|
2005
|
|
|
|
Herri
Indigenen Nazioarteko Eguna izango da bihar: 300 milioi pertsona 70 herrialdetan
|
|
|
Hainbat GKEk tribu indigenen aurkako bereizkeria salatu dute Bengalako Golkoan, tsunamiak herrialdea suntsitu eta sei hilabetera, 200.000 hildako baino gehiago utzita.
|
Herri
Indigenen Nazioarteko Eguna bihar mundu osoan ospatzen dela aprobetxatuz, hainbat GKEk horren berri eman nahi izan dute. Ayuda en Acción erakundeak azaltzen du Tamil Nadu estatu indiarreko irula indigenak diskriminazioaren biktima direla laguntzak jasotzean.
|
|
2009
|
|
|
|
Herri
Indigenen Nazioarteko Zinema eta Bideo Jaialdiko lanak ikusgai izango dira ostirala arte
|
|
2011
|
|
|
Aitortuz Arrazismo, Arraza bereizkeria, Xenofobia eta horrekin lotuta dauden Intolerantzia moduen aurkako Munduko Konferentziak, Munduko
|
Herri
Indigenenen Nazioarteko Hamarkadarekin batera, eskaintzen dutela aukera paregabea, dela, herri indigenek mundu osoan zehar gure gizarteen garapen politiko, ekonomiko, sozial, kultural eta espiritualari egiten dizkioten ekarpen ordainezinak, dela, aurrez aurre haiek dituzten erronkak aztertzeko, bereziki arrazismoa eta arraza bereizkeriaren inguruan,
|
|
|
Gomendatzen du Nazio Batuen idazkari nagusiak Munduko
|
Herri
Indigenen Nazioarteko Hamarkadaren() emaitzen ebaluazioa egin dezala eta hamarkada honen amaiera ospatzeko moduei buruzko gomendioak egin ditzala, jarraipenerako neurri egokiak barne;
|
|
|
...unde espezializatuei, euren aurrekontu arruntarekin eta euren organo artezkarien jardunbideekin bat etorriz: Lehentasun berezia eman diezaioten eta baliabide nahikoa esleitu, euren eskumen esparruetan, herri indigenen egoeraren hobetzeari, arreta berezia eskainiz biztanleria horiek garapen bideko herrialdeetan dituzten beharrizanei, batez ere, egintza programa zehatzak prestatzearen bidez, Munduko
|
Herri
Indigenen Nazioarteko Hamarkadaren helburuak lortzeko xedearekin; Proiektu bereziak egin ditzaten, bide egokien bidez eta herri indigenekin elkarlanean, euren ekimenei laguntza emateko erkidego mailan eta informazioa eta ezaguera teknikoen elkartrukea erraztea, herri indigenen eta gai horretako adituen artean;
|
|
|
Ospatu egiten dugu Nazio Batuen sistemaren barruan Gai Indigenetarako Foro Iraunkorra sortzeko erabakia, horren bitartez Munduko
|
Herri
Indigenen Nazioarteko Hamarkada eta Vienako Akzio Adierazpen eta Programaren helburu nagusiak modu zehatzean adierazita gelditzen direlarik;
|
|
|
Francisco Vargas “Sirionó” filmeko aktore nagusiak esan zuen baliabideen pribatizazioa errealitate bat dela herrialde guztietan, Latinoamerikaren barruan eta kanpoan, eta politika horiek ura pribatizatzeraino iritsi direla azpimarratu zuen. Madrileko Zinema Indigenaren V. Erakustaldiak, azaroaren 14an eta 15ean Casa de Américan egin zenak, Quiton (Ekuador) 2010eko urrian egin zen
|
Herri
Indigenen Nazioarteko X. Zinemaldian ikusi ahal izan ziren laburmetraiak, dokumentalak eta fikziozko filmak bildu zituen. Guztira, lau dokumental, fikziozko film luze bat eta animaziozko film labur bat proiektatu ziren, Bolivia, Ekuador, Guatemala, Peru eta Surinametik etorriak.
|
|
2012
|
|
|
32.Giza Eskubideen Munduko Konferentziak gomendatzen dio Biltzar Orokorrari aldarrika dezala munduko
|
herri
indigenen nazioarteko hamarkada bat, 1994 urteko urtarrilean hasita. Hamarkada horrek bilduko ditu egintzetara bideratutako programak, hain zuzen ere, herri indigenek, euren artean ados jarrita, zehaztutakoak.
