|
2008
|
|
|
Hizkuntzen inguruan lanean ari diren hainbat erakundek eta elkartek legeztatzeko aukera izango badute ere (tartean Seaska edo Iparraldeko AEK), kontuan izan behar da hizkuntzak ondare gisa onartzeak ez dituela haien eskubideak aitortzen. Are gehiago, diputatuek eta senatariek adierazi dutenaren arabera, ez zaie ofizialtasunik aitortuko, eta Frantziak ez du Eskualde eta
|
Hizkuntza
Gutxituen Aldeko Europako Agiria (1992) berretsiko. Esanak esan, Kongresuak argi esan du frantsesa dela Frantziako hizkuntza bakarra eta jarduera ofizial guztietan balioa duena.
|
|
|
Gainera, 20 hizkuntza ofizial daude Batasunean, nahiz eta elkartea osatzen duten 27 estatuetan 60 hizkuntza hitz egiten diren. Are gehiago, hainbat dira Eskualde eta
|
Hizkuntza
Gutxituen Aldeko Europako Agiria berretsi ez duten estatuak, nahiz eta euren mugen barnean hizkuntza gutxitu asko dituzten.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, egoera bere sakontasunean aztertzen badugu, laster ikusten dugu egoera ez dela gehiegi aldatu. Izan ere, oso estatu gutxik bultzatzen dituzte
|
hizkuntza
gutxituen aldeko politika aktiboak eta eraginkorrak. Erranak eder, eginak lander.
|
|
2009
|
|
|
Kultura Ministerioko arduradunen azken adierazpenen arabera, aski litzateke
|
hizkuntza
gutxituen aldeko promozio kanpaina batzuk burutzea hizkuntza horien iraupena bermatzeko. Frantziako ondare izanda hizkuntza gutxituek pairatzen dituzten trabak desagertuko direla adierazi zuen lehengo astean Metayetek.
|
|
|
Korsikako Parlemu Corsu kolektiboak elkartasuna adierazi dio Deiadar manifestazioari. Hizkuntz eskubideak bermatzea lortzeko,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko indarren metatzea funtsezkoa dela nabarmendu du. Nahiz eta korsikerak estatus berezia ukan, Frantziak normalizazioa bultzatzeko borondaterik ez duela diote.
|
|
|
Oraingoan ere, okzitaniarrek indartsu eutsi egin diote erronkari. Ez da izanen
|
hizkuntza
gutxituen aldeko ekimen bakarra. Bretainiako Carhaix hirian, adibidez, atzo bezala, gaur ere liburu azoka eginen dute.
|
|
2010
|
|
|
Euskal Konfederazioak eta Kontseiluak jakitera eman dute Frantziako Parlamentuan
|
hizkuntza
gutxituen aldeko lege proposamena bertan behera utz dezaketela diputatuek. Frantziako Gobernuak jakinarazi zuelarik ez zuela aurkeztuko hizkuntza gutxituen aldeko lege xederik, hainbat diputatu lege proposamena osatzeko bildu ziren.
|
|
|
Euskal Konfederazioak eta Kontseiluak jakitera eman dute Frantziako Parlamentuan hizkuntza gutxituen aldeko lege proposamena bertan behera utz dezaketela diputatuek. Frantziako Gobernuak jakinarazi zuelarik ez zuela aurkeztuko
|
hizkuntza
gutxituen aldeko lege xederik, hainbat diputatu lege proposamena osatzeko bildu ziren. Talde horretan eskuineko zein ezkerreko alderdietako diputatuak bildu ziren, 70 inguru.
|
|
2011
|
|
|
Deiadar horrek Euskal Herriko mugak gaindituko ditu. Izan ere, euskaldunekin batera,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko manifestazioak antolatuko dituzte Alsazia, Bretainia, Okzitania, Katalunia eta Korsikan, egiazko lege geriza eskatzeko. Baliteke Parisen ere antolatzea manifestazio bat, han bizi direnei hizkuntza gutxituen aldeko aldarria egiteko modua emateko.Zortzi hilabeteko epearekin antolatu dute manifestazioa, eta epe horretan hainbat ekimen bultzatu nahi dituzte.
