|
2008
|
|
|
Gaur egun Ziurtagiriaren Elkarteak kudeatzen duen Bai Euskarari Ziurtagiriaren bidez, 1.516 entitatek baino gehiagok hasiera eman diote bezeroaren
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko bideari. Bai Euskarari Ziurtagiriaren bidez erantzukizuna hartu badute, bidean oztopoak izaten dituzte, hala nola, euskara hutsean etiketatzen dutenek isuna jaso dezakete, erdaraz etiketatu duen inork, berriz, ez du isunik jasoko.
|
|
|
Euskarari Ziurtagiriaren bitartez, enpresek, saltokiek eta era guztietako entitateek euskararen normalizazio prozesu bat garatzen ari direla adierazten da. Gainera, konpromisoa ez ezik ‘zerbitzua euskaraz’ edota ‘zerbitzua eta lana euskaraz’ ematen dituztela adierazten du, kontsumitzaileak bere
|
hizkuntza
eskubidea bermatzeko ezinbestekoa dena.❚
|
|
|
Legeek herritarrei aitortzen dizkieten
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko, ezinbestekoa da toki entitateek unitate administratibo elebidunak izatea. Unitate elebidunak bai zerbitzu hizkuntza (administratuarekin erabili ohi den hizkuntza, ahoz zein idatziz) eta bai lan hizkuntza (lanpostuari dagozkion zereginak burutzeko erabiltzen den hizkuntza, ahoz zein idatziz) gaztelania zein euskara dituzten atalak dira.
|
|
2009
|
|
|
Beraz, Konstituzioaren arabera ez dago arazorik berezko hizkuntza orokorrean baloratzeko, ez eta galdatzeko ere —gaitasunezko ukanbehar gisa— lana modu egokian burutzeko eta herritarren
|
hizkuntz
eskubideak bermatzeko egiten bada. Horrela, Euskal Autonomi Erkidegoan, 1989an Funtzio Publikoaren Legea onartu zenean Administrazioko hizkuntz plangintzaren oinarriak ezarri ziren —adostasunean—, jeltzale eta sozialisten arteko gobernu koalizioaren gidaritzapean.
|
|
|
Euskal Herrian kokatuta dagoen Estatuko Administrazioari dagokionez, bertan ez da jadanik inolako hizkuntz plangintzarik abian jarri Erkidegoko berezko hizkuntza erabili nahi dutenen
|
hizkuntz
eskubideak bermatu ahal izateko. Honetara, berriki, Europako Kontseiluaren Ministroen Batzordeak 2008ko abenduaren 10ean onartutako Gomendioak8 espainiar agintariei aholkatzen die," Kartako 10 art.ren aplikazioak ukitzen dituen Autonomia Erkidegoetan kokatuta dagoen Estatuko Administrazioan, bertako langileei bideratutako kontratazio, karrera eta heziketa programak aztertzea, langile kopuru aproposak dagokion hizkuntzaren ezaguera praktikoa eduki dezala bermatzearren; orobat aholkatzen die," Estatuko zerbitzu publiko guztietan hizkuntza erregionalen edo gutxituen presentzia ziurta dezatela" 9.
|
|
|
...eta horniketan ere, ez dela euskara kontuan hartzen —besteak beste, lan horiek betetzen dituztenak notarioak, jabetza eta merkataritza erregistratzaileak, merkataritzako korredoreak, portuetako praktikoak eta jabetza industrialeko agenteak dira— Kasu honetan ere, guztiz zentzuzkoa eta arrazoizkoa dirudi gehiengo euskalduna duten zonaldeetan euren harremana euskaraz bideratu nahi dutenen
|
hizkuntz
eskubideak bermatzea, Erkidego osoan gaztelania darabiltenei bermatzen zaizkien modura.
|
|
|
Bestalde, uztailaren 29ko 150/ 2008 Dekretuak, Elebide,
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko zerbitzua sortzen du, halaber, bere aurrean, kontsultak, iradokizunak nahiz kexak bideratzeko erregulazioa ezarriz. Elebideren zereginak honakoak izango dira:
|
|
|
...eta horniketan ere, ez dela euskara kontuan hartzen —besteak beste, lan horiek betetzen dituztenak notarioak, jabetza eta merkataritza erregistratzaileak, merkataritzako korredoreak, portuetako praktikoak eta jabetza industrialeko agenteak dira— Kasu honetan ere, guztiz zentzuzkoa eta arrazoizkoa dirudi gehiengo euskalduna duten zonaldeetan euren harremana euskaraz bideratu nahi dutenen
|
hizkuntz
eskubideak bermatzea, Erkidego osoan gaztelania darabiltenei bermatzen zaizkien modura. Honetara, gogora ekarri behar dugu, 2/ 2006 Lege Organikoak, Kataluniako Estatutu berria onartzen duenak, honakoa xedatzen duela:
|
|
2015
|
|
|
Agirreazkunagak (1998), hain zuzen ere, patxada, orekaren bilaketa eta esparru komunak eskatzen zituen euskararen biziberritzea antolatzerako orduan, komunitate eleanitzetan integrazio soziala sustatzeko. Ondoren, botere publiko guztiei dagokie herritar guztien
|
hizkuntza
eskubideak bermatzea (Agirreazkunaga, 1998) eta orduan lortuko da euskararen normalizazioa, euskararen aldekoagoak diren baldintzak, indibidualak zein sozialak sortuz eta denboran zehar mantenduz (Mart� nez de Luna, 2013).
