|
2001
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituak eta Europa: 1990 urtetik aurrera, alabaina, hizkuntza gutxituak gero eta aipatuagoak dira Europan, Brezigarrek gogorarazten zigun bezala.
|
|
2004
|
|
|
Data berberetan eta aurreko kongresuari erantzuteko asmoz, Hego Ameriketako hizkuntza komunitate indigenek I.go Hizkuntzen Kongresua egiten ari dira Rosarioko Zazpirak Bat Euskal Etxean, «espainieraren imperialismo kulturala salatzeko,
|
hizkuntza
gutxituen eta jazarrien borroka aldarrikatzeko eta elkar ezagutza bultzatzeko». Maputxe, guarani, aimara, ketxu eta toba herrietako ordezkariekin batera daude Euskal Herria, Herrialde Katalanak eta Galiziatik joandakoak.
|
|
2009
|
|
|
Hizkuntzak balio izan behar du elkar ulertzeko, eta
|
hizkuntza
gutxituek eta erregionalek... Badago arreta deitzen didan gauza bat:
|
|
|
Segurtasunezko hizkuntza dela diote euskal eremuetan bizi ahal izateko, baita elementu aberasgarria ere: " ...Euskara
|
hizkuntza
gutxitua eta zapaldua izanik honen erabilerak harrotasun bat ematen du askotan. Beronen erabilerak handitasuna ematen dudala iruditzen zait, erabiltzen ez dutenei kontrajarriaz, hauei handitasuna beste hizkuntza batek ematen baitie.
|
|
|
Horrela bihurtzen dira aberats portua duten herriak. Geografia horretaz baliatuz, eta babes handiena behar duten
|
hizkuntza
gutxituak eta haien idazleak aterpetzeko, 35 metro koadroko etxea atondu dute moilari begira Pasai Donibanen (Gipuzkoa): Hugoenea Idazlearen Etxea.
|
|
2010
|
|
|
Hiztunen baliagarritasun funtzioa erabiliz,
|
hizkuntza
gutxituko eta nagustiko ondasunen arteko aukera nolakoa izan daitekeen ikusi dugu, maila teoriko batean. Hocevar ek azaldutako teoriari gure iradokizunak erantsi dizkiogu.
|
|
|
Azkenik,
|
hizkuntza
gutxitu eta nagusien ondasunen ekoizpenari buruz Hocevarrek planteatzen duen eredua aztertu dugu, oso ekarpen interesgarria baita euskarazko ondasunak ekoizten dituzten enpresen estrategiak finkatzeko garaian. Merkatua aztertu litzateke eskarien elastikotasun mailak ezagutzeko, kostuen egiturak alderatu behar dira, eta hau guztia balizko aliantzak zein enpresa taldeekin eta zein esparrutarako egin liratekeen erabakitzeko garaian oso baliagarria izan daiteke.
|
|
|
Eta erresistentziakotzat ere har daiteke, oro har,
|
hizkuntza
gutxitu eta ahulduan, arabismo ukatzailearen eta Mendebaldeko kultura nagusiaren arteko ateka gaitzean, amazigerazko literatura identitate pertsonal eta kolektiboari eusteko jarduna delako. Botere guneetatik urrun, instituzioetatik aparte, ideologia nagusien korrontearen kontra beharbada, amazigerazko literatura kritikoa da kolonialismoarekin, arabismoarekin, erlijioarekin, militarismoarekin, bai eta Mendebaldeko botere eta bizimodu ereduekin.
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntza gutxituetan ari diren irrati kazetarien soslaiaz tesia egiten ari da Irati Agirreazkuenaga (Erandio, Bizkaia, 1986). Horretarako, lau hilabete egin ditu Eskozian, BBCko Radio nan Gaidheal irratiko kazetariak elkarrizketatzen.Zer azalduko duzu zehatz mehatz gaur Leioan irratiko nazioarteko kongresuan?
|
Hizkuntza
gutxitu eta irrati publikoa gaiaz ariko naiz, batez ere Eskoziako Radio nan Gaidheal eta Euskadi Irratiaz. Sakoneko elkarrizketak egin ditut bi irratietako kazetariekin.
