|
2002
|
|
|
Batetik, dauden euskaldunekin hiztun komunitatea osatu, horren ondorioz hizkuntzaren erabilera eta prestigioa areagotzea lortu arte. Bestetik,
|
hizkuntz
pluraltasunaz eta gutxiengo euskaldunaren eskubideaz erdaldunak eta euskaldunak kontzientziatu. Soilik horrela ibiliko zen txukun Hizkuntzaren Gurpila.
|
|
2009
|
|
|
Erabili ahal izatetik erabili nahi izatera jauzi egitea izan behar du, azken batean, hizkuntza politikaren helburu nagusia. Hori lortzeko dugu lege eta plangintzen laguntza, baina hori lortzeko batez ere behar duguna da, erruak hirugarren batzuei botatzen ibili ordez, gizarte osoa mobilizatzea
|
hizkuntza
pluraltasunaren alde, euskara indarberritzearen alde, hizkuntza bizikidetzaren alde. Nola?
|
|
|
Inork okerreko interpretaziorik egin ez dezan, komeni da hemen esatea, nolanahi ere, nahitaezkoa dutela hizkuntza bizikidetzak eta
|
hizkuntza
pluraltasunak hizkuntza politika publiko bat, nahitaezkoak dituela euskarak herri aginteen eskutik bere aldeko politika aktibo eta sustatzaileak, nahitaezkoa duela euskarak bere biziberritze prozesua sendotzeko herri aginteen aitzindaritza, eta ezinbestekoa dela euskara indarberritzeko prozesuan herri aginteek ahaleginari geldialdirik gabe eustea, ahalegin hori etengabe eguneratzea eta, ahal bada...
|
|
|
Ez al da arrazoizkoa pentsatzea hizkuntza integrazioa areagotuz kohesio soziala bera sendotzen dela? Hain zaila ote da ulertzea hiztun elkarte bitan zatituriko gizartea baino askoz aberatsagoa dela, nahitaez,
|
hizkuntza
pluraltasuna osorik bereganatzen duen komunitate bakarreko gizartea. Horrexegatik da elebitasuna helburu, euskal gizarte elebiduna, alegia.
|
|
|
|
Hizkuntza
pluraltasuna aktiboki bere egiten duen gizartea dugu iparrorratz. Halako euskal gizartean soilik uste dugu aurki dezakeela euskarak behar beharrezkoa duen teilatupea, halako gizarte batean berma dezake hil edo bizikoa duen babesa.
|
|
|
Horregatik gaude guztiz urrun, ezinago urrun," euskaraz eta kitto, Euskal Herrian gaude-eta" edo en castellano y punto, porque (también) el castellano es nuestro y todos nos entendemos bezalako ikusmoldeetatik. Nekez bultza daiteke gaztelaniak baino askozaz ere gehiago euskarak (irauteko tokia aurkituko badu) behar duen
|
hizkuntza
pluraltasuna, gaztelania edo frantsesa hizkuntza arrotzak direla esaten badugu eta Euskal Herrian mendez mende herritarren borondatearen kontra inposatutakoak direla uste badugu. Baina hizkuntza pluraltasuna eta elkarbizitza ez dira indartzen, ezta ere, euskarari gibela bihurtuz, onenean ere, aurkako jarrera esplizitu bidez ez denean, alegia?, euskara museo batean babestu daitekeen moduko ondare arkeologiko bat bailitzan onartuz, hazkuntza eta biziraupena berma diezazkiokeen bitarteko bakarra, erabilera, alegia?
|
|
|
Nekez bultza daiteke gaztelaniak baino askozaz ere gehiago euskarak (irauteko tokia aurkituko badu) behar duen hizkuntza pluraltasuna, gaztelania edo frantsesa hizkuntza arrotzak direla esaten badugu eta Euskal Herrian mendez mende herritarren borondatearen kontra inposatutakoak direla uste badugu. Baina
|
hizkuntza
pluraltasuna eta elkarbizitza ez dira indartzen, ezta ere, euskarari gibela bihurtuz, onenean ere, aurkako jarrera esplizitu bidez ez denean, alegia?, euskara museo batean babestu daitekeen moduko ondare arkeologiko bat bailitzan onartuz, hazkuntza eta biziraupena berma diezazkiokeen bitarteko bakarra, erabilera, alegia, bultzatzeari uko eginez edo trabak jarriz.
|
|
|
bultzatzeari uko eginez edo trabak jarriz.
|
Hizkuntza
pluraltasunaren eta bizikidetzaren beraien exijentzia propioa da gaur egungo euskararen erabilera areagotzen ahalegintzea, eta, beraz, euskararen erabilera, berez haziko ez denez, pixkanaka gehitzea ekarri dezaketen neurriak sustatzea.
|
|
|
Laissez faire, laissez passer printzipioa aplikatzea da hori, eta esana dugu, hizkuntza politikari eraginkortasuna eragozten dionez gero, ez zaigula printzipio onargarria iruditzen. Herri aginteek, baldin eta
|
hizkuntza
pluraltasuna egiazki bermatzea eta bultzatzea baldin badute helburu, ezin dira ustezko neutraltasun batez mozorrotu; aitzitik, jarrera aktiboa izan behar dute euskararen erabilera sustatzearen alde. Hori horrela, ez da bidezkoa zerbitzu publikoen eremuan helburu konformagarritzat hartzea gaur egungo euskararen erabilerari euste hutsa.
|
|
|
Eremu pribaturako hizkuntza betebeharrak finkatzerakoan, bereziki izan behar da kontuan betebehar horien proportzionaltasuna, enpresen bideragarritasuna eta tokian tokiko egoera soziolinguistikoa. Asmatu behar da enpresa askatasuna eta hizkuntza askatasuna uztartzen, asmatu behar da uztartzen gizabanakoen hizkuntza eskubideak oro eta interes publikokoa den
|
hizkuntza
pluraltasunaren sustapena ere, eta batzuk eta besteak uztartu behar dira, batak bestea zapaldu gabe. Printzipio horien guztien arrazoizko uztarketa egitea da konponbidea, inola ere ez eremu pribatuko ateak hizkuntza politikari erabat ixtea.
|
|
|
Nolanahi ere, euskararen erabilera areagotzeko bide luzean, urrats kualitatibo sendoa dakarren araubidea da hau. Izan ere, lurreko telebista digitalaren kontzesioak arautzeko 2006an plazaraturiko dekretuaren ondoan, kontsumitzaileen hizkuntza eskubideei buruzko araubide hau baita esparru pribatuan
|
hizkuntza
pluraltasuna sustatzeko eta euskararen erabilera bultzatzeko Euskal Autonomia Erkidegoan sekula onartu den eta indarrean dagoen lege araudirik aurreratuena eta, ziurrenera, konplexuena ere bai. Konplexuena diogu, jakina denez, oso korapilatsua delako eremu pribatuan hizkuntza betebeharrak finkatzea, hizkuntza eskubideak eta beste hainbat eskubide uztartu behar baitira nahitaez.