|
|
|
" Euskara normaltasunez erabiltzea"," Normalizatuta izatea euskara"," Euskaraz normaltasun osoz aritzea. Hau da, Errenteriar batek Gipuzkoako Foru Aldundiarekin euskaraz egitea, erraz, eroso, kezkarik gabe (arrotz sentitu gabe), Cabezon de Pisuergako herritar batek Gaztelako erakundeetan gaztelaniaz nola"," Herritarron
|
hizkuntz
eskubideak bermatzea eta euskaraz egin nahi duen jendeari gauzak" erraztea". Euskaldunok lotsarik, beldurrik ez izatea euskaraz egiten dugunean.
|
|
|
Euskaldunok lotsarik, beldurrik ez izatea euskaraz egiten dugunean. Euskaraz aritzea" normala" izatea Gipuzkoako Foru Aldundian"," Euskaraz ere aritzeko eskubidea izatea berari dagozkion arlo guztietan"," Euskaldunon
|
hizkuntz
eskubideak bermatzea sail guztietan"," Irudi hutsean ez geratzeko eta benetako adibide izatera pasatzeko"," Euskararen erabileran aitzindari eta erreferente izatea EHn, bidegile izatea" eta" Euskararentzako eremuak zabaltzen joan dadila berari dagokionez, eta gipuzkoar gizarteari begira erreferentzia izan dadila euskararen aldeko jokaerari dagokionean"....
|
|
|
Euskararen ofizialtasunak herritarron
|
hizkuntza
eskubideak bermatu behar ditu, unibertsaltasun printzipioa oinarri hartuta, harreman parekideak lortzeko eta gizarte kohesioari laguntzeko. Herritarren hizkuntza hautua errespetatzen dela ziurtatu behar da, bereziki, administrazioarekin dituzten harremanetan.
|
|
2017
|
|
|
Alde batetik, oso interesgarria iruditu zaigu 2016ko abenduan Donostia2016ko Europako Kultur Hiriburuaren testuinguruan ospatu ziren bi ekimenen baitan eskaini ziren bi gertakarien berri ematea. Lehenengoan Paul Bilbaok" Donostiako Protokoloa" izenarekin aurkeztu zen" Europako
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloa" eratzeko prozesua aurkeztu du bere artikuluan. Protokolo horretan hizkuntza gutxituak babesteko 185 neurri bildu dira lan ildoak proposatzeko, eta, batez ere, nazioartean zein ibilbide izan dezakeenaren proposamena egiteko.
|
|
|
Hausnarketaren aldia izan da azken urteotakoa eta ziklo berri bat abiatzeko helduleku eta proposamenak aurkitu daitezke egindako gogoeta horietako zenbaitetan: Jon Sarasuaren" Hiztunpolisa" liburuan, Topalabe taldearen" Berrikasi eta Berrikusi" txostenean, Euskararen Aholku Batzordearen" Eta hemendik aurrera zer?" txostenean,
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko" Donostiako Protokoloa" n, Garikoitz Goikoetxearen
|
|
|
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloak berak ezarri du zein diren etorkizunerako ildo nagusiak. Zortzigarren artikuluaren arabera, abenduaren 17tik aurrera Protokoloaren lanketarekin jarraitu ahal izateko Jarraipen Batzordea eratu da.
|
|
|
Hauxe izango da Protokoloaren baliagarritasunik handiena, hain zuzen ere, hizkuntza bakoitzaren egoerara ekartzea eta, horren arabera, Protokoloak biltzen dituen neurriekin eta adierazleekin
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko urratsak eta horien hurrenkera nahiz tempusak zehaztea.
|
|
|
Horrexegatik
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloarekin antzeko biderik abian ez jartzeko erabakia hartu da; izan ere, ez da aukera errealik ikusten izaera honetako dokumentu bat nazioarteko araudian bere horretan kokatzeko.
|
|
|
Prozesu horri guztiari Euroitunaren monitorizazioa deitzen zaio, baina ez da benetan Euroitunaren betetze mailaren jarraipen iraunkorra. Bigarren funtzio hori betetzeari begira
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloaren Kaiera erabilgarria izan daitekeela ondorioztatu dute Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko eta Europako Kontseiluko ordezkariek.
