|
2001
|
|
|
Jatorrizko esnearen oso antzekoa da; laktosa du (esnearen berezko azukrea), balio biologiko handiko proteinak ditu, erraz asimilatzen den kaltzioa, B taldeko bitaminak (bereziki, B2 edo riboflabina) eta A eta bitamina liposolubleak. Koipe kopuruari dagokionez, gatzatua ardi esnetik badator, esne
|
hori
behi esnearen ia bikoitza da, eta koipe aseen zatirik handiena da. Nutrizio osaeraren taula (125 g ko unitate bat).
|
|
|
Gainera, behien ekoizpen fasea 30 egunetik 100era luzatzen du. Substantzia
|
horrek
behietan izan ditzakeen ondorioen artean, mastitisa dago, hau da, errapeen hantura, animalien hankei eta apatxei eragiten dieten arazoak larriagotzea eta jaiotza tasa gutxitzea. Azken kasu horretan, behi zaharragoetan, jaiotza tasa %82tik %73ra igo da, eta gazteenetan, %90etik %63ra.
|
|
2002
|
|
|
Sistema
|
horrek
behien entzefalopatia espongiformea transmititzeko arriskua ekar dezake.
|
|
2004
|
|
|
Orain arte erregistratutako datuek eta beste herrialde batzuetako ereduarekin konparatzeak gaixotasuna desagertutzat eman baino hamar urte lehenago izan den bilakaeraz pentsarazten dute. Laugarren urte honetan, kasu kopurua jaitsi egin da, eta
|
horrek
behi eroen gaitzaren kontrol erlatiboa ekarriko luke. Eboluzioak orain arte bezala jarraitzen badu, urtean zehar infektatutako animalien kopuru osoa nahiko txikia dela esan daiteke, eta horrek esan nahi du kontsumitzaileei arriskua gutxitzeko hartutako neurriak egokiak izan zirela, animalien kasuak gutxitzeko behar den denbora laburtzea lortu baita.
|
|
2005
|
|
|
Abeltzaintzako ustiategiei buruzko datuei dagokienez (2004an, 1.777 izan ziren), funtsezko ezaugarria da jarduera aniztasun handia dagoela. Aniztasun
|
hori
behi azienda(% 43), erlezaintza(% 5), ardi azienda(% 27), ahuntz azienda(% 8), hegazti azienda(% 7) eta txerri azienda(% 6) da. Kontsumitzaileek ekoizpen mota horri buruz duten pertzepzioari dagokionez, Espainiako Ezagutza, Ohitura eta Kontsumoari buruzko MAPAk egindako azterketa batek beste urte batzuen aldean hobekuntza nabarmena erakusten du.
|
|
|
Hasierako azterketa zalantzazkoa izan zen eta bigarren proba negatiboa, baina azken azterketa, aste honetan Weybridgeko (Erresuma Batua) laborategi espezializatu batean egina, positiboa izan zen. Gaixotasunaren kasu hori kolpe latza izango da sail
|
horrek
behi haragiaren esportazio estatubatuarra bultzatzeko egiten dituen ahaleginetarako, 2003 arte urtean 2.500 milioi dolarrekoa baitzen. AEBetako “behi eroen” gaitzaren lehen kasua. duela bi urte, Kanadako abelburu batean aurkitu zuten.
|
|
2007
|
|
|
Haurtzaroari eta nerabezaroari lotuta euskal giroarekin zerikusia duten oroitzapenak ditut, batzuk idealizatuak; naturak sortzen zidan lilura, esaterako.
|
Hori
Behiak filmean ikusten da. Basoak adibidez:
|
|
|
Doñanako zenbait ornodunetan behi tuberkulosiaren prebalentzia mehatxu larria da katamotz iberiarrarentzat, Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Gorenak (CSIC) egindako azterlan baten arabera. Lan
|
horrek
behi azienda saneatzea eta ungulatuen populazioa “drastikoki” murriztea gomendatzen du (basurdeak, oreinak eta, batez ere, adarzabalak). Zehazki, behi tuberkulosiak oreinen %28, 5i eta parke nazionalean bizi diren adarren %25, 8ri eragiten die.
