|
2023
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan ere, Foru Aldundiek foru arau lerruneko arauak eman ditzakete (TFAOren 8 artikulua) presazko arrazoietan oinarrituta ala tributu arauak ezartzeko edo egokitzeko. Legegintzazko Dekretuen eta Lege dekretuen antzera, honako arauak ematen dira Lurralde Historikoaren arabera:
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan, erregelamenduak emateko ahalmena Foru Aldundiari dagokio. Foru arau fiskalak betearazteko eta garatzeko ematen diren erregelamenduek hartzen dute Foru Dekretuaren forma xedapen bihurtzen direnean (TFAOren 4 artikulua).
|
|
|
Lurralde erkidean, legeak eta tributuetako gainerako arauak argitzeko edo interpretatzeko xedapenak Ministroak eman ditzake, eta Tributuen Zuzendaritza Nagusiak ere; TFAOetan, eskumen hori Ogasun Saileko Diputatuari dagokio, modu esklusiboan. Lurralde erkidean Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratuko dira eta
|
hiru
Lurralde Historikoetan, bakoitzaren Aldizkari Ofizialean. Edozein kasutan, agindu interpretatzaileak Tributu administrazioaren organo guztientzat lotesleak izango dira.
|
|
|
Konstituzioaren 31.3 artikuluak dion moduan, tributuaren oinarrizko osagaiak legez arautu behar dira, izaera publikoko ondare prestazioak direlako. Hortaz, legea da Zuzenbideko iturririk nagusiena tributuen arloan(
|
hiru
Lurralde Historikoetako Foru Arauen kasuan izan ezik).
|
|
|
Zehapenei buruzko arauketa antzekoa bada ere, TFAOen eta TLOren arauketa alor honetan baditu ezberdintasun nabarmenak. Horrenbestez, liburu honen helburua aintzat hartuta eta liburuaren esparruari begiratuta, zehapenei buruzko azalpen guztiak emango ditugu TFAOen arauketa bakarrik erabiliz, eta
|
hiru
Lurralde Historikoetan TFAO garatzeko eman diren arauak27 erabiliz.
|
|
|
Arau hauste hau eta hurrengo artikuluarena errentak egozteko araubidean dauden erakundeentzat ezarri da, erakunde horien errentak eta kenkariak euren bazkideei" gardendu" egiten dizkiete. Zehatz esateko, halako erakundeak dira
|
hiru
Lurralde Historikoen Sozietateen gaineko Zergaren foru arauetako VI. tituluko tributu araubide berezia aplikatzen duten Aldi Baterako Enpresa elkartea eta Ekonomia intereseko Elkartea. Erakunde horiek ez dute Sozietateen gaineko Zerga ordaindu behar Espainiako egoiliar diren bazkideei edo partaideei egotziko dieten zerga oinarriaren zatiaren gainean ezta kenkari eta konturako ordainketen gainean.
|
|
|
Bizkaian, likidazioa aldatzeko formari eta moduari dagokionez, autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozedura izapidetu da nahitaez, jarraian aztertuko dugunez. Nolanahi den ere,
|
hiru
Lurralde Historikoetatik ezeinetan ezin daiteke behin behineko likidaziorik eman baldin eta aurreko likidazioa behin betikoa izan bada ezta egiaztapen mugatuko prozeduraren objektu izan diren elementu edo tributu49 Gero esango dugun moduan, halakoak egiaztapen mugatuko prozeduran edota, hala denean, ikuskapen prozeduran aztertuko dira. Gipuzkoako TFAOn salbuespen bat dago:
|
|
|
Atal honetan beharrezkoak ez diren zailtasunak albo batera uzteko, foru arauketa bakarrik aintzat hartuko dugu; lurralde erkideko indarreko arauketa alboratuta ere,
|
hiru
Lurralde Historikoen artean diferentzia batzuk eta nabarmenak daude errekarguen oinarria zehaztu, tasak ezarri edota interesik gabeko epealdiak finkatzeko, baita aurreko epigrafean azaldu bezala Bizkaiari dagozkion berezitasunak ere.