|
|
|
Falta da, ordea, oinarrizko terminologia hori adostea eta terminologia hiztegi erabilienetara eramatea. euskara, galtzeko arrisku mailari dagokionez, ahuldutako hizkuntza dela esan dezakegu, bai, baina ez litzateke egokiago uNeSCoren terminologia erabiltzea, eta euskara galtzeko arriskuan edo hizkuntza zaurgarria dela esatea? hizkuntzaren egoerari dagokionez, egoera diglosia ez bada ere, euskara hizkuntza gutxitua da. euskara
|
hizkuntza
gutxitua eta gaztelania (hegoaldean) eta frantsesa (Iparraldean) hizkuntza menderatzaileak, komunak edo nagusiak dira. hizkuntza komunitatea (Language Community) eta hiztun elkartea (Speech Community) konstruktu desberdinak dira. Arnasguneak6, azkenik, euskararen (erabilerarako) zonaldeak edo eremu sozio funtzionalak besterik ez dira.
|
|
|
Lehenengo liburuki honetan, ondorengo gaiak jorratzen dira: hizkuntzalaritza eta soziolinguistika; hizkuntzen mundua (hizkuntzaaniztasuna, dialektoak eta hizkuntzak,
|
hizkuntza
gutxituak eta gutxiengoaren hizkuntzak); hizkuntzaren barietateak eta erregistroak; elebitasunaren alderdiak; diglosiari buruzko zenbait ohar; irakaskuntza, hizkuntza eta gizartea; eta katalanaren demografiaeta kulturaegoerara sarrera.
|
|
|
Szenatokian
|
hizkuntza
gutxituen eta antzerkigintzaren errealitatea jorratuko dute 18:30ean, Jokin Oregi eta Ramon Agirre aktoreekin. Dejabu antzerki konpainiak itxiko du jardunaldia, Gure bide galduak ikuskizunarekin.
|
|
|
Eskola hau prestigiozko hezkuntza hizkuntza nagusiaren eta bakarraren irakaskuntzarekin lotu duen eskola elebakarra da. Eta
|
hizkuntza
gutxitua eta haren hiztunak, baztertu egin ditu. Euskara datorkigu gogora, baina oso antzeko lekukotasunak aurki genitzake Galesen edo Bretainian ere (Izagirre, 2010).
|
|
|
«La asociación lengua familiar/ lengua escolar, por tanto, constituye un principio de gran valor pero fundamentalmente en el caso de las lenguas minorizadas y en peligro». Zer dela-eta egiten du
|
hizkuntza
gutxituen eta arriskuan dauden hizkuntzen zehaztapen hori?
|
|
|
Munduan aurki daitezkeen halako programen artean, hizkuntza nagusiaren presentzia eta tratamendua askotarikoa da (Baker, 2006): gerta liteke hizkuntza nagusia ikasgai huts izatea eskolaldi osoan zehar (adibidez, etxetik euskaldun diren haurrak euskaraz eskolatzea, gaztelania ikasgai soila izanda), edota
|
hizkuntza
gutxitua eta hizkuntza nagusia, biak erabiltzea irakaskuntzarako (Kanadako Alberta edota Manitobako komunitate batzuetan ukraineraz gain ingelesa ere erabiltzen da).
|
|
|
Hizkuntza gutxituak murgilketa programen bidez irakasten dituzten leku askotan funtsezko baldintzatzat planteatu izan da irakasleak elebidunak izatea, alegia, bai
|
hizkuntza
gutxitua eta bai ikasleak etxetik dakarren hizkuntza nagusia ere, biak, menderatzea. Baldintza hau, adibidez, euskararen kasuan argi eta garbi planteatu zen murgilketa ereduak lege bidez balioztatu zirenetik (Idiazabal, 2003), eta ordutik pauso galantak eman dira bide horretan:
|
|
|
5 Immigrazioa,
|
hizkuntza
gutxituak eta eskola: euskal adibidea
|
|
2012
|
|
|
Eta bestetik, bertan jaioa eta bizitakoa izanik, euskararen kasua ondo ezagutzen duen baina, Iñigo Fernández Ostolaza – Hizkuntza gutxituen eraginkortasuna pertsuasio prozesuetan. Euskararen kasua EAEn batez ere,
|
hizkuntza
gutxituetan eta psikolinguistikan aditua den profesional valentziar bat ere elkarrizketatu dugu multzoa aberasteko.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen eta, zehazkiago esanda, euskararen inguruko ikerketa bat da gurea. Euskara zer den azaltzeko beharrik ez dago, baina zer da" hizkuntza gutxitua"?
