|
2007
|
|
|
|
Hiru
dimentsio hartzen dira hizkuntzaren erabileraren oinarri gisa: norbanakoarena, mikrosozialekoa eta makrosozialekoa.
|
|
|
163). Joshua Fishman-en zenbait kontzeptu makulu hartuta (Fishman, 1979), lan horretan
|
hiru
dimentsio hartzen dira hizkuntzaren erabileraren oinarri gisa: norbanakoarena, mikrosozialekoa eta makrosozialekoa.
|
|
|
Beraz,
|
hiru
dimentsioen arteko harremana ez da makrotik beheranzko joera mekaniko eta determinista bezala ulertu behar, baizik eta ikuspegi konstruktibista batetik. Alegia, hiru dimentsio horiek elkarri eragiten diote eta, continuum bat osatuz zein hizkuntzaren askotariko izaera aintzat hartuz, hizkuntzaren ikuspegi holistikoa eskaintzen dute.
|
|
|
Beraz, hiru dimentsioen arteko harremana ez da makrotik beheranzko joera mekaniko eta determinista bezala ulertu behar, baizik eta ikuspegi konstruktibista batetik. Alegia,
|
hiru
dimentsio horiek elkarri eragiten diote eta, continuum bat osatuz zein hizkuntzaren askotariko izaera aintzat hartuz, hizkuntzaren ikuspegi holistikoa eskaintzen dute.
|
|
|
|
Hiru
dimentsioen arteko harremana ez da makrotik beheranzko joera mekaniko eta determinista bezala ulertu behar, baizik eta ikuspegi konstruktibista batetik.
|
|
|
|
Hiru
dimentsioen arteko harremana ez da makrotik beheranzko joera mekaniko eta determinista bezala ulertu behar, baizik eta ikuspegi konstruktibista batetik.
|
|
|
|
Hiru
dimentsioen arteko harremana ez da makrotik beheranzko joera mekaniko eta determinista bezala ulertu behar, baizik eta ikuspegi konstruktibista batetik. Baliteke Norbanako Dimentsioan agertzen diren bi aldagaietako batek, gutxienez, eragin zuzena izatea hizkuntza hori erabilia izan dadin ala ez.
|
|
|
Gizartearen hizkuntza diskurtsoa nolakoa, gizartearen hizkuntza balorazioak eta arauak halakoak. Aipaturiko
|
hiru
dimentsioek elkarri eragiten diotela gogoraraziz, hauxe esan behar dugu: bai hizkuntzaren inguruko lege estatusak, baita gizarte diskurtsoak ere, bi biek eragingo dute norbanakoaren motibazio nahikoa eman dadin ala ez.
|
|
2008
|
|
|
Lehen zatian hizkuntzaren eta hizkuntza taldearen (komunitatearen,...) bizindar erlatiboaren teoria aurkezten da, bai objektiboa eta baita subjektiboa ere —hautemateak, usteak, itxaropenak— Aurkezpenean ohiko
|
hiru
dimentsioak bereizten dira: 1) demografia, 2) kontrol eta babes instituzionala, eta 3) estatusa.
|
|
|
1) demografia, 2) kontrol eta babes instituzionala, eta 3) estatusa.
|
Hiru
dimentsioak oso modu konplexuan ulertu behar direnez, beren arteko loturak eta elkarreraginak azaltzen dira artikuluan.
|
|
|
Aurrez aipatutako
|
hiru
dimentsio horiek elkartu egiten dira eta era batera edo bestera eragiten diote hizkuntza komunitate bakoitzaren bizindar orokorrari (Giles eta beste batzuk, 1977). Hizkuntza talde bat ahula izan daiteke demografia aldagaien ikuspuntutik, baina sendoa babes instituzionalaren eta estatusaren faktoreen ikuspuntutik.
