|
2011
|
|
|
Max Frisch en eragin nabarmenegia zuen eleberri labur bat argitaratu nuen ondoren eta ez nuen inoiz eragin hori ukatu edo ezkutatu, alderantziz baizik, egin zizkidaten elkarrizketa apurretan berariaz bezala goraipatzen bainuen suitzarrarekiko nuen zorra eta batez ere mirespena. Mirespena ez ezik mendetasun modu bat ere izan zen neurea, goizetan haren orrialde pare bat irakurri gabe ezin izaten bainion aurre egin egunari eta,
|
haren
eleberri guztiak buruz nekizkienez, berdin izaten zitzaidan nondik hasi, plazer bertsua sentitzen bainuen edonondik hasita ere eta, delirio moduko horren gailurra jo nuelarik, mundua haren begiz ikusten nuen irudipena izan nuen. Edozein arazoren aurrean, aukera bat egin edo erabaki garrantzitsu bat hartu behar nuen bakoitzean, Frisch ek zer egingo zukeen galdetzen nion neure buruari, eta okerrena da erantzuna berehala jasotzen nuela.
|
|
|
Askok barre algara bat egiten zuten, algara urduria batzuetan, eta autoan sartu ohi ziren babes bila, nahiz eta bazekiten ez zutela inongo arriskurik nirekin, mutil gazte inozo bat nintzela, poeta gizajo bat seguruenik, jendez betetako aparkaleku batean oharkabean harrapatzen zituen emakumeei lausenguak esaten zizkiena. Bakanen batek autoaren kristala jaitsi eta, adarra jotze aldera, gordinkeriaren bat esan ziezadakeen, ea horrela izutzen nintzen edo uxatzen ninduen, eta ni burumakur itzultzen nintzen etxera, nire ereduak, Bertrand Moranek, emakumeak konkistatzeko zer egingo ote zuen pentsatuz, eta
|
haren
eleberrian murgiltzen nintzen beste behin.
|
|
|
Arrosa gorri bana eskuetan zutela erreskadan jarri eta haren hilobiaren aurretik igaro ziren, eta lorearekin batean lurrera beren bihotzaren zati bat botatzen zutela ematen zuen, halakoxeak baitziren haien negar zotinak eta malkoak. Hildakoaren izena gogoratzen badugu, François Truffaut ek Emakumeak maite zituen gizona filma
|
haren
eleberrian oinarritu zuelako da. Morane ingeniaria zen.
|
|
2016
|
|
|
–Gaztetan irakurri nituelako
|
haren
eleberri ia guztiak.
|
|
2017
|
|
|
Irakaslearen kasua ezberdina izan zen, honek
|
haren
eleberri baten idazketan parte hartu baitzuen, edo hori kontatzen zuen behintzat. Behin gure bilera horietako batera ekarri zuen eskuidatzia, eta luzaz egon ginen zatiak irakurtzen.
|
|
|
Baina trauma erabakigarri eta funtsezko horrek, emakumearen definizio egiazko horrek, alegia «izaki bat indarrez har dezakeguna eta babesik gabe gelditu behar duena», trauma horrek ez zuen tokirik literaturan. Bortxaketa jasan eta gero, emakume bakar batek ere ezin izana zuen hitzak erabili gertaera
|
hura
eleberri batera eramateko. Deus ere ez, ez bidea erakusteko balio zezakeen, ez lagungarria izan zitekeen ezer.
|
|
2018
|
|
|
Yan Lianke 1958an jaio zen, Henan probintziako Song eskualde behartsuan. Egun Pekinen bizi den arren,
|
haren
eleberri eta ipuin gehienak Henanen inspiratuta daude. Hemezortzi urterekin, aita eta arreba gaixotu zitzaizkionez, ikasketak utzi eta lanean hasi behar izan zuen.
|
|
|
Esate baterako, Ding herriko ametsa (Dingzhuang meng) eleberrian, Henan probintziako baserritar behartsuen odol salerosketa dela-eta sortutako hiesaren eskandalua kontatzen du, egiazko gertaeretan oinarrituta. Gaitzak, indarkeria eta injustizia sozialak maiz ageri dira
|
haren
eleberrietan.
|
|
|
Dena dela, azpimarratzekoa da M.D.ren obra guztian genero bereizkuntza zalantzan jartzeko joera. Izan ere,
|
haren
eleberriak, zeinetan elkarrizketa nagusitzen baita, arazorik gabe bihurtu ahal izan dira antzezlan; baina, era berean, haren antzezlan edo eleberriak film bihurtu dira, haren filmak ere neke handirik gabe bihurtu direlarik testu. Tradizionalki bereizi izan diren generoak trukatzeko askatasun horrexen alde azaldu izan zen Duras bera.
|
|
2019
|
|
|
zer plazera Stendhalentzat hiru egunez ezkutaturik egotea Mentaren sotoan!
|
Haren
eleberrietan, sokazko zubiriek, kutxa odolduek agerian uzten dute zenbat maite duen ezohikoa. Amodioak, hau da, emakumeak?
|
|
|
Poesia, kazetaritza, saiakera, antzerkia, ipuinak eta beste genero batzuk ere landu zituen arren, nobelista moduan lortu zuen osperik handiena eta nahastezina den estilo pertsonala.
|
Haren
eleberrien artean daude: Manual de pintura e caligrafia (1977), Memorial do convento (1982), O ano da morte de Ricardo Reis (1984), O Evangelho segundo Jesus Cristo (1991), Ensaio sobre a cegueira (1995), Todos os nomes (1997), A caverna (2001), A viagem do elefante (2008).
|
|
2020
|
|
|
Ez nuen asmorik, noski,
|
haren
eleberriak irakurtzen hasteko, ez harenak eta ez beste inorenak, ez baitidate onik egiten, protagonisten gaitzak neure eginez bukatu ohi dudalako. Ez dakit nork asmatu zuen gure barrenak altxor ikusgarriak ezkutatzen dituen uste hori, haurtzaroko izu eta beldurrak baizik gordetzen ez dituenean.
|
|
2021
|
|
|
Horrez gain, ideia aurrerakoi eta ezkertiarren defentsan jardun zuen bizitza osoan.
|
Haren
eleberri nagusiak film oso ezagunen oinarri ere izan ziren, hala nola Denboraren makina (1895), Moreau doktorearen uhartea (1896), Gizon ikusezina (1897; 1997an euskaratua), Munduen gerra (1898).
|