|
|
|
Gizarte eta komunikazio zientzien oinarri nagusietako bat da, ezbairik gabe, eraginkortasun komunikatiboaren analisia eta bilaketa. Eta lan eremu horretan kokatu nahi dugu
|
hizkuntza
gutxituen eta, zehatzago esanda, euskararen pertsuasio eraginkortasunaren inguruko ikerketa hau. Euskararen kasua da gertuen daukaguna eta hobekien ezagutzen duguna, eta haren inguruko ikerketa da gure hau, baina egoera antzekoan egon daitezkeen beste hizkuntza gutxituei ere ekarpenen bat egiteko asmoz dihardugu hemen.
|
|
|
Sorreratik, telebista publikoek zerbitzu publikoko jarduera garatu dute, Estatuan eta esparru autonomikoan, informazioa, heziketa, entretenimendua,
|
hizkuntza
gutxituak eta, oro har, europar gizartearen balore demokratikoak sendotuz. Aldi berean, digitalizazioak eta audientziak eta publizitate merkatua zatitzeak telebista publikoaren pisua arindu dute.
|
|
|
Mendeetan zehar euskaldunok
|
hizkuntza
gutxitzea eta gutxiagotzea bizi behar izan dugu. Egia da, bai, azken hamarkadetan aurrerapausoak eman direla, eta euskalgintzak inbertitutako esfortzuak etekinak eman dituela, baina egungo erritmoek ez dutela epe labur edota ertainean gure hizkuntza normalizatuko ere egia da.
|
|
2013
|
|
|
Hizkuntza gutxituen testuinguruan aurkitzen den beste ezaugarri bat izan ohi da hizkuntza gutxitu bat hitz egiten duten hiztunen artean
|
hizkuntza
gutxitua eta hizkuntza nagusia nahastea (ikus Musk, 2010). Hizkuntza gutxitu bateko hiztunek hizkuntza nagusira kodea aldatzearen atzean dauden arrazoien artean dago hizkuntza gutxitu horretan baliabide faltan sentitzea.
|
|
|
Hezkuntzak badu
|
hizkuntza
gutxituen eta txikien garapenean zer esan handia. Gaur egun bakarrik ez, XIX. eta XX. mendeetan eskola izan zen estatu zentralisten tresna nagusia hizkuntza periferikoen gainbehera lortzeko, erdararen ezagutzaren zabalpenaren bitartez.
|
|
2014
|
|
|
Hizkuntza ohiturak ikuspegi soziolinguistikotik aztertu izan dira urteetan, eta ikerketa artikulu eta eztabaida arlo askotako hizketa gai izan dira; eskura daude hizkuntza dominanteen,
|
hizkuntza
gutxituen eta gutxiagotuen azterlanak, erabileren lehentasunen gainekoak, ezaugarri sozio demografikoek izan dezaketen eragina aztertzekoak, eta beste hainbat arlo kontuan hartzen dituztenak ere.
|
|
2015
|
|
|
Amonarrizen hitzetan, hizkuntzak nolabait sailkatu behar balira, munduan hamabost bat erraldoi daude, gero estatu hizkuntzak, gero katalana kasu isolatu gisa, eta gero
|
hizkuntza
gutxituak eta estatu hizkuntza izan gabe hiztun kopuru nabarmen bat dutenak. " Horien buruan gu gaude eta guri begira daude okzitanoak, bretoiak, amazighak, kurduak, Hego Amerikako hizkuntza komunitate indigena nagusiak...".
|
|
|
15 Europako
|
Hizkuntza
Gutxituen eta Eskualdeko Hizkuntzen Gutuna ebaluatzen duen Adituen Komiteko partaideek, adibidez, 4 egun ematen dituzte herrialde bakoitzean hango hizkuntzen egoera behatzen.
|
|
|
Edozelan ere, bilduma horretako artikuluetako batean Cormackek berak dioenaren arabera (Cormack eta Hourigan, 2007: 52), ebidentzia enpirikoak falta dira hizkuntza gutxituetako hedabideen jardunaren eta hizkuntza normalizazioaren artean kausa efektu harremanak daudela egiaztatzeko; gisa berean mintzo da Jones ere Europako
|
hizkuntza
gutxituei eta hedabideei buruzko beste lan batean, baina honako hau gaineratzen du puntuan: –However, researchers of minority language media, including those who point to lack of direct, causal empirical evidence, have continued to draw attention to the indirect benefits of having media operating in one, s own language?
