|
2002
|
|
|
Zeru horiek (Erein, 1995) ere pertsonaia baten inguruan egituratutako eleberria da. Pertsonaia
|
hori
emakumezko preso ohi birgizarteratua izateak ezker abertzaleko sektore erradikalen aldetik kritika ekarri zion Euskadin. 1996ko udaberrian kaleratu zen espainierazko bertsioa, eta 20.000 aleko lehen edizioa segituan agortu zen.
|
|
2006
|
|
|
Antropologoaren arrazonamendutik zintzilik geratu naiz: zer kastrazio klase ote zen kinka
|
horretan
emakumezkooi zegokiguna. Dakidana da isilik egotearekin edo, ezer esatekotan amen esatearekin, liskar askotatik libratu izan garela.
|
|
|
Esentzialista eta naturalizatzailea. Sarreran esan dugun moduan, emakumeek umeekin duten lotura eta ardura berezi
|
hori
emakumezkoen biologianerrotzen da, umeak erditzeko ahalmen fisiologikoan, amatasun biologikoa etasoziala erabat nahastuz, ondorengo ataletan sakonduko dugun moduan.
|
|
2007
|
|
|
efectos sociales y económica' azterlanetik ondorioztatzen da. Azterlan horren arabera, 65 urteko gizonezkoetan bizi itxaropena 16 urtetik gorakoa da, eta, beraz, batez beste 81 urtera luzatzen da bizitza; adin
|
horretako
emakumezkoetan, berriz, bizi itxaropena bi hamarkada baino luzeagoa da. Iragarpenek diotenez, populazioaren segmentu hori interes kulturalagatik eta plazeragatik bidaiatuko du.
|
|
2008
|
|
|
Sexuen arabera, emakumeen %80, 4k posta elektronikoa erabiltzen dute; gizonezkoekin duten aldea ehuneko 2,1 puntukoa da, gizonezkoen alde. Gizonezkoen %62, 2k komunikabideak bisitatzen dituzte, eta
|
horretan
emakumezkoekin duten aldea ehuneko 9,4 puntukoa da, gizonezkoen alde.
|
|
|
Kartel horiek akziozko pelikula baten edukia besterik ez dutela adierazten pentsatuko dute ikusle gehienek baina iragarki
|
horretan
emakumezko aktore glamurdun bat agertzea eta armen irudiak nahiz mezu gogor bat agertzea, armen eta indarkeriaren aldeko mezu edo apologia bezala ere uler daiteke esan du ASAk ohar batean.
|
|
2010
|
|
|
Azkenik, pontifex eta Pontifex Maximus deiturak gaizki erabilita daude. Bestalde, izen guztiz ezohiko batzuk agertzen dira maiz aipatuak, esaterako Necio, Demi edo Riamo, eta aipatutako Deidre,, nahiz eta izen
|
hori
emakumezko antroponimo gisa XX. mendean zabaldu zen?.
|
|
|
! Vaya rapidez!
|
Horretan
emakumezkoak baino azkarragoak zarete!
|
|
2012
|
|
|
Une batean, baina, txikitan alde egin zuen ama azalduko zaio, eta horrek bestelako sentimenduak izatera eramango du. Protagonistak Lee Jung jin eta Cho Min soo dira, eta azken
|
hori
emakumezko aktore onenaren saria jasotzeko hautagaia da jadanik. Azkeneko filmekin kritika aurrez aurre izan zuen Kim Ki Dukek, baina Pietà rekin galdutako prestigioa berreskuratzeko moduan azaldu da.
|
|
|
Haatik, integrazio horrek ez du eragin maila bereko aldaketa estrukturala esparru pribatuan, etxeko lanen ardurek sexuen artean banaketa zuzenagoa izan dezaten. Aitzitik, gizarte egitura patriarkalaren sustraiak, hau da, esparru publikoaren eta etxeko esparru pribatuaren arteko ohiko bereizketak, bere horretan dirau, eta banaketa
|
horrek
emakumezkoen «ardura bikoitza»ren egoera kontraesankorra sortu du, elkarteen esparruko emakumeen partaidetza hainbeste baldintzatzen duena. Hala, nabarmen gelditzen da, beste behin ere, berdintasun formala lortu den arren, berdintasun sozialak aurretik bide luzea ibiltzeko duela oraindino (Postigo Asenjo, 2007; Sánchez Muñoz, 2004).