|
|
|
Epez kanpo eta aurretiazko errekerimendurik gabe aitortzeagatik ezarritako errekarguak jorratzean aipatu ditugun arrazoi berdinak aintzat hartuta, betearazpen aldiko errekarguen zenbatekoa aztertzeko, baita ondoren jorratuko dugun premiamendu prozedurari dagokionez ere,
|
hiru
Lurralde Historikoen arauketa soilik aipatuko dugu, azalpenak hobeto uler daitezen.
|
|
|
Hirugarren bide hori Finantza zuzenbidearen berezitasuna ez ezik, administrazio egintzak berrikusteko biderik erabiliena ere bada; horren bitartez administrazio bidea agortzen da eta Administrazioarekiko auzi jurisdikziora jotzeko bidea zabaltzen du. Errekurtso horiek aztertzeko, aintzat hartuko ditugu
|
hiru
Lurralde Historikoetan aplikatzen diren arautegiak soilik, alderdi askotan lurralde erkidean xedatutakoaren berdina izan arren.
|
|
|
Estatuan79 gertatu aldera,
|
hiru
Lurralde Historiko bakoitzean organo edo auzitegi bakarra dago erreklamazio ekonomiko administratiboak aztertzeko eskumenarekin. Modu horretara, Bizkaian eta Gipuzkoan Foru Auzitegi Ekonomiko Administratiboa du izena eta Araban, Organismo Juridiko Administratiboa.
|
|
|
Diruaren legezko interes tasa Estatuko Aurrekontu Orokorren legeetan ezarri ohi da, baina bada ohikoa ere Lege berean berandutze interesen tasa berariaz ezartzea. Berandutze interesen tasa
|
hiru
Lurralde Historikoen aurrekontuetako foru arauetan ere aurki dezakegu, baina urtarrilaren 31ko 14/ 1986 Konstituzio Auzitegiaren Epaiaren arabera, berandutze interes hori matematikoki bat etorri behar da Estatuak ezarritako tasarekin.
|
|
|
Gipuzkoaren kasuan, Ikuskaritzari buruz bakarrik hitz egiten da, prozedura hasteko nahiz txostena emateko. Kontrara, Bizkaian, ez dago bereizketarik eta Tributu administrazioaren edozein organok prozedura ofizioz has dezake; betebeharpekoa zein prozeduretan egon eta tributuak aplikatzeko prozedura horren arabera eskumena duen organoak prozedura hasiko luke(
|
hiru
Lurralde Historikoen TFAOen 163 artikulua).
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da, araugintza autonomoa duena.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da, araugintza autonomoa duena.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da baina Estatuak une oro ezarritako arau substantibo eta formazko arauen arabera ezarriko da.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da, araugintza autonomoa duena.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da, araugintza autonomoa duena.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da baina Estatuak une oro ezarritako arau substantibo eta formazko arauen arabera ezarriko da, aitorpen ereduak eta ordaintzeko epeak izan ezik.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da baina Estatuak une oro ezarritako arau substantibo eta formazko arauen arabera ezarriko da, aitorpen ereduak eta ordaintzeko epeak izan ezik.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da, araugintza autonomoa duena. Salbuespenez, sozietate eragiketen kasuan eta kanbio letren kasuan, Estatuak une oro ezarritako arau substantibo eta formazko arauen arabera ezarriko da.
|
|
|
Ekonomia Itunaren 21 artikuluak ezarri duenez, Ez egoiliarren Errentaren gaineko Zerga tributu itundua da eta Estatuak une bakoitzean ezarrita dituen funtsezko eta formazko arau berberak erabiliko dira hura arautzeko. Hala ere, Euskadin dauden establezimendu iraunkorrei begira
|
hiru
Lurralde Historikoek araugintza ahalmenak dituzte, eta Sozietateen gaineko Zergaren inguruan 14 eta 15 artikuluetan arau aplikagarriari eta zerga ordainarazteko Administrazio eskudunari buruz ezarritakoa aplikatuko da. Pertsona fisiko edo erakunde batek establezimendu iraunkorraren bidez diharduela ulertuko da baldin eta, edozein titulu dela bide, edozein motatako instalazio edo lantokiren bat badu, ohikoa eta iraunkorra, eta bere jarduera bertan egiten badu osorik nahiz zati batean; edo bestela, subjektu pasibo ez egoiliar horren izenean eta kontura agenteren batek egiten badu jarduera, kontratuak barne, subjektu pasiboak eskuetsita, eta agente horrek ohikoa badu subjektu pasibo ez egoiliarrak emandako ahalmen hori erabiltzea.