|
|
|
Gainera, tesian eraikitako web as corpus eta corpus bilketa tresnek behar dituzten baliabideeta tresna linguistikoak nahikoa oinarrizkoak direnez (N grametan oinarritutako hizkuntzadetekzioa eta analisi eta sorkuntza morfologikoa, besterik ez), uste dugu euskarazko tresnakeraiki eta corpusak biltzeko aplikatu dugun metodologia euskararenaren antzeko egoeran daudenbeste hizkuntza batzuekin ere
|
hizkuntza
gutxitu eta morfologikoki konplexuekin ere aplikadaitekeela beraien egoera ere hobetzeko.
|
|
|
Hizkuntza gutxituen testuinguruan aurkitzen den beste ezaugarri bat izan ohi da hizkuntza gutxitubat hitz egiten duten hiztunen artean
|
hizkuntza
gutxitua eta hizkuntza nagusia nahastea (ikus Musk, 2010). Hizkuntza gutxitu bateko hiztunek hizkuntza nagusira kodea aldatzearen atzean daudenarrazoien artean dago hizkuntza gutxitu horretan baliabide faltan sentitzea.
|
|
2016
|
|
|
Gobernu askok
|
hizkuntza
gutxituekiko eta galzorian dauden hizkuntzekiko lehenesten duten politika 1 da, hau da," ezer ez egitea". Jarrera horrekin, ordea, Fishman-ek (2006) eta Spolsky k (2009) azpimarratzen duten legez, zaila da hizkuntza gutxituen erabilera mantentzea.
|
|
|
Horretan guztian oinarrituz, DSS2016EUk Hiriburutza urteari amaiera emango dio hizkuntza aniztasuna lortzeko formula berriak legatu gisa utziko dituzten tresna batzuen aurkezpenarekin.Tresna horietako bat Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Protokoloa izango da; beste bat Europako Hizkuntza aniztasunaren Foroa (UNESCO Etxearekin elkarlanean antolatutakoa); hirugarren bat Gutun zuria izango da (Anjel Lertxundi idazleak Donostian bilduko ditu hainbat idazle eta itzultzaile honako gaiaren inguruan hausnartzeko:
|
hizkuntza
gutxitu eta ez hegemonikoetako literatura eta beronen etorkizuna, globalizazio kulturalaren eraginpean); eta, azkenik, Euskaltzaindiaren mintegiak zarratuko du txanda.Honela, abenduaren 20an, azken 250 urteetan Donostiak izan duen bilakaera soziolinguistikoaren inguruko ikerketa lanaren emaitzak azalduko ditu Akademiak, bere Gipuzkoako ordezkaritzan. Ikerketa hau iragan otsailean aurkeztutako Euskararen historia soziala lantzeko eredu metodologiko berrian oinarritzen da.
|
|
2017
|
|
|
Hau ikusirik, garrantzitsua da erkatutako hiru hizkuntza gutxituen informazio soziolinguistikoari ekin baino lehen,
|
hizkuntza
gutxituen eta ‘hiztun berrien’ gainean aritzea.
|
|
|
Jakintza eta errealitatea eraikitzeko bide autonomoak eta mailakatuak izan ala ez, bai analisian, bai diagnosi amateurrean, bai hiztunen bizipenetan, nahastuta agertzen dira, elkar sustengatzen eta bermatzen dutelako. esan bezala, hiztun arruntek zientziaren ikerketa teknikoen bermea bilatzen dutelako eta ikerlari adituek hiztunen praktika errealetan bermatu nahi dutelako euren jakintza. interesgarriena, beraz, ez da zein den egiazkoagoa edo objektiboagoa eztabaidatzea; erreala nahikara sortzeko, eraldatzeko edota iraunarazteko, ditugun objektibatze, esku hartze eta ebaluatze bideek zein ondorio dituzten jakitea baizik. bestaldetik, hizkuntzen egoera soziala ikertzen denean zeharka edo zuzen maiz ikertu da zein diren hiztunen iritziak, jarrerak, balioak, diskurtsoak, eta halako disposizio psikosozialak. gutxiagotan, berriz, zein den hiztun haiek euren testuinguru (sozio) linguistikoei buruz dituzten pertzepzioak eta nola eragiten dieten euren hizkuntza praktikei. baina, hizkuntza orotako kideek badute testuinguru linguistikoaren berri, badituzte errealitate sozio eta demolinguistikoaren zenbait datu eta badute horien gaineko iritzirik eta baloraziorik. halabeharrez bertan jardun behar dutelako. datu edo ezagutza horiek, bistan da, ez dira soilik adituen ikerketen metodoen bidez lortu, bestela, bizibeharrez, lortu behar dituzte eta. izan, lan hura lan soziala da: eguneroko berriketan eta solasaldietan sortu eta landu egiten den" egoerako definizo diagnostiko ebaluazioa" 3 bistan da erabilerarekin batera beti doala ekintzan bertan inplikaturik, arauzko erabilerari buruzko gogoeta edo diskurtsoa. hori dena areagotu eta handitu egiten da
