|
2001
|
|
|
Autodeterminazio eskubidearen aldarrikapenak ezin gaitu gure lan nagusitik aldendu: harreman, instituzio, foro eta subjektu nazionalen eraikitzea euskal
|
herriari
berezko neurri kolektiboa eta lurralde aldetikoa eman ahal izateko. Lan hori beharrezkoa da Euskal Herriari zor zaion burujabetzaren eskenatokira eramateko eta mundu globalizatu batean bizirauteko.
|
|
|
Euskararen defentsaren alderdi ideologikoa indartu behar dugu, iruditzen baitzait zaharkitua gelditu zaigula hizkuntzaren eta gizartearen beste egoera bati oso lotuta dagoelako. " Euskara gure
|
herriko
berezko hizkuntza da" eta antzeko planteamenduetatik haratago joan behar dugu diskurtso berritzaile hori osatzeko. Kontrako diskurtsoa eboluzionatu egin da eta euskalgintzatik ez gara, oro har, oraintsu arte horretaz jabetu tamalez, gure jardunaren emaitzek liluratuta apika.
|
|
2003
|
|
|
Euskararen Erabilpena Arauzkotzeko Oinarrizko Legearen arabera, Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza gure herri honek duen izatearen adierazgarririk begi bistakoena eta objektiboena dela aitortu behar da. Era berean, gizabakanakoak euskara jakin eta erabiltzen duen neurrian, hizkuntza hori gizabanakoa bera Euskal Herrian oso osorik integratzeko tresna bihurtzen da.
|
|
2004
|
|
|
Baina baita ere azken sei urte hauetan sozialistek Akitanian eraman duten politikaren onarpena eta ezagupena: Iparraldeari dagokionez, mendiko laborantzari buruzko erabakiak, hala nola Euskal
|
Herriko
berezko konbenioa. Besteak beste, euskara eta euskal kulturaren aldeko politika hastapen bat bideratzen duena.
|
|
|
Mikel Gomez Uranga katedradunaren hitzetan: «Arrasate Taldeak, oraingoz,
|
herriko
berezko erakundetzat joahal izateko baldintza guztiak beteko lituzke».
|
|
|
1 Euskara, hizkuntza europa rra, Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza da. Euskararen erabilera gizarteko maila guztietara hedatuko da.
|
|
2006
|
|
|
Euskara Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza dela.
|
|
2007
|
|
|
Euskara Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza izateaz gain, EAEko hizkuntza ofiziala1 da. Administrazio publikoei dagokie, beraz, eskubide hau, beste eskubide guztiak bezala, bermatzea, gizartean euskararen ezagutza eta erabilera areagotuz.
|
|
|
•" Euskara, Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza baita, Euskadiko hizkuntza ofiziala izango da, gaztelaniarekin batera, eta hiritar guztiek dute bi hizkuntzak ezagutu eta erabiltzeko eskubidea.
|
|
|
...ifizialak izan ezik) beren erroetan behinik behin zorizko eta berezkoak (naturalak) nahasian dira, zenbait jatorrizkoagoak izan eta are naturalagoak omen79 Lehenbiziko hitzen jatorri onomatopoetikoa suposatuz, horren «adibide dira animalien soinuak adierazten dituzten hitzak eta hauetatik eratorriak»80; orobat «gertatzen omen da antzinateko germanoek, zeltek eta hauen enbor bereko beste zenbait
|
herrik
berezko senari jarraiki, R letra erabili zutela bortxazko mugimendua edota letra beronen soinuaren antzeko hotsa adierazteko»81; «eta R letrak berez mugimendu bortitza adierazten duen moduan, L letrak zerbait bigunagoa iradokitzen digu»82, eta «honi zor diogu, halaber, L letra beste izenei erantsita diminutiboak osatzeko erabiltzea bai latinean, bai latinetik eratorritako hizkuntzetan, bai go... Batetik, espezie logikoak (espezieak objektu logikoki posible gisa), hots, ezaugarrien konbinaketa pentsagarriak, infinitu dira.
