2001
|
|
\ 1981ean Kupoaren Legea onetsi zen, eta
|
horren bidez
EAEk (Euskal Autonomia Erkidegoa) Espainiako Estatuak eskaintzen dituen zerbitzuak ordaintzen dizkio Estatuari, eta hori bost urtez behin negoziatzen da espainiarren eta euskal herritarren arteko bietariko batzorde batean.
|
|
Espainia federalaren proiektua lantzen ari da gaur egun PSOE.
|
Horretan
EAEk eta Nafarroak, biek hala nahi izanda, marko horren barruan beraiek nahiko luketen harreman maila finkatu ahal izango lukete?
|
|
Neurri
|
horretatik
EAE eta Kataluniako txanponjaleak salbuetsirik daude.
|
2002
|
|
Adibidez, milioika euro dago jokoan langileen etengabeko prestakuntzan. Hortxe dugu Hobetuz, arlo
|
horretako
EAEko erakunde ofiziala, eta, hortxe dugu Forcem, arlo horretako Espainiako erakunde ofiziala. Jakina den bezala, Espainiako administrazioak eskubide guztiak aitortzen dizkio Forcem erakundeari eta ukatu egiten Hobetuzi.
|
|
Zahartzaroari aurre egiteko baita ere, erizaindegiak diren etxeak sortzen ari dira. Jesuitek adibidez, Loiolan dute zerbitzu
|
hori
EAE eta Nafarroa guztirako. Eta dagoeneko ia ez du lekurik.
|
|
Garai
|
horretan
EAEko industriak imajina daitezkeen arazo guztiak edukizituen: ekonomikoak, politikoak eta ingurugirokoak.
|
|
Egoera
|
horren aurrean
EAEk eta Nafarroak aplikatu dituzten energia politikekhelburu desberdinak izan dituzte. Bat enpresen eraginkortasuna hobetzea izan da, horrela energia kontsumoa beheratzeko.
|
|
deigenezakeen arlora bideratzen dira; hau da, nagusi dira bizi kalitatea hobetzerazuzentzen diren gastuak, hezkuntza eta osasun arloetakoak garrantzitsuenakizanik. Gastu mota
|
horrek
EAEko Jaurlaritzaren aurrekontuaren %64, 7 bildu zuen1998an, eta NFEko kasuan gastu guztiaren %50, 2 Horixe izan da bi aurrekontuenezaugarri nagusia bi eskumen horiek eskuz aldatu zirenetik.
|
2003
|
|
Ondoren aipatuko ditugun datuak EAEko hizkuntz gaitasuna eta asmoak izeneko azterketatik hartu ditugu (www 1. euskadi. ne t/ es tu di ossociol ogico s/ es tu di os temase. ap l). Azterketa
|
hori
EAEko esparrura mugatzen den arren, ezin
|
2004
|
|
Haren zazpirena ematen du Jaurlaritzak (1,2 milioi euro), eta hori nahikoa ez dela adierazi du IBAIAk. Film laburrek EAEn jasotzen duten diru laguntza Estatuko bigarren handiena da eta
|
horrek
EAEko laburrek nazioartean duten arrakastarekin lotu du IBAIAk.
|
|
hasteko euskal historia bat eraiki ikuspegi propioarekin, eta hari, osagarri gisa Frantzia/ Espainiako (edo hobe Europako) historia erantsi. Baina
|
horrek
EAEko hezkuntza autonomia dena baino handiagoa izatea eskatuko luke (edo agian Eusko Jaurlaritzaren aldetik ausardia handiagoa izatea, moldapenak espainiar eredutik abiatuz egin beharrean aurrenik euskal eredua eginez eta ondoren hartara moldatuz Estatutik datorren oinarria).
|
2005
|
|
Azaroko udal batzarreko ezaugarri nagusia betez, Zarraoak ia ez zion hitzik zuzendu PPko ordezkariari, alderdi
|
horrek
EAEko Epaitegi Gorenaren aurrean jarritako salaketari erantzun nahian. Horregatik, nahiz eta mozioa PPk aurkeztu izana, alkateak Almansari zuzendu zitzaion, esanez bideo zinten aferan Gotzone Mora zinegotziari aukera eman ziotela Udaltzaingoko komisaldegian bertan zintak ikusteko, baina aipatu bideokaseteak ezin zirela kopiatu edo komisaldegitik atera.
