|
2022
|
|
|
Herria astekarian lanean hasi nintzelarik, 1994ko urtarrilean, administrazio lanetan eta kontu egile gisa, bai eta kronikari eta tokian tokiko berriketari boluntario sarearen koordinaketa lanetan –garaian hirurogei bat boluntario bazeuden–
|
hiru
izen aurkitu nituen Zuberoako kronikari eta berriemaile bezala ekarriak zirenak: Jean Louis Davant, Panpeia Etxebarne eta Allande Sokarros.
|
|
|
" Euskara Euskal Herrian".
|
Hiru
ataletan banatua zen ikerketa, euskara baizik mintzatzen ez zutenak, elebidunak, eta erdara baizik mintzatzen ez zutenak, iparraldean eta hegoaldean. Iparraldeko zenbakiak hauexek ditugu.
|
|
|
Herri zenbaitetako zenbakiak bilduak izan ditugu, Zuberoatik adibidez: Altzürükün 1981ean bederatzi harpidedun, 1995ean bost eta 2004an
|
hiru
; Domintxainen, 1981ean zortzi, 1995ean bi eta 2004an hiru; Muskildin, 1981ean hamar, 1995ean bi eta 2004an bederatzi... Kasu arraro batzuetan kopuruak gora egin badu, gehienetan behera egin du.
|
|
|
Herri zenbaitetako zenbakiak bilduak izan ditugu, Zuberoatik adibidez: Altzürükün 1981ean bederatzi harpidedun, 1995ean bost eta 2004an hiru; Domintxainen, 1981ean zortzi, 1995ean bi eta 2004an
|
hiru
; Muskildin, 1981ean hamar, 1995ean bi eta 2004an bederatzi... Kasu arraro batzuetan kopuruak gora egin badu, gehienetan behera egin du.
|
|
|
Gaur egun, 2022ko urte hastapenean, 23 baizik ez ditu. Muskildin zazpi, Sohütan bat, Ezpeizen bi, Maulen lau, Urrüstoin bi, Bildozen
|
hiru
, Garindainen bi, Barkoxen bat eta Gotainen bat. Hara gaurko errealitate gordina.
|
|
|
Zazpi eüskal probintzietan –lürralde zabaldüraz era jentezionez– ttipiena, pastorala, maskaradak, eüskaraz mintzatzeko manera berezi bat, dantza jauzi bereziak, espartiña ateleriak. Pirinio bortüaldeko etxeak, eliza zeinütegi
|
hiru
püntakoak, Kakuetako arroila, Holtzarteko zaldaina, Mauleko gaz te lü zaharra... Horik dira Züberoaz mintzatzean kanpoko jenteari –eta kar tielekoari ere hanitxetan– gogoala jiten zaitzonak.
|
|
|
Christophe de Prada. Liburu horren
|
hiru
atal argitaratzen ditugu hemen Elkar argitaletxearen baimenarekin.
|
|
|
1906an Urdiñarbera etorri zen Auguste de Mendite, apez aski oldarkor bat, eta" Eskualduna" astekarian idazten zituen kronikek giroa sumindu egin zuten. " Pastoralen gerla" deitu dugun horren ardatza da hori, zeren eta 1909an Urdiñarben izan ziren
|
hiru
pastoral. Lehena apirilean egin zuten" Roland" izan zen, eta, prestatzen ari zirelarik, antza, batzuk sumindu egin ziren, eta erabaki zuten beste pastoral bat egitea, hiruzpalau hilabeteko tartearekin.
|
|
|
Üdan, Gaü eskolakoek ikastaldia antolatzen düe aste betez, pastoralen bi emanaldien artean. Orai hasiak dira
|
hiru
emanaldi emaiten. Azken hogei urte hoietan, Mendikotan, laborantxa eskolan.
|
|
|
Bere bizitzako beste alte zonbait ezin dütüt zehaztü, bena ondokoak ez nü tüke aipatü gabe ützi nahi, Sü Azia eta Eüskaltzaindia tik landa.
|
Hiru
anaiak bazütüan, zoinetan nik biga ezagützeko parada üken nüan, lagün baten autoa hondatü zelarik. Haren Etxebarreko sortetxerat eraman güntüan, konpont lezaen.