|
|
|
Lehenak hizkuntzarengatiko diskriminazioa debekatzen du; bigarrenak, aldiz, hizkuntza aniztasunaren errespetuari egiten dio erreferentzia. Hartara,
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloa tresna interesgarria izan liteke artikulu horien betetzeari laguntzeko.
|
|
|
Zalantzarik gabe horrek zailtzen du
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloa bere horretan dokumentu erabilgarri izatea Europako Batasunaren mailan. Zaildu egiten du, izan ere, Estatuei haien hizkuntzapolitikan aldaketak egiteko eskaerak ezin egin daitezkeelako Europatik.
|
|
|
Lehenak hizkuntzarengatiko diskriminazioa debekatzen du; bigarrenak, aldiz, hizkuntzaaniztasunaren errespetuari egiten dio erreferentzia.
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloa tresna interesgarria izan liteke artikulu horien betetzeari laguntzeko.
|
|
|
Laburpena. 2016ko abenduaren 17an, Europako hogeita hamar hizkuntza komunitate baino gehiagoko ehunetik gora eragilek adostutako
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloa aurkeztu zen Donostian. Egoera gutxiagotuan dauden hizkuntzetako hiztunen eskubideak bermatzeko 185 neurriren bilduma.
|
|
|
2016ko abenduaren 17an urte bateko prozesuaren ondorioz adostutako dokumentua aurkeztu genuen Kursaal jauregian:
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloa. Hogeita hamar hizkuntza komunitate baino gehiagoko ehundik gora eragilek adostu eta berretsitako ehun eta laurogeita bost neurriko dokumentuak argia ikusi zuen goraino betetako Kursaalen.
|
|
|
1.1
|
hizkuntza
eskubideak Bermatzeko Protokoloa
|
|
|
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloari dagokion neurriaren zenbakia
|
|
|
Euskal Autonomia dute administrazioaren barruan dela hizkuntza ofizial baten erabilera lehenetsi beste hizkuntza ofizialaren gainean, horregatik lehentasunezko erabilera kontzeptua legez kanpokotzat ebatzi dute. aldiz, hizkuntza ofizial baten erabilera normala kontzeptua legearen aldekotzat ebatzi dute, ez duelako ekartzen hizkuntza baten erabileraren nagusikeriarik. hala ere, nazioarteko itunetan jasotakoarekin bat, espainiako auzitegiek egoera horren salbuespen bat ebatzi dute, hain zuzen ere, bi hizkuntza ofizialetik bat egoera gutxitu batean dagoenean beste hizkuntza ofizialaren aldean. kasu horretan badago arauz lehenestea hizkuntza gutxituaren erabilera, horren helburua baldin bada bi hizkuntza ofizialen arteko berdintasuna lortzea. egitasmoan ikusi dugun bezala, auzitegiek onartu egin dute hori dela euskarak duen egoera euskal autonomia erkidegoan, eta badagoela, beraz, euskararen erabilera lehenestea. alabaina, orain arte aipatu ditugun mugak ezarri dizkiote auzitegiek euskararen lehentasunezko erabilera horri: herritarren zerbitzuhizkuntza bermatu behar dutela, langileen
|
hizkuntza
eskubideak bermatu behar dituztela, eta administrazioaren barruko funtzionamenduari bakarrik eragin diola.
|
|
2018
|
|
|
Gurean aldiz, hizkuntza komunitateak nahastuta daude eta lingua franca gisa gaztelania erabiltzen dugu Hego Euskal Herrian. Horrek, ordea, ez ditu herritar guztien
|
hizkuntza
eskubideak bermatzen. Euskara hizkuntza ofiziala izan arren, osasun langile guztiek ez dute euskara ezagutzen, eta euskaldunak diren osasun langileek ahozko komunikazioa euskaraz egiten dute eta berehalako itzulpena egin beharra dute oharrak gaztelaniaz idazteko.
|
|
|
Azterketa egin eta ebaluazioa kontuan hartuta, dekretu berria izan lukeenaren inguruan proposamen zehatza egin du egileak, gutxienik honako lau ezaugarri hauek ziurtatu liratekeela aldarria eginez:
|
hizkuntza
eskubideak bermatzea, erabilera errazteko neurriak ziurtatzea, prebentzioa arretaz zaintzea eta eraginkortasun irizpidea barneratzea.
|
|
|
Atal honetan aztertuko dira Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak dituen bitartekoak EAEn dauden Administrazioetan zerbitzu hizkuntzaren bermearen betetzeari buruzko informazioa jasotzeko, hain zuzen ere: Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak Plangintzaldi bakoitzean egiten dituen tarteko eta amaierako ebaluazioak, BIKAIN Euskararen kalitate ziurtagiria, eta ELEBIDE
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Zerbitzua.