|
|
|
Atseginez harturik Munduko
|
Herri
Indigenen Nazioarteko Urtea, 1993an izendatua, orduan berretsi baitzen nazioarteko erkidegoaren konpromisoa zertarako eta, zaintzeko herri horiek goza ditzaten giza eskubide eta oinarrizko askatasun guztiak eta, oro har, errespetatzeko euren kulturen eta nortasunen balioa eta aniztasuna,
|
|
|
Gainera, 169 Hitzarmenak bertan
|
herri
indigenak nazioarteko garapenpolitikaren objektu izatetik subjektuak izatera pasatu direla aitortu zuen. Onarturiko berrikuntzen artean hondokoa:
|
|
|
Aldi berean, nazioarteko ekimenaren onuradun/ objetktuak izateaz gain,
|
herri
indigenak nazioarteko erkidegoak eskaintzen dien ekimen politikorako aukerak aprobetxatu izan dituzte, eta, era horretan, nazioarteko legedia eraikitzeko ahaleginean partaide aktiboak, erabateko subjektuak dira (Barsh, 1994). Izan ere, giza eskubideen inguruko lanetan parte hartzeak nazioarteko sistemak eskaintzen dituen aukerez eta gauzak gertarazteko prozedurez jabetzea ekarri du.
|
|
|
HIGEAk
|
herri
indigenen nazioarteko agendan agertzen diren puntu nagusiak bilduko ditu bere baitan. Horretaz gain, badu beste ezaugarri garrantzi garrantzitsua:
|
|
|
1992tik 2007ra indigenek aurreko 500 urteetan izan ez zuten ikusgarritasuna lortu dute mundu mailan. Haien presentzia eta diskurtsoa nabaria da haien Amerikaren Aurkikuntzaren 500 Mendeurrenean (1992), garapen iraunkorra (GI) munduratu zuen Rioko Gailurrean (1992), Giza Eskubideei Buruzko Vienako Mundu Konferentzian (1993),
|
Herri
Indigenei Nazioarteko Urtean (1993) eta hauei zuzenduriko hamarkadan(), matxinada Zapatistan (1994) edota Seattle, Genova edo Porto Alegreko Globalizazioaren Aurkako Biltzarretan, bai eta Arrazismo eta Xenofobiaren Aurkako Durban-eko Bileran (2001) edo Rioko 10 urteren osteko Johannesburg eko II. Mundu Gailurrean (2002), Tunez-ko Informazio Gizarteari buruzko Gailurrean, eta, azkenik, Balin (2007... Biltzar horietan zein bertan sorturiko goi mailako dokumentuetan herri indigenak presente egon dira.
|
|
|
Nazioarteko testuinguru berri honek Laugarren Munduaren mobilizazioa erraztu egin zuen eta posiblea egin Mexikon, Bolivian, Txilen, Ekuadorren edo Guatemalan herri indigenek irabazitako protagonismo politikoa. Testuinguru berri honi eta aurreko hamarkadan
|
herri
indigenen aldeko nazioarteko lortutakoari jarraituz eta herri indigenek egindako barne presioari erantzunez, Latinoamerikako estatu batzuek herri indigenen eskubideekin konstituzio aldaketak egin zituzten, gehienbat eskubide kulturalak sustatu nahian: Nikaragua (1986), Brasil (1988), Ekuador (1994 eta 1998), Nikaragua (1995), Kolonbia (1991), Mexiko (1992 eta 2001), Guatemala (1992), El Salvador (1992), Paraguay (1992), Peru (1993), Bolivia (1994), Argentina (1994), Bolivia (1994), Venezuela (1994) eta Australian (1992).
|
|
|
|
Herri
indigenen nazioarteko presentzia eta ikusgarritasunari dagokionez, 1992a izango da, ezbairik gabe, arrakastaren urtea. Urte horretan Amerikaren Aurkikuntzaren Bosgarren Mendeurrenaren aurkako inguruko mobilizazioak gertatu ziren.
|
|
|
Horrekin batera, 1993an ere, 48/ 163 Ebazpenean NBEko Batzar Orokorrak onartu egin zuten hamarkada herri indigenen hamarkada izendatzea. Hamarkada horren helburua,
|
herri
indigenekin nazioarteko kooperazioa bultzatzea zen. Era horretan herri indigenek pairatzen zituzten arazoei (giza eskubideen, osasunaren, ingurumenaren eta garapenaren alorretan batik bat) aurre egin ahal izateko.
|
|
|
Funts horretan UNDPren ordezkari bat, hiru gobernu emaileen ordezkariak, Populazio Indigenen Lantaldearen burua eta Herri Indigenen bost ordezkari biltzen dira ordudanik. Horretaz gain, komunikazio eta kontzientziaziomailan laguntzeko abuztuaren 9a
|
herri
indigenen nazioarteko egun izendatu zen. Baina seguru asko benetako mugarria HIGEren azken zirriborroa onartu zenean lortu zen.
