|
2006
|
|
|
Aztertzen ari garen agiri honetan
|
hainbat
hitz historiko zein pertsonaien izenak agertzen zaizkigu. Zerrenda oso luzea litzateke, beraz, soilik garrantzitsuenetako batzuk aztertu eta definituko ditugu.
|
|
|
1458ko testu honetan,
|
hainbat
hitz historikoren eta pertsonaien izenen aipuak daude. Honatx definizioak:
|
|
|
Testuan
|
hainbat
hitz tekniko zein geografiko ageri zaizkigu8; batzuk halere, desegokiak lirateke, gure aburuz, Euskaltzaindiaren arabera, edota itzulpenen arabera9.
|
|
2007
|
|
|
Orduan bi aukera gelditzen da, baina ez Humboldt-en biak: edo hitz hindu bakarra behar den
|
hainbat
hitzekin itzuli gure hizkuntzetara, edo hitz hindua bere horretantxe laga itzulpeneko testuan (yoga beti yoga) 1335 Hitz bat, latinezkoa edo, hautatu, debozio adibidez, eta horri berba hinduaren esanahi guztiak esanahiarazi gura izatea, apeta bidegabekoa da. Debozio hitzak ez du esanahi yoga eta ezin du hori esan nahi:
|
|
|
arbasoen munduaren osotasuna, hildakoen izpirituen suma; aginpide eta botere gorena (lurreko Inperatorearen parea); patua, gertakarien zergatikoaren jatorria; ordena moralaren printzipioak edo fundamentua. ...politikoa batera1339 Beste hainbeste jazotzen da ren (gizakienganako maitasuna, jokabide zuzena, egiteko moralen betetzea, ongia gura izatea, ongia egitea, aiurri ona, moraltasuna, etab.) 1340 eta li kontzeptuekin (ordena hierarkikoa gordetzea, kortesia, begirapena, jokabide tradizionala, kultura, are nolabait txinatartasuna, etab.) 1341 Azken finean dao kontzeptu ardatzarekin berarekin [Tao] 1342
|
Hainbat
hitz aleman diferente erabiliz bakarrik itzul litezke tokian tokian behar bezala. Baina orduan hitz bakarrak txineran erakusten duen erlazio sistema galdu egiten da.
|
|
|
Hizkuntza ezberdinen ezagupen apur bat nahikoa da esana dugunaren egia agerian jartzeko, begi bistara ageri baita hizkuntza batean
|
hainbat
hitz daudela beste hizkuntzetan ordainik ez dutenak. Honek argi erakusten du herrialde bateko jendeak, beren ohitura eta bizikeragatik, beste batzuek ideia espezifikoetan sekula bildu ez dituzten ideia konplexu ezberdinak egiteko eta izenak jartzeko parada izan duela.
|
|
2008
|
|
|
– Urritasuna duten
|
hainbatek
hitzen esanahiarekiko gortasuna dute (word meaning deafness). Pertsona horiek eragotzirik dute sistema semantikorako sarrera; zuzenean pasatzen dira lexiko fonologikotik lexiko ortografikora.
|
|
2011
|
|
|
Bestetik, mugarria izan zen edukitan, Modernoak euskara gaztelania (eta alderantzizko) baliokideez gain, hitzen jatorri eta bilakaeraren gaineko informazio osagarria ematen zuelako, eta alde horretatik oso erabilgarria, eta entrenegarria suertatzen zen369?. Gainera, izenburuak zioen moduan, bizitza modernoan erabiltzeko hiztegia izan nahi zuen eta ordura arte euskaraz erabili gabeko arloetarako
|
hainbat
hitz proposatzen zituen. Tabu izandako hitzak ere agertzen ziren hiztegian, eta ondokoa jakinarazten zen:
|
|
2014
|
|
|
Horrezaz gain, bere gisan
|
hainbat
hitzen eta ahozkotasunaren gainekohausnarketa egiten du eta adibide bat jartzen du: irratia dio orain, eta lehenagoradioa esaten zuen.
|
|
|
4
|
Hainbat
hitzetako perpausak (bi edo bi urte eta erdiak aldera) Lefrancois (2000: 150).
|
|
2017
|
|
|
Hori izan dugu abiapuntu ingelesezko jatorrizko bertsioa euskarara egokitzean.Euskal egokitzapena Euskal Herri osoan erabilgarria izatea da xedea, eta horretan gure egoerasoziolinguistikoa gogoan izatea behar beharrezkoa da. Euskalki ezberdinetako hiztunengan burutudugun irudikagarritasun ikerketaren emaitzek erakutsi dutenez, Iparraldeko hiztunentzat euskaraestandarrean aurkeztutako
|
hainbat
hitz ezezagunak dira. Hala ere, hitz horiek ezagutzen dituztenIparraldeko parte hartzaileek Hegoaldekoek emandako irudikagarritasun balioen antzekoakeman dituzte.
|
|
2019
|
|
|
|
Hainbat
hitz barneko alternantzia kasutan aurkitu dugu/ 0/ fonema gaztelaniazko hitz erroaren etaeuskal flexioaren konbinaketaren ondorioz. Hauen artean izenak (1), adjektiboak (4) eta aditzak (7) aurkitu ditugu, besteak beste:
|
|
|
Bestalde, gaztelaniaren azentu patroia jarraitzen duten
|
hainbat
hitz barneko alternantzia kasuaurkitu ditugu, hau da, azken aurreko silaban azentua eta euskal flexioa konbinatzen duten hitzak.Kasu honetan, alde batera utzi ditugu azterketarako Bizkaia iparraldeko euskalkiaren hiztun direnesatariak; erdialdeko euskara hitz egiten duten esatarien jardunean zentratu dugu azterketa, azkenhauen azentu patroia baita gaztelaniazkoarekin konparatu nahi duguna....
|
|
|
Ingelesa ez bezala, euskara hizkuntza eranskaria da egitura morfologikoaren aldetik. Hau da, euskarak monema independenteak elkartuz sortzen ditu hitzak.Horrela, askotan euskaraz hitz batekin esan daitekeena ingelesez
|
hainbat
hitz erabiliz adierazi behar da. Adibidez, ingelesezko, to the cinema?
|