|
|
|
Abdelkader trajeria ikusteko
|
hiru
aukera haboro daude: uztailaren 30ean, 20:30etik haste, eta abuztuaren 1eko eta 8ko igandeetan, 15:30etik harat.
|
|
|
Alabaina, ohituratzat bilakatu da pastoral baten lehen agerraldian antxeren irabaztera utz dadin aurreko urtean trajeria eman zuen herria, eta bigarren antzeztean hurrengo urtean ildoari jarraituko diona, hots Muskildi herria. Kontua da, baina, aur tengo lau agerraldietatik
|
hirutan
antxerak izango direla.
|
|
|
Igante hontan, üztailaren 28a, Pagolan emanik datekean Domingo Garat trajeria edo pastoralaren azken mustraka igante bat lehen agitü da, üsantxak nahi düan bezala. Pastoral egünean bezala, 15: 30etan xüxen hasi da eta 24 jelkaldiak, 13 kantoreak, 3 güdükak, 2 dantza emanaldiak, satanen jauziak, lehen eta azken perediküak emanik,
|
hiru
oren eta erdi/ lau orenen bürüan ürrentü da. Jo küko arropekin eta sonüegileekila emaiten den azken mustraka hau ontsa
|
|
|
1 Jakin en argitaratu ziren ondoko
|
hiru
artikuluak Jakin aldizkariaren baimenarekin argitaratzen dira hemen.
|
|
|
Züberoa Herria – Le Pays de Soule (2013 Elkar) liburu horietarik beste bat da, liburu elebidun zuberera frantsesa, Jean Louis Davanten kolaboraziarekin idatzirik, azken honek Zuberoaren historia aurkeztea bere gain hartu zuelarik. Liburu horren
|
hiru
kapitulu hautatu ditugu hemen argitaratzeko.
|
|
|
Harekin liburu eta hiz tegi ttipi batzuk argitaratu zituen. Horietan ere hautu bat egin dugu,
|
hiru
lagin adierazgarri eskainiz hemen.
|
|
|
Allandek idatzi zituen testu lagin batzuez gain, inkestatu gisa egin zituen
|
hiru
elkarrizketa argitaratzen ditugu hemen. Horietan Allanderen boza entzuten dugu eta abertzalea deskubritzen dugu, bere politika militanteren ibilbidea kontatzen baitu.
|
|
|
Aita Junes Casenave Harigile gogoan liburua aurkezten zuen. " Xuri" en eta" gorri" en arteko borrokaren testuinguruan ko katzen ditu 1909an Urdiñarben emanik izan ziren
|
hiru
pastoralak, ho rie tan bat emazte gorriena. Pastoralaren irautea zalantzan ematen duena da, Allanderen ustez, zubereraren egoera larria, eguneroko erabilera biziki ahula baita.
|
|
|
Izan ere, euriagatik atzeratu bazuten joan zen abuztuaren 9an agertzekoa zen bigarren emanaldia, Andere Dena Maria egunak zorionak ekarri dizkio joan den larunbatean. Aroa oso egokia zegoen, hodeien artean ezkutaka bait zebilen eguzkia eta haize fresko batek berotasun oso egoki bat atxiki bait zuen
|
hiru
ordu t’erditan zehar. Eguraldi honekin erabat ongi konpondu ziren bigarren emanaldi honen ikustera etorritako 2500 so egileak eta santagraztar aktoreak berak.
|
|
|
Neguaren atarian abian jarria den premiazko plangintza hau
|
hiru
urratsetan eratuta dago, Lehenik, datorren azaroaren 15etik hasita," ohizko eguraldi bal dintzen araberako" aterbe multzo bat baliagai egongo da Frantziako hiri handi guztietan. Hotz handiak egiten baditu aterbeen kopurua ugalduko da, batez ere ospitaleak bezalako eraikuntza publikoak baliatuta.
|
|
|
" Elf Aquitaineren pribatizazioak
|
hiru
milloi akzio erosle lortu ditu"
|
|
|
Elf Aquitaine petrolio ekaietako sozietatearen merkaturatzeak arrakasta handia lortu du. Pribatizazioak abian jarriz geroz lehendabizikoz,
|
hiru
milioi akziohartzaileko marka gainditu egin da. Elfeko kapital gehiena jabego pribatuari saltze horrek 33 miliar libera sarraraziko ditu Frantziako kontu publikoetan.