|
|
|
Larunbatean hasi ziren bestak eta altxaferuaren ondotik, herriko dantzari gaztetxo eta txistulari taldeak emanaldia eskaini zuen plazan. Amabirjin egunean berriz,
|
herriko
berezko dantzak eskaini ziren mezaren eta omenaldi ekitaldiaren ondotik. Iaz bezala, aurten ere, bestatako azken egunean herri bazkaria izan zen elkartean Ekaitzak antolatua.
|
|
|
1716tik aurrera, euskal herrialdeek ez bestek atxiki zioten nolabaiteko autonomiari Espainiako Monarkian, ez beren merezimenduengatik, besteen hutsegite estrategikoengatik baizik. Ordutik aurrera, errege erreginak eta ministroak, aduanak Ebrotik Pirinioetara eraman nahi zituzten hemengo merkatari batzuek bultzaturik, zelatan izan ziren Euskal
|
Herriko
berezko araubidea ezeztatu eta Espainian merkatu bakar bat sortzeko. Ustekabean, lau herrialdeen arteko elkartasuna areagotu zuten, gehienbat, bistan denez, Hirurak Batekoen artekoa.
|
|
2009
|
|
|
Hamazortzigarren mende amaieran Alemanian sortu eta hemeretzigarrenean barrena garatu zen Erromantizismo mugimenduak ahozko literaturari balio berezia aitortu zion,
|
herrien
berezko jeinu eta izatearen adierazgarri legez. Orduan hasi ziren folklorea eta ahozko literatura balioa hartzen.
|
|
|
Zer lortuko dugu horrekin? Euren
|
herriko
berezko hizkuntza ezagutzeko duten eskubidea urratzea! Kar, kar... ideia ederra!
|
|
|
Horretarako, euskara bere lurraldean lehentasunezko hizkuntza izatera bideratu behar dugu. Euskara delako Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza, eta ondorioz berak lukeelako gure herriaren bizi hizkuntza.
|
|
|
Horretarako, euskara bere lurraldean lehentasunezko hizkuntza izatera bideratu behar dugu. Euskara delako Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza, eta ondorioz berak lukeelako gure herriaren bizi hizkuntza.
|
|
|
Euskal Herri euskalduna, euskaraz biziko den herria berreraikitzea. Euskara Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza da, horregatik nahi dugu euskaraz bizitzeko egoerara berriz ere iristea. Euskaraz biziko den herria dugu helburu, beraz eta berau eraiki nahi dugu.
|
|
|
Inposizio, azpiratze horrekin bukatuko lukeen ofizialtasuna behar dugu euskal herritarrok euskararentzat. Batetik, ofizialtasun horrek Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza euskara dela jasoko luke. Bestetik, Euskal Herri osoan euskara lehentasunezko hizkuntza eta ezagutu beharrekoa izendatuko luke.
|
|
|
Kantaren hitzetan, muga sinboliko argia eraikitzen da hizkuntzaren bidez. Kanpotarraren edo atzerritarraren (katalanez," forà") kontzeptuaren erabilerak argi uzten du" Tio Canya" ren
|
herriak
berezko hizkuntza bakarra duela.
|
|
2010
|
|
|
Hiru gunetan banatzen dira: batean, Euskal
|
Herriko
berezko zuhaitzak ditugu; bigarrengoan, gurea bezalako klima duten Asiako eskualdeetatik datozenak; eta erabilera produktiboa dutenek osatzen dute hirugarren eremua. Arboretum en heliosziametroaren plaza, anfiteatroa eta erakustaldietarako gunea ere aurkituko ditugu.
