|
2005
|
|
|
3 Segurtasun epearen kasuaren antzera, legegileak delitu
|
guztietarako
betekizun arruntean ñabardura berezi bat gaineratu du delitu astun xamarrak pilatzen diren erregimen juridikoan. Kasu honetan ez dira eragiten bost urte baino gehiagorako espetxealdi zigorra duten delitu astunak, baizik eta delitu batzuen kondenak batera gertatzean muga objektibo jakin batzuk gainditzen dituzten delitu pilaketak.
|
|
|
hala nola, 20 urte baino gehiago (edo, salbuespenez, 25, 30 edo 40) ez dela beteko edota zigorrik astunenaren hiru halakoa baino gehiago ez dela betearaziko. Epaian zigorrak,
|
guztiak
, ezartzen dira, baina gero aipatu metaketa juridikoaren mugak martxan jar daitezke eta benetako kondena murriztu. 78 artikuluaren abiapuntua epaian ezarritako espetxe urte kopuru nominalaren eta metaketa juridikoaren ondorioz ateratzen denaren arteko alde nabarmenean dago.
|
|
|
4 Orain arte aipatu bi aldaketak delitu astun edo oso astunetara murrizten ziren. Espetxeetako Lege Organiko Orokorreko 72.5 artikuluak aurrikusten duenak, ordea, delitu
|
guzti
guztietara zabaltzen du bere eragina. Gainera ez du terrorismo delituen kasuetan ad hoc lege arauketarik sortzen.
|
|
|
4 Orain arte aipatu bi aldaketak delitu astun edo oso astunetara murrizten ziren. Espetxeetako Lege Organiko Orokorreko 72.5 artikuluak aurrikusten duenak, ordea, delitu guzti
|
guztietara
zabaltzen du bere eragina. Gainera ez du terrorismo delituen kasuetan ad hoc lege arauketarik sortzen.
|
|
|
Hirugarren gradua, eta baldintzapeko askatasuna? lortzeko betekizun berria eta unibertsala (delitu
|
guztietarakoa
) dugu baina baita ere terrorismo delituen kasuetan eskatzekoa.
|
|
|
5 Orain arte aipatu betekizun berriak edo lege aldaketak terrorismo delituetan bere eragina zabaltzen bazuten ere, delitu
|
guztietara
ere aplikatzekoak ziren, gehienetan ordea zorroztasun txikiagoz. Baina bada oraindik aipatu gabe utzi dugun azkeneko aldaketa terrorismo delituei, baita antolatutako delitugintzari ere?
|
|
|
besterik ez zaiena ezarriko: autoritateekin elkarlan aktibo egin beharrean datzana hain zuzen ere (Espetxeetako Lege Organiko Orokorreko 72.6 art.) 5 Betekizun hau, hortaz, esparru deliktibo hauentzako lege arauketa
|
guztiz
ad hoc dugu, baina, horren barruan terrorismo delitu guztiak, alegia astuntasuna edozelangoa izanik ere, eraginda gertatzen dira.
|
|
|
besterik ez zaiena ezarriko: autoritateekin elkarlan aktibo egin beharrean datzana hain zuzen ere (Espetxeetako Lege Organiko Orokorreko 72.6 art.) 5 Betekizun hau, hortaz, esparru deliktibo hauentzako lege arauketa guztiz ad hoc dugu, baina, horren barruan terrorismo delitu
|
guztiak
–alegia astuntasuna edozelangoa izanik ere, eraginda gertatzen dira.
|
|
|
Espetxeetako Lege Organika Orokorreko 72.5 eta 6 artikuluak alegia) atzera eragina izango zutela. Beraz xedapen batzuen atzera eragina aldarrikatzen zen baina ez, ordea, egin ziren aldaketa
|
guztiena
eta hori bi zentzutan: batean, segurtasun epea (ZK 36.2 art.) eta zigor pilaketak betearazteko erregimen berezia (ZK 78 art.) atzera eragingarritasunetik kanpo gertatzen zirelako; eta bestean, atzera eragina aitortzen zen kasuetan ez zelako erabatekoa.
|
|
|
Ikusi,
|
guztien
gainetik, Madrilgo Probintzia Auzitegiaren Autoa, 2004ko maiatzaren 6koa, 3 Oinarri Juridiko eta hurrengoak (Ar. 665/ 2004).
