|
2010
|
|
|
San Frantzisko Xabierkoa han hil zela banekien. Martiri izan zen ala ez,
|
hori
ez nekien. Argi berde batzuk piztu ziren, eta beheraka egin zuen nabarmen, zulo batean amiltzen ari balitz bezala.
|
|
|
" Frantziako eta Espainiako Eskualdun guziak, jendakia bat berbera gare.
|
Hori
ez zakiten edo gogoan gutiegi zabilkaten hainitzek.
|
|
|
Kasualitatea dea telebistako joko ments horietan beti euskalduna izatea? Jean Pascal astapito hura, behatzaileek euskaldunei buruz duten klixearen indartzeko, larri eta arrunta; edo Sarako Patxi
|
hori
ez dakit zer big brother emankizunetan (hala hala ez zen hau arras talentu gabea, ene ustez). Entzuten da holakoetan konplexatu asko negarrez Euskal Herriari egin tratamenduaren deitoratzen, ohartu gabe aldebat asimilatuak izanen garelarik hau dela gure rola izanen.
|
|
|
Baina ortografiarik ere ez genuen. Ortografia batu zuen belaunaldia izan ginen,
|
horregatik
ez dakigu oraindik okerrik gabe idazten.
|
|
2011
|
|
|
Jarraiki, bada, behi esnedunari janaria nasaiki, eta, ahalaz, ordu beretan.
|
Horretarako
ez dakit nik bide bat baizik: nagusiak hurbilik atxiki diezaien begia behi bazkazaleer, edo, hobeki erran dezadan, berak bazka ditzan:
|
|
|
Orain dela gutxi entzuten nion irratian Afrikan ibilitako euskal bidaiari gazte bati berak erakutsi eta zein ongi kantatzen zuten kantu
|
hori
ez dakit zein herrialdetako haurrek nahiz militarrek (eramango zituela irratira hurrengoan, eta genituela bereizi gure txokoko beste edozeinengandik!). " Egoooak ebaaaki banizkiooon..." kantatzen dugu hemen denok, erreboltari nahiz ertzainek, mozkor nahiz abstemioek, fededun eta fedegabeek, zahar eta gazteek; kandelak piztuta eta begiak itxita, ozen edo belarrira xuxurlatuz (ez didazue sinistuko baina egia borobila da:
|
|
|
Nor?, galdegin zion Settimok.
|
Hori
ez dakit, erantzun zuen atxilotuak, benetan. Gure lana, jarraitu zuen, Erroma anabasa bihurtzea zen, bart egin dugun moduan baina, batez ere, bihar egin behar ditugu erasoak.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, gu bion arteko lotura eulien bitartez sortu da, batere harritzekoa ez den gauza uda kiskalgarri honetan murgilduta gaudelarik. Ezagun
|
horrek
ez daki euskaraz eta, beraz, nire nobela gaztelaniazko bertsioan irakurri behar izan du; berak bidalitako liburua ere gaztelaniaz dago eta ez da literaturaz baizik eta zientziaz. Egilea, Javier Sampedro, genetikan eta biologia molekularrean da doktore.
|
|
2013
|
|
|
Irudika gaitezen minoria moduan, barnera dezagun zail daukagula. Daukagula diodanean, gu
|
hori
ez dakit zehazki nola izendatu. Euskaltzaleez ari gaitezke.
|
|
2014
|
|
|
Ezin dut pentsatu Zuberoan kultur zale datekeenik norbait horri ohartu gabe. Ez dut uste Nicole Lougarotek, ikusiz gainera zer ingurumenetan dabilen,
|
hori
ez dakiela. Funtsa, eta kasik erran nezake formaren funtsa, baztertzea axola artistikoa duen batek...
|
|
|
Transmisioa katastrofea izan zen han ere, familia batzuk eta herri batzuetan ez bada. Baina
|
hori
ez genekien orduan. Eden bat zen Zuberoa, non dantza maite baitzen.
|
|
|
(Bakarrik) Hala duk eta. Fatur xikin
|
horrek
ez zakik ene aldean pasatzen zerbait kixkilkeria jali gabe. Nardarazten ere banik azkenean.
|
|
2015
|
|
|
—Tximuak ere bai?
|
Hori
ez nekien —aitortu nion.
|
|
|
Horrela mintzo dira iheslarien senideak: " gau batean etxetik eraman zuten, hor edo han egon omen zen; halako bihurgunean kamioitik eraitsi eta jipoia jaso; beste kurba horretan berarekin batera zeramatzatenak fusilatu zituzten; ez dakit nongo kartzelatik igaro omen zen; gaueroko sacatik bizirik dirau ala ez,
|
hori
ez dakigu". Zalantza eta zalantzaren mina.
|
|
|
—Bai...
|
Hori
ez dakit. Tiroketaren bat egon dela, baina ondorioez ez dakit deus.
|
|
|
Bai, memoria hitza egonen da hiztegietan kontsultagarri: ordenagailuen hainbat memoria, alegiazko memoria, esaterako, azalduko dira; baina gure ondorengoek memoria tzat zer ulertuko duten edo zeri deituko dioten memoria...
|
hori
ez dakigu. Tramankulu magikoak, estatistika biribilak, mundu zoriontsu bati buruzko ipuinak.
