|
2000
|
|
|
Izan ere, hizkuntzak komunitatea osatzen du, hiztunen komunitatea hain zuzen. Bestalde, Euskal Herrian
|
hizkuntza
komunitatea eta komunitate politikoak bat ez datozela kontuan hartuta, noraino eraikitzen dira erreferentzia eremuak hizkuntzaren errealitatearengainean, edo honek hura baldintzaturik?
|
|
|
LARRAÑAGA, I. (1998): ?
|
Hizkuntz
komunitatea eta nortasun nazionalaren pertzeptzioa, inAZURMENDI, J. (bil.):
|
|
2002
|
|
|
Euskal unibertsitatearen garapen oso eta eutsigarrikontzeptuaren definizioa, era zabal batean, honela ematen dugu lehen hurbilketa batean: «euskal
|
hizkuntza
komunitatearen eta bere kideen gaur egungo eta etorkizuneko hezkuntza beharrei modu beteaneta iraupen aseguratuan erantzungo dieten unibertsitateko euskarazko irakaskuntza, ikerkuntza, argitalpen ekoizpena, kudeaketa eta egitura molde egokiak behar dira, hala kantitatez nola kalitatez».Beraz, euskal unibertsitatearen garapena osoa izango da, euskal hizkuntza komunitatearen eta berekideen beharra... Azkenik, diogun ezen guk eutsigarri hitza hobetsi dugula, beste arlo batzuetan erabiltzen denjasangarri hitza alde batera utzita, eman nahi diogun esanahi aktiboa hobeto adierazten duelakoan.
|
|
|
Euskal unibertsitatearen garapen oso eta eutsigarrikontzeptuaren definizioa, era zabal batean, honela ematen dugu lehen hurbilketa batean: «euskal hizkuntza komunitatearen eta bere kideen gaur egungo eta etorkizuneko hezkuntza beharrei modu beteaneta iraupen aseguratuan erantzungo dieten unibertsitateko euskarazko irakaskuntza, ikerkuntza, argitalpen ekoizpena, kudeaketa eta egitura molde egokiak behar dira, hala kantitatez nola kalitatez».Beraz, euskal unibertsitatearen garapena osoa izango da, euskal
|
hizkuntza
komunitatearen eta berekideen beharrak kalitatez eta kantitatez egoki betetzen dituenean, eta unibertsitateari dagokion arloangarapena eutsigarria izango da, orainean bertan etorkizuneko izana modu egokian ahalbidetzen duenneurrian. Azkenik, diogun ezen guk eutsigarri hitza hobetsi dugula, beste arlo batzuetan erabiltzen denjasangarri hitza alde batera utzita, eman nahi diogun esanahi aktiboa hobeto adierazten duelakoan.
|
|
2004
|
|
|
Berak azaltzen duenez: " Gero etorri zen inperialismoaren prozesu guztia, batez ere Hirugarren Munduari begira, eta hor eman zen kolonizazio prozesua eta beste
|
hizkuntz
komunitate eta nazio guztien suntsiketa. Eta orain bizi dugu beste estadio bat, neoinperialismoa, berriro ere kapitalak beste marko bat behar duelako, eta horren baitan ari dira eratzen marko juridiko politiko berriak, baita zabaltzen ari zaigun Europa hau ere.
|
|
2006
|
|
|
3) Bizkaiko campusean ere egoera antzekoa da, irakasgai bakarra (hautazkoa) dagoelako lizentziatura mailan, Gizarte eta Komunikazio Zientzien titulazioan:
|
Hizkuntza
Komunitateak eta Gatazka Linguistikoak izenekoa. Titulazio honetan gertatukoa adierazgarria da soziolinguistika arloak gurean nolako balorazio kaskarra duen ulertzeko:
|
|
|
4 Kreolizazio gertaeren eta kreoloen ikerketa. Kolonialismoaren eraginez,
|
hizkuntza
komunitatearen eta hizkuntza berriaren sorrera (esklabuena alegia) jorratuak dira, kolonoen hizkuntzatik habiatuz.
|
|
|
Baina nola lortu" kalitate labelik gabeko" hiztun masa handi horrek hizkuntzaren korpusean izanen duen eragina mugatzea? Nire irudikoz,
|
hizkuntza
komunitatearen eta hizkuntza produkzioaren erdigunean kalitatezko hiztunak jarriz; hor bai, hor kalitatea bilatu eta bermatu behar dugu: kazetariak, esatariak, idazleak, gizarteko liderrak, erreferentzia sozialak eta kulturalak, politikariak, irakasleak...