|
|
|
Bermeen aldeko azkeneko zuzenketa hau txalotzekoa da, zalantzarik gabe, baita Espetxeetako Administrazioak hori argi eta garbi onartu izana ere. Baina
|
hori guztia
segurtasun epera murrizten da eta, orain arte behintzat, ez da eztabaidatu zein puntutaraino atzera eragina ere ez den onartzekoa, legeak baimentzen dituen gainerako betekizunetan (erantzukizun zibil eta elkarlanekoetan alegia). Gure ustez segurtasun epearen kasuan dauden argudio materialak bestelakoetara ere eramatekoak direnez, konstituzio aurkakotasun arazaoa aurkeztea onena izango litzateke, 7/ 2003ko aldi baterako xedapen bakarra lege antolamendutik behin betiko botatzeko.
|
|
|
Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak ez zion oro har interpretazio objektiboari heldu, ekonomiarekin zerikusi zuzenekoa duten delituetan izan ezik9 Eta azken hau berriro ere ez dago onartzerik, erruduntasun printzipioaren eta berdintasun printzipioaren aurkakoa izan daitekeelako. Interpretazio objektibo hutsa dirudunen aldeko eta txiroen aurkako lege arauketa bilakatu ahal da eta, horregatik, jurisprudentziak bultzaturik10, Espetxeetako Administrazioak (2/ 2005 Instrukzioan) interpretazio objektibo subjektiboa delitu
|
guzti
guztietara eraman izana pozgarria da.
|
|
|
Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak ez zion oro har interpretazio objektiboari heldu, ekonomiarekin zerikusi zuzenekoa duten delituetan izan ezik9 Eta azken hau berriro ere ez dago onartzerik, erruduntasun printzipioaren eta berdintasun printzipioaren aurkakoa izan daitekeelako. Interpretazio objektibo hutsa dirudunen aldeko eta txiroen aurkako lege arauketa bilakatu ahal da eta, horregatik, jurisprudentziak bultzaturik10, Espetxeetako Administrazioak (2/ 2005 Instrukzioan) interpretazio objektibo subjektiboa delitu guzti
|
guztietara
eraman izana pozgarria da.
|
|
|
Gogoratu beharra dago, 72.5 artikuluan bi eraentza juridiko ezberdin ezartzen direla: bata, orokorra, delitu
|
guztietarakoa
; eta bestea, berezia, gizarteekonomiazko ordenaren aurkako delitu eta antzekoentzakoa. Bigarren delitumultzotan, legegilearen benetako leit motiv izandakoetan alegia (gogora dezagun Roldan kasua), interpretazio zorrotzena bultzatu zen.
|
|
|
Ikusi,
|
guztien artean
, soil soilik, hurrengo Autoak: Bartzelonako ProbintziaAuzitegiarena, 2004ko ekainaren 30ekoa, 1 Oinarri Juridikoa (Ar.
|
|
|
Arestian jarritako adibideak zuzenketa horietako batzuk, ziurrenik esanguratsuenak eta eztabaidatuenak, dira, printzipio nagusien urraketak indargabetu eta askatasunen Estatu baten egoera normalera itzultzeko bidea ematen dutenak. Izan diren zuzenketak ongi etorriak izan daitezen baina ez dira izan, behar ziren
|
guztiak
, ezta izan behar ziren neurriz edota zabaltasunez.
|
|
|
Lehenik eta behin aldaketa antropologikoa gauzatu da, delitugilea birgaitzeko aukeratan gehiago fio ez delako. Delitugilea ez da familia, gizarte arazo edota arazo patologikoen ondorioz delitua egiten duen pertsona, baizik eta
|
guztion
kaltetan jarduera deliktiboa aukeratu duen gizabanako arrunta, berekoia, onura jakin bat atera nahian. Delitugileak gu guztioi aldea modu ez zilegian atera nahi digu.