|
|
Foro horrek bere adierazpen politikoa ere izango zuen," Gautengeko Adierazpena" 5 izenekoa, eta haren bidez munduko erregioek, denak bat eginik, asmoa erakutsi zuten iraunkortasun kontzeptuari eduki handiagoa emango zioten elementuak bilatzeko lana sakontzeko, munduko herriei nazioarte mailan merezi duten garrantzia emanez betiere. Esaten ari garen bezala, mugimendu
|
horretan
EAEk partaidetza aktiboa izan du, eta Donostian bertan egin zen bigarren topaketan aitzindari izatera heldu zen. Asko dira ordea hemen parte hartzen duten kideak, eta hasierakoen artean daude, halaber, Katalunia, Gales, Bavaria, Flandes, Walonia, Amazonas (Brasil), Rio Grande do Sul (Brasil), Goias (Brasil), Mato Grosso (Brasil), Pernambuco (Brasil), Tocantinos (Brasil), Rio de Janeiro, Entre RÃos (Argentina), Poitou Charentes (Frantzia), Punjab (India), Gauteng (Hegoafrika), Pennsylvania, West Australia, West Java, Quebec (Kanada), eta abar.
|
2006
|
|
Baina zer litzateke duina erabaki subjektuari dagokionez? Ikuspegi abertzaletik Euskal Herriaren erabaki ahalmena, nahiz berau hiru zatitan banatu, gaur egun denek onartzen baitute erabaki gaitasun hori indarrean jartzekotan
|
hori
EAE, Nafarroa eta Iparraldea aintzat hartuta egin litzatekeela. Kontua da zabaldu den prozesuan hori guardasol berean nola sartzen den eta horretarako zein formula juridiko erabiltzen den.
|
|
Getxoko Udalak eta Eusko Jaurlaritzak laster sinatuko duten hitzarmenak udalerrian 8.000 etxebizitza eraikitzea ahalbideratuko du eta horietatik 5.000 babes ofizialekoak izango dira. Arlo
|
horretan
EAEn egingo den ekintzarik handienetako bat izango da hirigintza plan berria eta bi urte barru hasiko dira gauzatzen, datorren legegintzaldiaren amierara bitartean (2011), hasiera batean. Honako sei gune hauetan eramango dute aurrera:
|
|
Proba
|
hori
EAEko DBHko 4 mailako (16 urte) 1.191 ikasleri pasatu zaie. Ahozko eta idatzizko probak izan dira erabili direnak.
|
2007
|
|
Esan bezala, 2005ean hemeretzi proiektu estrategiko definiturik zeuden.Ikusteko dago ea EAEk gaitasuna duen arlo horietan guztietan oinarrizko ikerketaorientatua edo ikerketa estrategikoa egiteko. Bestalde, Etortek programan bertan, zentro teknologikoek jasotzen duten laguntza oso garrantzitsua da(% 25,442005ean), agente
|
horrek
EAEko I+G politikan duen zentralitatea konfirmatuz.
|
|
Zenbaki horri, 0,01232 eransten bazaio, 0,06875(% 6,875) ematen du, hain zuzen, EAEri dagokion kanpo BEZaren portzentaia. Bestalde, pentsatu behar da, EAEren ekonomia maila eta kontsumo maila, estatuarekiko,% 6,24 baino handiago izan behar duela, eta hortik kopuru gehigarri
|
hori
EAErena dela kontsideratzea. Azken finean, kontsumitzaileek ordaintzen dute BEZa eta EAEko kontsumoa% 6,875 hori da.
|
|
Lanbide heziketan egindako gastuen% 10a ken daiteke kuota osotik eta kopuru horri beste% 15 erantsi ahal izango zaio, portzentaia hau azken bi urteetan egindako batezbestekoaren gainetik dagoen diferentziari aplikatzen zaiolarik. Estatuaren legedian portzentaia
|
hori
EAEkoaren erdia da.
|
|
Ikus ditzagun erakunde koordinatua edukitzearen abantailak: lehenik, gainerako erakunde kulturalak ahalegin horretan inplikatzeko ahalmena edukiko duelako; bigarrenik, Euskal Herri osoko erakundea delako, eta era
|
horretan
EAEko, Nafarroako eta Iparraldeko errealitatea gaindituz Euskal Herriko lurralde osoan lan egiten duten erakundeek parte hartzeko aukera edukiko dute; hirugarrenik, erakunde publikoa delako; laugarrenik, proiektu horrek aurrera eramateko behar dituen baimen ofizial guztiek erraztasuna edukiko dutelako.
|
2008
|
|
Esaterako, hiru biztanletik batek ez dauka autorik, eta erdiak ez dauka gida-baimenik.
|
Hori
EAEn, gaur. Garraiobide bat sustatzeaz ari garenean, garraioa unibertsala izateaz ari garenean...