|
|
|
...detsuetan. irakasleek eta intelektualek manifestuak egin dituzte, hizkuntzaren aldeko hainbat plataforma sortu dira (Queremos Galego, ProLingua, Patrimonio da Humanidade, etab.), irakasleen, sindikatuen eta alderdi politikoen koordinakundeak berrantolatu egin dira, baita elkarteen mugimendu guztia ere, etab. konturatzen hasi dira neurri horien ahalmen erasotzailea ez dutela behar bezala kalkulatu,
|
herriak
berezkoa duen hizkuntzaren aurkako kanpaina ankerraren jakitun dela gizartea, galiziar ororentzat ez baitago bere hizkuntza baino nortasun marka handiagorik galizian. izan ere, Castelaok zionez: " se a� nda somos galegos é por obra e gracia do idioma"(" oraindik ere galiziarrak bagara, hizkuntzaren egintza eta graziari esker da"). z
|
|
|
Historia militarrean Shawengo bonbardaketak bi tabu apurtu zituen. Alde batetik, atzerriko potentzia bati eskatu zitzaion
|
herriko
berezko lurraldea bonbardatzea, kolonia izan arren. Bertze aldetik, zibil babesgabez beteriko hiria bonbardatzeko galarazpena burlatu zuten Marokoko hiri probaleku hartan.
|
|
|
Horretan oinarrituz, Euskal Autonomia Estatutuak zera dio bere seigarren artikuluan: 1.Euskara, Euskal
|
herriaren
berezko hizkuntza, gaztelaniarekin batean hizkuntza ofiziala izango da Euskadin. Bertako biztanle guztiek dute hizkuntza bata zein bestea jakiteko eta erabiltzeko eskubidea.
|
|
|
Leringoak helegiteajarri zuen, ziraukiarrek erdaraz bazekitela argudiatuz. Hauek, aldiz, batzuek ulertzen zutela, baina ez zekitela mintzatzen erantzun zuten, Euskara
|
herriko
berezko hizkuntza zelako:
|
|
2011
|
|
|
Herri epaiketa, diktadorearen kontrakoek esaten zuten bezala», adierazi du Euskal Memoria fundazioak.Auzolanean egindako lanaLiburuaren aurkezpen ekitaldian, liburua egiterako orduan herritarren aldetik jaso duen laguntza eskertu du Egañak, eta gisa honetako ikerketa bat aurrera eramateko «auzolanak» daukan garrantzia nabarmendu du. «Gure
|
herrian
berezkoa dugun lan egiteko modua da auzolana».Historialariak azaldu duenez, herriz herri egindako lanaren emaitza da liburua, eta urte luzez «klandestinitatean eta isiltasunean» dokumentuak gorde dituzten herritarrak gogoratu ditu. «Sinadura bat dauka liburuak, baina askoren artean eginiko lana izan da hau».Horiei guztiei omenaldia egiteko baliatu du Euskal Memoriak liburuaren aurkezpen ekitaldia.
|
|
|
Izan ere, hizkuntzak ardazten du herria, eta urte luzeetan Estatuek aplikatu dituzten politikek herri honetako berezko hizkuntzaren berreskurapenari galga besterik ez diote jarri. Euskaldunak duintasunez bizi behar du bere herrian, norberaren
|
herrian
berezko hizkuntzan bizitzea oinarrizko eskubidea delako. Gainera, jorratu nahi den ibilbide politikoan Euskal Herriko gizarte osoak zer esan eta zer egin baduelakoan gaude.
|
|
2012
|
|
|
Mobilizazioak egonezin soziala erakutsi du: batetik, krisi ekonomiko egoeran Sarkozyk sostengatzen duen kudeaketa neoliberalaren desegokitasuna, eta bestetik, Ipar Euskal
|
Herriko
berezko instituzioaren hizkuntzaren auzia barne eskakizunaren aurrean gobernuaren axolagabekeria. Mobilizazioetan Euskal Herriko gatazkaren konponbide demokratikoa bideratzeko bake prozesua presoen auzia barne ez direla aintzat hartzen islatu ere da.