|
|
|
Delitugilea ez da familia, gizarte arazo edota arazo patologikoen ondorioz delitua egiten duen pertsona, baizik eta guztion kaltetan jarduera deliktiboa aukeratu duen gizabanako arrunta, berekoia, onura jakin bat atera nahian. Delitugileak gu
|
guztioi
aldea modu ez zilegian atera nahi digu. Delitugile arrisku iturri bilakatzen da, gu mehatzatzen gaituena, eta ñabardurarik gabe (zero tolerantzia) kontrolpean jarri beharra dago:
|
|
|
Estatuta ez da mugatu beharrekoa, botere gero eta handiago behar duen erakundea baizik, izugarri bilakatu zaizkigun beldur berriei aurre egin ahal izateko. Delitugile izugarrien irudiak (delitugile basati, bihotz gabekoa, piztia...) gazte oldarkorrak... gure gizartearen imaginarioan nonnahi ditugu, baita adingabeen delituetan ere(); beraz ez gaitezen harritu,
|
hori guztia
erabili bada, modu naturalean, irtenbide errepresiboak indartzeko. Hemendik ulertzen da, beldur berri eta handiagoen aurrean, espetxea gogortu, luzatu eta zabaldu behar omen dela.
|
|
|
Hemendik ulertzen da, beldur berri eta handiagoen aurrean, espetxea gogortu, luzatu eta zabaldu behar omen dela. Espetxearen mundu iluna, orain arte
|
guztion
begietatik izkutatua, ultima ratio izatetik prima ratio izatera pasatu da, gizartearen lasaitasuna eta arriskuen kudeaketa ziurra bermatzeko. Gartzelaren helburu nagusia ez da delitugilea gizartearentzat berreskuratzea, baizik eta hura zigortzea, kontrolatzea, disziplinatzea eta, hala denean, hura inokuizatzea.
|
|
|
betetzeko erregimen berezia ezarri dela. Kasu hauetan,
|
guztietan
, denborak, ez presoaren gaineko azterketa bakoiztua ezta horren iragarpen kriminalak, ezartzen du espetxealdia betetzeko modua.
|
|
|
Taldekidea salatu beharrak eta talde terroristaren inguruan dauden talde orotatik desbinkulatu beharrak ez du zerikusirik presoaren gainean egin behar den gizartean birsartzeko iragarpenarekin. Betekizunaren oinarria ez da delitugileak egin dituen delituen gaineko jarrera, baizik eta jarrera ideologiko hutsa eta etorkizunean eraman nahi duen bizimodua, inguru sozial jakin batzuekiko jarrera eta iritzia zuzenean kriminalizatuz,
|
hori guztia
egitea balitz bezala. Betekizun berri honen atzeko abiapuntua ideologia jakin baten arriskutsutasun aurreiritzia da, neurri handi batean Alderdien Legean (6/ 2002 LOan) zegoen diagnostikoa esparru honetara ekarriz.
|
|
|
identifikatzen dela. Logika horri helduta, presoak
|
horrekin guztiarekin
lokarria apurtu behar du, beren beregi gainera, horri loturik egotea per se krimengilea bailitzan.
|
|
|
Ideologia iragazki bat ezarri nahi izan da, hortaz, gure aburuz, hirugarren gradua edo baldintzapeko askatasuna legez baztertuta ez dauden kasuetan ere de facto indargabetzeko. Izan ere elkarlaneko betekizuna delitu
|
guztietan
–eta ez soilik astunenetan, ezarri behar denez, horrek bermatzen baitu terrorismo kasu guztietan askatasuneko erregimenak indargabeturik gertatuko direla.
|
|
|
Izan ere elkarlaneko betekizuna delitu guztietan, eta ez soilik astunenetan? ezarri behar denez, horrek bermatzen baitu terrorismo kasu
|
guztietan
askatasuneko erregimenak indargabeturik gertatuko direla.
|
|
|
4 Eredu aldaketa (birgizarteratzetik inokuizazioarentzako ziaboga) gauzatu dela argi dago eta delitu
|
guztietan
ez ezik, terrorismo delituetan ere modu nabarmenagoan ad hoc lege arauketa zorratzago bati esker. Aipatu ziaboga gauzatzeko ildo nagusiak (denbora pasatzearen irizpidearen nagusitasuna eta arriskutsutasun ideologiko berria) ere agerian gertatu dira.
|
|
|
Beraz betekizunak formalki eta terminologikoki presoaren birgizarteratzeko baldintzak dira, horien benetako edukia bestelako logika prebentibo eta ordaintzaileari egokitzekoak baldin badira ere. Eduki berriak eduki zaharren moldetan sartu nahiak interpretazio arazo gehiago eragingo ditu ezbairik gabe, gauza
|
guztiek
bezala erakunde juridikoek ere zentzua galtzen dutelako esana eta izana bat ez datozenean.
