|
2001
|
|
|
Lan honen emaitzetan ikusten den bezala, testuinguru objektiboak eta testuinguru horrekiko jarrerak, hautemateak, usteak eta gehienbat identitateak eragina duteeuskararen erabileran. Areago joanez, euskaraz egiteko gai direnen artean, aldagisoziodemografiko eta soziolinguistikoek, edo testuinguruak aldagai psikosozialekbaino eragin gehiago dute, pertsona
|
horien
euskararen erabilera azaltzeko lortu deneredu psikosoziolinguistikoak adierazten duen bezala. Azken emaitza hori bat dator orain arte euskarari buruz egin diren ikerketa gehienetan lortutako emaitzekin.
|
|
2010
|
|
|
3.1. euskararen egoeraz eta gazte euskaldunez hizkuntzaren egoera eta hiztunen bizipenak uztartzeak, hau da, euskararen bilakaeraren azalpen makro kuantitatiboa deskribapen mikro kualitatiboaz osatzeak sakontasuna eman dio azken 20 urteotako nafarroako euskararen bilakaeraren azterketari. arakatu ditugun gazteen euskararekiko bizipenak koherenteak dira hiztunek izan dituzten hizkuntza ingurune eta esperientziekin. nafarroako euskararen egoera continuum moduan agertzen da, bai datu demolinguistikoetan bai hiztunen bizipenetan. Familia gizarte gune funtsezkoari erreparatuta, ikus dezakegu familia euskaldunbeteak (belaunaldi guztietan kide euskaldunez osatuak), oro har, Mendialde euskaldunean daudela. ingurune oso euskaldunak ohi dituzte eta haurren hizkuntza sozializaziorako baldintza egoki eta lagungarriak. gazte
|
horien
euskararen erabilerak gora egin du azken urteotan. baina gazte euskaldunen erdia baino gutxiagok baizik ez du hizkuntza inguruabar aldeko horietan hazteko aukera izan. herri oso euskaldunetatik at, euskararen galeraberreskurapen prozesu historikoa gertatu den herrietan familia ez da hizkuntza gune homogeneoa izaten eta heterogeneotasuna belaunaldi berean (gurasoak, adibidez) edota belaunaldien ar... familia euskaldun ez osoak (guraso bat bakarra euskalduna dutenak, kasu) eta familia euskaldunberrituak (kide euskaldunak azken belaunaldian baizik ez dituztenak). eremu erdaldun (du) etako gazte euskaldun gehienek aurreko familia heterogeneo tipologia bietariko bat izan dute. hori horrela, euskara nekez izan da familiakoen arteko erabilera hizkuntza nagusia, hainbatetan ohikoa izan bada ere. gainera, ingurune erdaldunetan bizi dira eta horrek eraginda, adin berekoen artean erdara izan da komunikaziorako gizarte araua. hala bada, familiak eta auzo edo gizarte ingurune hurbilak (eskola barne) batera jokatzen dute haurren hizkuntza sozializazioan. batera, baina ez indar beraz. haurtzaroaz geroztik ingurunea gailentzen zaio etxekoari, gazteak egiten dituen hautuak direla medio. euskararen erabilera soziala handia denean, ingurune euskaldunaren eragina familia bidezko transmisioaren hutsunea berdintzera iritsi daiteke eta, eskola lagun, haurren euskarazko sozializazioa ahalbidetu. inguru erdaldunetan aldiz, haurren euskararekiko bizipenak eskolari lotuta egon dira eta etxeko erabilerak ―euskarak etxeko harremanetan lekua izan duen kasuetan― ezin izan ohi du haur gaztetxoen adinkideekiko erabilera, erdaraz ezarria, euskarara erakarri. hori gertatu ezean, gazteen ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen arroilak urratzen segituko du. ondorioa garbi dago:
|
|
|
euskaraz egiteko ohitura falta dute, egitea kostatzen zaie, hizkuntza gaitasunari eusteko zailtasunak dituzte eta euskara galtzeari beldur diote. ikusi dugun bezala, Mendialdea —eremu euskalduna— ez da euskararako eremu homogeneoa. herri euskaldunak daude, familia euskaldunbeteak eta haurtzaroan etxe auzoko giro euskaldun petoa izan duten gazteak. baina familia euskaldun ez osoak ere badira, bertikalki —belaunez belaun— euskararen eten jarraipenaren haustura loturak izan dituztenak eta horizontalki —belaunaldi berekoen artean— euskara dakitenak eta ez dakitenak dituztenak (bikotekideen artean, adibidez). eremu euskaldunean aspaldian erdaldundutako herriak ere badira oraindik beren inguruan eragin erdalduntzailea dutenak (elizondo adibidez). oro har, azken 20 urteotan euskararen egoerak hobera egin du, belaunaldi gazteak aurrekoa hobetu du eta horretan familia ez ezik, ingurunea ere (eskola bereziki) funtsezko eragingarriak izan dira. gure gazteak bezalaxe, ipar mendebaldeko 25 urtetik beherakoen gehien gehienak euskaldunak ditugu (leitzaran urumealdean, Malerrekan eta bortzirietan batik bat, ia %100) eta euskaraz egin dituzte ikasketa maila akademiko oinarrizkoak. 1 atalean aipatu bezala, kale neurketek eta inkesta soziolinguistikoek Mendialdeko gazte
