|
2008
|
|
|
Maiseaturiko arazo
|
horrek
itzulpenetan informazio gehiegi ematearen arriskua erakusten du, eta hori, tokian tokiko hizkuntzaren ezaugarrien arabera, batzuetan noraezeko kontua izaten den arren, testuinguru batzuetan kezkagarria da, eta ahal bezainbat, baztertzeko zerbait. Izan ere, latinetiko hizkuntza gehienetan adjektiboak eta partizipioak izenekin genero eta numeroan nahitaez komunztaturik egoten dira, eta, hortaz, kategoria gra matikal horietako hitzak erabiltzen ditugunean, ezinbestekoa da horiek ere nabarmentzea.
|
|
2012
|
|
|
Teoria modernoek a priorizko egiatzat jo izan duten, jakintza?, beraz, ez da itzulpenean baizik gauzatuko: teoria postmodernoen arabera, itzulpenak ez du jatorrizkoan gordetzen den jakintza, transmititzen?; aitzitik, jakintza
|
hori
itzulpenean, sortzen, da, irekita dagoen testu bati itzultzaileak ematen dion interpretazioaren arabera.
|
|
|
Harrezkeroko zibilizazio gehienetan hizkuntza bat baino gehiago elkarrekin bizi izan zirela dirudi, eta itzulpena, beraz, derrigorrezkoa zela zibilizazio haietako biztanle elebidun edo eleaniztunen arteko komunikaziorako. Mendebaldeko kulturaren oinarri izan diren literatura grekoan eta hebrearrean ere aski nabarmena da Ekialde Hurbileko eta Egiptoko kulturen eragina, eta uste izatekoa da, beraz, eragin
|
hori
itzulpenaren bitartekotzaz gauzatu zela (Mendiguren 1992: 30).
|
|
|
Kapitulu honetako lehen atalean ikusi ahal izan dugunez, Zizeronengandik XX. mendera arte itzulpen literalaren eta librearen arteko eztabaida antzura mugatu da itzulpenaren teorizazioaren zatirik handiena. Epealdi
|
horretan
itzulpenaren inguruko tratatu gutxi batzuk argitaratu ziren arren, itzultzaileek beren itzulpenen hitzaurreetan aurkezten zituzten arrazoi edo justifikazioetan biltzen ziren oro har itzulpenaren inguruko hausnarketa bakarrak, eta, gehienetan, ez zen kontuan hartzen aurreko itzultzaileek esandakoa.
|
|
|
poema euskaratu izana, bide ematen baitzion bere bizitzan behin eta berriz deitoratu izan zuen euskal abertzaleen moraltasun kristau eta itxia salatzeko eta aldi berean paganotasun berri bat aldarrikatzeko. Poema
|
horren
itzulpena argitaratu zuenerako, ordea, itzulita zituen jadanik Nietzscheren Also sprach Zarathustra liburuaren hainbat atal, lagunei idatzitako eskutitzetan aipatzen duenez. Itzulpen horiek, baina, argitaratu gabe geratu ziren, euskal aldizkariek ez zituztelako argitaratu nahi izan.
|
|
|
Margarita Nafarroakoak, Leizarragari Biblia euskaratzeko eskatu zion Joana Albretekoaren amak, Heptameron izeneko liburu bat idatzi zuen, frantsesez, XVI. mendean. Boccaccioren Dekameronean inspiratuta idatzi zuela dirudi (obra
|
horren
itzulpena aurkezten du, hain zuzen, Arestik edo. Bela penitentialeak, sarrera gisako poema honen ondoren), haren egiturari jarraituz:
|
|
|
Sarrionandiak itzulpengintzaz esplizituki diharduen beste leku bat Hasier Etxeberriak egindako elkarrizketa genuke. 2002ko liburuan biltzen den elkarrizketa
|
horretan
itzulpenaren inguruko alderdi praktikoagoak aipatzen diren arren, beharrezkoa iruditu zaigu iritzi horiek hemen tartekatzea, Sarrionandiak euskal itzulpenaren behar eta arriskuez zer pentsatzen duen ikusteko egokiak izan daitezkeelakoan.
|
|
|
67). Beste kasu batzuetan, testuak nondik itzulidituen esplizituki esaten ez badu ere, iturriren bat aipatzen du autoreari buruzko informazioa nondik hartu duen adierazteko, eta pentsatzekoa da, halakoetan, liburu
|
horretako
itzulpenetatik euskaratu dituela testuak. Esatebaterako, Hezurrezko xirulak liburuan sartu dituen lau greziar autoreen kasuan, Sarrionandiak ez du esaten haien testuak zein hizkuntzatatik itzulidituen, baina, Agathias Eskolastikoa aurkeztean, Marguerite Yourcenaridazle frantsesaren La Couronne et la lyre liburutik hartutako aipu bat tartekatzen du.
|
|
|
Ez dakigu nondik itzuli zuen Sarrionandiak. Clara Janések egina du poema
|
horren
itzulpena(. Tras muchos años en casa de mamá?) Dolor liburuan, baina lehen argitalpena 1986koa izanik, ezinezkoa da Sarrionandiaren zubi testua izatea, Holanen itzulpenak 1985eko Izkiriaturiken argitaratu baitzituen. Baliteke Josef Forbelsky ren itzulpenaz baliatu izatea poema hori itzultzeko, baina oraindik ez dugu lortu liburu hori kontsultatzea (Holan 1970).
|
|
|
–The First Anniversary An Anatomy of the World? poema luzearen zatia da Sarrionandiak eskaintzen diguna, eta zati
|
horri
itzulpenaren lehen hitzak jarri dizkio izenburutzat: –Filosofia berria?. 169
|
|
|
Sarrionandiak bi urte geroago argitaratu zuen poema
|
horren
itzulpen osoa, Izkiriaturiken. Poema irakurriz gero, erraz antzematen da aurreko pasartearekiko lotura:
|
|
|
itzultzailearen zeregina, haien arabera, jatorrizko testuan gordetzen zen funts edo mamia bere azaletik askatu eta beste hizkuntza batera itzultzea zen; itzulpenean, ordea, jatorrizkoak beti galtzen zuen zerbait, jadanik errealitatearen erreprodukzio desitxuratua zen testu originala beste hizkuntza batera itzultzean perfektutasunetik gero eta gehiago urruntzen zela pentsatzen baitzen. Pentsaera
|
hori
itzulpenaren epistemologia modernoan txertatzen da bete betean. Sarrionandiaren ideiak, aldiz, guztiz kontrajartzen zaizkio literatura eta itzulpengintza ulertzeko modu tradizional horri, eta askoz hobeto uztartzen dira itzulpenaren epistemologia postmodernoaren ideiekin.
|
|
2023
|
|
|
Boccaceciok9 idatzi zuen Decameron10 irakurria zuen Margaritak, eta goiargi izan zen. Antoine Le Maçon lagunari
|
horren
itzulpena egitea eskatua zion, eta itzulpenak aurrera egiten zuen horretan bere narrazioak hasi zituen. Aurretik zalantzarik gabe idazten aritu zen, baina 1542tik goiti proiektua martxan ematea erabaki zuen eta 1546an aitzinsolasa idatzi zuen.
|