|
|
|
Hizkuntza talde bat ahula izan daiteke demografia aldagaien ikuspuntutik, baina sendoa babes instituzionalaren eta estatusaren faktoreen ikuspuntutik. Kasu horretan, hizkuntza talde horren bizindarra erdi mailako posizioan
|
dago
hiru dimentsioetan ahula den beste hizkuntza gutxiengo batekin alderatuz gero. Bizindar orokor sendoa duten hizkuntza komunitateek aukera gehiago dituzte kolektibo berezitu gisa bizirik irauteko bizindar ahula dutenek baino.
|
|
|
hau da, aukera gehiago dituzte zenbait taldez osatutako eremu jakin baten barruan hizkuntza talde berezitu gisa desagertzeko azkenean. 1 irudian ikus daitekeen moduan, gizarte— eta egitura aldagaien
|
hiru
dimentsio zabalek dute eragina hizkuntza komunitateen bizindarrean: demografiak, babes instituzionalak eta estatusak (Bourhis, 1979, Bourhis eta Barrette, 2006).
|
|
2009
|
|
|
Indar hori, gure aburuz,
|
hiru
dimentsiotan agertzen da: batetik, komunikabideak taldea definitzen duten ezaugarri objektiboen hedatzaileak dira; bestetik, komunikabideek eremu publikoaren euskarria ematen dute; azkenik, komunikabideak ikur hedatzaile garrantzitsuenak dira.
|
|
|
Komunikabideek talde nortasunean duten rola ulertzeak, hizkuntzak berak duena ulertzeko lagundu ahal digu. Batetik, komunikabideen osagai lehenetsia baita hizkuntza; bestetik, haiek bezala, hizkuntza ere talde nortasunaren eraikuntzako
|
hiru
dimentsiotan agertzen baita: taldea zedarritzen duten ezaugarri objektiboak hedatzen ditu (kultur transmisoreaz gain bera ere ezaugarri objektiboa da); ikurrak hedatzen ditu (kontzeptuak); eta harremanetan jartzen ditu hiztunak (hizkuntza komunitatea). ezberdin dituen Kamerunen futbola lehen mailako eragile bihurtu den nolabaiteko nazio nortasuna eraikitzeko (Vidacs 1997).
|
|
|
Halaber, komunikabideek talde nortasunean duten rola ulertzeak, hizkuntzak berak duena ulertzeko lagundu ahal digu. Batetik, komunikabideen osagai lehenetsia baita hizkuntza; bestetik, haiek bezala, hizkuntza ere talde nortasunaren eraikuntzako
|
hiru
dimentsiotan agertzen baita: taldea zedarritzen duten ezaugarri objektiboak hedatzen ditu (kultur transmisoreaz gain bera ere ezaugarri objektiboa da); ikurrak hedatzen ditu (kontzeptuak); eta harremanetan jartzen ditu hiztunak (hizkuntza komunitatea). ❚
|
|
2010
|
|
|
1980tik Japon, Britainia Handian eta AEBn erabili da eta gurean, lehenengo aldia da VALS tipologia, erreferentzia hartuta, erabiltzen dela merkatu zehatz bat segmentatzeko, eta lehenengoa ere euskararen garapena erakundeetan nondik nora eman daitekeen aztertzeko merkatu perspektiba batetik. Oinarrizko motibazioaren
|
hiru
dimentsiotan banatuta, VALS Tipologiak 8 segmentu definitzen ditu, bakoitzak bere ezaugarri demografiko eta atributu psikologikoen konbinazio bakarrarekin, kontsumoaren aurrean pertsonen erabakiak hartze prozesua azaltzeko. 8 tipoak (erreflexiboak, sinesleak, arrakastara edo ahaleginera zuzendutakoak, esperientzietara edo ekintzetara bideratutakoak, eta berritzaileak edo gain bizitzera bideratutakoak) aztertzen ditu hiru dimentsiotan banatuta:
|
|
|
Oinarrizko motibazioaren hiru dimentsiotan banatuta, VALS Tipologiak 8 segmentu definitzen ditu, bakoitzak bere ezaugarri demografiko eta atributu psikologikoen konbinazio bakarrarekin, kontsumoaren aurrean pertsonen erabakiak hartze prozesua azaltzeko. 8 tipoak (erreflexiboak, sinesleak, arrakastara edo ahaleginera zuzendutakoak, esperientzietara edo ekintzetara bideratutakoak, eta berritzaileak edo gain bizitzera bideratutakoak) aztertzen ditu
|
hiru
dimentsiotan banatuta: Idealak (oinarri eta sinesmenak), status edo lorpen motibazioa eta selfadierazpenarena (ekintzak).
