|
2001
|
|
|
Bi kultura
|
horien
nahastea Finlandia osoan nabari daiteke: bi hizkuntza, bi erlijio ofizial eta eta minoria etnikoak planetaren muturrean.
|
|
|
OFF Maiz ikusten dira ertzetan sauna duten txabolak, izan ere Finlandian 200.000 aintzira daude.
|
Horietako
bat Suur Saimaa aintzira da, Europako handienetan laugarrena, baina gehienak txikiak dira. Aintziretan samiek izokinak harrapatzen dituzte, baita amuarrainak, karpak eta lutxoak ere:
|
|
2002
|
|
|
Hiria suntsitu zuten sute ugarie tako batean, Erdi Aroko egituraren zati bat galdu zuen. Orduan, jatorrizkoen ordez, osagarri berriak eraiki behar izan zituzten,
|
horien artean
gaur egungo koru gotikoa.
|
|
|
Bost harri bertikal dituen errituzko asentamendu batean kokatuta dago. Harri
|
horietako
bat, Andre Mariaren orratza deitua, elizaren hormetaraino dator, baina ukitu gabe. Bertako kondaira baten arabera, orratzak eliza ukitzen duenean Azken Epaiketaren Eguna iritsiko da, eta, beraz, garai batean, San Olaveko fraideak, mundua salbatzearren, tenpluaren hormak limatzen aritzen ziren noizean behin.
|
|
|
Stavkirker eliza hauetako askoren portiko edo atariak, antzinako musika tresnen apaindura tailatuekin edertzen zituzten. Beraz, artelan eder
|
horiek
erakusten dute Bergeneko merkatari saiatuek kulturari ere ez ziotela muzin egiten.
|
|
|
Gaur egun, nazioarteko dendariek eskaintza zabala egiten diete norvegiarrei eta turistei: itsaskiak, ketuak, sardinzarrak, izokinak, arrain lehortu eta aldez aurretik prestatutako jakiak â??
|
horien artean
, arrain budina eta era guztietako kontserbak.
|
|
|
Norvegiarrek izugarri maite dituzte gastronomia eta kultura. Baina,
|
horien gainetik
, atxikimendu berezia diote naturari., Gorabehera klimatikoen eragina ikusita, norvegiarrak berak eta atzerritik etorritako turistak harri eta zur gelditzen dira fiordoen paisaia izugarriaren aurrean. Batez ere, ulertzen dutenean zenbaterainoko den ezinezkoa gizakiak naturaren indarren aurka borrokatzea.
|
|
2004
|
|
|
Sabai amaigabeak, balatondo zurezko zutabeekin, xake itxurako marmolezko zoruak, logela handi eta zabalak... Nancyk dioenez, horrelako etxe batean bizitzea pribilegioa da, eta berak ez omen luke aldatuko, ezta azkenaldian hiriaren kanpoaldean eraikitzen ari diren apartamendu moderno
|
horietako
batengatik ere. Gainera, hantxe gordetzen ditu senarraren oroitzapenak:
|
|
|
Puerto Ricoko gizartea hiru kultura
|
horien
nahasketek moldatu dute, eta, beraz, hiru kultura horien aztarnak nabari dira eguneroko bizitzaren alderdi ugaritan. Leku askok garai bateko izen tainoak dituzte oraindik ere; erlijio katolikoa eta hizkuntza espainiarrek utziriko ondareak dira; eta, Puerto Ricoko musika eta gastronomia, berriz, eragin afrikarrez zipriztindurik daude.
|
|
|
Puerto Ricoko gizartea hiru kultura horien nahasketek moldatu dute, eta, beraz, hiru kultura
|
horien
aztarnak nabari dira eguneroko bizitzaren alderdi ugaritan. Leku askok garai bateko izen tainoak dituzte oraindik ere; erlijio katolikoa eta hizkuntza espainiarrek utziriko ondareak dira; eta, Puerto Ricoko musika eta gastronomia, berriz, eragin afrikarrez zipriztindurik daude.
|
|
|
Hainbeste euri egiten duenez, makina bat ur jauzi ikusgarri daude. Cocako ur jauzia da
|
horietako
bat, baina beste hamaika daude ezkutaturik 11.000 hektareako oihan sarrian.
