2012
|
|
Eliza Katolikoa zen lehenaren defendatzaile sutsuena, haren kezka nagusia Bibliaren esanahi, egokia? bere
|
horretan
itzultzea baitzen; onartutako interpretaziotik urruntzen zen itzulpen oro heretikotzat jo eta debekatu egiten zuen. Muturreko adibide gisa Étienne Dolet frantziar humanistaren kasua aipa genezake.
|
|
Transferentzia horretan, itzultzailea bitartekari hutsa da, izaki neutroa, sorburu testuaren edukia aldatu nahiz manipulatzeko eskubiderik ez duena, eta bere egitekoa jatorrizkoaren, benetako? zentzua bere
|
horretan
itzultzea da. Egitekoa zaila den arren, arrazoiaren eta metodologia egokiaren bidez posible da sorburu testuan idatzitakoa, dezifratzea?
|
|
Lehenengoa elementu narratiboen berreskurapenak ezaugarrituko luke; izan ere, pintura eta arkitektura modernoek beren buruak beste diziplina kulturaletatik, eremu literariotik batez ere? bereiztearren, narratiba orori uko egin zioten, pinturarenak eta artearenak soilik ziren elementu formaletara mugatuz eta purutasun burujabe batera hurbilduz.15 Arte postmodernoa, beraz, arte modernoak ukatutako narratiba piktoriko
|
horretara
itzultzen da, historiaren eta arte herrikoiaren osagaiak berriro ere bere egin arte. Literatura postmodernoak, aldiz, alderantzizko joera erakutsi du maiz, alegia, estetika autonomo baten bilaketa, formalismo hutserako hurbilketa eta genero narratiboa literatura modernoak ezarritako parametro zurrunetatik askatzeko eta bestelako generoekiko mugak hausteko nahia.
|
|
Esanguratsuak dira oso Ibinagabeitiak artikulu
|
horretan
itzultzearen zailtasunei buruz esandakoak, itzulpengintzaren diskurtso modernoarekin bete betean bat: Ibinagabeitiak dioenez, itzultzaileak lan gogor eta garratza izan ohi du esku artean,, traduttore, tradittore?
|
|
Interesgarria da, dena den, Orixe poema
|
hori
itzultzera bultzatu zuten arrazoiak aztertzea. Lehenago aipatu dugunez, Mistralek, euskararen antzeko egoeran zegoen hizkuntza gutxitu batean idatzitako literaturagatik, Nobel saria eskuratua zuen, eta horrek hizkuntza modernoen mailara jasoa zuen proventzera.
|
|
Lehen euskal itzultzailearen hizkuntza biblikoa parodiatu nahi horretan, argi ikusten da Mirandek obra
|
hori
itzultzean zuen asmo nagusia: moral kristauaren guztiz kontrako ideologia proposatu, hain zuzen lehenengo euskal itzultzaile handiak erabili zuen idazkera erabilita, biblia berri bat proposatuko balu bezala, Leizarraga aitzindari izan zen legez bera ere aitzindari izanez.
|
|
138 Gorago aipatu dugun bezala, dena den, badirudi Sarrionandiak ez zituela poema horiek bertsio aleman
|
horretatik
itzuli, haren gaztelaniazko itzulpenetik baizik.
|
|
Lukrezioren De rerum natura poemako laugarren liburuan hexametro segidak ez du inolako banaketarik; gaztelaniazko aipatu antologian, aldiz, itzultzaileek bertso lerroak ematen dituzte, hasiera eta bukaera duen poema bat izango balitz bezala. Sarrionandiak ere lerro horiexek euskaratu izanak pentsarazi digu bertsio
|
horretatik
itzuli zuela poema. Arrazoi berberagatik lotu ditugu Sarrionandiaren. Kalevala?
|
|
Oso litekeena da, beraz, antologia
|
horretatik
itzuli izana Hamairu aten ematen duten Jaguiwararen ipuina. Antzeko adibideak aurki daitezke Manuel Fernández Galiano ren Antología palatinako zenbait testu greziar Sarrionandiaren itzulpenekin alderatuz gero:
|
|
Clara Janések egina du poema horren itzulpena(. Tras muchos años en casa de mamá?) Dolor liburuan, baina lehen argitalpena 1986koa izanik, ezinezkoa da Sarrionandiaren zubi testua izatea, Holanen itzulpenak 1985eko Izkiriaturiken argitaratu baitzituen. Baliteke Josef Forbelsky ren itzulpenaz baliatu izatea poema
|
hori
itzultzeko, baina oraindik ez dugu lortu liburu hori kontsultatzea (Holan 1970).