|
|
2013
|
|
|
Literatura alorrean, Joseba Gabilondo ikerlariak ere ondo aztertu du amatasunaz nola idatzi den, eta diosku abertzaletasunak barruko erbeste batera kondenatu dituela emakumeak, amatasun nazionalistaren eredua onartzen ez badute bederen. . Erbeste
|
horretan
emakumezkoen literaturak benetako bakardadearen kronika malenkoniatsu eta magnoa eman digu, beste ezein literatura maskulinistak ez bezala? (Gabilondo, 2006:
|
|
2014
|
|
|
Pribilegio baldintza horietan bazegoen, bada, ezohikotasunerako tokirik, eta maila sozial jakin bateko edo euren ekintzengatikbereizi ziren andere bertutetsuak artearen, kulturaren, eta pentsamenduarenunibertsoan sar zitezkeen, baita euren sexuarekin zerikusirik ez zuen aitorpenajaso ere. Ikuspuntu honetatik, querelleko diskurtso iraingarriak eta emakumeengoraipamena kontrajartzen zituen eztabaida
|
horretako
emakumezkoen paladinek, horiek defendatzeko, emakumeei buruzko juzgu orokorra eskaintzea ezinezkoa zelaaldarrikatu zuten. Ezin zen esan denak gaiztoak, bekatariak edo eskasagoak zirenik.
|
|
|
Aipatu dezakegu, halaber, bizi itxaropena oso baxua/ altua dela, kopuru txikia/ handia delako 85 urtetik gorakoena, eta 100 urtetik gorakoak ere badaude. Azken talde
|
horretan
emakumezkoen kopurua, ohikoa den bezala, gizonezkoena baino handiagoa/ txikiagoa da. Gainera, Bigarren Mundu Gerraren eraginez (1939), gizonezkoetan kopurua askoz txikiagoa da.
|
|
2015
|
|
|
Sarrionandiaren bitarteko prosa eta poesia lanak Mendebaldeko tradizio kultural eta literarioarekiko leialak dira emakumezkoaren irudikapenari dagokionez. Izan ere, garai
|
horretako
emakumezkoen irudikapenak ikuspegi guztiz androzentrikotik eraikiak izan dira eta, hala, Bestea irudikatzen dute. Garai horretako prosa eta poesia lanetako emakumezkoek estereotipatutako rolak betetzen dituzte:
|
|
|
Gorputza nabarmentzen da haien kasuetan, eta maiz, gainditzen ez den zerbait da; beste batzuetan emakume tasuna nahikoa da haien irudia ñabartzeko (izan ama, amona edo maitearen kasuetan, adibidez). Halaber, garai
|
horretako
emakumezkoak gizonezkoen osagarri dira, izan preso dagoenaren ama/ amona direlako, hilda dagoen soldaduaren ama direlako, gizonezkoaren gutunak/ poemak/ laztanak jasotzen dituzten maitaleak direlako, borrokan dagoen gizonaren zain dagoen alaba, ama, amona direlako, borrokara joandako seme haren ama harroa direlako, arkitekto famatu baten emaztea edo armadako buruzagi ohiaren alaba direlako....
|
|
|
Gizarteko rolak ere askotan birproduzitzen dira bertsolariek hartzen dituzten roletan, adibidez, gizonezko pertsonaiak sexurako gogoa azaltzearena. Era berean, ohikoa da bikote harremanetako gaietan «zure ama» arazo bezala planteatzea ere, eta gehienetan gizonezkoa den pertsonaiak botatzen dio
|
hori
emakumezkoari. Halaber, adinekoen sexualitateari eta intimitateari buruz umorea egiteko dagoen joera ere deigarria da.
|
|
2016
|
|
|
Nozio hau ezinbestekoa zaigu egungo dinamikak ulertzeko, besteak beste, generoa gizarte egiturarekin lotzen duelako. Generoa sexuan oinarritutako irakurketa edota interpretazio soziala litzateke, eta
|
horren arabera
emakumezkoei eta gizonezkoei hainbat funtzio, betebehar, balio, ezaugarri eta abar atxikitzen eta ezartzen zaizkie. Genero sistemak argi uzten digu sexuan oinarritutako irakurketa sozial hori (generoa) ez dela inolaz ere inozentea, eta ere berean nabarmena da botere sistema batean guztiz txertatua dagoela.