|
|
|
Eremu pribaturako araubide honen argitan, bistakoa da gizabanakoaren eskubideak eta askatasuna bermatzea guztiz bateragarria dela gizarteak bere buruari ezarri dion eta onartu duen helburu kolektibo bat sustatzearekin. Hots, bi hizkuntza ofizial dituen eta elebiduna izan nahi duen gizarte batean
|
hizkuntza
pluraltasuna sustatzea eta, aldi berean, gizabanakoen askatasuna bermatzea guztiz bateragarriak dira, baldin eta hartarako malgutasunik baldin badago, hizkuntza aniztasunarekiko atxikimendurik baldin badago, deserosotasun batzuk onartzeko prestasuna baldin badago eta, jakina, proportzionaltasunaren eta progresibotasunaren printzipioak aplikatzen badira. Kontsumitzaileen hizkuntza eskubideei buruzko araubide honek erakusten du egingarria dela herritar guztien hizkuntza eskubideak errespetatzea eta egiazki bermatzea, inoren eskubideak ukatu eta zapaldu gabe, eta herritar guztien eskubide guztiak errespetatuz.
|
|
|
Kontsumitzaileen hizkuntza eskubideei buruzko araubide honek erakusten du egingarria dela herritar guztien hizkuntza eskubideak errespetatzea eta egiazki bermatzea, inoren eskubideak ukatu eta zapaldu gabe, eta herritar guztien eskubide guztiak errespetatuz. Hori da bidea, gure iritzian, gizarte kohesioa sendotzeko eta
|
hizkuntza
pluraltasuna aberastasun sozial legez errotzeko.
|
|
|
Ez dugu zalantzarik euskararik ez dakiten milaka gurasok erakutsi duten euskararekiko begiruneari eta atxikimenduari esker egin ahal izan dela bide hori, eta
|
hizkuntza
pluraltasunaren aldekoa den pertsona orok aitortu eta txalotu egin luke guraso horiek egin duten ahalegina (beraiek ezagutzen ez duten hizkuntzan partez edo osorik euren seme alabak eskolatzeko ahalegina) eta erakutsi duten euskararekiko (eta, azken batean, euskal hiztunenganako) elkartasuna, hori bai baita hizkuntzen bizikidetzaren eta gizarte elkarbizitzaren mesedean egindako ekarpena....
|
|
|
aurreikusten du Espainiako
|
hizkuntza
pluraltasuna errespetatu dela. Eta, hirugarrenik, Euskararen Legeak Euskadiko herritarrei irrati eta telebista emanaldiak euskaraz jasotzeko eskubidea aitortzen dien bezala ezartzen die herri aginteei aipatu eskubidea bermatzeko obligazioa.
|
|
|
" gaztelania ez da Estatuaren arduratakoa soilik, ez eta gainerako hizkuntzak autonomia erkidegoen arduratakoak soilik". Esan dezakegu Estatuaren titulartasuneko irrati eta telebistari buruzko legea [55] bera ere ikuspegi horretatik lotu zaiola Espainiako
|
hizkuntza
pluraltasunari. Izan ere, Espainiako hizkuntza pluraltasuna Estatu barruko emanaldietan ez ezik nazioarteko kateetan ere bultzatu beharra aurreikusten baitu lege berriak, eta, gainera, esaten du autonomi erkidegoetarako deskonexioak lurralde horietako" berezko hizkuntzan" egin direla.
|
|
|
Esan dezakegu Estatuaren titulartasuneko irrati eta telebistari buruzko legea [55] bera ere ikuspegi horretatik lotu zaiola Espainiako hizkuntza pluraltasunari. Izan ere, Espainiako
|
hizkuntza
pluraltasuna Estatu barruko emanaldietan ez ezik nazioarteko kateetan ere bultzatu beharra aurreikusten baitu lege berriak, eta, gainera, esaten du autonomi erkidegoetarako deskonexioak lurralde horietako" berezko hizkuntzan" egin direla.
|
|
|
Hizkuntza kuota sistemaren bidez herri aginteek lortu nahi dutena da hizkuntza ofizialen arteko desorekatik orekaranzko bidea egitea, ikus entzunezko hedabideen eremuan. Liberalizazioak ez du zertan izanik hizkuntza eskubideak eta
|
hizkuntza
pluraltasunaren aberastasuna bermatzeko oztopo. Eta, kontsumitzaileei dagokionez ikusi dugun antzera, hedabideen kasuan ere ez dago hizkuntza betebehar guztiak hedabide publikoen bizkar soilik utzi beharrik.
|
|
|
Demokrazia linguistikoaren bidean aurrera egiteko, ezinbestekoa da zubigintza. Bi hizkuntzaren jabe den gizarteak hizkuntza bizikidetzaren perspektiban kudeatu behar du
|
hizkuntza
pluraltasuna. Hizkuntza bakoitzaren defentsa mutur banatan gotortuta, batak besteari bizkar emanda eta testuinguru plural horretan normala ez dena, elebakartasuna?
|
|
|
Berriro diot: euskara bultzatzeko hizkuntza politikak guztiz dira kritikagarri, egia baita euskararen eta
|
hizkuntza
pluraltasunaren alde hainbat neurri politiko har daitezkeela eta hizkuntza politika neurri batean ezberdinak ere egin daitezkeela. Baina ez da hori hemen aipagai duguna:
|
|
|
zerikusia duten irizpide pedagogiko eta teknikoak soilik kontuan hartzea baino. Zer nahitaezkoagorik,
|
hizkuntza
pluraltasunaren eta bi hizkuntzen arteko oreka soziala lortzearen aldeko apustu irmoa berretsi, eta diskurtsoak eta jarrerak baretzea baino. Zer premiazkoagorik, euskarazko irakaskuntza sendotuz, hiru eleko (eta, gerora, lau eleko) hezkuntza garatzea eta hor euskarari behar besteko tokia egitea baino.
|
|
|
Munduan asko dira, milaka batzuk, euskara baino askoz egoera txarragoan dauden hizkuntzak. Jakina gureak badituela ezaugarri propioak, baina, azken batean, euskararen auziaz bainoago hizkuntzen auziaz eta
|
hizkuntza
pluraltasunaren kudeaketaz hitz egin genuke. Hizkuntza hegemonikoaren gerizpean lasai eta indartsu sentitzen diren eta gainerako hizkuntzei gibela bihurtzen dieten uniformatzaileen erdal zilborkeria gainditzeko bidea ez da euskararen zilborkerian jaustea.
|
|
|
Bien arteko oreka aurkitzearena da irtenbiderik zailena eta konplexuena, baina bidezkoa eta eraginkorra den irtenbide bakarra. Konfrontazioaren bidetik jai du
|
hizkuntza
pluraltasunak, jai du euskarak. Elkar ulertzearena eta ados jartzearena da bidea.
|
|
|
Garbiago esanda: ez dela euskarak eta gaztelaniak elkarren kontra daramaten borroka;
|
hizkuntza
pluraltasunaren, hizkuntza bizikidetzaren eta gizarte kohesioaren aldeko borroka baizik.
|
|
|
|
Hizkuntza
pluraltasuna
|
|
|
2
|
Hizkuntza
pluraltasunaren galera arriskua
|
|
|
Bestalde,
|
hizkuntza
pluraltasunaren aldeko kontzientzia gizartean errotzeko eta euskararekiko atxikimendua sendotzeko, izan, bada nahitaezkoa erakargarritasuna, baina ez da nahikoa. Adostasun sozial eta politikoa da, erakargarritasunarekin batera, ezagutzatik erabilerarako zubia den atxikimendua eraikitzeko zutoin ezinbestekoa.