|
|
Irailean, ikasturte politikoa hastearekin batera, PSEk eta Espainiako Gobernuko ministro batek deklarazioak egin dituzte proiektu
|
hori
EAEtik lekutzeaz mehatxatuz. Hala nola, Rodolfo Ares PSEko eledunak aditzera eman zuenez," ez da komenigarria EAJk gobernuari instalakuntza zientifiko honen aldeko esfortzu diplomatikoa eskatzea Madrilen, eta bitartean EAJkoa den lehendakariak Espainiaren aurkako gurutzada bultzatzea Europan".
|
|
Mikel Cabieces Espainiako Gobernuak Euskal Autonomia Erkidegoan duen ordezkariak Estatuko Aurrekontuen lege egitasmoa eta
|
horrek
EAEn izango duen eragina analizatu du gaur prentsaurreko batean. Cabiecesek esan duenez, Estatuak 2009an EAEn egingo duen inbertsioa %6, 2 igoko da, besteak beste 219 milioi euro bideratuko baitituzte Euskal Y-aren lanetara.
|
|
EHAKren legez kanporatzea eskatzeko erabilitako argudioak ere ildo beretik doaz. Batasunarekin finantzazio kutxa bakarra zuela dio Estatuko Abokatuak, eta kutxa bakar
|
horretan
EAE ANVren dirua ere bazegoela. Kutxa hori ilegalizazio prozesua hastearekin bat «hustu» egin zela argudiatu du.
|
|
Alkateak esan duenaren arabera," arazoa Etxebeltz Izarrako finantzaketatik dator". Udalak ez zuen aurkeztu gune horretan egin behar zuten biribilgunearen inguruko bideragarritasun txostenik eta arrazoi
|
horregatik
EAEko Auzitegi Nagusiak baliogabetu ditu etxebizitzen obrak, Errazkin arabera.
|
2009
|
|
Horretarako, Braille sistema ezagutu behar dute. Lehenbiziko aldia izango da sistema
|
hori
EAEko hauteskunde autonomikoetan erabiltzen dena.
|
|
Ondorioz, zaparrada eta ekaitz gogorrak izan daitezkeelakoan, Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Sailak asteartean Euskal Autonomia Erkidegoan ezarritako alerta bere horretan utzi du. Europatik etorritako goi geruzetako depresio isolatua delako fenomenoa da alertaren eragile (behinola tanta hotza deiturikoa, izendapen hau meteorologoen artean orain erabiltzen ez den arren). Aire masa hotz
|
hori
EAE gainetik igaro da asteazkenean, baina eguerditik aurrera egoera apur bat lasaitzea espero da. Dena dela, eta ostegun eguerditik aurrera, bueltako bidea egin dezake, berriz zaparradak eta ekaitzak gurera ekarrita.
|
|
Babes ofizialeko etxebizitzak Araban duen dimentsioa erabakigarria izan zen. Atal
|
horretan
EAEko merkatu kuotaren %65 du Vitalek.
|
|
EBren aburuz, txirotasuna eta ahulezia dira hirugarren adinaren ezaugarri nagusiak. Gizarte sektore
|
hori
EAEko populazioaren %18, 7 da, alegia, 403.000 lagun. Egoera hori emakume alargunen kasuan larriagoa dela dio Madrazok.
|
|
Ongi erabiliko ote dute tresna
|
hori
EAEko alderdi espainiarrek. Hala bada, oraindik diruz lagunduak ote izanen dira gure ikastolak, laborantza, kultura... heldu diren lau urteetan?
|
|
Azken bederatzi urteotan dihardute lanean Elurra txakurtegiarekin hitzarmen baten bitartez, eta jabeek batu ezean hara eroaten dituzte animaliak. Bestalde, 1997an mikrotxip irakurgailua erosi zuen udaltzaingoak eta Internet birtartez, Aldundiko erroldan kontsulta zuzenak egiteko aukera dute. Errolda
|
horretan
EAEn erroldatuta dauden txakur guztiak azaltzen dira eta horrek anomalion jabea aurkitzeko lana asko errazten dio Udaltzaingoari.
|
2010
|
|
Diru
|
horrekin
EAEko hiriburuetan zabalik dauden bulegoak ordainduko dituzte. Bertan sikologoak, sikiatrak, gizarte hezitzaileak eta abokatuak daude, tratu txarrak egin eta kartzela zigorra jaso ez duten gizonak, hiru hilabetez, hezitzeko.
|
|
Lehendakariak gogora ekarri duenez, 19.000 herritar baino gehiagok egiten du lan sektore
|
horretan
EAEn, eta erdiek 29 urtetik behera dituzte eta hirutik bik 34 baino gutxiago.