|
|
|
Ongi adierazitako bidezidor sare batek zeharkatzen du oihana. Bide
|
horiei esker
, ibilaldi politak egin nahi dituena aise eta lasai ibil daiteke oihanean, galtzeko beldurrik gabe... Eta, gainera, Yunquen bizi diren 68 hegazti motak eta 240 zuhaitz motak lagun dituela.
|
|
|
Manuelek sekretu bat kontatu digu: urte askoan rona gordetzen duten upela
|
horiek
aurretik ardoa gordetzeko erabiliak dira; hala, ronak zapore berezia hartzen du, brandi frantsesaren antz handia duen zaporea. Gainerako destilategietan, ordea, whiskia gordetzeko erabilitako upeletan sartzen dute rona.
|
|
|
Inguruaren edertasuna ezaugarri erakargarria izan da, herrialdeko luxuzko hotelen mesederako. El Conquistador hotela da
|
horietako
bat: oporleku moderno bat da, eta bezeroei beraientzat soilik izango den paradisuko uharte batez gozatzeko aukera eskaintzen die.
|
|
|
Han geratu ohi ziren Espainiako ontzien zain, sotoetako urrea eskuratzeko erasoa prestatzen.... Uharte
|
horietatik
, garbi garbi ikusten da, noizean behin, Ozeano Atlantikoaren eta Karibe Itsasoaren arteko itsas muga, ozeanoko urdin bizia bat batean akuamarina orlegi bihurtzen den gunea.
|
|
|
Mehatxari eta harro, egitura militar espainiarrak galeoi zerrenda luzea du bere oroimenean gordea, bere kanoien bete beteko tiroetatik ihes egiterik izan ez zutenena, hain zuzen. Francis Drake pirata beldurgarriaren itsasontzia izan zen
|
horietako
bat. Izan ere, 1595ean, indarrez egin zuen bidea badian barrena, gotorlekuan bildurik zegoen urre eta zilar altxor handia eskuratzeko asmoz.
|
|
|
Pirata mitiko hark baino interes politiko eta militar handiagoak buruan, Holandako, Frantziako eta Ingalaterrako itsasontziek ere jo zioten erronka gotorlekuari mendeetan barrena; izan ere, Puerto Rico uhartearen kontrola eskuratuz gero, gainerako kolonia espainiarren ateak irekitzeko giltza ere lortuko zuten. Espainiako koroari ondasun neurrigabeak eskaintzen zizkioten herrialdeetako giltza
|
horien artean
, Mexikokoa eta Perukoa, esaterako. Felipe II.ak berak â?. Indietako giltzaâ?
|
|
|
Gotorleku militarra Espainiako ingeniari ugariren ahaleginen gailurra izan zen. Atlantikoaren beste aldetik zetozen aginduei jarraituz, ingeniari
|
horiek
sekula espainiarrek Amerikan eraikitako gotorlekurik handiena zutitu zuten.
|
|
|
UNESCOk gizon emakume guztien ondare izendatu zituen bi gotorleku
|
horiek
, eta gaur egun, ehunka turistak ikustaldiak egiten dituzte, egunero egunero, bertako ziega, kuartel, atezaindegi eta biltegietara. Haatik, 100 urte pasatxo baino ez dira igaro espainiar soldaduak tropikoko eguzkipean bateria eta gotorleku haietan zaintzan egoten zirenetik.
|
|
2006
|
|
|
Zeroover ean, arrain azokan alegia, itsasotik iritsi berri diren meroak eta barrakudak txikitu eta garbitzen dituzte,
|
horien truke
arubatar florin batzuk ordainduko dituenaren zain.
|
|
|
Etxebizitza txikiak lursailen barnean eraikitzen zituzten. Lursail
|
horiei
, â?, cunucuâ, esaten zieten.
|
|
|
Baina... zergatik ez? Egun batzuetan luxuan igeri egitea bizitzan behin behintzat egin beharreko erokeria
|
horietako
bat izan daiteke.
|
|
|
Zuhaitz horren zura erabiltzen zuten, bere adarrak indartsuak ez ezik, zuzen zuzenak ere badirelako.
|
Horiek
erabiltzen zituzten, beraz, etxeak eraikitzeko, makilak egiteko.