|
|
|
Hori onartuta gero, 1994an WCIP inguruko jendeak beste herri eta ordezkari indigenekin batera HIGEAri alternatiba egiteko
|
Herri
Indigenen Nazioarteko Konbentzioa proposatu zuten. Alternatiba hau indigenek propio buruturikoa da.
|
|
|
1974an Manuelek proposamena bota eta beste kontinenteko erakunde indigenekin hasi zen lanean. Manuelek 1974an «World Council of Curches» delakoarekin batera hasi zen
|
Herri
Indigenen Nazioarteko Konferentzia sustatzen. Urte horretan Guayanan bidea prestatzeko konferentzia bat antolatu zen eta bertan «herri indigenen» definizio politiko pan indigena bat sortu zen (Sanders, 1980:
|
|
|
1975ean Kanadan
|
Herri
Indigenen Nazioarteko Konferentziaren ondorioz, WCIP Herri Indigenen Munduko Batzarra (HIMB) sortu zen. Port Alberten indigenen ordezkaritza zabala egon zen, gobernu ordezkari batzuk eta komunikabideak.
|
|
|
Akademikoen artean aipagarria da
|
herri
indigenek nazioarteko sare epistemiologikoen laguntza jasoko dutela. Antropologia, Ekologia, eta Giza Eskubideetan zein gatazka prebentzioan adituak direnek lagundu egin zituzten indigenak, Komunitate hauek oso inportanteak dira, askotan estatuek eta nazioarteko erakundeek euren deliberoak hartzeko erabiltzen duten marko ideologikoa baldintzatzen dutelako (Salomón, 1992; Haas, 1992:
|
|
|
Errealitate hau abiapuntutzat hartuz, eta jakinik herri indigenen kasua garrantzitsua izan daitekeela estatu gabeko nazioen nazioarteko politikan interesa duen edozeinentzat, abiatzen gara.
|
Herri
indigenen nazioarteko lan politikoari gutxitan erreparatzen zaiola ikusirik, nazioarteko aktore berri honen aurkezpenean kokatzen dugu gure kontribuzioa. Gure lanak nazioarteko mugimendu berritzaile honi buruzko klabe nagusiak eskaini nahi ditu:
|
|
|
1 GARAPEN IRAUNKORRA ETA
|
HERRI
INDIGENEN NAZIOARTEKO AITORPENA 131
|
|
|
Batetik botere kolonialek eta estatuek eragindako domestikazioa (Martinez, 1999) eta ikusezintasuna ditugu, eta, bestetik, herri indigenek horien aurka buruturiko erresistentzia luzea. Erresistentzia eta erresilentzia Laugarren Munduaren sorreran eta
|
herri
indigenen nazioarteko proposamen eta praktika politikoaren muinean aurkituko ditugu. Liburu honetan indigenek egindako ahaleginak euren hitzetan eta ahotsetan aurki daitezke.
|
|
|
Esanak esan, orain uler dezakegu zergatik
|
herri
indigenen nazioarteko esperientzia garaikideak ez duen horrenbesteko interesik sortu akademikoen artean (Sobero Martínez, 2003). Gauzak aldatzen hasi dira, eta mundu anglofonoan gero eta gehiago dira herri indigenen nazioarteko mobilizaziori erreparatzen diotenak.
|
|
|
Esanak esan, orain uler dezakegu zergatik herri indigenen nazioarteko esperientzia garaikideak ez duen horrenbesteko interesik sortu akademikoen artean (Sobero Martínez, 2003). Gauzak aldatzen hasi dira, eta mundu anglofonoan gero eta gehiago dira
|
herri
indigenen nazioarteko mobilizaziori erreparatzen diotenak. Nazioarteko abokatuak, aritu internazionalistak, antropologoak, soziologoak eta politologoak ari dira bidea zabaltzen, gehienbat (Anaya, 2006).
|
|
|
Egindako ikerketek kasu zehatzak aztertu dituzte eta nazioarteko zuzenbide berriak giza eskubide, ekologia edo garapenaren arloetan eskaintzen dituen aukerez zein oztopoez arduratzen dira. Hala ere, aipaturiko egile horiek oso gutxitan erreparatu diote
|
herri
indigenen nazioarteko mugimendu honen sorrera eta garapen historikoari.
|
|
|
1 GARAPEN IRAUNKORRA ETA
|
HERRI
INDIGENEN NAZIOARTEKO AITORPENA
|
|
2023
|
|
|
Maiatzetik abuztura, ehun egunetik gorako gose greba egin dute Txileko hamazazpi preso maputxek; gobernuari eskatu diote errespeta dezala
|
herri
indigenei buruzko nazioarteko ituna
|