|
2022
|
|
|
Beharbada, egun batez, anekdota
|
guztiak
biltzeko liburua idatziko dut.
|
|
|
Iritzi gogorra iru ditzen bazaizue ere, ziorik badaukala natorkizue frogatzerat. " Saltegiak ere euskaraz" kanpaina izanen zela, eskutitz bat helarazi genien Maule zein Atarratzeko merkatari
|
guztiei
. Maulen, jada erran dudanez, harrera ona jaso genuen... baina Atarratzen!
|
|
|
Euskararen beherakada itzelaren kontutik, Ipar Eus kal Herriko beste bi herrialdeei alderatuta, ez dugu berezitasunik... Peko errekarat goaz
|
guztiak
.
|
|
|
Joan den urriaren 19ko saio nagusian, Zuberoako 35 udalerri batzen dituen Xiberoa Herri Elkarteak erabaki
|
guztiz
garrantzitsu eta esangurantsu bat hartu zuen. Bileran parte hartzen zuten zinegotziek aho batez onartu zu ten Atharratzeko kantonamenduko ikastolaren egoitza berria eraikiaraztea.
|
|
|
Orain, haatik, gehiago berantetsi ezin den borroka saila da gure hizkuntzaren ofizialtasuna eta honek deragitzan ondorio
|
guztiak
behingoz onar ditzan estatu frantziarrak. Euskara hizkuntza ofiziala bihurtzearekin, eskola publikoetan euskarazko irakaskuntza nahitaez onartu eta obratu dute irakasle eta gu rasoek.
|
|
|
Ainharbe eta Ürrüstoi ere kasu berean dira, baina herri hauek euskaldunagoak dira, nolabait esatearren. Pastoralik egiten bada, ho nek sor dezakeen giroak, euskaraduna izatearen harro tasuna pizteak, gizarte lokarri eta harremanetarako baliabide den hizkuntza bizidunik gabe bizirik den kulturarik ezin dela izan kontzientzia hartzeak...
|
horiek guztiek
agian eragotziko du te euskara eta euskal kulturaren etorkizuna tragedia bihurtzea.
|
|
|
Ziur asko, nahiz eta honetaz daturik batere ez dudan, bide aski diferenteetatik ibiliko da Garindaine herrian uda honetan emanen den pastoralaren idazle den Pier Pol Berzaitz kantari ezagun eta
|
guztiz
talentuduna. Horrek, dakigunez, buhame edo ijitoen gaia du pastoralera egokituko.
|
|
|
Militantzia dago
|
horien guztien gibelean
, prefosta. 1980 inguruan bil akatu nintzen militante politiko eta, politikarekiko lehenbiziko lotura Mixel Labegue rierekin egin nuen, Enbatako sortzaileetarik bat izan baitzen Labe gue rie!
|
|
|
Nahastu egiten dute, nahitara, Euskal Elkargoan eta Euskararen Erakunde Publikoan. Elebitasuna da bi hizkuntzak
|
guztiz
eskubide eta baliabide berdin berdinak izatea, gehi atzerago den hizkuntzaren hobesteko laguntzea. Hori da elebitasuna.
|
|
|
Hori benetako frantsesa da!" —; baina, batez ere, asko ikasi nuen Ipar Euskal Herriaz eta bereziki Zuberoaz. Hegoaldean garai hartan hain zabalduta zegoen mistizismotik urrun, pastoraletatik eta maskaradetatik harago dagoen lurraldeari zion maitasuna erakutsiz, bere
|
guztiekin
.
|
|
|
Beraz etsidurarik ez zidan agertu, eta ez nuen inondik ere asmatzen ahal bi egunen buruan hedatu beharra zen berri latzaren menturarik. Itxura
|
guztien
arabera, bihotzak huts egin dio, beharbada nekaduraz.
|
|
|
Auzolan eta elkarlan
|
horrek guztiak
ez du ezkutuan utzi behar Allandek bere lumaz egin duena, idazle zinez emankorra eta ona izan baita berrogei bat urtez, bai zubereraz, bai euskara batuan, erakutsiz gainera praktikan euskara batua eta euskalkiak ez direla elkarren etsaiak, alderantziz elkar laguntzen dutela eta osatzen.