|
|
|
Euskal gizartea inoiz euskararen gizartea izatera iritsiko bada, gizarteak hala nahi duelako izango da, ez bestela; horregatik hartu behar dira aintzakotzat elebakarrak, eta elebitasunerantz pausoak eman ditzaten eskatu behar zaie, euren eta guztien mesedean, gizarte kohesioaren mesedean.
|
Hizkuntza
pluraltasuna eraikitzeko erakarri egin behar dira elebakarrak, baita kontu honi halako garrantzirik ematen ez diotenak ere.
|
|
|
|
Hizkuntza
pluraltasunaren testuinguruetan, elebitasunak bakarrik berma diezaieke herritarrei hizkuntza aukeratzeko askatasunaz egiazki baliatu ahal izatea. Izan ere, elebakartasunaren eta hizkuntza hautatzeko askatasunaren artean contradictio in terminis gertatzen baita, elebakartasunak hizkuntza bakarra aukerarazten baitu ezinbestez, edo, nahiago bada, hizkuntza bakarra inposatzen baitu.
|
|
|
ofiziala dena ikasteko aukera guztiak ematea.
|
Hizkuntza
pluraltasuna zintzotasunez aldarrikatzen duen orok saiatu behar du bide hori urratzen, euskarak hemen, gure artean, gero eta bizigiro goxoagoa izan dezan.
|
|
|
Chomsky-ren hitzak geureganatuz esango dugu," ezin da hizkuntzen etorkizuna aurreikusi, herritarrek egiten dutenaren esku baitago" (El Mundo,). Partida honetan, euskararekiko atxikimendua indartzea da
|
hizkuntza
pluraltasunaren balioan sinesten dugunoi bete betean dagokigun jokaldia, eta, hasteko, badakigu euskararekiko atxikimendua handitzeak besteak beste euskara eta euskal hiztunen erkidegoa gero eta neurri handiagoan eta gero eta jende gehiagorentzat erakargarri egitea eskatzen duela.
|
|
|
Euskal gizartea eta euskararen gizartea, ordea, ez dira gaur gauza bera. Zoritxarrez, euskararen eta gaztelaniaren arteko (edo euskararen eta frantsesaren arteko) desoreka nabarmenean gauzatzen baita euskal gizartearen
|
hizkuntza
pluraltasuna. Gaur egungo desoreka ezin uler liteke iraganean gertaturikoak kontuan hartu gabe.
|
|
|
Testuinguru horretan, eta guztien ahaleginari esker, Espainiako herrialdeen artean aurrerapen handienetako bat izatea lortu zuen Euskal Herriak. Horrek guztiorrek, ordea, zuzenean eragin zuen Euskadiko
|
hizkuntza
pluraltasunaren ekologian [14], eta gaztelaniaren eta euskararen arteko desoreka areagotzea ekarri zuen.
|
|
|
Ondorioz, munduko ezein bazterretan bezala, Europan eta Espainian hizkuntza aniztasuna gorde eta sendotu nahi bada, ezinbestekoa izango da Europako eta Espainiako gizarteetan aipatu berri ditugun hiru faktore horien uztarketa gertatzea, neurri batean bederen. Halaber, hari mutur berari tiraka jartzen bagara, arrazoizkoa dirudi uste izatea Europa batua (pluraltasunean oinarrituriko Europa batua esan nahi da) edo Espainia plurala bezalako aldarrikapenak ez datozela inondik ere bat kontinenteko erakunde politikoek Europako
|
hizkuntza
pluraltasunaren kudeaketa ia soilik Estatu bakoitzaren esku uztearekin edota Estatuko erakunde politikoek Espainiako hizkuntza pluraltasunaren kudeaketari bizkarra erakustearekin, gaztelania ez beste hizkuntza propioren bat duten autonomia erkidegoen egiteko esklusiboa bailitzan. Izan ere, beste hitzetan esanda, kohesio sozialaren eta hizkuntza aniztasunaren interesaren ikuspegitik begiratuta, ez baita osasungarria, ez eta onargarria ere, Europako eta espainiar Estatuko erakunde politikoak bere eremuko hizkuntza aniztasunaren aurrean nolabaiteko behatzaile neutralak balira bezala jardutea; izan, argi eta garbi, protagonista eta agente eragile erabakigarriak baitira, onerako bezala txarrerako.
|
|
|
Ondorioz, munduko ezein bazterretan bezala, Europan eta Espainian hizkuntza aniztasuna gorde eta sendotu nahi bada, ezinbestekoa izango da Europako eta Espainiako gizarteetan aipatu berri ditugun hiru faktore horien uztarketa gertatzea, neurri batean bederen. Halaber, hari mutur berari tiraka jartzen bagara, arrazoizkoa dirudi uste izatea Europa batua (pluraltasunean oinarrituriko Europa batua esan nahi da) edo Espainia plurala bezalako aldarrikapenak ez datozela inondik ere bat kontinenteko erakunde politikoek Europako hizkuntza pluraltasunaren kudeaketa ia soilik Estatu bakoitzaren esku uztearekin edota Estatuko erakunde politikoek Espainiako
|
hizkuntza
pluraltasunaren kudeaketari bizkarra erakustearekin, gaztelania ez beste hizkuntza propioren bat duten autonomia erkidegoen egiteko esklusiboa bailitzan. Izan ere, beste hitzetan esanda, kohesio sozialaren eta hizkuntza aniztasunaren interesaren ikuspegitik begiratuta, ez baita osasungarria, ez eta onargarria ere, Europako eta espainiar Estatuko erakunde politikoak bere eremuko hizkuntza aniztasunaren aurrean nolabaiteko behatzaile neutralak balira bezala jardutea; izan, argi eta garbi, protagonista eta agente eragile erabakigarriak baitira, onerako bezala txarrerako.
|
|
|
Gure gaira etorriz, hizkuntzen kontuari helduta, esan dezagun mundu osoko hizkuntzen %3 baino ez direla hitz egiten kontinente honetan. Munduko
|
hizkuntza
pluraltasunaren puska txikia gordetzen du, beraz, Europak. Halere, munduko ia zazpi mila hizkuntzetarik gehienak oso hiztun kopuru txikikoak eta idatzizko tradiziorik gabeak badira ere, aldiz, Europako hizkuntzen artean asko dira kultur sorkuntzarako erabiliak direnak eta literatur tradizioa dutenak, lege babesa eta herri aginteen aitorpena dutenak, corpus kodifikatua izanik hedabideetan eta hezkuntzan erabiliak direnak, tokian tokiko gizarte bizitzan, esparru pribatuan nahiz publikoan?
|
|
|
Nolanahi ere, eta, esan dugunez, europar hizkuntzen egoera askotarikoa den arren,
|
hizkuntza
pluraltasunaren auzia, neurri eta modu diferenteetan bada ere, eztabaidagai dugu Europako ia herrialde guztietan. Europar agenda politikoan bere lekua, lekutxoa baino ez, oraindik?
|
|
|
egitea lortu du hizkuntzen auziak. Estatu nazio bikotearen eskutik eraikitako Estatu modernoek oro har hizkuntza eta kultura uniformetasuna bilatu dute, baina Europan gero eta ukaezinago gertatzen ari da begien bistan dagoen pluraltasuna onartu eta babestu beharra, hots, gizaki bakoitzak duen eta Estatuen barruan bizikide diren erkidegoek proiektatzen duten identitate eta
|
hizkuntza
pluraltasuna onartu eta babestu beharra, nahiz eta Estatuek elebakartasuna miretsi eta amestu oraindik ere.