|
|
|
Gaur egun, 100.000 lagun bizi dira uhartean... 100.000 arubatar
|
horiek
holandar pasaportea dute; izan ere, Aruba Holandako Erreinuari dagokio, Holandak 1636an uhartea kolonizatu zuenetik.
|
|
|
Orduan, itsasoa gotorlekuaren ateraino bertaraino iristen zen. Egun,
|
horiek
dira Oranjestaden zutik dirauten eraikinik zaharrenak. 1796 urtekoak, zehatz mehatz.
|
|
|
Malta uharteak baino hamar aldiz gutxiago. 20.000 lagun
|
horietatik
6.000 uharteko hiri nagusian bizi dira: Victorian.
|
|
|
Itsaslabarretan dauden haitzuloetako batean sartu da txalupa. Antzina, haitzulo
|
horiek
piraten ezkutaleku ziren. Bertan egoten ziren zain, urrez betetako itsasontziren bat noiz agertuko.
|
|
|
XIX. mendean aztarnategi hau aztertu zutenean, arkeologoek ezin izan zuten zehaztu nola garraiatu ziren 6 metro garaiko harritzar
|
horiek
. Elezahar batek dioenez, ostera, Sansuna emakume erraldoiak eraman zituen buru gainean, Taâ?. Cenc muinotik.
|
|
|
Segurtasun uhalak, hanka ortopedikoak, ama birjinari margotutako koadroak... Antza, XIX. mendean dagoeneko sendakuntza miragarriak egin zituen, eta ordukoak dira opari
|
horietako
asko.
|
|
|
Kanpaina horren adibideetako bat da, hain zuzen, bizitoki museoa jendeari ireki izana. Sunta bera arduratu da etxea hornitzeaz, baita Frencek jaso zituen opari guztiak kontu handiz arasa
|
horietan
jartzeaz ere.
|
|
|
Ubideetan barrena doan ura iturburu naturaletatik zein urtegi artifizialetatik dator. Ubide
|
horiek
badute egiteko bat: uharteko goi lurretako ura hegoaldeko baratzeetara, terrazetara eta laboretara banatzea.
|
|
|
Herrixka liluragarria da... argazki turistikoetan ateratzen den
|
horietakoa
. Portu ñimiñoan ontziak dantzan; alde zaharrean etxe txikiak pilaturik.
|
|
|
Palheiro. Halaxe esaten diete etxebizitza bitxi
|
horiei
, iparraldeko paisaiako zati diren etxetxoei. Panpin etxe txikiak dirudite.
|
|
|
Dirua, urrea, aberastasunak... horixe bilatzen zuten XVI. mendean etengabe Madeirari eraso zioten Turkiako eta Frantziako piratek. Sao Tiago gotorlekua eraiki zuten, eraso
|
horiei
aurre egiteko.
|
|
2008
|
|
|
Eta Opari gisaz, bi gizon
|
horiek
kantu ttiki bat bota didate. Entzun.
|
|
|
Zubi estaliak, ibaiak, turista batzuk galduak... Osagai
|
horiek
egiten dute Dutch Countri ren nortasuna, eta noski, amishek, hemengo biztanle famatuek. Baina momentuz ez ditut ikusten.
|
|
2010
|
|
|
Estatua eder
|
horiek
gogoa ematen didate nire ikerkuntza jarraitzeko hemengo altxorretan.
|
|
|
Juliak azaltzen dit, Linz Europako kultur hiriburu bihurtu zenean, 2009an, hamaka
|
horiek
eraiki zituztela.
|
|
|
Eta bai, sukaldearen sekretuak gorde egin behar dira.
|
Horiekin
ezin da jolastu.
|
|
2011
|
|
|
Baina inkez gain Ekuadorren beste hainbat herri bizi izan ziren. Herri
|
horietako
baten izena Yumbo da.
|
|
|
Machanilla, Bahia, Napo, Puruha eta Cañariak dira beste kultura garrantzitsuetako batzuk. â? ¦ Begira ezazue zein dotoreak diren garai
|
horietako
eskulturak, Ez dira izugarriak?
|
|
|
Ikusten dituzuen llama
|
horiek
piramide horren goialdean daude belarra jaten, baina ez dute llama guztiek piramide hori kasualitatez aukeratu. Badirudi energia berezia duela, Ez al da xelebrea?
|