|
|
Alerta
|
horia
EAEn ekaitz bortitzak eta txingorra direla eta
|
|
Diseinatzeaz gainera aktibatu egin dira eredu horiek, mende laurden honetan. Aldaketa handiak ekarri ditu aktibatze lan
|
horrek
EAEko eskola munduan. Aldaketa horietan gauza bat dago argi:
|
|
Nola erakutsi gaztelania, nola euskara eta nola, une batetik aurrera, atzerri hizkuntza: erronka handia da
|
hori
EAEko milaka irakaslerentzat. Nola irakatsi eta, batez ere, irakasbide hori nola sekuentziatu.
|
|
Gero eta haur gutxiago jaio izan denez denbora tarte luzean, eragin zuzena izan du
|
horrek
EAEko eskoletan: bai eskola publikoetan eta bai pribatuetan.
|
|
bere alorreko lan egokirik ez du hemen aurkitzen, edo hemen bilatu duen lanbideak denbora batez (normalean urtetarako) EAEtik kanpora joatea eskatzen dio. Emigrazio
|
horri
EAE barruko lantokieta bizigune aldaketak ekarri duena erantsi behar zaio (aurrerago, VIII.5 puntuan, helduko zaio gai horri). EAEko euskaldunen kopurua, kontzentrazioa eta dentsitatea ahultzera dator fenomeno hori.
|
|
Ez da alde batera uzteko kontua, oso gogoan izatekoa baizik. Demolinguistikazko zenbait iturrik besterik iradokitzen badu ere, EEN legea onartu zenetik hona zabaldu da, batez ere, berrikuntza
|
hori
EAEko gazteen (gazte multzo mugatu baina ohargarri baten) artean. Gazte horiek osatzen dute, nolabait esan, parez pareko elebidun trebearen desideratum betera, %100era, gehien hurbiltzen den hiztun multzoa.
|
|
IRALE (bertako R600 ikastaroa) eta Mondragon unibertsitateak abiatu berria duen ikastaroa dira gaurkoz, oker ez banago, gai horiek osoen eta sistematikoen lantzen dituzten guneak. Ezagutza
|
hori
EAEko irakasmundura zabaltzen ari da apurka apurka, IRALEren bidez, bereziki. Garrantzitsua izanik ere aski mugatua eta fragmentarioa da ordea, irakas sistema osoari begira, mende laurden honetan gai horretaz egin dena:
|
2011
|
|
Ageriko zauririk gabeko tratu txar psikiko eta fisikoen aurrean jarraitu beharreko prozedura ez betetzea da gehien aipatutako hutsuneetako bat. Prozedura
|
horrek
EAEko Erakundeen arteko 2009ko Akordioan du jatorria. Protokolo horren arabera, atzemandako kasu oro epaitegian jakinarazi behar da.
|
|
Diskurtso sozialak etorkinen salaketak zalantzan jartzen dituen arren, eta emakume horiei euren estatus administratiboa erregulatzeko gezurrezko salaketak jartzen dituztela leporatzen zaien arren, Genero indarkeriako Ordezkaritzatik jasotako datuen arabera, gutxi dira indarkeria arrazoiengatik erresidentzia baimena eskatzen duten emakumeak; 20 andrek baino ez zuten lortu erresidentzia bide
|
horretatik
EAEn, 2008an, bideratutako eskaeren% 52, hain zuzen ere.
|
|
Berrikuntza saria Maierri eman zioten. Sari
|
horrek
EAEn dagoen eta Enpresa Kudeaketako edozein arlotan berrikuntza elementuak sartzeagatik nabarmendu den enpresa bat omentzen du.
|
|
Lanbide Euskal Enplegu Zerbitzuak 42 milioi euroko laguntza lerro bat onartu du, langabeak kontratatzea sustatzeko. Neurri
|
hori
EAEko ia 4.000 herritarrentzat izango da lagungarria. Horren berri eman du gaur goizean Gemma Zabaleta Lanbideko presidenteak.
|
2012
|
|
1978an bi aldeen arteko ituna izan zen, eta itun hori batek baino ez du puskatu. Ituna izan bazen, nik ez dut apurtu nahi, itun
|
hori
EAEko gizarteak aintzat hartu zuelako. Ordea, ituna gaurko errealitatera egokitu eta areago garatu nahi dut.
|
|
Bai, posible da.
|
Hori
EAEko Legebiltzarrean irudikatzen den konfederazioaren isla da. Eusko Legebiltzarrean lurralde batek ez du besteak baino ordezkaritza gehiago, sistema konfederala da, ez da federala.
|
|
Igoera hori, baina, ez da leku guztietan modu berean gertatu. Izan ere, bere
|
horretan
EAEn baino ez da gertatu. Nafarroan eta Iparraldean euskararen erabilerak gora egin du, baina 35 urtetik beherakoen artean, Iparraldean lehenengo aldiz gainera.