|
|
|
Horrela, beraz,
|
hizkuntza
pluraltasuna garatzeko kalterik ez baina bai abantaila ugari eskaintzen ditu Hizkuntzen Euroitunak. Are gehiago, kontuan hartzen badugu Euroitunean jasotako konpromisoak lege izaeraz nahitaez bete beharrekoak dituztela Estatuek, eta, gainera, Hizkuntzen Euroituna indarrean edukitzea guztiz bateragarria dela Estatu bakoitzaren barruan bertako hizkuntzak babestu eta sustatzeko lege babes eta politika publiko aurreratuagoak finkatu eta garatzearekin.
|
|
|
Hizkuntzen Euroituneko langues minoritaires edo lenguas minoritarias" eremu urriko hizkuntzak" itzuli dugu guk. Irudipena dugu, ordea,
|
hizkuntza
pluraltasunaren gainean munduan zehar hain errotuak dauden aurreiritzietan dutela oinarria Hizkuntzen Euroituneko minoritaire/ minoritaria hitzek. Izan ere, hizkuntza bat txiki edo minoritario izendatzen baita Estatua erreferentzia nagusitzat hartuta; beste hitzetan esanda, Estatuan aitortua duten lege estatusaren arabera aitortzen dira txiki edo handi hizkuntzak; inoiz ez, ordea, Estatu barruko beren lurraldeetan duten pisuaren arabera, ez eta hiztun kopuruaren arabera ere.
|
|
|
Europa aurreratu, moderno eta demokratiko bat eraikitzeko horrexegatik da ezinbestekoa Europaren hizkuntza dibertsitatea babestea eta sustatzea. Era berean, Estatu bakoitzeko
|
hizkuntza
pluraltasuna babestea eta sustatzea, Europaren eraikuntzarekin bateragarria ez ezik, ezinbesteko eginkizuna ere badugu Europa integratu eta kohesionatuago bat eraikitzeko. Modernitatearen eta demokraziaren exijentzia da hori.
|
|
|
Europa Batuaren identitateak bateratzailea izan du, nahitaez, identitate ugarien bateratzailea, inola ez identitate ezberdinen suntsitzailea. Alde horretatik begiratuta, Europa batuaren eraikuntzak arreta berezia jarri behar du
|
hizkuntza
pluraltasunaren sustapenean, kontuan hartuz hizkuntza bat galtzeak edo ahultzeak europar identitatearen puska bat galtzea edo ahultzea ekarriko duela beti.
|
|
|
Tentsio paradoxiko horretaz modu eraginkorrean baliatzen asmatu du Europar Batasunak, herritar europarrak beren burua europar identitate baten jabe benetan sentitzera iritsi daitezen, eta, ondorioz, Europar Batasuna erakunde politiko legez erro sendoak izatera hel dadin. Horregatik da, gero eta jende gehiagoren iritzian,
|
hizkuntza
pluraltasunaren kudeaketa globalizazioak oro har eta Europaren eraikuntza integratzaileak aurrez aurre duten dema nagusietariko bat. Dema hori irabazi ala galdu, halakoa izango da Europaren kohesioa eta bizi indarra.
|
|
|
Proposamen honen argitan, ezin da ukatu Europar Batasuneko erakundeek
|
hizkuntza
pluraltasunaren aldeko apustuari ekin diotenik. Norbere hizkuntzaz eta ingelesaz gain, ikastera dei egiten diguten hirugarren hizkuntza horretaz baliatzen den gizartearen kultura eta historia ere ezagutzera gonbidatzen gaitu Europako Batzordeak.
|
|
|
Izan ere, hizkuntza aniztasunaren kudeaketa bidezkoa ezin liteke bateraezina izan eguneroko jardunak eskatzen digun eraginkortasun eta praktikotasunarekin. Bistan da ez dela eraginkorra" guztia itzuli beharra", baina, gainera, beharrezkoa ere ez da guztia itzuli beharra
|
hizkuntza
pluraltasunaren kudeaketa egoki eta bidezkoa egiteko.
|
|
|
Besterik da ofizialtasunaren ondorioak, ezberdinak izan litezkeenez, finkatu eta arautu egin behar direla, finkatu eta arautu hizkuntza guztiei dagokienez, baita gaur egun hegemonikoak direnei eta Estatu hizkuntzak direnei dagokienez ere, jakina. Nolanahi ere, europar erakundeetan hizkuntza bat ofizialtzat onartzeko orain arte erabili den eta gaur egun erabiltzen den irizpidea ez da
|
hizkuntza
pluraltasunaren ikuspegitik egokia, ez eta bidezkoa ere.
|
|
|
Hizkuntza bat Estatu propioaren jabe izateak ez luke Europan hizkuntza ofizialtzat aitortzeko baldintza izan behar inondik ere. Horrela ezin baita
|
hizkuntza
pluraltasunarekiko begirunea egiazki bermatu, eta hori da Europaren ezaugarri nagusi eta aberatsenetariko bat. Ulergaitza eta kontraesankorra zaigu, gainera, Estatu kopurua ugaldu nahi ez duen Europar Batasunak aldi berean, ordea, helburu edo ikusmolde horren beraren kontrako jarrerak elikatzen jardutea, kasu honetan hizkuntza pluraltasunaren eta kultur aniztasunaren kudeaketa egiterakoan.
|
|
|
Horrela ezin baita hizkuntza pluraltasunarekiko begirunea egiazki bermatu, eta hori da Europaren ezaugarri nagusi eta aberatsenetariko bat. Ulergaitza eta kontraesankorra zaigu, gainera, Estatu kopurua ugaldu nahi ez duen Europar Batasunak aldi berean, ordea, helburu edo ikusmolde horren beraren kontrako jarrerak elikatzen jardutea, kasu honetan
|
hizkuntza
pluraltasunaren eta kultur aniztasunaren kudeaketa egiterakoan. Izan ere, Estatu berriak sortzearen aldeko bulkada ematen dutela baitirudite honako bi ekuazio hauek:
|
|
|
Kontua da oreka puntu bat aurkitu litzatekeela
|
hizkuntza
pluraltasunari errespetu eraginkorra gordetzearen eta erakunde komunitarioen funtzionamendu eraginkor bat bermatzearen artean. Horrek, gure iritzian, ofizialtasun aitormenaren ondorio praktikoak finkatzea eskatuko luke lehenik eta behin, eta ofizialtasun aitormenari ondorio ezberdinak onartzea hurrena.
|
|
|
Baina zein da Europar Batasunaren hizkuntza politika? Kontuan hartuz hainbat autorek bataiatu duten hitzetan hizkuntzen mosaikoa dela Europa, eta, beraz,
|
hizkuntzen
pluraltasunari bizkarra erakutsiz ezin izango dela europar nortasun propioa hezurmamitu eta sustraitu, beharrezkoa al da europar hizkuntza politika bat izatea. Europaren eraikuntza politikoa zuzendu eta aurrera eramateko erantzukizun nagusia duen Europar Batasunak ba al du hizkuntza politikarik?
|
|
|
Erantzuna aho bikoa da, gure ustez: hizkuntza politikarik eza ere hizkuntza politika den neurrian, egon, badago hizkuntza politikarik, baina Europako herri aginte nagusiak, Europar Batasunak, ez dauka Europako
|
hizkuntza
pluraltasuna gordetzeko eta indartzeko hizkuntza politika eraginkor eta egituraturik. Eta eduki luke, zalantzarik gabe.
