|
2012
|
|
|
32.Giza Eskubideen Munduko Konferentziak gomendatzen dio Biltzar Orokorrari aldarrika dezala munduko
|
herri
indigenen nazioarteko hamarkada bat, 1994 urteko urtarrilean hasita. Hamarkada horrek bilduko ditu egintzetara bideratutako programak, hain zuzen ere, herri indigenek, euren artean ados jarrita, zehaztutakoak.
|
|
|
Gainera, 169 Hitzarmenak bertan
|
herri
indigenak nazioarteko garapenpolitikaren objektu izatetik subjektuak izatera pasatu direla aitortu zuen. Onarturiko berrikuntzen artean hondokoa:
|
|
|
Aldi berean, nazioarteko ekimenaren onuradun/ objetktuak izateaz gain,
|
herri
indigenak nazioarteko erkidegoak eskaintzen dien ekimen politikorako aukerak aprobetxatu izan dituzte, eta, era horretan, nazioarteko legedia eraikitzeko ahaleginean partaide aktiboak, erabateko subjektuak dira (Barsh, 1994). Izan ere, giza eskubideen inguruko lanetan parte hartzeak nazioarteko sistemak eskaintzen dituen aukerez eta gauzak gertarazteko prozedurez jabetzea ekarri du.
|
|
|
HIGEAk
|
herri
indigenen nazioarteko agendan agertzen diren puntu nagusiak bilduko ditu bere baitan. Horretaz gain, badu beste ezaugarri garrantzi garrantzitsua:
|
|
|
Nazioarteko testuinguru berri honek Laugarren Munduaren mobilizazioa erraztu egin zuen eta posiblea egin Mexikon, Bolivian, Txilen, Ekuadorren edo Guatemalan herri indigenek irabazitako protagonismo politikoa. Testuinguru berri honi eta aurreko hamarkadan
|
herri
indigenen aldeko nazioarteko lortutakoari jarraituz eta herri indigenek egindako barne presioari erantzunez, Latinoamerikako estatu batzuek herri indigenen eskubideekin konstituzio aldaketak egin zituzten, gehienbat eskubide kulturalak sustatu nahian: Nikaragua (1986), Brasil (1988), Ekuador (1994 eta 1998), Nikaragua (1995), Kolonbia (1991), Mexiko (1992 eta 2001), Guatemala (1992), El Salvador (1992), Paraguay (1992), Peru (1993), Bolivia (1994), Argentina (1994), Bolivia (1994), Venezuela (1994) eta Australian (1992).
|
|
|
Horrekin batera, 1993an ere, 48/ 163 Ebazpenean NBEko Batzar Orokorrak onartu egin zuten hamarkada herri indigenen hamarkada izendatzea. Hamarkada horren helburua,
|
herri
indigenekin nazioarteko kooperazioa bultzatzea zen. Era horretan herri indigenek pairatzen zituzten arazoei (giza eskubideen, osasunaren, ingurumenaren eta garapenaren alorretan batik bat) aurre egin ahal izateko.
|
|
|
Funts horretan UNDPren ordezkari bat, hiru gobernu emaileen ordezkariak, Populazio Indigenen Lantaldearen burua eta Herri Indigenen bost ordezkari biltzen dira ordudanik. Horretaz gain, komunikazio eta kontzientziaziomailan laguntzeko abuztuaren 9a
|
herri
indigenen nazioarteko egun izendatu zen. Baina seguru asko benetako mugarria HIGEren azken zirriborroa onartu zenean lortu zen.
|
|
|
Akademikoen artean aipagarria da
|
herri
indigenek nazioarteko sare epistemiologikoen laguntza jasoko dutela. Antropologia, Ekologia, eta Giza Eskubideetan zein gatazka prebentzioan adituak direnek lagundu egin zituzten indigenak, Komunitate hauek oso inportanteak dira, askotan estatuek eta nazioarteko erakundeek euren deliberoak hartzeko erabiltzen duten marko ideologikoa baldintzatzen dutelako (Salomón, 1992; Haas, 1992:
|
|
|
Batetik botere kolonialek eta estatuek eragindako domestikazioa (Martinez, 1999) eta ikusezintasuna ditugu, eta, bestetik, herri indigenek horien aurka buruturiko erresistentzia luzea. Erresistentzia eta erresilentzia Laugarren Munduaren sorreran eta
|
herri
indigenen nazioarteko proposamen eta praktika politikoaren muinean aurkituko ditugu. Liburu honetan indigenek egindako ahaleginak euren hitzetan eta ahotsetan aurki daitezke.
|
|
|
Esanak esan, orain uler dezakegu zergatik
|
herri
indigenen nazioarteko esperientzia garaikideak ez duen horrenbesteko interesik sortu akademikoen artean (Sobero Martínez, 2003). Gauzak aldatzen hasi dira, eta mundu anglofonoan gero eta gehiago dira herri indigenen nazioarteko mobilizaziori erreparatzen diotenak.
|
|
|
Esanak esan, orain uler dezakegu zergatik herri indigenen nazioarteko esperientzia garaikideak ez duen horrenbesteko interesik sortu akademikoen artean (Sobero Martínez, 2003). Gauzak aldatzen hasi dira, eta mundu anglofonoan gero eta gehiago dira
|
herri
indigenen nazioarteko mobilizaziori erreparatzen diotenak. Nazioarteko abokatuak, aritu internazionalistak, antropologoak, soziologoak eta politologoak ari dira bidea zabaltzen, gehienbat (Anaya, 2006).
|
|
|
Egindako ikerketek kasu zehatzak aztertu dituzte eta nazioarteko zuzenbide berriak giza eskubide, ekologia edo garapenaren arloetan eskaintzen dituen aukerez zein oztopoez arduratzen dira. Hala ere, aipaturiko egile horiek oso gutxitan erreparatu diote
|
herri
indigenen nazioarteko mugimendu honen sorrera eta garapen historikoari.
|
|
2023
|
|
|
Maiatzetik abuztura, ehun egunetik gorako gose greba egin dute Txileko hamazazpi preso maputxek; gobernuari eskatu diote errespeta dezala
|
herri
indigenei buruzko nazioarteko ituna
|