|
|
|
2.2.3 ELEBIDE
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Zerbitzua
|
|
|
ELEBIDE
|
Hizkuntza
Eskubideak bermatzeko zerbitzua da, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak kudeatutakoa. Eskaintzen dituen zerbitzuen artean hizkuntza eskubideen urraketen inguruko salaketak jaso eta kudeatzea dago.
|
|
|
Iturria: Elebide
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Zerbitzuaren 2017 urteko Memoria (Eusko Jaurlaritza, 2018).
|
|
2019
|
|
|
VII.8 Behetik gorako ekimen bidea (berr) indartu behar da hizkuntza plangintzaren enfoke konkretu batean hazi eta hezitakoak gara euskaltzaleok eta, oro har, mendebal europako hiztun herri txikien aldeko gehienak. ahuldutako hizkuntza indarberritzeko saioak formulatu eta aplikatzeko orduan urrezko arau bihurtu dugu
|
hizkuntza
eskubideek bermaturiko zerbitzu hartzailearen, zerbitzu kontsumitzailearen perspektiba. hori izan dugu azken 40 urte inguruan nagusi: " euskara ofiziala denez, eta hala den heinean, X zerbitzua (osasun zaintza, hezkuntza, administrazioa, komunikabide publikoak,..) euskaraz jasotzeko eskubidea dugu. datorkigula beraz X zerbitzua, dagokion instantzia ofizialetik". hots, gure hizkuntza eskubideak asetzeko lain izango den goitik beherako hizkuntza plangintza" berdintzailearen" aldeko gartsu bihurtu gara. eskubide hori betetzeko hainbat ahalegin egin da goitik behera, behetik gorako eskaria (banaka zein taldean formulatua) aintzakotzat hartuz. horri eskerrak zerbitzu hau (euskal eskola), hori (euskal telebista) eta hura (osasun atentzio primarioa) ematen ari dira (normalean aukeran, zenbaitetan partez bakarrik) kasuan kasuko herri aginteak eta beste zenbait erakunde edo instantzia ofizial (ikus, adibidez, kutxazain automatikoak). horrela dira gauzak, bereziki, arnasguneetan:
|
|
2020
|
|
|
Iturria: Elebide,
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Zerbitzua.
|
|
2021
|
|
|
•
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloaz5 eztabaida zabaltzea eta Europako Batasunaren mailan inplementatzea
|
|
|
Harreman horren ondorioz, Europako Kontseiluak ateak ireki izan dizkie ELENek sustatuko proiektuei. Adibidez, bere eskutik aurkeztu zen
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloa The Congress of Local and Regional Authorities/ Tokiko edo Erregioko Aginteen Kongresua7 erakundearen batzarrean.
|
|
|
–
|
HIZKUNTZ
ESKUBIDEAK BERMATZEKO PROTOKOLOA (https://protokoloa.eus/)
|
|
|
Donostia 2016 Europako Kultur Hiriburutzaren barruan Euskalgintzaren Kontseiluak sustatutako proiektua izan zen
|
Hizkuntz
Eskubideak Bermatzeko Protokoloa. Bi urteko prozesu sakonaren ondoren, horren emaitza nagusia 2016ko abenduaren 16an aurkeztu zuten hogeita hamar hizkuntza gutxituren alde lan egiten duten ehundik gora eragilek:
|
|
|
Donostia 2016 Europako Kultur Hiriburutzaren barruan Euskalgintzaren Kontseiluak sustatutako proiektua izan zen
|
Hizkuntz
Eskubideak Bermatzeko Protokoloa.
|
|
|
5
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloa: Hizkuntza berdintasunaren alde eta desabantaila egoeran dauden hizkuntzen garapenena bermatzeko dokumentua da Protokoloa.
|
|
|
(a) mahai inguru bat, teoriatik harago, bizipenez hitz egiteko, (b) kultura jarduerak eta aisialdikoak, (c) dinamika parte hartzaileak elkarrekin lan egiteko. Azken atal honi dagokionez, gazteek
|
Hizkuntza
Eskubideak Bermatzeko Protokoloa atalez atal aztertu zuten, beren hiztun komunitateen diagnostiko bat osatzeko eta partekatzeko.
|
|
2022
|
|
|
– Langileen
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko aukerak handituko dira.
|
|
|
– Herritarren
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko aukerak handituko dira.
|
|
2023
|
|
|
Gobernu probintzial batzuek, ordea, azken urteotan pauso bat aurrerago egin dute herrien
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko bidean. Adibidez, Ipar mendebaldeko Lurraldeak, Nunavut eta Yukon probintzietan ingelesa eta frantsesarekin batera bertako hizkuntza indigenak ere ofizialak dira (Government of Northwest Territories.
|