|
|
unibertsoa eta gizakia azaltzen ahalegintzen den De rerum natura poema luzetik gizakien amodioeta sexu grinei buruzko atal labur bat hautatu du Sarrionandiak Izkiriaturiken birsortzeko. Ikusi dugunez, hautaketa hori de Cuenca y Pradok eta Alvar Ezquerrak egin zuten lehenago beren Antología de la poesía latina libururako, eta Sarrionandiak antologia hartan irakurritako poema zatia bere
|
horretan
itzuli besterik ez zuen egin. Nolanahi ere, poema (zati) hori Izkiriaturiken sartuz eta beste itzulpen batzuen ondoan eskainiz, Sarrionandiak bere zentzua eman dio poemari:
|
|
Itzulpenaren epistemologia modernoan jatorrizko testuaren izaera sakratuari eman izan zaion garrantziaren adibide garbiak genituzke, esaterako, Leizarragak, Axularrek eta Haranederrek Biblia eta testu sakratuak euskaratzeko egindako ahaleginak. Nor bere erara, hirurak ahalegindu ziren Jainkoaren hitz sakratua bere
|
horretan
itzultzen,, bethi orhoitic nola Iaincoaren manu expressa den haren hitzari deus edequi eztaquion ez eratchequi? (Leizarraga 1571:
|
2021
|
|
18). Autore horien ikuspuntutik, hiztunak uste duenean aurretik adierazitakoa ez datorrela guztiz bat adierazi nahi denarekin, lehengo ideia
|
horretara
itzultzen da, baina hura bestelako hitz batzuekin adieraziz; hots, ideia birformulatuz.
|
|
Subjuntibo perpausen pareko dira hemen aztertuko ditugun osagarri jokatugabeak: Sartzeko agindu ziguten= Sar gintezen agindu ziguten; Komeni da irudioi ihes egitea= Komeni da irudioi ihes egin diezaiegun; On da denok zerbait egitea= egin dezagun; Lan gehiago egitea nahi dute gure ugazabek= egin dezagun/ dezagula; Erreguka ari zitzaizkion bazkaltzen geratzeko= gera zedila; Ahal duzun guztia egiteko eskatzen dizugu= egin dezazula; Liburu
|
hori
itzultzeko esan dit Josebak= itzul dezadala. Perpaus jokatugabeak hartzen duen atzizkiaren arabera, tzeko perpaus osagarriak eta tzea perpaus osagarriak bereiziko ditugu.
|
|
Baina Afrikaraino ere hedatu du bere misionesgoa, hiru urtez, Burundi herrian. Arte horretan Baionako hiru apezpikuk beretzat begiztatu dute, bere sekretariotzat harturik lehenak eta eliz barruko bikario orokor beste biek (Larre); Arte
|
horretan
itzuli zaie Joanes semea, Herriko Etxerat joana baitzen mobilizazioari buruzko argibide eske (M. Peruarena); Etxearen aldamenean errementeria eta arotzeria atondu zituen. Tarte horretan Basokoen herria ezagutzeko aukera eduki nuen (Zuazo).
|
2023
|
|
Eta gau honetan lurrak azkarki dardaratu da Haren gainean horrelako mina bildua Alegia erranez," Ezin nezake gehiago eraman". Baina gaur ni kontsolatzeko Hain ona den gutuna idatzi didazu Esperantza izenburuan hasten duzula Ni berriz ikustea, neurria uste dudala Nahikeria azkartzat balioko zaizula Toki
|
horretan
itzultzea, Edo ni neurririk gabe bideratu.
|
|
Guda
|
horretatik
itzultzean, Henrikek eta Margaritak gortetik urruntzea eta beren ondasunetara itzultzea erabaki zuten, Karlos V.arekin hasi zituzten elkarrizketak aitzinera eramateko asmoz. Erabaki horren aurrean, frantses erregea kezkatzen hasi zen, eta bat batean itzultzeko mezua igorri zien.
|