|
|
|
Argi gordinaren pean gertatzen zen aldi bakoitz etortzen zitzaion zorabioa izan zen, orekan ezin huraxe, Madison Square Gardenen Joe Louisek ezpaina bitu, hortzak apurtu, konortea joan zion eskuinkada haren oihartzuna –nokeatzen jarraitzen du beltz zikin hark hamar urte geroago–, bizi den arte jarraituko zaio nokeatzen, hori ere badaki. ...flashak aupak txaloak onena haizak bizkarreko samurrak, eta zalapartaren erdian Rafael Artista Fotografok gizona ez itotzeko agindu du, ordena ezarri du, zaletu guztien erdian ipini du Paulino, prestatu du kamera, pauso batzuk eman ditu atzera –bere burua Beti Jaiko ispiluan miretsi behar balu bezalaxe– eta bisoretik behatzeko makurtu delarik bikote gazte hau ikusi du, borrokazale multzo
|
horri
emakumezko batek intriga puntu bat emanen diola prentsatu du, Aizue, mesedez, inporta al zaizue.... Kokatu da bikotea argazkilariak eskatu dien lekuan eta orain bai, bisorera makurtu eta flasha leherrarazi du basque woodchopper sendoari begiak itxiaraziz –Joe Louisen ukaldia berriro–, umekondo samaldak inguratzen duela marinelei egiten dieten kantu hartan txapeldunari Monei, Paulino!
|
|
2017
|
|
|
Gortari komikigileari, baina, istorioa areago garatzea zaila egin zaio eta beste arruntago batera lerratu da, detektibe istorio batera, hain zuzen ere. Halako batean, detektibe istorio
|
horretako
emakumezko pertsonaia nagusiari izena jartzerakoan, hain justu ere, atzera egin du Gortarik, ausartu gabe, neska izendatzea ekintza bereziki garrantzitsua bailitzan.118 Une horretatik aurrera, aldaketa mantso bezain etengabea pairatuko du komikigileak. Emakumezko pertsonaia horren sorkuntza obsesio bihurtuko zaio, bere benetako ni artistikoa aurkitzeko azken aukera balu bezala, irrikatutako guztia pertsonaia hori egoki taxutzearen baitan balego bezala, alegia.
|
|
|
Izan ere, erakusketen eta bildumen bitartez «artearen narrazio ofiziala» eraikitzen duten instituzioak dira museoak eta arte zentroak. Eta arlo
|
horretan
emakumezko artistekin gertatzen dena «oso kontu gogorra» dela dio Barcenillak. «Horretan, oso argiki eta sistematikoki diskriminatuak izan dira emakumeak, batez ere museoetan; arte zentro berriagoetan, ez».
|
|
|
hiriko espazioa, hau da, kanpoaldeko mundua, gizonezkoentzat definituta zegoen, eta etxeko espazioa, barruko mundua, emakumezkoentzat.
|
Horregatik
emakumezkoek familiaz eta etxeaz (oikos5) arduratu behar zuten.Emakumezkoak espazio publikoetatik baztertuta bizi izan zirela uste ohi zen, etxeetan zokoratuta eamugitu ezinik. Hala ere, espazioen polarizazioa ideala zela ez da ahaztu behar.
|
|
|
Hiritartasun politika barruan amatasunaelementu nahitaezkoa zen, baina bestaldetik bizitza femeninoan esku sartzea suposatzen zuen. Mundufemeninoa arazo sozial eta politikotzat hartu zen eta
|
horregatik
emakumezkoen kontrola guztizbeharrezkoa zen (Henry eta James, 2012: 88).
|
|
2018
|
|
|
Aztergai honetan hiztunaren sexuari erreparatuko diogu, eta landuko dugu zer eragin duen hiztuna emakumezkoa ala gizonezkoa izateak8 Emaitzen analisia adinaren arabera egingo da honakoan ere, horrela bereizi ezean, orokorrean hartuta, sexuaren araberako aldeak ez baitira bistara agertzen. Helduen multzoak –multzo handienak– eragin berdintzailea du, multzo
|
horretan
emakumezkoen zein gizonezkoen erabilera maila antzekoa baita, eta horrek ezkutatu egiten du haurren, gazteen eta adinekoen portaera.
|
|
|
Sozializazio prozesuaren bidez bi subjektu mota sortzen dira (neskak eta mutilak) eta eredu
|
horren arabera
emakumezkoek atxikimendu handiagoa erakusten dute hezkuntza eta arauekiko, eta horretarako sozializatuak dira, sistema indartzeko; gizonezkoak, aldiz, arauen kontra joan ohi dira, eta apurtzailea izatea beraien identitatea sortzeko edo garatzeko elementu bat da. Honako hau, prestigioarekin zuzenean lotuta dagoen elementu da.