|
hizkuntza
gutxitu eta bazterturen bat legitimatzeko prozesuetan. baina dialektologian edo hizkeren eta erregistroen balio eta estatus sozialaren ikerketan kontuan hartu bada ere, hiztunen ezagutza soziolinguistikoa ez da aski landu. Sinesmen eta irudikapen horiek, hala ere, elikatu dituzte txosten adituek4 eta, jakina, ondorio erreal askoak izaten dituzte txosten horiek. esan bezala, elkarri eragiten diote, batzuetan gurpil galgarri batean:
|
|
|
— zazpigarrenik, Europako Kontseiluaren 1992ko Erregioen edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Ituna aipatuko dugu. itunaren zazpigarren artikuluaren bigarren atalean honakoa ezartzen da: hizkuntza gutxitua edo eskualdeetako hizkuntza sustatzeko neurri bereziak hartzea ezin izango da ulertu hizkuntza nagusiaren hiztunen aurkako diskriminazio ekimen bezala, baldin eta
|
hizkuntza
gutxituaren eta hizkuntza nagusiaren arteko berdintasuna lortzea badu helburu. hau da, hizkuntza gutxituaren sustapenaren zilegitasuna aldarrikatzen da hizkuntza nagusiarekiko berdintasuna helburu duen neurrian.
|
|
|
Hizkuntza gutxitua edo eskualdeetako hizkuntza sustatzeko neurri bereziak hartzea ezin izango da ulertu hizkuntza nagusiaren hiztunen aurkako diskriminazioekimen bezala, baldin eta
|
hizkuntza
gutxituaren eta hizkuntza nagusiaren arteko berdintasuna lortzea badu helburu. espainiako estatuak 2001eko irailean berretsi zuen ituna.
|
|
|
Hizkuntza gutxitua edo eskualdeetako hizkuntza sustatzeko neurri bereziak hartzea ezin izango da ulertu hizkuntza nagusiaren hiztunen aurkako diskriminazioekimen bezala, baldin eta
|
hizkuntza
gutxituaren eta hizkuntza nagusiaren arteko berdintasuna lortzea badu helburu. espainiako estatuak 1979ko irailean berretsi zuen hitzarmena.
|
|
|
...telagoa izan da (garcia, 2004). huhezik aretxabaletan eta eskoriatzan ditu bi campusak. aretxabaletari dagokionez, 2016.urteko herriz herriko kale neurketetan biztanleen %45.5ak egin du euskaraz, nahiz eta euskaraz aritzeko gaitasuna %63k duten. bigarrenean, eskoriatzan, %37.5 izan dira euskaraz egin dutenak guztira herrian euskaldunak %58.8 diren arren. testuinguru honetan, beraz, orain artekoan,
|
hizkuntza
gutxitua eta hizkuntza handia diglosian elkarrekin bizi direla azaldu da. hortaz gain, hizkuntza gutxituaren ezagutzak aurrera egin badu ere, erabileraren igoera apalagoa dela argitu da. erabileraren inguruan egin diren hainbat ikerketatan, honen menpe dauden hiru aldagai bereizi dira: elebidunen proportzioa, mintzakide taldearen tamaina eta hizkuntzarekiko leialtasuna (isasi eta iriarte, 1998).
|
|
|
PEN International erakundeak bi helburu nagusi ditu 1921ean sortu zenetik: adierazpen askatasuna defendatzea eta
|
hizkuntza
gutxituak eta haien literaturak babestea zutela ekintzaren gainetik, hitz eginez adostasuna eta elkar ulertzea lor daitezkeela, eta ezinbestekoa zela ezberdinen arteko elkarguneak sortzea. Horrela sortu zuten PEN (Poets, Essayists, Novelists) International erakundea, ordutik hona izugarri hedatu dena.
|
|
|
PEN International ek bi helburu nagusi ditu 1921ean sortu zen unetik: adierazpen askatasuna defendatzea, batetik, eta, bestetik,
|
hizkuntza
gutxituak eta haien literaturak babestea.