|
|
2011
|
|
|
Beraz, gizartean ematen den beste edozein fenomenok bezala, honek ere azalpen konplexua du. Iñaki Mart� nez de Lunak, adibidez, elkarlotutako
|
hiru
dimentsioen bidez azaltzen ditu hizkuntzaren erabileraren oinarrizko baldintzapenak1: norbanakoaren maila, harreman sareena (gizartearen maila mikroa) eta gizartearen egiturarena (gizartearen maila makroa).
|
|
|
Laburpena. diglosia kontzeptuaren esanahiaren bilakaera aztertuta, ez dut bat egiten Mikel zalbidek egiten duen hautu Fishmaniar ustez zientifiko akademikoarekin, orokorregia eta lausoegia iruditzen zaidalako. Txepetxen teorizazioari helduta,
|
hiru
dimentsiotan (hiztuna, hizkuntza komunitatea, lurraldea) ageri den diglosiaren definizioaren alde egiten dut. Aurrera begirako lehentasunen artean, bestalde, argudiatzen dut XXI. mendeko euskaldunon identitatean erein behar dugula baldin eta intimitatearen gertuko komunitateari eutsi nahi badiogu eta konpartimentazio sozio funtzionalean gero eta bizitasun handiagoa izan.
|
|
|
Fishmanen aburuz diglosia soziala da eta elebitasuna norbanakoarena. Txepetxen aburuz, ordea, elebitasuna eta diglosia
|
hiru
dimentsiotan definitu ahal dira. hizkuntzez ari bagara, izan ere, hiru plano baitauzka hizkuntza orok bere baitan: hiztuna, hizkuntz komunitatea eta lurraldea. guztia da hizkuntza delakoa. diglosiaren pelikula horrela ikusi nahi izanez gero, segituan ohar gaitezke a) kasuko andaluziarraren problema berea dela, ez diela eragiten Andaluzian gaztelaniaz alfabetatuta dauden gainerakoei eta ezta gaztelaniari berari ere; b) kasuko vlaanderendarrei dagokienez, frantsesik eta ingelesikjakin ezean, ez dira behar bezain eroso sentituko" unibertsitatean, ikertegietan, enpresa transnazionaletan, pop kulturaren kontsumoan, turismoan, interneten", baina nederlanderak indartsu jarraituko du (ez gero eta indartsuago, baina, bai!, indartsu oraindik) alboko estatuan:
|
|
|
" edo" pentsatu beharrean" eta" pentsatzen badugu, denek dute arrazoia. egun, hizkuntza fenomeno psikologiko, soziologiko, sozial eta kontzeptual bat da. Jada ez dago kontraesanik. hizkuntzek aldi bereko
|
hiru
dimentsio horiek dituzte. horrek, noski, aldaketa epistemologiko handia dakar. horiek horrela, hizkuntza ekologiaren teorizazioak bat etorri behar du ikuspegi horrekin. helburuak ezartzean, kontuan hartu behar ditugu pertsonen ikuspegiak eta arrazoibide nagusiak. Baina, nola konbentzituko ditugu gizabanakoak?