|
|
|
Zergadunak ez egoiliarrak badira (betebehar errealaren arabera), zergaren ordainaraztea eta zergaren arauketa aplikagarria
|
hiru
Lurralde Historiko Tributu administrazioena izango da, baldin eta, Espainian kokatutako ondasun eta eskubideei dagokienez, ondasunen eta eskubideen baliorik gehiena Euskadiko lurraldean baldin badago, lurralde horretan erabiliko balira edo bete balira, bai eta bizi aseguruetako hitzarmenetatik lortutako kopuruen kasuan ere, kontratu hori Euskadiko egoiliar diren aseguru entitateekin egin bada, ed...
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoen TFAOek prozedura hori arautu dute, baita euren batzorde aholkularia itzurpenaren aurkako klausula aplikatzeko. Esate baterako, prozedura TFAOen 163 artikuluan arautu da:
|
|
|
Nolanahi den ere, Ekonomia Itunaren 24 artikuluak ezarri duenez, zergadunak bi modutara ordain dezake, egoiliar bezala eta ez egoiliar bezala: a) Betebehar pertsonalaren arabera, zergaduna Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren menpe dagoenean
|
hiru
Lurralde Historiko edozeinetan. Foru Aldundiek zerga eskatuko dute zergadunaren ondare osoaren gainean, tributupean diren ondare elementuak zein lurraldetan dauden kontuan hartu gabe (mundu osoko ondarea). b) Betebehar errealaren arabera, zergaduna Espainiako egoiliarra ez denean, hiru Lurralde Historikoetako Tributu administrazioek zerga eskatuko dute zergadunak Espainian kokatuta dituen eskubide eta ondasunen gainean baldin eta Euskadin dauden, erabil litezkeen edo bete liratekeen ondasun eta eskubideen baliorik handiena badago.
|
|
|
a) Betebehar pertsonalaren arabera, zergaduna Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren menpe dagoenean hiru Lurralde Historiko edozeinetan. Foru Aldundiek zerga eskatuko dute zergadunaren ondare osoaren gainean, tributupean diren ondare elementuak zein lurraldetan dauden kontuan hartu gabe (mundu osoko ondarea). b) Betebehar errealaren arabera, zergaduna Espainiako egoiliarra ez denean,
|
hiru
Lurralde Historikoetako Tributu administrazioek zerga eskatuko dute zergadunak Espainian kokatuta dituen eskubide eta ondasunen gainean baldin eta Euskadin dauden, erabil litezkeen edo bete liratekeen ondasun eta eskubideen baliorik handiena badago.
|
|
|
Estatuari bidali beharreko informazio betebeharraren inguruan hitz egin dugu. Horrez gain,
|
hiru
lurralde historikoek toki erakundeen gaineko aurrekontu egonkortasunerako eta finantza jasangarritasunerako politikak beteko direla ikuskatuko dute. Betebehar hori Gipuzkoako foru arauak 8 artikuluan horrela jasotzen du:
|
|
|
Horiek guztiak finantza zaintza araubidea titulupean jasotzen ditu. Ñabardura horiek kontuan izanik eta Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako toki ogasunei buruzko foru arau ezberdinak azterturik, badirudi
|
hiru
lurralde historikoek TOLTBk egiten duen arauketatik aldentzen direla. Lurralde historikoen arauketa TOLTBren arauketatik aldentzen da, baina hiru foru arauen artean ere ezberdintasunak daude.
|
|
|
" Euskal Autonomia Erkidegoak toki araubidearen arloko eskumenak bereganatu zituenetik hogeita hamabost urte igaro ondoren, EAEko toki administrazioaren araubide juridikoa izaera orokor edo orokorrarekin arautuko duen lege autonomikorik gabe jarraitzen dugu. Autonomia erkidegoaren konfigurazio bereziak, udalen eta gainerako toki erakundeen araubide juridikoan eragina duten eskumen arauemaile zabalak dituzten
|
hiru
lurralde historikok, aurretiazko gai bat ebazteko beharra planteatzen du: eskumen arauemaileak botereko lurralde instantzien bi mailen artean mugatzea" 247.
|