|
|
Sektore
|
horren inguruan
EAEn egin duten lehen araudia da, orain arte estatuko arauaren arabera funtzionatzen zuten. Administrazioaren kontrola hobetuko da eta erabiltzaileen segurtasuna indartuko da.
|
|
Hala ere, aldaketakantzematen dira XX. mendearen azken laurdenean eta euskara nortasun markatzathartzen duen nolabaiteko atxikimendua agertzen da gizartean, hizkuntza horrenbiziraupenaz kezkatzen hasiz. Era
|
horretan
EAEn eta Nafarroan sasoi berean abiandagoen gizarte mugimenduarekin bat egiten da, neurri batean. (Barandiaran, 2009: 250).
|
|
Gizarte aurreikuspeneko mutualitateen inguruan, EAEko esparruan 5/ 2012Legea dago, otsailaren 23koa, Borondatezko Gizarte Aurreikuspeneko Entitateeiburuzkoa (EPSV). Lege
|
horrek
EAEko mutualitateen araubide juridikoa ezartzen du.
|
2013
|
|
Datu jasotze
|
hori
EAEko ikastetxe guztietan egin izanak ate berriak zabaldu dizkio ikerlanari: neurri aldetik erabat ohiz kanpoko zabalera eta sendotasun handia duen datu multzoa lortzea ahalbidetu du, aipatutako bi ikasmailetako ia ikasle guztien datuak jaso baitira bide horretatik.
|
|
Dozena bat frekuentzia euskarazko proiektuei agindu zizkieten eta hiriburuetan zein jokoan ziren eskualde guztietan txertatzen ziren. Gainera, hiru hiruburuetan irrati komunitarioak entzuteko moduko lizentziak banatzeak aurrepauso handia zen irratiko hirugarren sektorearen zabalpenerako, arlo
|
horretan
EAE komunitate aurrerakoiena bihurtuz.Euskara, “bahituta”Baina, PSE EEko Jaurlaritzaren azken Gobernu Kontseiluan prentsari botatako lehiaketa bertan uzteko erabakiak egoera guztia aldarazi zuen. Orain, “euskarazko irratiok lehiaketaren eskandaluaren erdian bahituta sentitzen gara”, azaldu du Agus Hernanek.
|
|
Demagun, planteamendu
|
horrekin
EAEko alderdi politiko guztietara planteamendu bat doala euskalgintza antolatuaren aldetik. Baina ez horretan dabiltzan aholkularitza enpresen izenean soilik.
|
2014
|
|
Eta fiskalak ikerketan lagundu behar luke». Familiari iruditzen zaio fiskaltza ez dela ari ardurak kitatzeari begira, eta argi helarazi dio
|
hori
EAEko fiskalburuari: «Errudunek ordaindu egin behar dute nire semea hil izana, eta horretarako erraztasunak eman behar dira».
|
2015
|
|
2014KO EKAINAKPIaren igoera2014ko ekainean, aldundiko langileei soldatan KPIaren igoera aplikatzea erabaki zuen. Urkijok eskatuta, Estatuaren abokatuak salaketa jarri zuen ebazpen
|
horren kontra
EAEko Auzitegi Nagusian. Auzia zabalik dago oraindik, eta langileen soldatetan aplikatu egiten da KPIaren igoera.
|
|
Hezkuntza arloko eragile gehienen desadostasuna du Heziberrik. Nola baldintzatuko du
|
horrek
EAErako curriculumaren etorkizuna?
|
|
Zenbait herrialdeetan horrelako esperimentuek arrakasta lortu dute, sozialdemokraziaren ezkerrera dauden indar politikoak gobernuetan jartzeko.
|
Hori
EAEko errealitatera ekarriko bagenu, EH Bildu Eusko Jaurlaritzara ailegatzea esan nahiko luke. Kataluniako kasua ordea, bestelakoa da.
|
|
Ikerketa
|
horretan
EAEn 1960tik 2010era izan diren tortura kasuak ikertzen dira bi zatitan banatuta, 1977ko amnistia artekoa eta ondorengoa. Istanbuleko Protokoloa aplikatzen ari gara 200 kasutan eta horko testigantzekin jasotzen dugu tortura nolakoa zen garai hartan.
|
|
Iñaki Martinez de Lunaren arabera (ikus Jakin, 138 zenbakia, 2003ko iraila urria: 104),, denbora tarte
|
horretan
EAEn irabaziak ditugu, Nafarroan gorabeherak eta Iparraldean beherakada.. EAEko irabaziak ere, dena den, erlatibizatu egiten ditu:
|
|
Aldiz, beste muturrean, 1981 urtean euskaldunak% 90 baino gehiago zituzten udalerriak 56ziren EAEn, eta bertan 33.600 biztanle bizi ziren, gutxi, garai
|
horretan
EAEn bizi ziren biztanleen %1, 5a. Gaur egun 56 udalerri horietatik 13k eusten diote% 90eko mailari, beste gehienak euskaldungutxiago izatera pasa dira, eta horietan jada 4.000 lagun besterik ez dira bizi.