|
|
2008
|
|
|
ez dabil beste hotsik bazterretan; horixe opa dio edozeinek gogotik bere buruari eta besteri, baina nik ez dut inor ezagutzen zinez lasai bizi nahi duenik edo bizia lasai hartu nahi duenik.
|
Hori
behien eta munduan diren primitibo bakan batzuen kontua izango da, nik uste.
|
|
2009
|
|
|
Baserriaren zulo nabarmenenak atzeman dituzte: belarra ez lantzea eta
|
horren araberako
behi edo artaldea ez izatea. Imaz:
|
|
|
Era horretako ezbeharren bat jazotzen zenean, etxe bakoitzak eskudirutan indemnizatzen zituen kaltetuak, aseguratutako kopuruaren arabera. Laguntasun mota
|
hori
behi aziendetarako baino ez zen izaten; kanpoan lotzen ziren abere txikiagoak, eta idi pareak izaten ziren garrantzia handieneko abereak. Etxeren batean idiren bat tragatzen zenean, gainerako bazkideek, ermandadeko kideek, dirua ematen zioten ugazabari, galera garrantzitsu horri aurre egin eta uztarria osatzeko.
|
|
|
Behi esnearen ondoren, ahuntz esnea da mundu osoan gehien kontsumitzen dena; batez ere, osagai gisa erabiltzen da zenbait esneki egiteko, hala nola ahuntz gaztak. Esne mota
|
horrek
behiarena baino kolore zuriagoa eta zapore sendoagoa du, eta, agian, desberdintasun horiek azalduko dute Espainian gutxiago kontsumitzen duela. Dena den, errazago digeritzen da eta duen gantzak gutxiago zahartzen du.
|
|
2010
|
|
|
Zientzia Ikerketako Kontseilu Gorenak (CSIC) hipertentsioa duten pertsonen arteria presioa 12,5 milimetro merkurio (mmHg) batez beste murrizteko gai den substantzia natural bat aurkitu du. Ikerketa erakunde publikoak azaldu duenez, bi peptido naturalez osatutako elementu
|
hori
behi esnearen proteinen hidrolisi prozesu batetik lortzen da pepsina entzimari esker. CSICen arabera, substantzia lortzeko prozesua antzekoa da esnearen digestioan urdailean eta gaztaren fabrikazioan gertatzen denarekin.
|
|
|
Gurasoak esan behar dio umeari behi hitzaren bitartez honelako eta halako animalia mota izendatzen dela. Behi baten aurrean, gurasoak esaten dio umeari,"
|
hori
behia da". Eta umeak, lekukotasun mota horri esker, behi hitza erabiliko du behien aurrean.
|
|
2011
|
|
|
–Haurtzaroari eta nerabezaroari lotuta euskal giroarekin zerikusia duten oroitzapenak ditut, batzuk idealizatuak; naturak sortzen zidan lilura, esaterako.
|
Hori
Behiak filmean ikusten da. Basoa adibidez:
|
|
|
Gehien inplikatzen diren elikagaiak kontsumitzeko prest daudenak dira, hala nola arrain ketua eta beroaren bidez tratatutako haragi produktuak. E.coli. 2008an baino kasu gehiagorekin, bakterio
|
hori
behi aziendan hautematen da batez ere. Kasurik gehienak O157 serotaldeak eragiten ditu, bereziki behi haragia.
|
|
|
Gaitz
|
horrek
behi xahalduner gutitzen diela esnea ezagun den gauza da. Jatetik gelditzen den behiak nola luke esne?
|
|
2012
|
|
|
Sarritan, behi bat hilten zanean, ez egoan barria erosteko dirurik, eta ermandadearen bidez, auzoko guztien artean erosten eben. Gaur eguneko aseguruen antzekoa zan, baina aseguru
|
horretan
behiak, idiak, zekorrak eta txarriak baino ez ziran sartzen.
|
|
2015
|
|
|
Horikasik norma bilakatu da. Aipatzen bazenu
|
hori
behiak, edo oiloak, hazten duen bati, edo artzainari... bereartaldearen herena galtzen balu urte guziz, nola ikusikolukeen bere geroa. Ez luke gerorik ikusiko!
