua ezberdina izan zen, honek
|
haren
eleberri baten idazketan parte hartu baitzuen, edo hori kontatzen zuen behintzat. Behin gure bilera horietako batera ekarri zuen eskuidatzia, eta luzaz egon ginen zatiak irakurtzen.
|
|
|
Baina trauma erabakigarri eta funtsezko horrek, emakumearen definizio egiazko horrek, alegia «izaki bat indarrez har dezakeguna eta babesik gabe gelditu behar duena», trauma horrek ez zuen tokirik literaturan. Bortxaketa jasan eta gero, emakume bakar batek ere ezin izana zuen hitzak erabili gertaera
|
hura
eleberri batera eramateko. Deus ere ez, ez bidea erakusteko balio zezakeen, ez lagungarria izan zitekeen ezer.
|
|
2018
|
|
|
Yan Lianke 1958an jaio zen, Henan probintziako Song eskualde behartsuan. Egun Pekinen bizi den arren,
|
haren
eleberri eta ipuin gehienak Henanen inspiratuta daude. Hemezortzi urterekin, aita eta arreba gaixotu zitzaizkionez, ikasketak utzi eta lanean hasi behar izan zuen.
|
|
|
Esate baterako, Ding herriko ametsa (Dingzhuang meng) eleberrian, Henan probintziako baserritar behartsuen odol salerosketa dela-eta sortutako hiesaren eskandalua kontatzen du, egiazko gertaeretan oinarrituta. Gaitzak, indarkeria eta injustizia sozialak maiz ageri dira
|
haren
eleberrietan.
|
|
|
Dena dela, azpimarratzekoa da M.D.ren obra guztian genero bereizkuntza zalantzan jartzeko joera. Izan ere,
|
haren
eleberriak, zeinetan elkarrizketa nagusitzen baita, arazorik gabe bihurtu ahal izan dira antzezlan; baina, era berean, haren antzezlan edo eleberriak film bihurtu dira, haren filmak ere neke handirik gabe bihurtu direlarik testu. Tradizionalki bereizi izan diren generoak trukatzeko askatasun horrexen alde azaldu izan zen Duras bera.
|
|
2019
|
|
|
zer plazera Stendhalentzat hiru egunez ezkutaturik egotea Mentaren sotoan!
|
Haren
eleberrietan, sokazko zubiriek, kutxa odolduek agerian uzten dute zenbat maite duen ezohikoa. Amodioak, hau da, emakumeak?
|
|
|
Poesia, kazetaritza, saiakera, antzerkia, ipuinak eta beste genero batzuk ere landu zituen arren, nobelista moduan lortu zuen osperik handiena eta nahastezina den estilo pertsonala.
|
Haren
eleberrien artean daude: Manual de pintura e caligrafia (1977), Memorial do convento (1982), O ano da morte de Ricardo Reis (1984), O Evangelho segundo Jesus Cristo (1991), Ensaio sobre a cegueira (1995), Todos os nomes (1997), A caverna (2001), A viagem do elefante (2008).
|
|
2020
|
|
|
luke, hartara, gisa horretako bilduma batean lekua? Are aurretik euskaraz dagoeneko
|
haren
eleberri arrakastatsu bat bazela kontuan hartuta?
|
|
|
Ez nuen asmorik, noski,
|
haren
eleberriak irakurtzen hasteko, ez harenak eta ez beste inorenak, ez baitidate onik egiten, protagonisten gaitzak neure eginez bukatu ohi dudalako. Ez dakit nork asmatu zuen gure barrenak altxor ikusgarriak ezkutatzen dituen uste hori, haurtzaroko izu eta beldurrak baizik gordetzen ez dituenean.
|
|
|
Bertan kokatu ahal izateko. Garai
|
hartako
eleberri eta dokumentu dezente irakurri ditut.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, azken hilabeteetako egoerari distopiarik klasikoenen antza hartu diogu. Orwell, Huxley eta Bradbury hirukote ezaguna hartuz gero, esate baterako, itxialdi hasiera
|
hura
eleberri distopikoetako ispiluan ikus genezakeen: gizarte hiperordenatuak, estatu kontrol sinesgaitza, pentsamendu propiorik gabeko esaneko masak, diziplina eta araua akritikotasunez onartzen zituzten biztanleak...
|
|
2021
|
|
|
12 Honako irakurle honen adiskide batek (goraintzi, Karolina!) inoiz ez du ulertu nola R. M. Azkue jakintsuak ez zion ondarrutarrari arima garbitu, nahi beste penitentziarekin bazen ere,
|
haren
eleberria bere berea zuen Euskalzale aldizkarian argitaratu baino lehen. Eta ezin, antza, nik adiskideari buruan sar lekeitiarra ere ia ia hori ondo azpimarratua baina ondarrutarra bezain hika irristatzaile krudela izan zela lehen idazlanetan.
|
|
|
Horrez gain, ideia aurrerakoi eta ezkertiarren defentsan jardun zuen bizitza osoan.
|
Haren
eleberri nagusiak film oso ezagunen oinarri ere izan ziren, hala nola Denboraren makina (1895), Moreau doktorearen uhartea (1896), Gizon ikusezina (1897; 1997an euskaratua), Munduen gerra (1898).
|
|
2022
|
|
|
|
Haren
eleberri gehienek bezala, dimentsio morala du, horrenbestez, Suite frantsesa eleberriak. Bidean doan Historiaren, zu lehertu aitzin eleberri batek behaztopa lezakeen koloso itsu horren, satira da inolaz ere.
|
|
2023
|
|
|
Zenbat eta aberasgarriagoa izan, ikuspegia zenbat eta askotarikoagoa izan, orduan eta interesgarriagoa da. Stokerrek interes handia zuen zientzian, eta horrek
|
haren
eleberria indartu zuen, ezagutza zientifikoak erabili zituelako zenbait gauza planteatzeko. Adibidez, sorterriko lurra gainean eramatearen kontua lotuta dago infekzioekin, babesarekin eta immunitatearekin.
|
|
|
Buelta izugarria ematen dio jatorrizko kontakizunari.
|
Haren
eleberria irakurri nuenean, erabat maitemindu nintzen, eta horregatik eraman nahi izan dut eszenara». Hain justu, idazlearen rola ere eraman du taulara.
|