|
|
|
Jardunean aritu ostean, uste dut euskarak eta euskal hiztunen errespetuak ere nire politikagintzaren muinean egon behar duela, badakidalako euskaldunoi gure nazioaren eraikuntzan berez ez zaigula ezer oparituko. Euskara Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza dela onartzen du Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutuak, eta euskara, gaztelaniarekin batera, ofiziala dela. Egia esan, urrutiegi geratzen zait Gernikako Estatutua, gure belaunaldikoek ez baikenuen hura bozkatzeko aukera izan.
|
|
|
Gatazken konponbidean hizkuntzari zentraltasuna edota erreferentzialtasuna emateak ondorio hobeak ekarriko ditu, eta hori egiaztatu ahal izan da nola antzinaroan hala historia garaikidean zehar. Hain zuzen ere, horrexegatik jarri behar eta nahi dugu euskararen, Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntzaren auzia agenda guztietan, garai berriari begira egoki koka dadin.
|
|
|
Euskara da Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza eta normalizatu beharrekoa.
|
|
|
Eta ezinbesteko jauzia da inposizio horiekin bukatuko lukeen ofizialtasuna lortzea. Ofizialtasun horrek Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza euskara dela jasoko luke. Euskara lehentasunezko hizkuntza, berezkoa eta ezagutu beharrekoa dela ezarriko luke.
|
|
|
Gatazken konponbidean hizkuntzari zentraltasuna edota erreferentzialtasuna emateak ondorio hobeak ekarriko ditu, eta hori egiaztatu ahal izan da nola antzinaroan hala historia garaikidean zehar. Hain zuzen ere, horrexegatik jarri behar eta nahi izan dugu euskararen, Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntzaren, auzia agenda guztietan, garai berriari begira egoki joka dadin.
|
|
2013
|
|
|
Hasieran estropadek taldeen arteko apustuak eta erronkak oinarrian bazituzten ere,
|
herrien arteko
berezko lehiak gizon onenez osatutako taldeak sortzea ekarri zuen. Ordutik herriaren ohorea defendatzeko grina izan da estropaden oinarria.
|
|
|
alde batetik surfa dugu, eta haren inguruan sortutako turismo modua eta aisia estiloa, eta bestetik kostako herriek ere izan baduten nekazari jatorriarekiko lotura eta landa produktuen eskaintza, txakolina, adibide garbia kasu bietan. Baina egiazkoa al da saltzen den «kalitatezko» produktua, eta horrek mantentzen duen oreka
|
herrien
berezko izaerarekin eta bizimoduarekin. Turismoa modu eta momentu ezberdinetan hasi zen batean eta bestean, eta horrek markatu izan ditu bata eta bestearen herri izaera eta turismoa bizitzeko modua ere.
|
|
|
Familia indianoak, eta Bilboko burgesia berriko familia dirudunak. Baina tantaka eta oso modu patxadatsuan gertatu zen fenomeno hau, eta
|
herriko
berezko bizimoduarekin ez zuen inolako talkarik sortu, herria berez, barnealdean baitzegoen. XIX. mendearen bukaerako testu batzuen arabera, Bakioko haranak honako irudia eskaintzen zion ibiltariari:
|
|
2014
|
|
|
Eta nola ote liteke 1997ko LAGetan" funtsezko garrantzia" zeukan gai bat erabat desagertzea 2012ko LAG berrietatik? LAG berriek askotxo hitz egiten baitute" gure nortasuna sendotzeaz" (22 orrialdetan aipatzen da nortasuna4, alajaina), Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza — EAEko Autonomia Estatutuaren 6.1 artikulua gogorarazi behar da? — arraroki kontuan hartu gabe.
|
|
|
Euskadiko Autonomia Estatutuak 1979an ezartzen du 6 artikuluan ezen euskarak (Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntzak) izanen duela, gaztelaniak bezala, hizkuntza ofizialaren izaera Euskadiko Autonomia Erkidegoan, eta biztanle guziek dutela bi hizkuntzak ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea. Orobat adierazten da araudiak eta bitartekoak ezarriko direla euskararen jakitea ziurtatzeko (Jefatura del Estado Español, 1979).