|
|
Era berean, abenduaren 20ko hauteskundeen ondoren PPren eta Ciudadanos taldearen arteko akordioren bat emango balitz, bat egite
|
horrek
EAEra" ondorio txarrak" ekarriko lituzkeela ohartarazi zuen Urkulluk," autogobernuarentzat, euskal hiritarren ongizaterako, bakearen eta bizikidetzaren finkapenerako finkatzera...". " PPrekin, txarto; PPrekin gehi Ciudadanosekin, okerrago.
|
2016
|
|
Bizkaian eta Araban ere (Nafarroako moduan) euskal eremua, bietarikoa eta erdalduna bereziko bagenitu, edo antzeko zerbait, emaitza" logikoagoak" eskuratu ahal izango genituzke seguruenik. Egin gabe dago ordea zatiketa hirukoitz (edo n koitz)
|
hori
EAEko Lurralde Historikoetan. Zehaztapen intraterritorial horren faltak interpretazio xinpleegietara eramaten gaitu inoiz.
|
2017
|
|
ELAk eta LABek ohar bateratua igorri zuten atzo egoera azalduz: «Behin akordio hori eginda, estatuko sektore eremutik ezin izango dute negoziazio kolektiboa galarazi dagoeneko badiren negoziazio eremuetan, ezta etorkizunean Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan erabaki litezkeenetan ere».Sindikatu abertzaleen ustez, «akordio
|
horrek
EAEko ostalaritzako hitzarmenak babestu egiten ditu Espainiako patronalek. Confebask honen kide da?, UGTk eta CCOOk egiten dituzten eraso eta esku sartzeetatik»; eta, gainera, negoziazio kolektiboko euskal Marko bat egituratzen duela diote.Ikusteko dago, ordea, aurrena merkataritzan eta ondoren ostalaritzan lortutako akordioa itun orokor bilakatuko duten sektore guztietara, edo gehienetara?... hedatuz.
|
|
1993an, euskal langileen diru sarrerak BPGaren %54, 7 ziren. %48ra jaitsi zen ehuneko hori 2007an, nahiz eta aldi
|
horretan
EAEko BPGa %150 inguru hazi zen (Manu Robles Arangiz Fundazioa, 2012). Azken hamarkadan, portzentaje hori %46ra jaitsi da.
|
|
Artikulu horren garapenaAurrekontu Egonkortasun eta Finantza Jasangarriaren Lege Organikoaren edo2/ 2012 Legearen bidez burutu zuten. Lege Organiko
|
horrek
EAEko eta Nafarroakoaurrekontuen murrizketa larria ekarri zuen; adibidez, 2012an EAEko aurrekontuendefizit publikoak ezin zezakeen gainditu BPGaren% 1,2 Hurrengo urteetan defizithori murriztuz joango da, baina ez dira izango euskal agintari politikoak neurri horiekhartuko dituztenak, baizik gobernu zentralaren agindua bete besterik ez dute egingo.
|
2018
|
|
Igoera hori, baina, ez da Euskal Herri osoan modu berean gertatu. Izan ere, bere
|
horretan
EAEn baino ez da gertatu. Nafarroan 35 urtetik beherakoen artean gertatu da, eta Iparraldean 25 urtetik beherakoen artean.
|
|
Ildo hori bazterrean gelditu da lehentasuna erreferenduma antolatzeari eman zaionetik. Errealismoaren izenean edo, gero eta onartuagotzat jotzen da erreferendum
|
hori
EAEn bakarrik antolatzea, hots, euskaldunek sekula onartu ez duten zatiketa administratibotik abiatuz. Eduardo Apodakak dio batasunaren ideiarekin ez genukeela" tematu". 427" Batasun oro hartzailearen ordez, hamaika iraganaldi eta hamaika predeterminatu bil ditzakeen topaguneak" proposatu ditu.
|
2019
|
|
Erosketak egiteko aurrekontua 2015 urtetik izoztuta eduki ondoren, datorren urtean 3 milioi euro izango ditu Bilboko Guggenheim museok artelanen bilduma aberasteko. Berri ona da azken urteetan museo publikoek jasan dituzten murrizketak gainditzen ari direla jakitea, kulturak krisian eraginik izan gabe krisia gehien jasan duen gizarte arloa izan baita.Hala ere, pena da itxuraz bukatzera doan murrizketa garai
|
hori
EAEko museo publikoetako erosketa politika antolatzeko ez erabiltzea. Beste behin ere idatzi izan dut hiru edo lau museo handien arteko konpetentziaz arte garaikidea erosteko orduan.