|
|
2013
|
|
|
Hizkuntza gertaera bere osotasunean irudikatzen du, horrela, piramideak berak. Piramidea posizio desberdinetan jartzen dugularik ere, piramidearen goiko erpinean jartzen dugun dimentsioa lau horietako edozein delarik ere, piramidearen oinarrian geratzen dira beste
|
hiru
dimentsioak. Demagun, esate baterako, hizkuntzaren inguruko sinesmenak (3) ditugula aztergai eta dimentsio hori kokatzen dugula, beraz, piramidearen goialdean.
|
|
|
Demagun, esate baterako, hizkuntzaren inguruko sinesmenak (3) ditugula aztergai eta dimentsio hori kokatzen dugula, beraz, piramidearen goialdean. Kasu horretan beste
|
hiru
dimentsioek osatuko lukete oinarria: hizkuntzaren sistemak edo barneosaerak (1), hizkuntza erabilerek (2) eta hizkuntza ezagutzek edo jabekuntzak (4).
|
|
|
(eskola giroko) hizkuntza erabilerak edo praktika linguistikoak (2). Gainerako
|
hiru
dimentsioei dagokienean, lehenengoa (hizkuntzaren sistema, bere barne osaera edo corpus a) azterketatik kanpora utzi izan dugu gehienbat: ikasleek darabiltzaten hizkuntzen ezaugarri linguistikoak ez ditugu, oro har, aztertu.
|
|
2016
|
|
|
124). Bestalde, diskurtsoak
|
hiru
dimentsio nagusi dituela idatzi du van Dijk ek: a) Testua edo hitza; b) Uste, iritzi edo ideologien komunikazioa; c) Interakzio soziala.
|
|
|
Nago, hizkuntzaren
|
hiru
dimentsio hauek (materiala, kolektiboa eta ideologikoa), parte garrantzitsuak direla hizkuntzaren gaineko kultura eraikitzeko; pertsona, hiztun gisa, sozializatzeko ezinbestekoa dena. Kultura hau —hizkuntz kultura— zorua litzateke, talde, zein banakako elementuak garatu ahal izateko, besteak beste hizkuntzarekiko jarrerak.
|
|
|
Kultura hau —hizkuntz kultura— zorua litzateke, talde, zein banakako elementuak garatu ahal izateko, besteak beste hizkuntzarekiko jarrerak. Euskararekiko atxikimendua (nire jarrera, nire motibazioa...) garatzeko
|
hiru
dimentsio horiek nituzke: a) behar dut korpus bat, erreferente materialak, fisikoak eta gorpuztuak (izan literatura, kantak, hiztegiak, gramatika bat, Euskaraz bizi nahi dut afixa, Korrika, euskaltegiak, euskara irakasleak, bertsolariak, eta abar luze bat); b) behar ditut talde, gune edo komunitate ezberdinak zeinetan hizkuntz harremanak gauzatzen diren (mintzalagunak, euskara elkarteak, hezkuntza komunitateak, nire antropologia ikasleak, nire lankide antropologoak, dendariak, tabernariak, nire seme alabak, eta abar luze bat) eta c) behar ditut ideiak, irudikapenak, argudioak, metaforak hizkuntzaren inguruko diskurtsoa (k) osatuko dutenak (maitagarria, nirea, gurea, praktikoa edo pragmatikoa, politikoa, negozioa, sexista, beharrezkoa, etxekoa, eta horrelakoak).
|
|
|
Elementu guzti horiek behar ditut, aipatutako
|
hiru
dimentsio horietan sailkatuta, nire hizkuntz kultura garatzeko eta, hortik aurrera, jarrera bat edo beste lantzen, eraikitzen..., joateko.
|
|
|
Nago, hizkuntzaren
|
hiru
dimentsio hauek (materiala, kolektiboa eta ideologikoa), parte garrantzitsuak direla hizkuntzaren gaineko kultura eraikitzeko; pertsona, hiztun gisa, sozializatzeko ezinbestekoa dena.
|
|
|
Zer kantitatez eta zer kalitatez? Bestalde,
|
hiru
dimentsio horien artean, zeini eman diogu garrantzi gehiena. Eta, denen baturarekin, zein kultura sortu dugu?