|
|
|
Castelloko probintzian, autobus batek izandako istripuan zauritutako bi ikasle eta bi gidatzaile frantziarrak eta ezbehar horretan minik hartu ez zuten beste 46 gazteak eta irakaslea Marseillako Marignane aireportura iritsi ziren atzo goizean. Haurrek ez zuten autobus edo trenez etxeratu nahi izan eta horretarako, aseguru konpainiak agindutako
|
hiru
hegazkinetan itzuli ziren Frantziarat. Andre Bondorok, La Ciotat (Bouches Du Rhone) hiriko Matagots ikastegiko zuzendariak, harrera egin zien.
|
|
|
" Elf Aquitainaren pribatizazioak
|
hiru
milioi akzio erosle lortu ditu", Estatuak,....................................... 29 or.
|
|
|
|
Hiru
elkarrizketa: Allande Socarros elkarrizketatua
|
|
|
1 Berrian argitaratu ziren ondoko
|
hiru
artikuluak Berria egunkariaren baimenarekin argitaratzen dira hemen. Berriaren webgunean hartuak dira.
|
|
|
Segidan, Euskaldunon egunkaria itxi ondoan, Berria egunkarian idatzi zuen Allan dek kazetari gisa 2008 arte eta gero kolaboratzaile gisa. Hemen
|
hiru
arti kulu argitaratzen ditugu, horietan idatzi zituen lehena eta azkena.
|
|
|
Berek ekarri eznea gaznakatzen düan koperatiba bat izatez, halagi sako ebilmolde batetara doitü dira. Hala, urteko bederatzü hilabetez, Azkorriako partxuer bakoitxak astean
|
hiru
egün erdi eskentzen dütü gaznakagiako lanentako, aldian aldika eznea etxalteetara biltzera joaiteko, gaznaren egitean parte hartzeko edo salmentaz axolatzeko. Kalitate han dienaren segürtatzeko gisan, Azkorriako partxuerrek arau argiak haütatü eta jarraikitzen dütüe:
|
|
|
Kalitate han dienaren segürtatzeko gisan, Azkorriako partxuerrek arau argiak haütatü eta jarraikitzen dütüe: kartieleko
|
hiru
ardi arrazetako (bürü xüri, bürü beltz eta bürü gorri) eznearekin aritzea, belartopo edo artotopo bazkarik ez emaitea eta urtean gütienez 240 egünez ardien kanpoan alharaztea, bortülat eramaitez ere. Arau hauk Ossau Iraty baliatzekoarenak beno zorrotzago dira.
|
|
|
Egünko egünean, Azkorriak
|
hiru
heinetako gaznak egiten dütü: 4 kilo koak, 2,5 kilokoak eta 900 gramakoak.
|
|
|
4 kilo koak, 2,5 kilokoak eta 900 gramakoak. Gazna süertetan, 4 kilo eta 2,5 kilokoetan,
|
hiru
kente egiten eta saltzen dütü Azkorriak: ardi ezne erraberokoa, Ossau Iraty eta Ossau Iraty ezne erraberokoa.
|
|
|
Ordü da orai bi hitz erran dezagün Ziberoko Egünariaren joanarazle nausia izan zen Jean Félix Larrieu mauletarraz(). Ezen, kaseta argialatzearen lehen
|
hiru
urtetan, Zunharretako seme zen Jean Iribarne erretora izan bazen ere bürüzagia, hortik aitzina, eta ürrentzeala artino, Jean Félix Larrieuk zütüan Ziberoko Egünariaren giderrak etxeki. Bedezigoako eskolak ürrentürik, 27 urtetan, Parise kantüko Montfort l’Amaury hiri ezagütüala joan zen bizitzera, bere etxekoekila batean.
|
|
|
|
HIRU
ELKARRIZKETA:
|
|
|
|
Hiru
urtez arren" Kantore kronika" abiatü günüan, xiberotar kantore eta hiztegi zaharren barnatzeko. Beñat Mardo, Attuli, Etxahun Iruri eta Barkoxe ala orano Eüskal Herriko kantore zaharrenetarik den" Berterretxen kantorea" haütatü zütüan kantore oroen artean.
|
|
|
Bena plazer hartü züela Allande eta behazaleek uste düt
|
hiru
urte horietan. Nik ja harekin segür.
|