|
|
25 urte geroago, berriz, 2016an, %55 da euskaraz hitz egiteko gai (zailtasun gehiago edo gutxiagorekin). Une honetan, Euskal Herriko gazte gehienak euskaldunak dira, proportzio
|
hori
EAEn %71ra igotzen delarik. Gehiengoa, beraz, hitz egiteko gai da eta gainera, lehenengo aldiz gure historian, euskara dakiten guztiak alfabetatuta daude.
|
|
Izan genituen hesteetan dantzari publikotasuna, aniztasuna eta aukera berdintasuna bezalako gai mamitsuak. Baina errealitateak erakusten digu une honetan eskola “publiko”
|
hori
EAEn (bakarrik) dagoela kokatuta, Madrilera begira bizi den hezkuntza sail baten baitan. Eta horrek, gure semeen zenbait eskubide eta gaitasun garrantzitsu urratuko lituzkela ulertu genuen.
|
2020
|
|
Politikoki Kataluniak eta Valentziak bereizirik dirauteino, eta alde
|
horretatik
EAE eta Nafarroako Foru Erkidegoa baino elkarrengandik urrunago daude ez dago Valentzian nagusiki katalan sentitzen den eskualde edo herri handirik, valentzierak, eta kulturalki katalan sentitzen direnek etorkizun kaxkarra izango dute. Baditugu abantaila batzuk haiekiko:
|
2021
|
|
2020ko martxoaren 14tik ekainaren 21era, Alarma Egoera Espainiako Estatuan ezarria izan zen. Epe
|
horretan
EAEn udaltzainek eta Ertzaintzako agenteek 22.957 isun jarri zituzten, ezarritako neurri murriztaileak urratzeagatik.
|
|
Alegia, pentsa daiteke jatorri atzerritarreko biztanleek jatorri estatuetako hizkuntza ofizialak hitz egiten dituztela nahiz eta ez den beti horrela izaten, eta horiez gain, jakina, jatorrian beste hizkuntza hedatuak edota beste hizkuntza gutxitu batzuk ere hitz egin ditzaketeela. Artikuluan beraz, informazio
|
horren arabera
EAEko hizkuntza aniztasunaren mapa egitasmoak eskainitako hizkuntzenganako hurbileta eskaini da.
|
|
Proposatu dute, gainera, «eskubide subjektiboa» izatea; hori horrela, «osasuna eta hezkuntza bezala, Eusko Jaurlaritzaren aurrekontuetan eragina izan dezakeen edozein zirkunstantziaren aurrean gailenduko litzateke». Diru sarrera
|
hori
EAEko pobrezia mailaren araberakoa litzateke; inoiz ez muga hori baino txikiagoa. Horrez gain, Kontsumo Prezio Indizearen arabera eguneratuko litzateke urtero betiere, KPIa zero baino handiagoa bada.
|
|
Eusko Jaurlaritza, Zineuskadi, EITB, Donostiako Zinemaldia, Zinebi eta EZAEren arteko akordioan datza ezohiko diru-laguntza. COVID pandemiaren ondorioz ezarritako itxialdiak eta egoera
|
horrek
EAEko zinemagintzan sortutako galerak eta etenaldiak zertxobait konpentsatzea eta euskal zinemagintza suspertzea zituen helburu laguntzak.
|
|
Urtebete geroago sortu zen Herri Batasuna Altsasun. Koalizio
|
horretan
EAE/ ANV, ESB, HASI eta LAIA alderdiek parte hartu zuten, hainbat independenterekin batera; azken horien artean, baziren Monzenen lagunak.
|
2022
|
|
Poloniako Gobernuak europar zuzenbide komunitarioa urratu du edozein diktadurak egingo lukeen maila berean eta
|
horren aurrean
EAEko ordezkariek eta, bereziki, Estatu espainiarrekoek, jarrera oso epela erakutsi dute. Gerra egoeran daude eta akusazio larri bat tarteko ez dute eskubide zibilen defentsarako gogorik.
|
|
Ezinbestean, trans ume eta nerabeei, migratzaileei, eta bitarrak ez diren pertsonei eskubideak eman eta aitortu behar dizkiegu». Uste dute genero autodeterminazioaren eskubidea «inolako mugarik gabe» onartzea bermatu behar dela, eta gogora ekarri dute eskubide
|
hori
EAEko eta Nafarroako legeetan jasota dagoela. «Posible izan bazen Iruñeko eta Gasteizko legebiltzarraren gehiengo politikoak eskubide hori onartzea, zergatik orain ez da horrela?», galdetu dute.