|
|
2007
|
|
|
|
HIZKUNTZA
KOMUNITATEAK ETA KULTURA EUSKARA ELKARTEEN IKUSPEGITIK
|
|
|
Aburuak aburu,
|
hizkuntz
komunitatea eta nazio komunitatea bi errealitatedira, ez bat. Horregatik bi erabilera ditu euskaldun hitzak:
|
|
|
Euskal
|
hizkuntz
komunitatea eta hezkuntza elkarreraginean aztertu ondoren, eta puntu honi amaiera emateko, interesgarria iruditzen zaigu" aniztasuna" delakoaz hausnarketa labur bat egitea, kontzeptu hori hezkuntza munduan —baita gurean ere— maiz agertzen baita. " Giza batasunaren" eta" giza aniztasunaren" arteko elkarreragina —eta bi horiekiko hezkuntzaren erantzukizuna— gogora ekarri eta gero, zera dio Morinek:
|
|
|
Jarraian, bada, gure idazlanaren izenburuko hirugarren atalean (euskal hezkuntzaz) azaldutakoa bilduko dugu, oraingoan modu zehatzago eta zabalago batean, hasieratik gogora ekarriz euskararen beraren interes pedagogikoa izan dela berorren erreferentzia nagusia. Horren baitan, lehenik," euskal
|
hizkuntz
komunitatea eta hezkuntza" kontsideratu dugu: euskaldunek edo euskaraz hitz egiten dutenek gertakari antropologiko propioa osatzen dute, edo, bestela esanda, euskal errealitate linguistiko kulturala gizadiaren berezko aniztasunaren fenomeno natural moduko bat da, zeina orokorrean" nazio" bezala ezaugarritu dezakegun.
|
|
|
Horren guztiaren inguruko hausnarketak hiru puntutan aurkeztuko ditugu: 4.1 Euskal
|
hizkuntz
komunitatea eta hezkuntza; 4.2 Euskal lurralde eleanitza eta hezkuntza; eta 4.3 Euskal hezkuntzaren dimentsio etikoa.
|
|
|
4.1 Euskal
|
hizkuntz
komunitatea eta hezkuntza
|
|
|
4.1 Euskal
|
hizkuntz
komunitatea eta hezkuntza 60
|
|
2009
|
|
|
Lehen bi moduluetan
|
hizkuntza
komunitatearen eta euskalgintzaren esperientziak eta irakaspenak jaso ostean, kulturgintza eta aldaketa sozialak aztertzeari heldu dio Huheziko Graduondokoak; zehazki, aro aldaketan bizi ote garen eta horrek kulturgintza birpentsatzera eraman behar gaituen eztabaidatzeari ekin dio. Josu Amezaga EHUko irakasle eta Soziologia doktoreak kultur aniztasunaren gaia ekarri du hizpidera lehen saioan.
|
|
|
Aurten, Mario Zubiagaren diskurtsoa iruditu zait interesgarria, zientzia politikoetatik egiten duen diskurtsoa eta nik neuk soziolinguistikatik eginda neukana uztartu egiten baititut nire baitan. Hizkuntzaz esaten dugu hiru plano daudela, hiztuna,
|
hizkuntza
komunitatea eta lurraldea, eta Zubiagak esaten du badela identitatearen paradigma, badela eraginaren paradigma eta badela boterearen paradigma. Horrek indartu egiten du nik aurretik nuen jarrera.
|
|
2010
|
|
|
Beraz,
|
hizkuntza
komunitate eta hiztun guztiek dituzte eskubide berberak eta munduko hizkuntza guztiek dute duintasunez bizirauteko eskubidea eta denei eskaini behar zaie garapen osorako aukera. Hizkuntzak galbidean daudenean, hizkuntzak biziberritzeko eta normalizatzeko plangintzak abian jartzea da bitartekorik eraginkorrena, kaltetutako ekosistema soziolinguistikoa bere onera bueltatu eta berregitura dadin.
|
|
|
Eta hori, modu batean bederen, erantzun bat zen, alegia, estatuek geroz eta gehiago euren menpekoei espiritualki eskatutakoari emandako erantzun bat, hain zuzen, herri pentsaeratik bizitzaren hainbat alde —estatu pentsaeraren lehentasuna jasan ezin zuten aldeak— ezabatu ziren une batean emandako erantzuna. Hor ere ondorio larriko kontraesanak azaldu ziren, batez ere,
|
hizkuntza
komunitateak eta estatuak oso gutxitan bat etortzetik ondorioztatutako kontraesanak. Eta estatu eraikuntzak, egiaz, gaurdaino bizirik dirauten edo garai bateko botere erlazioen ondorio direnez, orduan ere beraientzat erabakigarria izaten jarraitzen du boterearen printzipioak, bai kanpo bai barne erlazioetarako.