|
|
2018
|
|
|
3).
|
Hizkuntza
gutxituak eta etorkinen hizkuntzak zamatzat hartzen dira askotan, eta aginte maila gorenetan ez da ardurarik hartzen horiek suspertzeko:
|
|
|
Zer hobetua badugun ere, arestikoa belaunaldiz belaunaldi transmititzeko metodologia, ikasgu, epe eta plangintza garatuak baditugu. Edozelan ere, argi dugu hizkuntza hori baino askoz gehiago dela; are gehiago,
|
hizkuntza
gutxitu eta biziberritze prozesuan dagoen euskararen kasuan. Beraz, ondoriozta genezake, euskara gaitasuna garatzeko baliabideak baditugula, baina motibazioan kale egiten dugula sistematikoki, eta geroz eta gehiago esango nuke nik:
|
|
|
" Hizkuntza gutxituak", berriz, bere hiztunek dituzten komunikazio behar guztiak betetzen ez dituzten hizkuntzak dira, beste hizkuntza batek, menderatzaileak, beren komunikazio esparru eta funtzioak bereganatu dituelako (hauxe litzateke" hizkuntza gutxituaren" nire definizioa). Egoera hau,
|
hizkuntza
gutxituaren eta hizkuntza menderatzailearen arteko harreman hau, etengabeko elkarrekintza da. Izan ere, neurriak hartzen ez badira, denboran zehar, hizkuntza menderatzaileak, hizkuntza gutxituaren komunikazio eremu eta funtzio gehiago beregana baititzake.
|
|
|
Edozein pertsonak har dezake parte.
|
Hizkuntza
gutxituetan eta hedabideetan interesa duen edonork. Batez ere, hemen, Euskal Herrian, zorionez gauza asko egin dira gure hizkuntza biziberritzeko prozesuan eta konkretuki hedabideen alorrean.
|
|
2019
|
|
|
sare sozialetan, wikipedian, domeinuetan eta abar. Azkenik, eta Iktek hizkuntza gutxituengan duten eraginaren itauna argitu nahian, ikertutakoaren inguruko ondorio nahiz hausnarketa du lanak. hortaz,
|
hizkuntza
gutxituen eta digitalizazioaren arteko talkaren inguruko lana da hau, eta bi helburu nagusi ditu: Iktek hizkuntza gutxituengan duten eragina argitzea eta, euskara kasu, teknologia berriek gure hizkuntzari zein ondorio ekarri dioten adieraztea.
|
|
|
zenbait hizkuntza gutxituk arazoak dituzte Ikt teknologiak sortzeko behar diren edukiak lortzeko. Badaude idatzizko erregistrorik ez duten
|
hizkuntza
gutxituak eta idatzizko erregistroak dituztenak, baina formato fisikoan. eta esfortzu nabaria behar dute halako hizkuntzek edukiak digitalizatzeko.
|
|
|
Lehen arrazoia, historian zehar euskaldunok eta
|
hizkuntza
gutxitu eta minoritario guztiek jasan behar izan dugun presio azpiratzailea litzateke. Denetik entzun behar izan dugu:
|
|
2020
|
|
|
Zaloa Ipiñaren hitzak dira. Artista da, eta, hain justu,
|
hizkuntza
gutxituen eta arte garaikidearen arteko erlazioez ari diren obra batzuk ditu orain ikusgai, Bilboko Euskal Museoan, Gorreri bisuala erakusketan. Euskaran oinarrituta, langai bihurtu du hizkuntza oraingoan; baina bere lanaren inguruko edukia sortzean euskarara oro har jotzen duela dio.
|
|
|
Ordenantzak, azalpen berean, euskara hiriko berezko bi hizkuntzetako bat dela jasotzen du, eta Udalak konpromisoa hartzen du hura sustatzeko behar diren neurriak hartzeko,
|
hizkuntza
gutxitua eta kultura ondarea baita, eta arreta berezia behar baitu hura mantentzeko eta erabiltzeko.
|
|
|
Dena dela, gauzak horrela, ondoren aipatuko dugun bezala, nazioarteko instituzioak etorkizuneko politikak justifikatzeko zelaia prestatzen ari direla esan genezake. Eta ez dezagun zalantzarik izan, etorkizuneko politika horietan
|
hizkuntza
gutxituei eta hiztunoi ez zaigula tokirik egingo.