|
|
|
Oso fenomeno nabarmena izan zen bai pinturan, bai eta gaztelaniaz idatzitako literaturan (Baroja, Unamuno, Maeztu) ere. Bestetik, garrantzi berria hartu zuten Euskal
|
Herriko
berezko kultura elementuek eta hainbat elkarte sortu ziren haiek babestu eta ikertzeko. Baionako Euskal Museoa (1924) dugu kezka horren adibide.
|
|
|
Elkarrizketa egiten dion A gaztea saiatzen da Goizuetako aldaera erabiltzeneta horregatik, «entenditzeko, zuretzako» esaten du. Eta hain zuzen ere, Goizuetakogazteak, bere
|
herriko
berezko hitza erabili ordez, aldaera batukoak sartzen ditu: ulertzeko, ulertzen, eztaki herrikoak diren entendittu, eztikit, biño erabili beharrean.Finean, biak saiatzen dira beren hizkera egokitzen eta ondokoaren esamoldea bereegiten.
|
|
|
Kalkula ezazue Euskal
|
Herriko
berezko hazkunde tasa eta hazkunde tasa erreala.
|
|
2015
|
|
|
Euskal
|
Herriko
berezko produktuen artean" ikurra" da Idiazabalgo gazta Elizbururen arabera. Eta" inguruko produktuekiko sentsibilitatea geroz eta handiagoa" dela kontuan hartuta, zentzuzkoa da Eroski kooperatibak Idiazabalgo gaztaren alde egindako apustua.
|
|
|
Areago, EAEko paisaiaren arautegi ezarri berriak, zehazki, aukera egokiak irekitzen dizkio lurraldea eta hiriak antolatzeko arau eta planetan euskara ikuspegia txertatzeari. Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza kultura ondarearen zati garrantzitsua delako, garrantzitsuena ez bada.
|
|
|
Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza kulturaondarearen zati garrantzitsua delako.
|
|
|
— Harrera plan bereziak erdaldunentzat,
|
herriko
berezko hizkuntza euskara dela erakusteko.
|
|
|
EAJk, Ezker Abertzaleak eta Ezker Anitzakeuskal lurraldean euskarari estatus berezia edo bereiztua eskaintzen dien bitartean, PSE EEk etaPPk euskara gaztelaniarekin parekatzen dute. Gainera, lehen hiru alderdiek euskararen estatusbereiztua Euskal Herrira zabaldu dute; alegia, euskara Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza, ondare kultural eta identitate zeinu moduan onartzen dute. PSE EEk eta PPk, ostera, EuskalHerria ez dute buruan hartzen eta PPk euskara eta euskal kultura Espainiar Estatuaren parte joizan ditu.
|
|
|
EAJren kasuan erro etniko kulturaleko nazionalismoa agerikoa da. Alderdiak euskararimodu esklusiboan Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza, ondare kultural bereizgarri eta funtsezkoidentitate zeinu estatusa atxikitzen dizkio eta horrek euskal hiztunen euskaraz jardutekoeskubidea aitortu eta egikaritzera darama, baita euskararen normalizazioarekin konpromisoerabatekoa agertzera ere, hizkuntza politika aktibo eta orobiltzailea proposatuz. EzkerAbertzalearen kasuan be, euskal nazionalismoa begi bistakoa da, baina EAJrenagandik erabatdesberdina.
|
|
|
Guzti horrek hizkuntza eskubideak ulertzeko moduan ere badueragina: euskara Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza nazionala izanik, euskal hiztun komunitateagorengo hizkuntza eskubideen jasotzailea da eta euskara ikastea gaztelania hiztun elebakarreiexijitu beharrekoa.
|
|
|
Gaurko egoera politikoa kontuan hartuz, ELBk sustengatzen du Euskal Herriko departamendu baten eraikuntza. Denbora berean, beste egitura eta batasun batzuekin galdegiten du Euskal
|
Herriko
berezko unibertsitate bat, euskararen ofizialtasuna eta Euskal Herriko Laborantza Ganbera[...] Hegoaldeko gatazka
|
|
2016
|
|
|
Hona, esate baterako, hiru printzipio orokor: 1) euskara da Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza: inon erabiltzekotan hemen erabiliko da, eta guri dagokigu, ez beste inori?