|
horien
euskararen erabilera positiboki nabarmendu dute, gazte anitzek adinkideekiko harremanak euskaraz eratu baitituzte. euskal gazteen hizkuntza erabilerari eragiten dioten faktoreen gaineko ikerketa batek (Soziolinguistika klusterra et al. 2009) iradoki duenez, faktore horien arteko elkarreragina konplexua bada ere (maila indibidualean, mikrosozialean eta makrosozialean), agerikoa da haurtzaroko hizk... Faktore horiek guztiak, hein handi batean, txikitako hizkuntza sozializazioari lotuta daude. alde horretatik, Mendialde euskalduneko gazteek izan dituzte euskarazko sozializaziorako baldintzarik hoberenak eta, antza, horri esker dira egun euskal hiztun aktiboagoak. hizkuntza egoera pribilegiatua da gazte haiena. pribilegiatua diot nafar euskaldun gehienak ez baitira halako giro euskaldunean bizi. baina egoera on hori ahul bezain hauskorra da.
|
|
2011
|
|
|
Lan honetan musikaren gaiari heldu diot, hau gazte nerabeen aisialdiko praktika kulturalik inportanteenetakoa baita eta, ondorioz,
|
horien
euskararen erabileran nabarmen eragin dezakeen faktorea dela uste dudalako. Mart� nez de Lunak gizartearen maila makroa deitzen duen dimentsioan ibiliko gara, beraz.
|
|
|
Bietan antzeko gaiei buruzko informazioa jasotzen ahalegindu naiz: ...kabideak oro har, eta, batik bat, musikaren inguruan euskaraz egiten diren irratien gaineko iritziak; irratia entzuten duten ala ez; entzuten ez badute zergatik ez; zein publikori zuzenduta dagoen; ematen duten musika mota; zein trataera ematen dioten komunikabideek eusLan honetan musikaren gaiari heldu diot, hau gazte nerabeen aisialdiko praktika kulturalik inportanteenetakoa baita eta, ondorioz,
|
horien
euskararen erabileran nabarmen eragin dezakeen faktorea dela uste dudalako.
|
|
2017
|
|
|
Azkenik, hizkuntzahorren erabilera ere aztergai izan da. Beraz, ikasleek euskararen egoerarekiko dituzten pertzepzioak, horiek hizkuntza gutxituarekiko dituzten jarrerak eta
|
horien
euskararen erabilera, izan dira ikergaiak.
|
|
2022
|
|
|
Lehenago, galdetegi kuantitatibo baten bidez, ikusi dugu gazte batzuek besteek baino euskara gehiago erabiltzen zutela eta jarrera aldekoagoak zeuzkatela; profil horri proaktibo deitu diogu, Amorrortuk eta bestek (2017) egin bezala. Hain zuzen ere, lan honetan gazte
|
horien
euskara erabilera eta muda linguistikoak aztertuz, lehen hurbilketa bat aurkeztuko da; izan ere, lan hau euskara gaitasuna eta jarrerak ere ikertu diren ikerketa handiago baten parte da. Gainera, aipatutako profila sakonago aztertzeaz gain, aurrera begira, galdetegien bidez identifikatutako gainerako profilak ere ikertzea da asmoa.
|
|
2023
|
|
|
Zumaiako haurren artean txikienak dira euskaraz gehien egiten dutenak, azken urteetako ikerketa gehienek rakusten duten bezala; baina ezin da esan haur
|
horien
euskararen erabilera modu linealean jaisten denik haurrak hazi ahala: HH5ekoek egiten dute gehien euskaraz, baina LH4ko haurrak baino nabarmen gehiago egiten dute Zumaiako LH6ko haur handiagoek.
|
|
|
Desberdintasun horien artean dago ikerketaren emaitza harrigarriena. Izan ere, Zumaiako haurren artean txikienak dira euskaraz gehien egiten dutenak, azken urteetako ikerketa gehienek erakusten duten bezala; baina ezin da esan haur
|
horien
euskararen erabilera modu linealean jaisten denik haurrak hazi ahala: espero izatekoa zen bezala, HH5ekoek egiten dute gehien euskaraz eta LH4ekoek haiek baino gutxiago; baina LH6koek tarteko erabilera egiten dute.
|