|
|
|
135 Ikus S. Romaine, 1996: 39 Kontzeptu pare hori —"
|
hizkuntza
komunitatea eta hizketa komunitatea" — argigarria da oso ikerketa antropologiko linguistikoak eta ikerketa soziologiko linguistikoak elkarrengandik bereizteko. Bestelako hizkuntzetan ere antzeko kontzeptu pareak ditugu:
|
|
|
Ondoren, komunitate forma horiek giza bizitzaren antolaketarako ezinbestekoak direla adierazi behar dugu, horretarako hizkuntza komunitatearen legearen balio orokorretik abiatuko garelarik.
|
Hizkuntza
komunitatearen eta ama hizkuntzaren arteko interakzioak, orduan, agerian utziko du zein den haren sakoneko esanahia ulertzeko bidea, ze hizkuntz indarren eragiteko formak hizkuntza komunitatearen bizitzeko beharretan oinarritzen dira. Horrekin, bada, posible izango da hizkuntza komunitatea bera bestelako giza komunitate formen artean sailkatzea, baita bere funtzioetatik abiatuz bere bizi legeak ulertzea ere.
|
|
|
Kontua da gure ikuskera biratu behar dugula, eta, horren ondorioz, hizkuntza komunitatea" ama hizkuntza beraren eraginpean erlazionatzen diren gizakien batasun esentzial" bezala zehaztu ahal izango dugula. Hementxe bertan ikusten da, hain zuzen,
|
hizkuntza
komunitateak eta ama hizkuntzak elkarrekiko duten baldintzapena: hizkuntza komunitate bakoitzak mendeetan zehar lantzen du bere hizkuntza, bai, baina hasieratik jasotzen du ere ama hizkuntzaren eragina.
|
|
|
3
|
Hizkuntza
komunitatea eta herria
|
|
|
—ez bakarrik herri bat kanpotik garbien zehazten duen muga— baizik eta baita herri baten barruko edo funtsezko muina ere? W. v. Humboldt da galdera horri modu zorrotzenean erantzun diona; horrexegatik, batez ere bere bi esalditan adierazitako ideiez jabetu behar dugu, horiek egiaz
|
hizkuntza
komunitatearen eta herriaren arteko loturaz inoiz formulatu diren esaldi sakonenetakoak diren heinean. [Horretan, beti ere, zera hartu behar dugu kontuan:
|
|
2011
|
|
|
«Gaur egungoa ez da krisi ekonomikoa, ezta gutxiagorik ere; askoz ere zabal, larri eta kezkagarriagoa da». Joseba Azkarraga Etxagibel soziologoaren hitzak dira (Abadiño, Bizkaia, 1972), eta horiexek laburbiltzen dute Euskal harriak saiakeran (Alberdania) jaso duen tesi nagusia.«Krisi ekonomiko horri erantsi genioke egundoko krisi energetikoa, klimatikoa, bioaniztasunarena,
|
hizkuntza
komunitateen eta kultura aniztasunaren krisia, elikagaiena, politikoa, psikologikoa... Nola kokatzen da gure herria hor?».
|
|
|
Hizkuntzez ari bagara, izan ere, hiru plano baitauzka hizkuntza orok bere baitan: hiztuna,
|
hizkuntz
komunitatea eta lurraldea.
|
|
|
Txepetxen aburuz, ordea, elebitasuna eta diglosia hiru dimentsiotan definitu ahal dira. hizkuntzez ari bagara, izan ere, hiru plano baitauzka hizkuntza orok bere baitan: hiztuna,
|
hizkuntz
komunitatea eta lurraldea. guztia da hizkuntza delakoa. diglosiaren pelikula horrela ikusi nahi izanez gero, segituan ohar gaitezke a) kasuko andaluziarraren problema berea dela, ez diela eragiten Andaluzian gaztelaniaz alfabetatuta dauden gainerakoei eta ezta gaztelaniari berari ere; b) kasuko vlaanderendarrei dagokienez, frantsesik eta ingelesikjakin ezean, ez dira behar bezain eroso sentituko&... herbehereak; eta c) kasuko euskaldunari zer?
|
|
|
Ez da ahaztu behar, dena dela, HEDUk ez duela lege izaerarik, horretarako, Nazio Batuen Erakundeak Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalean sartu lukeelako. Aitzitik, HEDUren ekarpen handienetakoa da hizkuntza eskubideak
|
hizkuntza
komunitateei eta berezko hizkuntzei esleitzen dizkiela, komunitate eta hizkuntza horien tamaina, nolakotasuna edo kontsiderazio juridiko eta politikoak edozein direla ere (Kasares, 2004).