|
|
|
Helduen euskalduntzean hamarkada luzeetako eztabaida da doakotasunarena. Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza ikasteagatik ordaindu egin behar ote den. Euskaltegiaren eta mailaren arabera desberdina da prezioa, baina 300 bat eurotik gora joaten da ikasturteko gastua.
|
|
|
Ipar Euskal Herria, ostera, industriagunerik gabe, turismo goiztiarraren jomuga eta nekazaritza eremua izango zen, eta euskal nazionalismoarentzat nahiz futbolarentzat hainbeste jarraitzailerik edo sostengurik gabeko ingurumena. Frantziaren mendeko hiru euskal probintziek Frantziako Iraultzaren ostetik galduak zeuzkaten Erdi Arotik eratorritako lege eta eskumenak, euren foruak alegia, baina Garat anaien Ipar Euskal
|
Herriko
berezko departamendua sortzeko ekimen aitzindaritik haratago, ez zen bertan euskal nazionalismorik luzaroan egituratu. Zentzu horretan, litekeena da industrializazio ezak eragin zuzena izatea euskal mugimendua ezarri ez izatean, eta aldi berean futbol ekitaldiak Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan gizarte eraginik ia ez edukitzean.
|
|
2017
|
|
|
Euskal Herria eta, batez ere, euskal kostaldea ezagutu nahi duen edonorentzat, saihestu ezineko geldialdia da Zumaiakoa. Itsasertzeko
|
herrien
berezko xarmaz gain, baduelako gainontzekoetatik bereizten duen zerbait: flyschak.
|
|
|
Euskara Euskal Herriaren berezko hizkuntzatzat aitortzen da; gaztelaniari bezala, euskarari ere ofizialtasuna aitortzen dio, eta herritar guztiei bi hizkuntzak ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea aitortzen die. estatutuak 6 artikuluan egiten dio erreferentzia lehenengo aldiz hizkuntzari. euskara bere horretan aipatzen da, eta euskara euskal
|
herriaren
berezko hizkuntzatzat aitortzen da. bestalde, estatutuak, gaztelaniari bezala, euskarari ere ofizialtasuna aitortzen dio, eta herritar guztiei bi hizkuntzak ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea aitortzen die.
|
|
|
(XIX, 5). Inoiz
|
herriaren
berezko ohitura haiek, hobetzeko, interbenitu gura badu, pedagogiaz jokatu behar du:
|
|
2018
|
|
|
1. – Euskara Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza da eta, gaztelania bezala, Euskal Autonomia Erkidegoko toki erakundeen hizkuntza ofiziala, eta, alde horretatik, erakundeon jardueretan erabilera normal eta orokorreko zerbitzu hizkuntza eta lanhizkuntza izango da. Edonola ere, bermatu da herritarrek benetan egikaritu ahal izatea toki erakundeekin harremanak izateko orduan hizkuntza ofiziala hautatzeko duten eskubidea eta, hortaz toki erakundeek hizkuntza horretan artatzeko duten betebeharra, hartarako behar diren neurriak harturik.
|
|
|
Baina, ikerketarik egin beharrik gabe, aspalditik da horren jakitun Espainiako hizkuntza nazionalismoa baita Frantziakoa ere eta, horregatik, euskararen debeku, ukapen eta zapalkuntzan oinarritutako gaztelaniaren eta frantsesaren hizkuntzakeriatik bultzatutako helburu linguizida ezkutatuz, aldarrikapen hauxe egiten dute behin eta berriro gaztelania eta frantsesa euskararen maila berean jartzeko: euskara Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza da, baina gaztelania eta frantsesa ere bai. Gaztelania eta frantsesa euskararekin alboz albo, maila berean jarrita, euskarak Euskal Herrian bertako hizkuntza gisa duen berezkotasuna eta zilegitasuna lortzea da Espainiako eta Frantziako hizkuntza nazionalismoek Cervantes eta Moliereren hizkuntzak gurean bertakotzeko eta etxekotzeko darabilten estrategia.