|
|
2021
|
|
|
Aldi berean, errusierak duen presentzia eta garrantzia aztertzen da, eta Sobietar Batasuna desegin ondoko urteetan errusieraren ezagutza eta erabileraren bilakaera ikusten da. Horrez gain, tokiko
|
hizkuntza
gutxituak eta beren babesteko hartzen diren neurriak aipatzen dira, eta hizkuntza guztien presentzia irakaskuntzan erakusten da. • Hitz gakoak:
|
|
|
egiazkotasunaren diskurtsoa norberaren identitatea aldarrikatzeari dagokio; hizkuntza markatzaile etnikoa da.
|
Hizkuntza
gutxituen eta hizkuntza txikien biziraupenerako estrategiak ideologia honetan oinarritzen izan direla esan izan da. Hizkuntza hegemonikoek, ordea, autoritatea anonimatuan oinarritzeko joera omen dute:
|
|
|
1.3.1
|
Hizkuntza
gutxituen eta euskararen tokia
|
|
|
Guk jasotzen ditugun lanen artean ere, nik sortzaile gazte asko ez dut antzematen" (EIAE1). Ildo beretik, euskal literatur sisteman"
|
hizkuntza
gutxitu eta zahar honen eta bere militantziaren izenean bekatu asko" egin direla eta egiten ari direla uste du IEE1 ek eta ondokoa baieztatzen du: " Bekatu horietako bat da literaturak erudituen eta apaizen gune izaten jarraitzen duela oraindik orain".
|
|
|
" Ez dakit guk kontzientzia hori transmititzen asmatzen dugun". Ikasleen literaturarekiko harremanari eskainitako azpiatalean LIR1 ek argudiatzen zuenaren arabera, euskal literatura irakasteak
|
hizkuntza
gutxitu eta zapaldu baten literatura irakastea ekartzen du, baita inguruko sistemekin lehian dagoen literatur sistema batekoa ere. Eta, euskara beste edozein hizkuntza irakasten den ikuspegi beretik irakatsi ezin daitekeen legez, euskal literaturaren didaktikak ere beste kontzientziazio eta konpromiso maila bat eskatzen du (LIR1).
|
|
|
Hala ere, euskararen egoera soziolinguistikoa eta horrek izan ditzakeen aldaketak ez dira, gaur gaurkoz behintzat, euskal literaturarentzat ezeren berme. BE1 k dioenez, orokorrean hartuta, euskararen egoera soziolinguistikoak desegokia izaten segitzen du
|
hizkuntza
gutxitua eta normalizatu gabea izaten jarraitzen duen heinean, eta ikasleek/ gazteek gabezia garrantzitsuak dituzte haien komunikazio gaitasunean. IE6 ren ustez, ordea, aldaketak gertatzen ari dira:
|
|
|
Kultura arteko komunikazioa ere izan duzu ikergai. Zer harreman ikusi duzu
|
hizkuntza
gutxituen eta hizkuntza gutxituren bat duen gizarte batera iristen diren migratzaileen artean. Hizkuntza gutxituak kohesiorako giltza izan daitezke?
|
|
|
Txosten hori jasotzean, hizkuntza gutxituetako hezkuntza ordezkariekin biltzea hitzeman zuen. Handik gutxira, Emmanuel Macron presidenteak komunikatu bat plazaratu zuen esanez
|
hizkuntza
gutxituei eta murgiltze ereduari oso atxikia dagoela. Adierazpen horien helburua giroa lasaitzea zen, kontuan izanik departamentu eta eskualde hauteskundeak antolatuko zirela handik gutxira, ekainaren 20 eta 27an preseski (Le Monde 2021).
|
|
2022
|
|
|
Baina hori da kontu barregarrienetakoa eleberri honetan, eta horregatik da biziki garrantzitsua egilea, poliki eta meheki, eraikitzen doan girotze lana, sinestarazten digulako balizko bertsolaritza ukroniko horren barruan harreman interpertsonalak batasunezkoak bezain adiskidantzazkoak direla, eta, ondorioz, txapeldunaren aurkako azpijokoa kontu guztiz ezohikoa dela, anomalia asaldagarri bat, kasik pentsaezina unibertso bitxi horretan. Eta bere logika du, zeren eta euskara
|
hizkuntza
gutxitu eta mehatxatua izanik, eta bertsolaritza bazterreko jarduera kulturala –hegemonikoa bere esparru minorizatuan, baina marjinala literatura idatzia nagusi den testuinguru global batean–, normala litzateke pentsatzea bertsolarien eta bertsozaleen erkidegoa bereziki trinkoa izango litzatekeela, elkartasunezko harreman adeitsuek zeharkatua, konpetentziazkoek baino.... Hots, gure mundu errealean idatzizko literatura beti minoritarioaren alorrean gertatzen omen den bezala, non idazle guztiak adiskide handiak eta are –bikain konpontzen diren– neba arrebak direla baitirudi.