|
|
|
Izan ere, euskaldunekin batera, hizkuntza gutxituen aldeko manifestazioak antolatuko dituzte Alsazia, Bretainia, Okzitania, Katalunia eta Korsikan, egiazko lege geriza eskatzeko. Baliteke Parisen ere antolatzea manifestazio bat, han bizi direnei
|
hizkuntza
gutxituen aldeko aldarria egiteko modua emateko.Zortzi hilabeteko epearekin antolatu dute manifestazioa, eta epe horretan hainbat ekimen bultzatu nahi dituzte. Manifestazioa kanpaina zabal horren gailurra izanen da, baina ez da horretan bukatuko.
|
|
|
Ez zen bozketarik egin. Luc Chatel Frantziako Hezkuntza ministroak adierazi zuen Frantziako Gobernuak zirkular bat eginen duela,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko neurriak bilduz.
|
|
2021
|
|
|
Frantziako Konstituzio Kontseiluak aste honetan ematekoa du
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legearen kontra diputatu batzuek jarritako helegiteari buruzko ebazpena
|
|
|
Egun garrantzitsuak dira euskarazko irakaskuntzaren aldeko eragileentzat. Larunbat honetarako emanen du Frantziako Konstituzio Kontseiluak
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legeari dagokion ebazpena. Ondoko egunetan, lau mobilizaziotan parte hartzera deitu du Euskal Konfederazioak.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko elkarteek EAJ, EH Bildu, ERC, Junts, BNG, Compromis, CUP, En Comu Podem eta Mes per Mallorca taldeei eskatu diete legeak «zehapen araudi argia eta zehatza» izan dezala, eta berma dadila plataforma bakoitzaren katalogoan edukien %6 euskaraz, galizieraz eta katalanez egotea, «egoitza [Espainiako] estatutik kanpo dutenetan ere».
|
|
|
Konstituzio Kontseiluak murgiltze eredua Frantziako Konstituzioaren kontrakoa zela ebatzi zuen maiatzean:
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legea atzera bota zuen partzialki, hainbat diputatuk ezarritako helegitearen ondotik. Erabakia «zerbitzu publikoa eskaintzen duen egitura orori» aplikatzen zitzaiola adierazi zuen orduan, eta hala, itunpeko eskoletan ere murgiltzea konstituzioaren kontrakotzat jo zuen.
|
|
|
Urriaren 5ean beteko dira ehun urte, zehazki, Londresen lehen PEN kluba sortu zutenetik, eta aitzakia horrekin kaleratu dute erakundearen ordutik aurrerako historia eta erronkak biltzen dituen 500 irudi eta 320 orriko formatu handiko liburua. Orriz orri, ziztuan doaz zentsura salaketak, elkartasun mezuak, urkatutako idazleak, presio ekintzak, murriztea lortutako zigorrak,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko bilkurak, eta, mende betez, planeta osoa gurutzatzen duen aldarrikapen eta gatazka kontakizun zabal horretan, bada Egunkaria ren itxieraren eta atxilotutakoen tortura salaketen kasuari buruzko orri bat ere, Donostian egindako manifestazioaren irudi ikusgarriarekin. 214 orria, hain zuzen ere.
|
|
2022
|
|
|
Orduan zein da arazoa, ezin dela ekitaldi berean bi aldarrikapen egin? Zer uste duzu, euskarari beti eragozpenen bat paratzen diotenak, bestea gabe, presoen argazkirik gabe eta, lasterka abiatuko zirela gure
|
hizkuntza
gutxituaren aldeko ekimena babestera. Ez naiz horren inozoa.