|
|
|
Beraz, Estatus Berriak autodeterminazio eskubidea jaso lukeela uste dugu, eta baita eskubide hori egikaritu ahal izateko prozedura ere.3 Euskara: Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza denez, euskara Euskal Herriko hizkuntza nazionala dela argi utzi luke egitasmo politiko berriak. Hori dela eta, administrazioak behar besteko neurriak hartu behar ditu euskara funtsezko eta lehentasunezko hizkuntza bihurtzeko, eta hori agertu behar da estatus berrian.
|
|
|
Joxe Azurmendik luze gogoetatu zuen
|
herrien
berezko izaera bereizgarri omen denaz Volksgeist Herri gogoa saiakeran:
|
|
2019
|
|
|
Herri normalduaren aldean,
|
herri
berezkoak beste moduz uler dezake bere nortasuna.
|
|
2020
|
|
|
" 13 artikulua. Erabilera normala eta orokorra. Euskara Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntza da eta, gaztelaniarekin batera, ofiziala Euskal Autonomia Erkidegoan. Hortaz, modu normalean eta orokorrean erabiliko da Euskadiko toki entitateetan eta Euskadiko tokiko sektore publikoa osatzen duten gainerako entitateetan, baina beste hizkuntza ofiziala inolaz ere mugatu gabe.
|
|
|
Euskal mendizaleak lehenengo aldiz Everestera igo zirenean, munduko mendi altuenaren konkistari buruzko liburua idatzi zuen Felipe Uriartek, espedizio hartako kideak. Liburuaren jatorrizko bertsioa espainolez sortua zen, baina mendizaleek Joxean Artzerekin hitz egin zuten lana euskaratu eta Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntzan kaleratzeko lehendabizi. Esan eta egin.
|
|
|
Gero, egunerokoan, zenbat agintzen duen ikusteko dago; gure bi
|
herrietako
berezko osasun sistemek eta polizia erakundeek, esate baterako, haien arduradun naturalen irizpideekin egingo dute lan. Baina estatugizon itxura —hori bilatzen zuen— eman zuen.
|
|
|
Hortik ondorioa: kopeta handia behar da —eta lotsarik ez— Euskal
|
Herriko
berezko hizkuntzaz hitz egiten ez dakien politikari bat aurkezteko.
|
|
|
Euskara delako gure
|
herriko
berezko hizkuntza, gure izateko eraren parte delako, eta hori erakusteak berezi egiten gaituelako.
|
|
|
Kasu honetan, Jaunek Euskal Herriaren izaera jatorrizkoa irudikatuko luke, eta latinzaleek eta kristauek pentsamendu arrotza, frankismoa, eta abar?. Gisa bereko beste irakurketa bat gogoan hartzearren, aipa dezagun Benito Lertxundik abesten zuen Itzaltzuko bardoa, non Gartxoten figurak, kutsu epikoz tratatuta, euskal
|
herriaren
berezko pentsamendua eta izatea sinbolizatuko lituzkeen. Gisa berean, Leteren poeman zilegi da Jaunen eta sinesmen berriaren arteko dikotomia egoera garaikidera estrapolatzea.
|
|
2021
|
|
|
«Les langues régionales appartiennent au patrimoine de la France». Frantziaren osagai apaingarri bitxi izango balira bezala; ez jatorrizko
|
herrien
berezko hizkuntzak.
|
|
|
Esatez, herri bati jatorrizkotzat lotzen zaiona. Izatez,
|
herriak
berezkotzat hartzen edo kantatzen duena. Baina gauzak ez dira hain argiak, ez dira zuriak edo beltzak.