|
|
|
Horregatik, euskara balioetsi, irakatsi eta zabaltzearekin batera, bestea beste sentitu ordez, parte sentiarazteko, gure jarrera arrazistak, klasistak eta aurreiritziak deuseztatzeko apustu kolektibo bat egin behar dugu. Bestetik, euskarara iritsi ez den kideak ulertu behar du, eta gu bidelagun izan gaitezke prozesu horietan, euskara auzi politikoa dela eta mendeetako zapalkuntza jaso duen
|
hizkuntza
gutxitu eta zapaldua dela. Horregatik, elkarrekiko begirunea eta enpatia ezinbestekoa izango da elkarbizitza sortzeko ariketa honetan.
|
|
2023
|
|
|
Hizkuntzaren iraupena ziurtatzeko ezinbestekoa den egitekoa bete izan du, mendeetan, familiak eta inguru hurbilak. Zoritxarrez, euskara
|
hizkuntza
gutxitua eta besten menpeko izateak transmisio mota horren ahultzea eta, maizegi, huts egitea ekarri du. Etxean eta gizartean, modu naturalean, ikasten zen euskarak beste bide batzuk ere behar ditu gaur, baldin eta gure hizkuntzaren bizia bermatu nahi badugu.
|
|
|
1
|
HIZKUNTZA
GUTXITUAK ETA HEDABIDEEN PAPERA EUREN BIZIBERRITZEAN
|
|
|
1.1
|
Hizkuntza
gutxituak eta gutxiengo linguistikoak
|
|
|
Parte hartzeari dagokionez, aurrerapauso handi bat eman du HIGAk 2023ko ekitaldian, ez bakarrik gazte partaideei eta euren ezaugarri eta profilei dagokionez, baizik eta HIGAk erakarri dituen pertsona guztiei dagokienez ere. Arrazoi ekonomikoei eta azken orduko arazo administratibo ugari zirela medio, HIGAra ez ziren hasieran aurreikusten ziren gazte guztiak etorri eta, esan bezala, ordezkatutako
|
hizkuntza
gutxituak eta lurraldeak murriztu ziren.
|
|
|
Seaskako hogei bat guraso eta langilek ekintza egin dute Bordeleko errektoretzan. Frantziako Hezkuntza Ministerioak
|
hizkuntza
gutxituekiko eta bereziki euskararekiko duen politika «baztertzailea» salatzeko. Baxoa eta brebeta euskaraz pasatu ahal izateko aldarrikapenari Parisek erakusten dion «isiltasuna» eta «mespretxua» deitoratu dituzte.
|
|
|
Beñat Garaio ikertzaile soziolinguistak Eusko Ikaskuntzako Laboral Kutxa Gazte Saria irabazi du. Saritutako proiektuak maoriera
|
hizkuntza
gutxituaren eta euskararen arteko zubi lana egitea du helburu. Hala ere, ikerlarien lan baldintzak hobetu bitartean, ikerkuntza alde batera utziko duela jakinarazi du.
|
|
|
Hizkuntzek betetzen dituzten gizarte funtzioak ez daude orekatuta. Gaztelerak estatu hizkuntzek izan ohi dituzten onurak baliatzen ditu; euskarak, aldiz, oraindik ere,
|
hizkuntza
gutxitu eta ez normalizatua izaten jarraitzen du. Pertsonak elebidun bihurtzea baldintza da hizkuntza eraldaketarako, baina hori nahikoa al da hizkuntza desorekak orekatzeko eta euskararen erabilpena orokortzeko?
|
|
|
Hizkuntza aniztasuna,
|
hizkuntza
gutxituak eta garapen jasangarria. (i).
|
|
|
«Erabilera da orain benetan indartu behar dugun esparrua» (Iraitz Lazkano). «Jakin behar da zergatik dauden
|
hizkuntza
gutxituak eta zergatik dauden hizkuntza nagusiak. Ez da kasualitatea, eta tartean beti dago boterea:
|