|
|
2012
|
|
|
II. Kulturaren ikuspegitik, munduko komunikazio espazioa herri guztien eta garapen prozesuan dauden
|
hizkuntza
komunitate eta pertsonen parte hartze orekatuarekin guztiz bateragarri egitea.
|
|
|
1 Deklarazio honek berresten du ezen,
|
hizkuntza
komunitate eta hizkuntza talde desberdinak lurralde berean kokaturik daudenean, Deklarazio honetan zehaztutako eskubideen egikaritza, denon arteko errespetuaren eta berme demokratiko handienen arabera arautuko dela.
|
|
2014
|
|
|
Hemengoek erabiliz gero, etorri berrien euskaraz ikasteko aukerak biderkatu egingo baitira;
|
hizkuntz
komunitatearen eta lagunartekoaren kide azkarrago eta egokiago bilakatuz.
|
|
|
Sarasuak honako metafora hauek erabiltzen ditu bere idatzietan: «aitaren etxea» nazio baten lurraldea, estruktura politikoa, edo administrazioaren eta erakundeen esparrua izendatzeko; eta «amaren sua» nazio baten
|
hizkuntza
komunitatea eta identitate kulturala izendatzeko. Haren mezuaren muina zera litzateke:
|
|
2015
|
|
|
113): . Euskal Herrian
|
hizkuntza
komunitatea eta komunitate politikoak bat ez datozela kontuan hartuta, noraino eraikitzen dira erreferentzia eremuak hizkuntzaren errealitatearen gainean, edo honek hura baldintzaturik??. Galdera horren erantzun bila eginiko ikerketan islatzen denez, hizkuntza komunitatea erreferentzia nagusitzat duen komunikazio esparru propioaren eraikuntza lanak hasi baino ez dira egin oraindik.
|
|
|
LARRAÑAGA, Iñaki: ?
|
Hizkuntz
komunitatea eta nortasun nazionalaren pertzepzioa?, in AZURMENDI, Joxe (editore): Hizkuntza eta talde nortasuna, EHU ren argitalpen zerbitzua, Donostia, 1998 (a), 123 or.
|
|
2016
|
|
|
Hainbat arrazoik egin dute hori posible:
|
hizkuntza
komunitateentzat eta ekintzaileentzat errazagoa izango da hizkuntza ikasketa planetan sartzeko kanpaina bat bultzatzea, haien eta beren bizilagunen jokabidea aldatzea baino (Dauenhauer & Dauenhauer 1997; King 2001).
|
|
2017
|
|
|
...dituzten ezaugarri kulturaletan jartzen du fokua. identitate etnolinguistikoaz ari garenean, ordea, hizkuntza lehenetsi nahi dugu, izan ere, talde edo pertsona horrek hizkuntza batekin (edo gehiagorekin) lortzen duelako bere identitate etnikoa eta kulturala. gai honen inguruan euskal gizartearen berezitasunak argitzeko, ondorengo ataletan azken hamarkadetan estatu nazioari, hizkuntza nortasunari,
|
hizkuntza
komunitateari eta euskararen inguruko diskurtsoei buruz egindako erreferentziak jaso dira.
|
|
|
Horretarako, bi ikuspuntu hartu zituzten aintzakotzat: lehena, hizkuntzaren egoera aztertzeko erabiltzen ditugun hiru dimentsioak genituzke –hots, hiztuna,
|
hizkuntza
komunitatea eta lurraldea–; aldiz, bigarren ikuspuntua litzateke euskaltzaleen elkarteen egitekoari dagokiona: egin, eragin edo izan.
|
|
2019
|
|
|
gazte euskaldunen emigrazioa, mugimendu eta pentsaera feministaren zabalkundea eta eragina, hirigintzak eta biztanleriaren mugikortasunak arnasguneetan eragindako aldaketak, lan egiteko sistemen eraldaketa, jaitsiera demografikoa, edo zaintza ereduetan gertatzen ari diren eta areagotuko diren joera berriak. Eta gure gizartea aldatzen doan ber, aldatuko dira gure
|
hizkuntza
komunitatea eta bere eragin ahalmena, hizkuntzen arteko harremanak edo euskararen erabilera.
|
|
2021
|
|
|
Azkenik, eta beste ezeren gainetik, argi ikusi dugu
|
hizkuntza
komunitate eta gizarte egitura zabal eta sendo baten beharra, datozen belaunaldietan erabilera mantendu eta handitu nahi badugu. Euskarri sendo horrek babestu, bultzatu eta erraztu egin behar luke hizkuntza praktika.