|
|
2022
|
|
|
Mobilizazio horien ondotik sortu zen Batera plataforma 2002 urtean, lau aldarrikapen nagusiren inguruan: euskal departamendua, euskararen ofizialtasuna, Ipar Euskal
|
Herriko
berezko unibertsitatea eta laborantza ganbera.
|
|
|
Martinez de Mendibilek XIV. mendearen amaieratik XXI. mendera arte herriaren eta haren inguruen bilakaera ulertzeko erreferentzia historiko eta herrikoi nagusiak ikertu, bildu eta liburuan jaso ditu. Horretarako, besteak beste,
|
herriko
berezko dokumentuak bildu dituzte, baita eremu zabalagoko beste batzuk ere: 1606ko Ordenantzak, Kontuen Liburuak, Infantadoko duketzaren dokumentuak edota Gasteizko Elizbarrutiko artxibo historikokoak.
|
|
2023
|
|
|
Herri honetan nagoenetik, baina, ahotsak lausotzen ari zaizkit, mututzen. Egia da Zko eta hiriko soinuak ez direla berdinak, hiriko zarata kaparradak epe ertainean hotsak ez bereiztera zaramatzala, baina
|
herriei
berezkoa zaien isiltasun dosi handiagoak hotsak mututzera egiten du, soinua erraz bereizi beharrean desagertzera. Ordu gutxi batzuk badaramatzat ere, aise igarri dut" kaixo" soilak" kaix" erako norabidea hartzen duela, azken bokalek eta kontsonanteek desagertzera jotzen dutela, eta ez da ahoskera kontua.
|
|
|
Makineria homogeneizatzaileak ez du atsedenik hartzen, eta autoafirmazio agerraldiak gertatzen direnerako ez zaio baliabiderik falta haien aurka egiteko eta herria diskurtso hutsalekin eta kontzeptu zentzugabeekin entretenituta edukitzeko; horretan, bertako kolaboratzaileekin elkar hartuta dihardu, zeinek postulatu inperialistak legitimatzen baitituzte, demokratak balira bezala. Ez al da gizakiek eta
|
herriek
berezkoa duten autodeterminaziorako eta defentsa legitimorako eskubidea hutsaltzeko modu bat delako erabakitzeko eskubidea. Zeurez zarena eta zure erabakitzeko ahalmenarekin zerikusirik ez duten arrazoiengatik zarena erabakitzeko eskubidea?
|
|
|
Gainera, galdegin dute hizkuntza eskubideak bermatzeko eta euskararen irakaskuntza eta erabilera sustatzeko. «Baina, batez ere, berdintasunean oinarritutako gure
|
herriko
berezko hizkuntzen bizikidetza eskatzen dugu». Halaber, iragarri dute urtarrilaren 27an ekitaldi bat egingo dutela, eta bertan parte hartzera deitu dute.
|
|
|
...lokatza harmoniarik gabea bere egin ninduen herria gordina zen ankerra gogorra bere egin ninduen herriak bazuen badu kuartela bazuen badu kartzela bere egin ninduen herriari biziak odolak indarrak gainezka egin zizkioten bere egin ninduen herriak ez zituen gatazkak saminak borrokak ezkutatzen liskarrak saminak borrokak agerian uzteko era bakarra edertasunaren gezurra biluztea da bere egin ninduen
|
herriak
berezko zuen etxekotasunsegurantziakomunitateaskatasuneta ahalbidesentimenduak sortzeko ahalmen miragarria bere egin ninduen herriak bazuen badu bizi taupada guraso hizkuntza guraso hizkuntza, gaztelania ikasteko eta literaturaz gozatzeko gaitasuna betirako piztu zidana
|
|
|
Kulturak egiten du herria herri. Antzerkia edo errituala
|
herrien
berezko ondasuna da. Herri guztiek badituzte berezko hainbat ezaugarri, tradizionalak eta gaur egungoak, antzerkiarekin edo erritualarekin loturaren bat eduki dezaketenak:
|