|
|
|
Paulino Uzkudun boxeolari euskaldunak ez zekien egunkariak ingelesez irakurtzen, eta, boxeoarekin loturiko albiste garrantzitsuren bat azaltzen baldin bazen, Tex Rickard bere managerrak laburtzen zion.
|
Horregatik
ez zekien ezer egun batean bai eta hurrengoan ere Clara Bow eta Gary Cooperen arteko amodio kontuekin erlazionatuta prentsan zetozen zurrumurruei buruz. Prentsa horiko txutxu mutxuek zabaltzen zuten notizia, iragarriz aktriza eta galaia erromantze sutsua mantentzen ari zirela bai pelikula barruan nola eguneroko bizitzan ere.
|
|
|
Bat batekotasunaren eta arriskatzearen halako epika koxkor batekin zuritzen dugu batzuetan gauzak gutxi prestatuta ibiltze hori. Baina auto konfiantza
|
hori
ez dakit ez ote den harrokeria txatxu bat, azkenean gauza batzuk ahal duzun mailaren azpitik egitera eramaten bazaitu.
|
|
2016
|
|
|
Aurreneko kontaktu hartan ez, beharbada, baina seguru okindegiari buruzko galderak ere egingo zizkiela. Noraino gogoratuko zen Juan Manuel irin eta egurrarentzako soto zaharraz,
|
hori
ez zekien, eta bere anaiak noraino hitz egiten utziko zion ere ez. Bere aita bezala, Doro gaztea ez zen batere komunikatiboa.
|
|
|
" Guardia horrek putzu hau nolakoa den jakingo balu, jakingo balu hemen jaiotako ur guztia kobazulora joaten dela eta niri oraintxe bertan tiro bat emanez gero ez litzaiokeela ezer pasako, ez litzatekeela ur honetan ez odolik eta ez bese inolako arrastorik geldituko, aitzitik, nire gorputza bera pitzaduran behera amilduko litzatekeela lur gainera berriro ez azaltzeko, seguru tira egingo lidakeela. Baina
|
hori
ez dakienez, eroegia iruditzen zaio ideia".
|
|
|
Ez da arras ezaguna agitzen den lan lexikografikoa, nahiz eta, urteari begira, interesen bat baduela pentsa daitekeen. Latasa
|
horrezaz
ez dakigu deus; abizena nafar batena dateke, horretarako aukera ez da txikia bederik ere. Horrek azalduko luke, apika, bere albumak pairatzen duen ezezagutza eta ahaztura.
|
|
2017
|
|
|
" Beitu Miguel, esan dizut eginen dudala, bai, baina ezin dizut esan egingo du, eta, hain zuzen ere, hotz horregatik saiatu behar du berak berriz, saiatu eta saiatu, gaomenajerako seguru egonen denik.
|
Hori
ez dakit. Lana dute halako gauzek." Tonua apur bat bajatu rrantzitsua delako larruak ongi lotzea, eta, azken batean, horregatik dabilelako bera soka behar dut oraingoan.
|
|
|
Minak bitartean, Valle de Santiagotik irtenda, iparralderako bidean sigi sagan jarraitu zuen Pueblo Nuevo zeharkatuta. Guanajuatotik gero eta hurbilago zeuden insurjenteak, errealistek une
|
horretan
ez zekiten Mina non zegoen eta zer egin nahi zuen. Ibilaldi horretan Minak topatu zituen errealisten gudarostetik desertatu zuten ofizial bat, sarjentu bat eta bi soldadu.
|
|
2018
|
|
|
Garai hartatik honat bederen, teorian erdigune horrek hizkuntza eragina ukan duela proposatu genuke, hirian euskararen garrantzia ahultzen hasi zen arte, bederen. Nolanahi ere den, Iruñea ez da hain hiri handia izan, hizkuntza aldetik esleitzen diogun balizko eragin
|
hori
ez dakigu xuxen zenbaterainokoa izan zen; erregearen gortea Erriberrin bizi izan zen usu, ez Iruñean. Demografiaz denaz bezainbatean, nafar gehienak ibarretan bizi ziren, ez hiriburuan; esate batera, XVI. mendean 2.000 biztanle inguru zituen Iruñeak, XVIII. mendearen hasieran 8.000 eta 1783an 15.000 Madozen arabera 1848an 15.745 biztanle zeuden bertan.
|
|
|
820 urte ingururako Iruñeko buruzagietako bat zela Rodako Kodizeko genealogiek iradokitzen dute. Baina noiztik kontsidera dezakegun Iruñeko lehen erregea, errege titulua erabili baldin bazuen,
|
hori
ez dakigu.
|
|
|
Ez genuen besteren beharrik!
|
Hori
ez nekien nik.
|
|
2019
|
|
|
Zazpi eta erdietan joan, eta zerrenda pasarako etorri. Zenbat egunetan joan dugun,
|
hori
ez dakit. Miraria litzateke basurdea aurreneko egunean azaltzea.
|
|
2021
|
|
|
(Zuen mutiko
|
horrek
ez zakik isilago egoten?)
|
|
2022
|
|
|
Beharbada, gu ere kolonoak izan garelako. Auzi
|
horren inguruan
ez dakit asko, dakidana da" euskaldunok ez garela gure burua gobernatzeko gauza".
|