|
|
|
Real Academia Galega, Euskaltzaindia eta Institut d' Estudis Catalans erakundeek, botere publikoei berezko hizkuntzen inguruko gaietan aholku ematen dieten entitateak diren aldetik, Estatuko erakundeek kontsulta egin diezaieten galdatu, eta haien esanetara jarri dira. «Eztabaida publiko informatu eta arrazoizko batean parte hartu nahi genuke, Espainiako Estatuko
|
hizkuntza
komunitateen eta hiztunen arteko begiruneari oratu eta elkarrekiko bizikidetza ahalbidetzeko. Izan ere, Espainiako Estatuak gorde eta sustatu beharreko aberastasun moduan hartu luke hizkuntza aniztasuna, ez baztertu beharreko arazo gisa», ebatzi dute.
|
|
2022
|
|
|
Haren arabera, modu horretan soilik lortuko dira honako helburu hauek: «Euskaldun gisa bizitzeko eskubidea eta nahia betetzea»; «euskara normalizatzea»; «hizkuntzen,
|
hizkuntza
komunitateen eta herrien berdintasunean oinarritutako munduari ekarpena egitea»; «guztien hizkuntza eskubideak errespetatzea, justizia eta demokrazia auzia delako hau»; «euskara herri kohesiorako zuntza izatea»; eta, finean, «Euskal Herri euskalduna» lortzea.
|
|
|
Alabaina, eskubideen eta aniztasunaren defentsa ere egin dute deialdiaren bidez, hizkuntza eskubideak bermatzeak ezinbestean horiek ere indartzen duela iritzita. Euskarak «hizkuntzen,
|
hizkuntza
komunitateen eta herrien berdintasunean oinarritutako munduari» ekarpena egiten diola uste dute, eta, halaber, euskara «herri kohesiorako zuntza» dela. Horregatik, hizkuntza eskubideak errespetatzea «justizia eta demokrazia auzia» dela aldarrikatu dute.
|
|
|
Beraz, oso oinarrizkoa diren bi ideia lehen lerrora ekarriko ditut: 1) bizidun guztiak komunikatzen gara (bakteriak, landareak, animaliak), eta gizakion komunikatzeko tresna berezkoena hizkuntza da, hizkuntzak egiten gaitu gizaki; 2) hizkuntza guztiak komunikatzeko baliagarriak dira, noski; baina, gainera, hizkuntza bakoitzak bere
|
hizkuntza
komunitatearekin eta bizi den lurraldearekin eta kulturarekin lotura bereizia du. Euskara ez da soilik komunikaziorako hizkuntza bat; hizkuntza ukipen egoera gutxituan dagoen hizkuntza endemikoa da, euskararen lurraldean garatu edo desagertuko den (ordezkatuko den) hizkuntza da, munduko hizkuntza aniztasuna handitzen duen eta euskararen lurraldea interpretatu, kudeatu eta eraldatzeko aukera ematen duen hizkuntza.
|
|
2023
|
|
|
Horrela, bada, erabilera ohiturak eraldatu nahi izanez gero, hiztunaren erreferentzia taldeetan gertatzen diren elkarrekintzak, botere harremanak eta kategorizazioak aztertu eta kontuan hartu dira, ahaztu gabe, edozein talde
|
hizkuntza
komunitatearen eta gizarte osoaren diskurtso, aurreiritzi eta gizarte irudikapenen testuinguruan kokatzen dela.
|
|
|
Esan daiteke, ondorio horrek lotura zuzena duela Labovek (1972) bere ikerketetan ateratako emaitzekin, eta, halaber, programa inplementatzearekin lortu nahi izan denarekin. Izan ere,
|
hizkuntza
komunitatea eta hizkera komunitatea hitz egiten diren testuinguruaren edo sistemen arabera bereizi egiten direla azaldu zuen. Eta programarekin, iritsi berri diren haurrak ikasgelako komunitatean integratzea lortu nahi denez, argi dago, baldin eta atxikimendua eta integrazioa lortu nahi badira, bide hori hizkera informalak ematen duen gertutasunarekin egiteak prozesuari laguntzen diola.
|
|
|
Horretara, hizkuntza jarduera soziala da, testuinguruan eragina izateko gaitasunaz gain, testuinguruaren eragina ere jasotzen du (Hernández eta Altunak 2020). Ildo horretatik, Labovek (1972)
|
hizkuntza
komunitatea eta hizkera komunitatea bereizi zituen. Azken batean, hizkera komunitatea hizkuntzaren barietate bera partekatzen duen talde soziala da, arau eta eredu berberei jarraitzen dietenak beren elkarrekintzetan.
|