|
|
|
Mapa Soziolinguistikoan egiten den bezala, lau eremu soziolinguistiko bereiziko ditugu (ezagutza %20tik behera, %20, %5080, %80tik gora3), eta hiru administrazio esparru. Lau bider
|
hiru
dimentsioko matrizean, 12 gelaxka ateratzen zaizkigu, eta gelaxka bakoitza zonalde linguistiko bati dagokio4.
|
|
|
110), orobat Giles et. al ena (1977) edota, gugandik gertuago, Txepetx ena (1987) edo azken hori baino egokiagoa den I. Martinez de Lunarena.
|
Hiru
dimentsio nagusi zehaztu ditu (Martinez de Luna 2012: 126):
|
|
2017
|
|
|
2.5.4 Euskararen inguruko diskurtsoak teun a. van dijk ek dioen moduan, diskurtsoaren kontzeptuak
|
hiru
dimentsio nagusi biltzen ditu: hitzaren erabilera, testua bera; uste, iritzi edo ideologien komunikazioa eta interakzio soziala (van dijk, 1997/ 2000 in Martinez de luna eta besteak 2016).
|
|
2019
|
|
|
Aldiz, benetako hizkuntzak tokian tokiko herri hizkerak dira, jatorrak eta biziak. Benetakotzat hartzen dira, hain justu ere, leku eta komunitate jakin batekin identifikatzen direlako (woolard, 2005, 3 or.). euskararen kasuan, aipatutako benetakotasunaren eta anonimotasunaren arteko dikotomia
|
hiru
dimentsiotan islatzen da. (1) hizkuntzen mailan:
|
|
2021
|
|
|
Euskarak
|
hiru
dimentsio horietan duen presentzia/ ausentzia aztertu nahi izan dugu. Zer diskurtso dute gazte horiek euskarari buruz?
|
|
|
Aurrez aurreko elkarrizketez gain, gazteen bizipenak jasotzeko baliabide metodologiko berezitu bat behar izan dugu, eta horretarako egunerokoa erabili dugu. jaso nahi izan ditugu, beren errealitate soziolinguistikoa ezagutzeko.
|
Hiru
dimentsioko amaraun horrek ezaugarritzen du hiztuna, eta hiztuna amaraun horren parte da. Planteamendu horrek markatu du ikerketaren oinarri metodologikoa, halako moldez non hizkuntza ideologiak, hizkuntza praktikak eta hizkuntza bizipenak bereizi ditugun, baina jakinda hiru ardatz horiek elkarren osagarri direla.
|
|
|
Euskarak
|
hiru
dimentsio horietan duen presentzia/ ausentzia aztertu nahi izan dugu. Zer diskurtso dute gazte horiek euskarari buruz?
|
|
2022
|
|
|
Enpresaren irudi eta nortasun korporatiboa barneko zein kanpoko pertsonen eta taldeen artean partekatzen den irudikapen mentala da, komunikazio ekintzen eta horien inguruko pertzepzio sozialen emaitza, alegia. Nortasun korporatiboa
|
hiru
dimentsioren arabera eraikitzen da: 1) enpresaren berariazko izaera edo pertsonalitatea; 2) enpresaren ikus entzunezko identitatea eta komunikazioa; 3) audientziaren pertzepzioa, irudikapena eta interpretazioa.
|
|
|
Beraz, hizkuntzaren aldetik ere, enpresaren nortasuna zehazten duten faktoreak aztertu behar dira erantzulea izango den nortasun korporatiboa eraikitze aldera, eta, aldi berean, aipatutako
|
hiru
dimentsioetan euskarazko edo/ eta euskararen inguruko zeinu, kode eta mezuak barneratu behar dira, komunikazio planaren bitartez.
|
|
|
Faktore demografikoak aintzat hartuta, beste
|
hiru
dimentsio ere labur labur aipatuko ditut ondoren. Lehena ezaguna da:
|