|
|
|
Iazko maiatzean Frantziako Konstituzio Kontseiluak murgiltze eredua Frantziako Konstituzioaren kontrakoa zela ebatzi zuen:
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legea atzera bota zuen partzialki, hainbat diputatuk ezarritako helegitearen ondotik. Erabakia «zerbitzu publikoa eskaintzen duen egitura orori» aplikatzen zitzaiola adierazi zuen orduan, eta hala, itunpeko eskoletan ere murgiltzea konstituzioaren kontrakotzat jo zuen.
|
|
|
Ikusi gehiago: Ikus entzunezko Legean ezarritako kuotak «testimonialak» dira,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko eragileen arabera
|
|
|
Ikus entzunezko Legean ezarritako kuotak «testimonialak» dira,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko eragileen arabera
|
|
|
«Diputatu hautatua bazara,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko konstituzio aldaketa bat proposatzeko lan eginen duzu?». Pour que vivent nos langues kolektiboak (Gure hizkuntzak bizi daitezen) galdetegi bat bidali die Frantziako Legebiltzarrerako hauteskundeetara aurkezten diren hautagaiei.
|
|
|
Bretainiako Paul Molac diputatuak abiatu zuen
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legearen bataila. Bere lurraldean irakaskuntza arloan egiten dena legez onartua izatea nahi zuen.
|
|
|
EH Baiko hautagaiek baiezkoan erantzun diete PQVNL kolektibokoen galderei,
|
hizkuntza
gutxituen aldeko eragileek dituzten eskaerekin bat egiten dutela erakustera emanez. Gauza bera egin du Iñaki Etxaniz NUPES Frantziako ezkerreko aliantzaren 4 hautesbarrutiko hautagaiak.
|
|
|
Gainerako hizkuntza gutxituen egoerei erreparatuta egin zuen ariketa hori Maialen Sobrinok. Garabide elkartean ibilitakoa da, eta munduko hainbat
|
hizkuntza
gutxituren aldeko egitasmoak gertukoak ditu. Hain justu, horietako zenbaiten berri eman zuen.
|
|
|
Eguneko bigarren hitzaldian, Gorka Julio ingeniari informatiko eta Talaios kooperatibako kideak argi utzi zuen
|
hizkuntza
gutxituen aldeko aktibismoak, mugaz gaindikoa izate horretan, eremu digitala ere bereganatu beharra duela. Ziberaktibismoaz aritu zen, eta ohar egin aktibismo mota horrek baduela bere arriskua:
|
|
|
2021eko maiatzaren 21ean zentsuratu zuen
|
hizkuntza
gutxituen aldeko legea Frantziako Konstituzio Kontseiluak, hilabete eta erdi Frantziako Asanblearen gehiengo batek babestu zuena edukiz hustuz. «Funtsezko» bi artikulu bertan behera utzi zituela azpimarratu dute txostengileek:
|
|
2023
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko hautu kontzientea eta aktibazio soziala ezinbesteko elementuak izango dira hizkuntzen biziberritze prozesuetan. Konparazio batera, hilabete hauetan, hainbat albiste irakurri dugu Islandiako Gobernua islandieraren alde hartzen ari den neurrien inguruan, guztiz kezkatuta baitago, haurrek eta gazteek gero eta gehiago jotzen dutelako ingelesera.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko aldarriak aditu ziren Kongresuan. Bel Pozueta Nafarroaz aritu zen EH Bilduren hitzaldian, euskaraz eta gaztelaniaz:
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituen aldeko eragileak batu egin dira babes juridikoa irmotzeko
|
|
|
Atzo, halaber, Euskal Herritik kanpoko babesa jaso zuen martxak: Espainiako Estatuko
|
hizkuntza
gutxituen aldeko eragile nagusien ordezkariek iragarri zuten beraiek ere Bilbon izango direla gaur. Kontseiluarekin batera, adierazpen bateratu bat aurkeztu zuten katalanek, galiziarrek eta asturiarrek.
|