|
|
|
Sozializazio prozesuaren bidez bi subjektu mota sortzen dira (neskak eta mutilak) eta eredu
|
horren arabera
emakumezkoek atxikimendu handiagoa erakusten dute hezkuntza eta arauekiko, eta horretarako sozializatuak dira, sistema indartzeko; gizonezkoak, aldiz, arauen kontra joan ohi dira, eta apurtzailea izatea beraien identitatea sortzeko edo garatzeko. hor hainbat datu interesgarri agertzen dira. Aldiro aldi oro egiten diren neurketetan Lehen Hezkuntzako 4 mailako ikasleek (9 urte) eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako 2 mailako ikasleek (12 urte) parte hartu ohi dute.
|
|
2019
|
|
|
Poemako gai nagusia neska gazte baten sexu irrika da. Nola erlazionatzen da gai
|
hori
emakumezkoen literaturarekin (eta bide batez poesia erotikoarekin, eta bi horiei oso loturik aurkeztu ohi den herri literaturarekin). Ildo beretik, Lazarragaren VII. ahapaldiko içorradu aditzaren esanahiari helduz, haurdun geratzeko kezka/ nahiaren gaian sakondu daiteke.
|
|
2020
|
|
|
Gazte mugimenduei buruz gehiago hitz egiten duen zatian, zeinak gai estrategikoagoak edo epe luzeagorakoak diren,
|
horretan
emakumezkoek hartzen dute parte batez ere. Eta zati koiunturalenean, edo kanpainei lotuagoetan, ekoizpen politikoko marko horretan gizonezko gehiago dago.
|
|
|
Langabezia mailaren gaineko genero desoreka handiena 25 urte bitarteko belaunaldian gertatzen da, adin
|
horretako
emakumezkoen langabezia tasa gizonezkoena baino 3,2 puntu handiagoa baita. Serie historikoak erakutsi bezala, denboran hamar urte atzera egin behar da tamaina horretako genero desoreka topatzeko (2006 urtean, genero desoreka hori 4,5 puntukoa izan zen).
|
|
|
Ildo horretan, azpimarratzekoa da 65 urtetik gorakoen artean langabeziari dagokionez dagoen genero desoreka handia (2016). Zalantzarik gabe, genero desoreka handi
|
horrek
emakumezkoek pentsio duin minimo bat eskuratzeko zailtasunei erantzuten die: 65 urtetik gorako gizonezkoen artean pentsio duina (goa) nabarmen arruntagoa da emakumezkoen artean baino.
|
|
2021
|
|
|
Madagaskarko Tulear probintzian Emakumezkoendako Arreta Zentro Integrala du fundazioak. Zentro
|
horretan
emakumezkoek matematiken eta kontabilitatearen oinarrizko prestakuntza jasotzen dute, lan bat egiteko gaitu egiten dituzte, familia mantendu ahal izateko. Hezkuntzak, lan trebakuntzarekin batera, osasun arloa ere lantzen dute.
|
|
|
Emakumezko horietatik %41 familiako guraso bakarra da. Gainera, auzo
|
horretako
emakumezkoen %73k haien lanagatik ez dute soldatarik jasotzen eta %78k osasun egoera txarra dute. Agua de Coco fundazioak emakumezkoek, amek eta haurdunek eta haien familiek pairatzen duten osasun, hezkuntza eta lan egoera larria hobetzeko lan egiten du Tulearko Ankalika auzoan.
|
|
2022
|
|
|
Bada, hitanoaren paradigma berria delakoaren baitan, emakumezkoek ildo propio bat lantzen dihardute azken urteotan. Emakumezkoen hitanoak bizi duen egoera kaxkarra dela batetik, eta tresna
|
horrek
emakumezkoen ahalduntzean joka dezakeen papera dela bestetik, diskurtso berriak nahiz herri mailako ekimenak ari dira emeki loratzen.
|
|
|
Emakumezkoen hitanoak bizi duen egoera kaxkarra dela batetik, eta tresna
|
horrek
emakumezkoen ahalduntzean joka dezakeen papera dela bestetik, diskurtso berriak nahiz herri mailako ekimenak ari dira emeki loratzen.
|
|
|
Umetan eskuz jokatzen hasi nintzen, baina palarako jauzia eman nuen alternatiba gisa. Memento
|
horretan
emakumezkook ez genuen normaltasunez eta jarraikortasunez eskuz jokatzeko aukerarik. Esanak esan, nahiago dut eskuz jokatu; kirol bezala ikusgarriagoa dela iruditzen zait.
|