|
|
|
Ezker Abertzalearen taldeko legebiltzarkideek ez zuten bozketan parte hartu, eurek hala erabakita. Begien bistakoa da, bada,
|
hizkuntza
pluraltasuna babestu eta, beraz, eremu urriko hizkuntzen erabilera gizarte bizitzako arlo ezberdinetan sustatuko duten hizkuntza politika aktiboen zale dugula Europako Kontseilua, baita administrazio arteko lankidetza garatzearen lagun ere.
|
|
|
Beste alde batetik, Adituen Batzordeari ez zaio ahaztu azpimarratzea Estatu mailako hedabideek ez dutela espainiar Estatuko hizkuntza aniztasuna islatzen, eta hori asko ez eta, gainera, irizten dio
|
hizkuntza
pluraltasunaren gainean giro liskartsua sortarazten laguntzen dutela. Jokabide hori alda dezan eskatzen zaio Estatuari ebaluazio txostenean.
|
|
|
Estatu mailako hedabide idatzietan zein irrati telebistetan hizkuntza aniztasuna aberastasun iturri moduan plazara dezan eskatzen baitzaio Estatuari, era horretara susta ditzan Espainiako hainbat lurraldetan erabiltzen diren hizkuntzekiko errespetua, tolerantzia eta onarpena. Ebaluazio txostena egin duen Adituen Batzordearen esanetan, oraindik ere premiazkoa da hizkuntza aniztasunaren balioa Espainia osoan zabaltzea, batez ere" gaztelania ez beste hizkuntza ofizialik gabeko autonomia erkidegoetan bizi diren espainiar herritarrek
|
hizkuntza
pluraltasunaren kontua ez dezaten arazotzat har, sustatzea merezi duen kultur aberastasun legez baizik". Adituen Batzordeak ebaluazio txostenean jaso dituen honako hitzok ere kezka eta eskaera bera azpimarratzera datoz, eta, aldi berean, eremu urriko hizkuntzetako hiztunen aurrean ere hizkuntza anizkoiztasunaren balioa azpimarratzera:
|
|
|
Horrela jardunez gero, gainera, zauriek ere orbandu gabe jarraitzen baitute ezinbestean. Eta zintzoki jokatu nahi duenak aitortu du Espainian hainbat esparrutako zenbait erakundek hizkuntza aniztasunaren sustapena euren jardunbidetik kanpora utzi baldin badute, eta Espainiak berea duen
|
hizkuntza
pluraltasunari, mespretxua bera baino gogorragoa izan ohi den axolagabekeriaz ez bada, espresuki kontra eginez begiratu baldin badiote, ez dela izan legeriak inor hartara behartu duelako edo legeriak justu bestelako zerbait egitea eragozten duelako. Ez.
|
|
|
Ez.
|
Hizkuntza
pluraltasuna babestu eta sustatzeko borondaterik ez dagoelako gertatu da, eta gertatzen da, hori guztia; hori guztia gertatzen da Espainiako gizartearen hizkuntza pluraltasuna suntsitu beharreko trabatzat hartu eta espainiar Estatua kolore bakarrekotzat garatzeko borondatea hainbat erabaki-gune pisuzkotan oraindik ere nagusi delako.
|
|
|
Ez. Hizkuntza pluraltasuna babestu eta sustatzeko borondaterik ez dagoelako gertatu da, eta gertatzen da, hori guztia; hori guztia gertatzen da Espainiako gizartearen
|
hizkuntza
pluraltasuna suntsitu beharreko trabatzat hartu eta espainiar Estatua kolore bakarrekotzat garatzeko borondatea hainbat erabaki-gune pisuzkotan oraindik ere nagusi delako.
|
|
|
9 Espainiako
|
hizkuntza
pluraltasuna: Estatu Auzia
|
|
|
Kolore eta norabide bakarreko botere absolutua amesten dutenek amesten dute euren elebakartasuna jaun eta jabe izatearekin, noski, edozein elebakartasun?. Deigarria da garai bateko estatu nazio independenteen mundua gero eta interdependenteago izateko prozesuan murgilduta dagoenean, uniformatzaileek nola eutsi nahi dioten estatu nazio uniforme haietako
|
hizkuntza
pluraltasunaren ukazioari. Ez ote da Espainian dagoeneko ordua iritsi, hizkuntzei dagokienez ere, hizkuntzen bizikidetza National Geographic en dokumental batean ikusi dezakegun urrutiko kontu bitxitzat ez, baizik eta Espainiako bertako gizartearen eta erakunde zentralen kontu propiotzat hartzeko?
|
|
|
Eleanitza da Espainiako gizartea, baina erakunde zentralen praktika herrialde elebakar baten praktika da. Gaur egun oraindik orbandu gabeko zauria eta konpondu gabeko arazoa da
|
hizkuntza
pluraltasunarena espainiar Estatuan. Esan eta izan ez dira gauza bera, eta, hizkuntzaren kontu hauetan ere, tarte handia dago esaten eta egiten denaren artean.
|
|
|
Esan eta izan ez dira gauza bera, eta, hizkuntzaren kontu hauetan ere, tarte handia dago esaten eta egiten denaren artean. Estatu auzitzat hartu eta kudeatu lukete erakunde zentralek hizkuntzen auzia, baldin eta espainiar Estatuak egiazki eta harrotasunez bereganatu nahi badu gizarteak berezkoa duen
|
hizkuntza
pluraltasuna, eta, ondorioz, anizkoiztasun hori, etsipenez ez baizik eta ilusioz eta aberastasun iturritzat hartuta, benetan Estatu eleanitza izan nahi badu. Begien bistan dago Eusko Jaurlaritzak, Kataluniako Generalitateak eta Galiziako Xuntak 2007an izenpeturiko Lankidetza Hitzarmenaren helburu nagusia dela hain zuzen ere Espainian hizkuntza pluraltasuna sustatzea eta erakunde zentralak sustapen horretara bultzatzea.
|
|
|
Estatu auzitzat hartu eta kudeatu lukete erakunde zentralek hizkuntzen auzia, baldin eta espainiar Estatuak egiazki eta harrotasunez bereganatu nahi badu gizarteak berezkoa duen hizkuntza pluraltasuna, eta, ondorioz, anizkoiztasun hori, etsipenez ez baizik eta ilusioz eta aberastasun iturritzat hartuta, benetan Estatu eleanitza izan nahi badu. Begien bistan dago Eusko Jaurlaritzak, Kataluniako Generalitateak eta Galiziako Xuntak 2007an izenpeturiko Lankidetza Hitzarmenaren helburu nagusia dela hain zuzen ere Espainian
|
hizkuntza
pluraltasuna sustatzea eta erakunde zentralak sustapen horretara bultzatzea.
|
|
|
beste hiru printzipiotan oinarritzen baita:
|
hizkuntza
pluraltasuna balio positibotzat hartzean, hizkuntzen berdinkidetasuna aldarrikatzean eta hizkuntzen arteko berdintasun sozial handiago batek Espainian ere gizarte kohesioari eta elkarbizitza baketsu eta orekatuari mesede ikaragarria egingo liokeela uste izatean. Gainera, hitzarmen horretan aurreikusitako neurrien artean, Estatuko erakundeei dagozkionak aplikatuko balira, alde batetik, Konstituzioa bera eta hizkuntza legeria gordeko lukete, eta, bestetik, Hizkuntzen Euroitunaren aplikaziorako Europako Kontseiluak emandako gomendioak beteko lituzkete.