|
|
|
Behi esne kuotak desagertarazi ditu Europak. Gisa
|
hortan
behi esne ekoizle ttipienen heriotza programatuz. Zer bilakatuko dira Euskal Herriko eta nun nahiko behi esne ekoizle xumeenak?
|
|
2017
|
|
|
Dena den, Zurriolako hondartzaren kontra ibaiaz bestaldetik Moneok eraiki zuen Kuboa erabat oteizarra zela erantsi nuen. ?
|
Horretan
behitzat Oteiza atera zen garaile?, esan nuen eta taldeko batzuk Kursaaleko zubiaren kontra zegoen kristalezko kubo etzanari begira gelditu ziren.
|
|
|
Lehen aldia da gaixotasun hori elur oreinen eta Europar Batasunaren zesio basatiak detektatzen duena. Endekapenezko gaitz
|
horrek
behi eroen (behien entzefalopatia espongiformea) eta giza formaren baliokide den (Creutzfeldt Jakoben (ECJ) gaitza da. Modu horietan guztietan, endekapenezko kalte neurologiko progresiboa sortzen du.
|
|
2018
|
|
|
—Karrikan zurrumurrua iritsi da: etxalde
|
horretako
behi esnedunek ez dutela gehiago esnerik ematen.
|
|
2019
|
|
|
Mutiloako eta Segurako bi gazte hasiberriak dira lehen sektorean, bata esne behiekin eta bestea barazkiekin. Jarduera nagusi
|
hori
behi haragiaren salmentarekin osatzen dute. " Guri bidea asko erraztu digu proiektu honek, zeren zu honetan hasten zarenean ez dakizu ezer, ez duzu kontakturik, ez dakizu nola saldu, norengana jo, zer hiltegi dauden… Goieko Haragikoek esku zabalik hartu gintuzten eta gure hasiera asko erraztu digu", dio Iñaki Intxausti proiektura batu den gazteak.
|
|
|
Horrek, beste gabe, bakoitzaren orografia eta demografia desberdinak zirela erakusten du: Areson basolarre gutxiago, eta
|
horregatik
behi gutxiago; bestetik, berriz, etxalde oneko jende gutxiago, eta behartsu gehiago: horregatik ahuntz eta ardi gehiago.
|
|
|
" Maria de Zabaleta justifico no tener a medias y solo se hizo cargo de tres pesos". Badirudi," no tener a medias"
|
hori
behiei zegokiela, eta ez maizter izatean, nagusiak eta biek erdibana pagatu beharrari. Ikus usario honetaz LU, 408
|
|
2021
|
|
|
Horietako 275 gela arruntetan daude; berriz, 142 dira ZIU zainketa intentsiboetako unitateetan. Orain arte, unitate horietako okupazioa apirilaren 9an izan zen langa
|
horretatik
behitikoa, azkenekoz. Konparaziora, maiatzaren 3an, 231 ziren ZIUetan, ia ehun gehiago.
|
|
|
berriz ere, OME Osasunaren Mundu Erakundeak izurritea kontrolpean edukitzeko ezarritako mugaz gaindiko ehunekoa; hau da, %5etik gorakoa. Azken bi asteetako batezbestekoari so, portzentajea muga
|
horretatik
behitikoa da oraindik ere, baina hilaren erdialdetik etengabe ari da goraka. Azken hamalau egunetako batezbestekoa %4, 58 da, zehazki.
|
|
2022
|
|
|
Üdan bazoan errekara edatera, büztana lau harri kaldüren bidean zen. Artzainek ikusi nahi zienean (zutenean), bazoatzan beste gaintiko maxelala eta hantik izitürik ikusten süge
|
horrek
behi, behor, arres, kabale guziak, hatsaz beragana biltzen eta osorik iresten zütiela.
|
|
2023
|
|
|
galdetzen dit beti bezain poxpolina dagoen neskato lirainak. Ala agian ez, agian sekula baino eder eta lerdenago dago Iratxe, edo
|
hori
behitzat begitandu zait niri.
|