|
|
|
Gainera lehen hurbilketaren ondorioz egin ohi diren balorazio orotarikoak aski urgariak izan dira orain arte. Hemen eta orain egin nahi duguna, hortaz, zigor zuzenbideko esparruan gertatu diren aldaketa
|
guztien
azterketa ez, baizik eta espetxeetako esparruan egin direnena besterik ez da izango. Eta horren barruan, are zehatzago?
|
|
|
2 Lanaren izenburuak berak aditzera ematen duenez, espetxeetako esparruan eredu aldaketa, erabateko ziaboga gertatu da. Indibidualizazio zientifikoaren sistema alboratu egin du legegileak eta hori delitu mota
|
guztietan
eta astuntasun guztietakoetan hala izan bada ere, terrorismo delituetan are nabarmenagoa dugu. Lehengo ereduaren ordez, labur labur esanda, askatasuna nola edo hala ekartzen duten erakunde juridikoak jokoz kanpo utzi nahi ditu eredu berriak, behin espetxealdira kondenaturik barneratuak denbora eraentza itxian, eta ez eraentza irekian edo baldintzapeko askatasunean?
|
|
|
2 Lanaren izenburuak berak aditzera ematen duenez, espetxeetako esparruan eredu aldaketa, erabateko ziaboga gertatu da. Indibidualizazio zientifikoaren sistema alboratu egin du legegileak eta hori delitu mota guztietan eta astuntasun
|
guztietakoetan
hala izan bada ere, terrorismo delituetan are nabarmenagoa dugu. Lehengo ereduaren ordez, labur labur esanda, askatasuna nola edo hala ekartzen duten erakunde juridikoak jokoz kanpo utzi nahi ditu eredu berriak, behin espetxealdira kondenaturik barneratuak denbora eraentza itxian, eta ez eraentza irekian edo baldintzapeko askatasunean?
|
|
|
Horretarako bi ildo nagusi edo bi aldaketa estrategi ezberdin jorratzen dira: lehenengoa, delitu
|
guztietarako
–ez soilik terrorismo kasuetan hortaz, ezartzen diren betekizunak are zorroztasun handiagoz eratzea eta, bigarrena, terrorismo delituetan (baita antolatutako delitugintzaren kasuan ere) betekizun berriak sortzea.
|
|
|
Aipatu betekizunak delitu
|
guztietan
kontuan hartzekoak dira lege aldaketaz geroztik baina, orain ikusiko dugun bezala, terrorismo delituetan berezitasun batzuk topatzen ditugu betekizunon zorroztasuna areagotzen dutenak. Horien alboan espetxeetako lege aldaketok beste betekizun berezia ekarri dute terrorismo delituentzat bakarrik eragingarria dena:
|
|
|
Segurtasun epe berriaren betekizunak delitu
|
guztietan
ikaragarrizko eragina izango du, baina terrorismo delituetan, baita antolatutako delitugintzaren kasuetan ere, areago, legez kasuotan 36.2 artikuluak berak epea bertan behera uzterik ez dagoela aldarrikatzen duelako.
|
|
|
Bilbotarra izan arren, harreman estuak izan zituen Oleaga juristak Zeanuri herriarekin. Bera ere, abokatu euskaldunen familia ugari baten aita izan zen; horren ondorioz, Oleaga abizena
|
guztiz
ezaguna da Bilboko foro juridikoan. Pentsabide karlistakoa zen, Esteban Bilbaoren bulegokide, Errepublika garaian euskal estatutuaren idazleetako bat (batez ere, epaitegien antolakuntzari buruzko arloan), Bizkaiko foru zuzenbidearen babesle sutsua, eta Bizkaiko Abokatu Bazkunean kargudun eta arduradun.
|
|
|
Lanean ere, Espainiako Auzitegi Nagusiaren Sala bateko idazkari kargua irabazi zuen. Euskaltzain osoa izan zen, eta haren sarrera hitzaldia,
|
guztiz
argigarria, euskara eta zuzenbidea uztartze asmo horretan bideratu zuen: Euskal Erriko etxeen izenak.
|