|
|
|
Zer nolako sinesgarritasun eta sendotasunez argudia dezake Espainiak euskara, katalana eta galegoaren ofizialtasuna Europar Batasuneko erakundeetan, espainiar Estatuko erakundeetan gertatzen dena gertatuta? Horrek guztiorrek ez al du nabarmen agerian uzten Estatuko erakunde zentralek Espainiako
|
hizkuntza
pluraltasunarekiko duten axolagabekeria tamalgarri bezain mingarria?
|
|
|
|
Hizkuntza
pluraltasunaren mesedean eta Espainiako bizikidetzaren faborean gainditu beharreko sakoneko arazoa zera da: espainiar Estatuak, axolagabeki jokatzeaz gain, uste izatea hizkuntza pluraltasunaren kontua ez dela bere kontua inolako neurritan, autonomia erkidegoena baizik, osorik eta bakarrik autonomia erkidegoena.
|
|
|
Hizkuntza pluraltasunaren mesedean eta Espainiako bizikidetzaren faborean gainditu beharreko sakoneko arazoa zera da: espainiar Estatuak, axolagabeki jokatzeaz gain, uste izatea
|
hizkuntza
pluraltasunaren kontua ez dela bere kontua inolako neurritan, autonomia erkidegoena baizik, osorik eta bakarrik autonomia erkidegoena. Horren adierazgarri moduan adibide ugari ditugu eskura, pare bat baino aipatuko ez baditugu ere.
|
|
|
Europar Batasuneko erakundeetan euskara erabiltzeak edo herritarrek Europako erakundeekin idatzizko harremanak euskaraz izateak sortzen dituen gastuak Eusko Jaurlaritzak hartzen ditu beregain, nahiz eta kasu guztietan bitartekari nahitaezkoa eta saihetsezina izan Espainiako Gobernua. Ez al luke Espainiako Gobernuaren beraren interesekoa izan behar Espainiaren
|
hizkuntza
pluraltasunari Espainian bertan eta Europako erakundeetan arnasa ematea eta, beraz, Espainian bere eskumenekoak diren arloetan (Aldizkari Ofiziala adibide bat baino ez da) eta europar erakundeetan" Espainiako beste hizkuntzen" sustapena bere egiteko propiotzat hartzea?
|
|
|
Hori ez da nahikoa. Espainiar Gobernua eta gainerako erakunde zentralek eurek izan lukete inork baino interes handiagoa Estatuaren
|
hizkuntza
pluraltasuna konbentzimendu sendoz bere egiteko, hizkuntzen arteko bizikidetza lasai eta aberatsak onura besterik ez baitatorkio guztien arteko bizikidetzari. Aldiz, guztiz anakronikoa eta bizikidetzarako traba da espainiar Estatuak berezkoa duen eleaniztasunari bizkarra erakusten jarraitzea.
|
|
|
hizkuntza bizikidetzaren eta espainiar Estatua osatzen duten herrialdeen arteko bizikidetzaren mesederako da espainiar Estatuko herritar gehienek, eta indar mediatiko, politiko eta sozialek oro har, euskara, katalana eta galegoa etxekotzat hartzea, eta ez, gaur oraindik gertatzen den bezala, arrotzak eta arazo iturri balira bezala. Horregatik da beharrezkoa Estatuko herri aginteak
|
hizkuntza
pluraltasunaren sinestunak ez ezik, areago, praktikatzaileak ere izatea.
|
|
|
10 Espainiar Estatuko herri aginteen erronkak:
|
hizkuntza
pluraltasunaren aldeko pedagogia soziala eta hizkuntza politika sustatzailea
|
|
|
Bide horretan aurrera egingo bada,
|
hizkuntza
pluraltasunaren aldeko pedagogia soziala egitea dagokie Estatuko herri aginteei, lehentasun osoz gainera. Esango nuke Hizkuntzen Euroitunaren izpiritua bera indartzerakoan ere pedagogia hori egitea dela Espainiako Gobernuari aurrez aurre jarri zaion erronka nagusia.
|
|
|
Esango nuke Hizkuntzen Euroitunaren izpiritua bera indartzerakoan ere pedagogia hori egitea dela Espainiako Gobernuari aurrez aurre jarri zaion erronka nagusia. Pedagogia soziala diogunean, Espainiako
|
hizkuntza
pluraltasuna zer den ezagutzera emateaz ari gara, beste hizkuntzen aberastasuna jendaurreratzeaz ari gara, besterik ez bada ere, ezinezkoa delako ezagutzen ez den hura estimatzea eta bultzatzea. Pedagogia soziala diogunean esan nahi dugu lau haizetara zabaldu behar den mezua dela esklusio eta marjinazio bideak elebitasunetik edo eleaniztasunetik ez baizik eta elebakartasunetik datozkigula; hots, Gobernuak eta hedabideek Espainiako herritarrei, bereziki elebakarrei, ezagutarazi behar die balio positiboz blaituriko hizkuntza pluraltasuna.
|
|
|
Pedagogia soziala diogunean, Espainiako hizkuntza pluraltasuna zer den ezagutzera emateaz ari gara, beste hizkuntzen aberastasuna jendaurreratzeaz ari gara, besterik ez bada ere, ezinezkoa delako ezagutzen ez den hura estimatzea eta bultzatzea. Pedagogia soziala diogunean esan nahi dugu lau haizetara zabaldu behar den mezua dela esklusio eta marjinazio bideak elebitasunetik edo eleaniztasunetik ez baizik eta elebakartasunetik datozkigula; hots, Gobernuak eta hedabideek Espainiako herritarrei, bereziki elebakarrei, ezagutarazi behar die balio positiboz blaituriko
|
hizkuntza
pluraltasuna. Pedagogia soziala diogunean, hizkuntza pluraltasuna herritarren aukera berdintasuna handitzeko eta kohesio soziala sendotzeko bide eraginkorra den ustea gizarteratu beharraz ari gara.
|
|
|
Pedagogia soziala diogunean esan nahi dugu lau haizetara zabaldu behar den mezua dela esklusio eta marjinazio bideak elebitasunetik edo eleaniztasunetik ez baizik eta elebakartasunetik datozkigula; hots, Gobernuak eta hedabideek Espainiako herritarrei, bereziki elebakarrei, ezagutarazi behar die balio positiboz blaituriko hizkuntza pluraltasuna. Pedagogia soziala diogunean,
|
hizkuntza
pluraltasuna herritarren aukera berdintasuna handitzeko eta kohesio soziala sendotzeko bide eraginkorra den ustea gizarteratu beharraz ari gara.
|
|
|
Finantzaketa Europako Batzordeak hartzen du osorik beregain. Ez ote da ulergaitza gertatzen, Europako erakundeen jarrera gero eta aktiboagoaren aurrean, Espainiako herri aginte zentralen ezaugarri nagusia oraindik ere izatea
|
hizkuntza
pluraltasuna sustatzeko hizkuntza politika aktiborik eza. Ez ote da ulergaitza zenbait indar politikok eta mediatikok sarri askotan erakusten duten jokabidea, hizkuntza pluraltasunaren aldekoa izan beharrean, hizkuntza hegemonikoaren nagusitasunaren, hizkuntzen berdinkidetasunik ezaren eta hizkuntza uniformetasuna sendotzearen aldekoa izatea?