|
|
2 Hezkuntza lege propioa nahi dugu.
|
Horretarako
EAEko Hezkuntzan erabateko eskumenak eskuratu eta Euskal Herriko gainontzeko lurraldeekin elkarlana areagotu litzateke.
|
2023
|
|
Publizitate eta komunikazio instituzionalari buruzko 6/ 2010 Legeak arautzen du gai
|
hori
EAEn. Nola betetzen dute lege hori?
|
|
Urte bereko urrian, Jaurlaritzak 100.000 euroko isuna paratu zion enpresari arau hauste larria egotziz, kutsaduraren kontrolerako eta prebentziorako legea urratzeagatik. Verterrek helegitea jarri zuen erabaki
|
horren aurka
EAEko Justizia Auzitegi Nagusian, eta epaileen ebazpenaren zain dago oraindik.
|
|
Esaterako, hor dago Abidjango printzipioek esaten dutena; hots, hezkuntza erakunde pribatuen finantzaketa publikoak behin behineko neurria izan behar duela, eskola publikoak bete behar dituen funtzioak bete bitartean. Ez da
|
hori
EAEren kasua. Ikasleen ia %50 titularitate pribatuko eskoletan dago matrikulatuta, eta hamarkadetan betikotzen eta naturalizatzen joan den anomalia dugu.
|
|
bitartekoak jar ditzatela 1080 euroko pentsiora heltzen ez diren gutxieneko pentsioak osatu ahal izateko, hamalau ordainsaritan. Erabaki
|
hori
EAE eta Nafarroako gobernuen eta legebiltzarren borondate politikoaren menpe dagoela adierazi dute, eta" ez dagoela hori eragozten duen arrazoi politiko edo ekonomikorik". Halaber, nahi dute Espainiako Gorteetan ordezkaritza duten alderdiek pentsioen azken erreformaren lege proiektuaren eztabaida baliatzea erretiro adina berriro 65 urtean jartzeko, eta pentsioa osorik jasotzeko kotizatu... Izabn ere, Madrilek onartutako pentsio erreformak ez ditu asebete.
|
|
Lehen unetik sopeloztarren artean prozesu parte hartzaileak ere egongo direla iragarri du Udalak, eta,
|
horretarako
EAEko Lurraren eta Hirigintzaren ekainaren 30eko 2/ 2006 Legearen seigarren helburua jarraituko duela agindu du. Horren arabera, arduradunek plan berriaren ikerketa eta idazte prozesuaren berri emango dute, egitasmoari buruz herritarrek duten informazioa eskatzeko eta hori ulertzeko eskubidea bermatuko dute, iritzi ezberdinak batzeko eztabaida publikoa proposatuko dituzte, herritarren ekarpenakaz aberastuko dute plana eta guztia egituratzeko herritarren parte hartzea eta agintea sustatzen duen eredua bultzatuko dute.
|
|
Eskema berdina jorratuko dugu EAEko toki erakundeen eskumen eta zerbitzuen gaineko finantza zaintza azaltzean, baina ETELk zehazten duen eta TAAJLk baimentzen duen sistemarekin bat etorriz. Dena den,
|
horretarako
EAEko toki erakundeen eskema azaltzea derrigorrezkoa jotzen da.
|
|
TAAJLak lehenengo eta behin TAOLren 2 xedapen gehigarria aldatu zuen. Jatorrian xedapen
|
horrek
EAEko lurralde historikoentzat TAOLren aplikaziotik salbuetsirik zeuden xedapenak ezartzen zituen. Orain gauza berdina egiten du eta idazketa berriarekin egiten den gauza bakarra da TAOLren arauketa berria lurralde historikoei egokitu.
|
|
" Babes bat ezartzen da autonomia erkidegoaren eskumenei dagokienez, eta lurralde historikoek eskumenak zabaltzeko bidea irekitzen da, nahiz eta
|
hori
EAEn, LHLn eta eskumenak aldatzen dituzten beste lege batzuetan jasotako zehaztapenen arabera egin behar den" 606.
|
|
LHLk toki ogasunei buruzko arauketa Ekonomia Itunaren esparruan sartzen du eta toki ogasunen jardueran barneratzen dira aurrekontueta tributu jarduerak. Finantza zaintzari dagokionez eta Ekonomia Itunaren 48.5 artikuluaren hitzak ikusirik, Bizkaiak uste du 2002ko finantza zaintzaren ahalmenak handitzea arau ahala suposatu dezakeela eta Bizkaiko kasuan horiek Batzar Nagusiei dagozkie.
|
Horregatik
EAE barneko organo eskudunak ez dira zehaztu. Interpretazio hori egiten dute lurralde historikoko erakundeek Ekonomia Itunaren 48.5 artikulua LHLren 2 xedapen gehigarriarekin batera interpretatuz.
|