|
|
|
Ez ote da ulergaitza gertatzen, Europako erakundeen jarrera gero eta aktiboagoaren aurrean, Espainiako herri aginte zentralen ezaugarri nagusia oraindik ere izatea hizkuntza pluraltasuna sustatzeko hizkuntza politika aktiborik eza? Ez ote da ulergaitza zenbait indar politikok eta mediatikok sarri askotan erakusten duten jokabidea,
|
hizkuntza
pluraltasunaren aldekoa izan beharrean, hizkuntza hegemonikoaren nagusitasunaren, hizkuntzen berdinkidetasunik ezaren eta hizkuntza uniformetasuna sendotzearen aldekoa izatea?
|
|
|
Dagoeneko esan beharrik ez dela uste badugu ere, esan dezagun
|
hizkuntza
pluraltasuna Espainiako erakundeek eta gizarteak bere egin dezaten proposatzen dugun pedagogia sozialak ez duela, zenbaitek bestelakorik aireratzen badu ere, gaztelania zokoratzeko intentzio maltzurrik gordetzen. Kontua ez baita ezer zokoratzea, guztientzako lekua egitea baizik.
|
|
|
Ez beza inork pentsa, ezta ere,
|
hizkuntza
pluraltasunaren aldeko pedagogia sozialaren proposamen honen atzean ezkutatuta aurkituko duenik sasiko helbururik. Adibidez, Espainiako Diputatuen Kongresuan edo titulartasun publikoko espainiar hedabideetan edo Espainiako hezkuntza sisteman eta unibertsitateetan, gaztelaniarentzako adina leku euskararentzako eskuratzea, edo antzeko beste gehiegikeriaren bat.
|
|
|
Horrek ez du Espainiako hizkuntza bizikidetza eta espainiar Estatuko herrien eta herritarren arteko bizikidetza hauspotzen, alderantziz baizik. Horrexegatik ez da bidezko ez onuragarri espainiar Estatuko hezkuntza sistemak Espainiaren
|
hizkuntza
pluraltasunari bizkarra erakutsiz jarraitzea.
|
|
|
Ezjakintasuna eta bizkarra erakutsiz bizitzea bizikidetzaren etsai gogorrak dira. Horregatik dirudi onuragarria dela, ezbairik gabe onuragarria, Estatuko erakundeek, Europako Kontseiluak berak ere azpimarratu duenari jarraiki, luzamendu gehiagotan ibili gabe, ekin diezaioten Espainia osoan
|
hizkuntza
pluraltasunaren aldeko pedagogia soziala egiteari, ondorioz Estatu osoko herritarrek hizkuntza aniztasuna ezagutu, errespetatu eta estima dezaten. Jakina baita ezjakintasunari zenbaitzuen manipulazio eta maltzurkeriak gehitzen zaizkionean, xenofobiak ateak irekita aurkitzen dituela.
|
|
|
Diogun bide harmoniatsua eta begirunez betea urratzeko, ordea, Estatuko erakundeek
|
hizkuntza
pluraltasuna sustatzeko eraginkorra izango den hizkuntza politika propio bat dute finkatu eta garatu. Ez dute hutsetik hasi beharrik:
|
|
|
Eta, jakina, Hizkuntzen Euroituna bera izan daiteke Espainiako Gobernuak eta gainerako erakunde zentralek nahitaez berehala behar duten hizkuntza politika propio horren bide erakusle. Estatuko erakunde zentralen obligazioa baita herritarrei aitorturiko hizkuntza eskubideak errespetatzea, hizkuntza legeriak eragindako obligazioak betetzea eta kohesio sozialerako hain onuragarria den
|
hizkuntza
pluraltasuna sustatzea, hartarako, esan dugunez, pedagogia sozial eraginkorra eginez, hain justu ere Hizkuntzen Euroitunaren zazpigarren artikuluan ezarritakoa gizarteratzeko:
|
|
|
Espainiaren
|
hizkuntza
pluraltasuna egiazki eta ilusioz beterik balio positibotzat bere egin eta pluraltasun horren sustapena egiteko propiotzat hartzea da Estatuko herri aginte zentralengandik espero dezakegun urrats onuragarri eta onargarri bakarra. Bizikidetzarako exijentzia etiko eta demokratikoa da.
|
|
|
Baserri girotik industrializaziorako jauzia egiterakoan hezurmamituriko hiritartze prozesuan, gaztelania nagusitu zen euskararen gainetik gizarte harremanetako funtzio askotan, funtzio jasoetan eta hiri inguruetan. Euskararen eta gaztelaniaren arteko desorekatze etengabearen prozesua, beraz, diktaduraren berrogei urteak baino lehenagokoa da, eta frankismoak egin zuena da
|
hizkuntza
pluraltasunari eusteko eta hizkuntzen ekologia bermatzeko guztiz negatiboa zen prozesu hura bortizki eta gupidagabe bultzatu eta sendotu. Desoreka, baina, gutxi asko betidanikoa da, euskararen kaltean, jakina.
|
|
|
1982ko Hitzarmenaren oinarri hau garrantzi handikoa da.
|
Hizkuntza
pluraltasunaren kudeaketarako eredu bat ez ezik, irudipena daukagu gizarte eredu oso bat ere badela oinarri honek bere baitan gordetzen duena, edo, nahiago bada, gizarte bizikidetzarako eredu bat. Izan ere, behin euskara erabiltzearen aldeko apustua egin ondoren, behin gezurrezko liberalismo baten mozorropean, egiazki," tolerantzia errepresiboa" baino islatzen ez duen laissez faire, laissez passer politika alde batera utzi eta euskararen sustapenaren aldeko aukera egin ondoren, gutxienez lau bide har zitzaketen 1982an, ondoren aipatuko ditugunak.
|
|
|
Euskal gizartea, Europa eta mundu zabaleko herrialde gehienen moduan, hainbat hizkuntzaren bizileku zen, eta da.
|
Hizkuntza
pluraltasun hori, Euskararen Legearen hitzaurrean jasotzen denez, guztientzat aberasgarri litzatekeen ikuspegi integratzaile batetik egituratu eta hezurmamitu nahi izan zuten. Hizkuntza pluraltasuna, aberastasun aukera izaki, herritar guztiek beregana zezaten nahi izan zuten 1982ko hitzarmengileek, hots, gureak ditugun bi hizkuntzak herritar bakoitzak bere hizkuntza izan ditzala, bat berari ere uko egin beharrik gabe.
|
|
|
Hizkuntza pluraltasun hori, Euskararen Legearen hitzaurrean jasotzen denez, guztientzat aberasgarri litzatekeen ikuspegi integratzaile batetik egituratu eta hezurmamitu nahi izan zuten.
|
Hizkuntza
pluraltasuna, aberastasun aukera izaki, herritar guztiek beregana zezaten nahi izan zuten 1982ko hitzarmengileek, hots, gureak ditugun bi hizkuntzak herritar bakoitzak bere hizkuntza izan ditzala, bat berari ere uko egin beharrik gabe. Inork ez dezala bere burua deseroso, are gutxiago arrotz, atzeman, Euskadin euskara (edo gaztelania) erabili nahi izateagatik eta erabiltzeagatik:
|
|
|
horra 1982an egindako aukera. Bistan da gizarte bakar bat eraikitzeko Hitzarmena dela; inondik ere ez, ordea, gizarte bakar uniformea,
|
hizkuntza
pluraltasuna ezaugarri nagusietarikoa izango duen gizarte bakar baina koloretsua baizik. Hizkuntzei dagokienez plurala izango den gizarte bakarraren aldeko aukera egin zuten, hizkuntza bakarreko hainbat" euskal gizartetxo" eraikitzearen ordez.
|
|
|
Onura sozialak baino ez dizkio ekarri euskal gizarteari. Agerian utzi du egingarria dela
|
hizkuntza
pluraltasuna gizarte bizikidetza sendotzeko moduan kudeatzea, hori bada borondatea eta erabakia. Euskararen Legea sortzeko prozesua eredugarria izan zen, besteak beste eta batez ere, adostasun zabalean oinarritu zelako eta, hartarako borondaterik dagoen neurrian, hizkuntzaren auzia koiuntura politikoetako gorabeheretatik salbu utzi daitekeela agerian jarri delako hainbat urtean; ez horrenbeste azkenekoetan, ordea.
|
|
|
Batasuna osatzen duten estatu hizkuntzen aniztasunetik harantzago jarri lituzke begirada eta interesa Europar Batasunak, Europaren
|
hizkuntza
pluraltasuna estatu hizkuntzetatik haratagokoa baita. Europaren eraikuntza politikoa arrakastatsua izango bada, proiektu horren onurez herritarrak liluratzea eta europarren bihotzak irabaztea da beharrezkoa, nahitaezkoa esango genuke; eta langintza horretan, ezinbestekoa da milioika europarrek ezagutzen eta neurriren batean erabiltzen dituzten dozenaka hizkuntzen biziraupenaz eta hazkundeaz europar erakundeak ere arduratzea.
|
|
|
Europaren eraikuntza politikoa arrakastatsua izango bada, proiektu horren onurez herritarrak liluratzea eta europarren bihotzak irabaztea da beharrezkoa, nahitaezkoa esango genuke; eta langintza horretan, ezinbestekoa da milioika europarrek ezagutzen eta neurriren batean erabiltzen dituzten dozenaka hizkuntzen biziraupenaz eta hazkundeaz europar erakundeak ere arduratzea. Gaur egun, tamalez, praktikan nagusiki hala gertatzen baita,
|
hizkuntza
pluraltasunaren ikuspegia estatu hizkuntzetara murriztuta jarraitzea oso kaltegarria izango zaie beste hizkuntzei eta Europako hizkuntza pluraltasunari. Bistan da hori, baina kaltegarria izango zaio baita Europaren eraikuntza politikoari berari ere.
|
|
|
Europaren eraikuntza politikoa arrakastatsua izango bada, proiektu horren onurez herritarrak liluratzea eta europarren bihotzak irabaztea da beharrezkoa, nahitaezkoa esango genuke; eta langintza horretan, ezinbestekoa da milioika europarrek ezagutzen eta neurriren batean erabiltzen dituzten dozenaka hizkuntzen biziraupenaz eta hazkundeaz europar erakundeak ere arduratzea. Gaur egun, tamalez, praktikan nagusiki hala gertatzen baita, hizkuntza pluraltasunaren ikuspegia estatu hizkuntzetara murriztuta jarraitzea oso kaltegarria izango zaie beste hizkuntzei eta Europako
|
hizkuntza
pluraltasunari. Bistan da hori, baina kaltegarria izango zaio baita Europaren eraikuntza politikoari berari ere.
|
|
|
Europako estatu hizkuntzetatik haratagoko
|
hizkuntza
pluraltasuna babesteko eta sustatzeko borondate eta konpromiso irmoa lituzke, ezbairik gabe, Europar Batasunak. Hutsegite biribila egingo lukete Europar Batasuneko erakundeek beren hizkuntza pluraltasunarekiko sentsibilitatea ingelesaren indarraz kezkaturik dauden estatu hizkuntzei indarra ematera mugatuko balute.
|
|
|
Europako estatu hizkuntzetatik haratagoko hizkuntza pluraltasuna babesteko eta sustatzeko borondate eta konpromiso irmoa lituzke, ezbairik gabe, Europar Batasunak. Hutsegite biribila egingo lukete Europar Batasuneko erakundeek beren
|
hizkuntza
pluraltasunarekiko sentsibilitatea ingelesaren indarraz kezkaturik dauden estatu hizkuntzei indarra ematera mugatuko balute. Europako hizkuntza pluraltasun zabalaren defentsa erretorikoa ez baizik eta egiazkoa behar du, nahitaez, Europar Batasunak.
|
|
|
Hutsegite biribila egingo lukete Europar Batasuneko erakundeek beren hizkuntza pluraltasunarekiko sentsibilitatea ingelesaren indarraz kezkaturik dauden estatu hizkuntzei indarra ematera mugatuko balute. Europako
|
hizkuntza
pluraltasun zabalaren defentsa erretorikoa ez baizik eta egiazkoa behar du, nahitaez, Europar Batasunak. Exijentzia etikoa, politikoa eta demokratikoa da hori, egiazko europartasunaren exijentzia, europar identitate plural, bateratzaile eta indartsua eraiki eta zabaltzeko ezinbesteko exijentzia, zalantzarik gabe.
|
|
|
Hori bera gertatzen da hizkuntzekin ere: hutsegite ikaragarria da Europako
|
hizkuntza
pluraltasunari buruzko ikuspegia estatu hizkuntzetara mugatzea. Europan estatu hizkuntzez gain eskualdekoak edo eremu urrikoak deitzen diren hizkuntzak daude, kasu askotan arnasa eta bizi indar eske, eta beste kasu askotan biziberritze eta indarberritze prozesuetan murgilduta, hiztunek hala nahi dutelako.
|
|
|
Horien guztien ondoan, gainera, etorkinen hizkuntzak ere gero eta gehiago daude Europan, zenbait tokitan erabiltzaile portzentaje esanguratsuak dituztenak. Horrek guztiorrek osatzen du Europako
|
hizkuntza
pluraltasuna. Europaren ondarea da hori guztia bere osotasunean, europarren erreferentzia den ondarea, ondare aberatsa.
|
|
|
Norberaren identitatearekin eta pertsona bakoitzaren duintasunarekin lotura zuzena du hizkuntzaren kontuak. Hala, Europak aurrez aurre duen egiteko nagusietariko bat da, ezbairik gabe, demokrazian sakontzeko eta giza harremanetan askatasuna eta berdintasuna indartzeko helburuarekin egoki kudeatzea
|
hizkuntza
pluraltasuna. Horregatik, Europar Batasunak bere agendako goi postuetan jarri luke hizkuntza pluraltasuna sustatzeko europar hizkuntza politika eraginkor bat finkatu eta bultzatzea.
|
|
|
Hala, Europak aurrez aurre duen egiteko nagusietariko bat da, ezbairik gabe, demokrazian sakontzeko eta giza harremanetan askatasuna eta berdintasuna indartzeko helburuarekin egoki kudeatzea hizkuntza pluraltasuna. Horregatik, Europar Batasunak bere agendako goi postuetan jarri luke
|
hizkuntza
pluraltasuna sustatzeko europar hizkuntza politika eraginkor bat finkatu eta bultzatzea.
|
|
|
Espainia, beraz, mundu modernoko estatu nazioetariko gehienen multzo berean dago hizkuntza aniztasunari dagokionez. Izan ere, horixe baita ohikoa,
|
hizkuntza
pluraltasuna alegia. Elebakartasuna da arraroa.
|