|
|
|
Idazteaz besterik egin du Allandek Xiberoko Botza irratian eta Sü Azian: berriak, itzulpenak, zuzenketak, aholkuak, komunikazioa... gainera batzuen eta besteen arteko loturak eta sustapena, neurtzen ahal ez den lana, etengabea, eta
|
hori guztia
. Zer izan da mutil hori?
|
|
|
Galtze handia dugu, eta ez bakarrik Zuberoan: batetik euskaldun
|
guztien arteko
zubi egile arraroa genuen, bestetik Iparraldeak orokorki parte gutixko hartzen du orain Euskaltzaindian, langile mentsez, eta hor ere hutsune larria uzten digu Allanderen joaiteak.
|
|
|
Oroigune hau eraikiarazteko baime na lortzearren, gizon horren meritu bakarra, antza," Do nibane Lohizune as ko maite zuela" jakinarazia zaigu. Eskerrak Euskal He rria maite duten
|
guztiei
ez zaiela fabore hori ematen... bestela, alde guztiak mota askotako eraikinez josita izango balirateke!
|
|
|
Oroigune hau eraikiarazteko baime na lortzearren, gizon horren meritu bakarra, antza," Do nibane Lohizune as ko maite zuela" jakinarazia zaigu. Eskerrak Euskal He rria maite duten guztiei ez zaiela fabore hori ematen... bestela, alde
|
guztiak
mota askotako eraikinez josita izango balirateke!
|
|
|
Are gehiago, urte horren amaieran eta aurtengoaren hasieran mustrakei edo trebaldiei ozta ozta be rrekin ziotelarik, horiek berriz eten behar izan zituzten, aktore batzuek gaitza harrapatu ondoren. Hala eta
|
guztiz
ere, saioak berrabiaturik, Battitta Berrogain errej entaren eta Sophie Larrandaburu kantari trebatzailearen aginduetara astean birritan bilduz, uztailaren amaierarako prest izatea lortu dute Abdelkader antzeztu dutenek.
|
|
|
Alain Merkapide süjetak oso txukun antzeztu du Abdelkader emir bo rrokalaria, serio eta neurrian jokatuz, urdinen aldetik egin behar den legez. Go rrien aldetik, berriz,
|
guztiz
alderantziz agertu behar da, eta horretan gaizto sinesgarriak, hots, oso garratz, gogor eta ahoberoak izan ziren, besteak beste, Bugeaud jeneral frantsesa jokatzen zuen Allande Davant eta Clauzel egiten zuen Be ñat Kaskü. Bi alditan bederen, gorriek hainbeste zuten suharki jokatu, non mikrofonoak makilekin nahigabe jo zituzten.
|
|
|
Eta zertarako borroka hori, bada? Beste euskal herrialdetako euskaldun
|
guztientzat
arauzko direnak guretzat ere erregela izan zitezen, besterik ez. Ezen, ikastoletan, gau eskoletan, he dabideetan, itzulpengintzan edo plazaratu beharreko edozein idazlanetan jarduten dugun Zuberoako euskaldun alfabetizatuentzat zinez mingarria zen ikustea Euskaltzaindiak zubererarekiko eta, batez ere Zuberoako herrien idazke raren kontuarekiko zeraman jokabidea.
|
|
|
Aurretik zehaztu ditudan sailetan gabiltzan euskaldunontzat ulergaitza, tamalgarria eta onartezina ere zela erran nezake, Euskaltzaindiak, gure bere zitasuna bereizkuntza bihurtu zuela hautemateak. Nola besterik azaldu zitekeen Euskal Herriko beste herrialde
|
guztietan
idazkera arau bezala finkatuak di renak, guk, Zuberoan, jarraitu ez beharra. Hizkuntza aditu eta arau egile gi sa, nola ontzat eman, Zuberoan, ahomintzozko H-ak atxiki beharra edota ea idatzi beharrean ia izkiriatzea?
|
|
|
Atarratzez mintzatzen hasia bainaiz, aurrera joko dut eta atarraztar askoren euskararekiko gutxiespenaz arituko naiz. Jarrera honen argibide bat gehiago izan dugu berrikitan, hain zuzen ere," saltegiak ere euskaraz" kanpainaren barruan, Atarratze eta Mauleko merkatari
|
guztien
ikusterat ibili garelarik, euskarari leku bat ematea onartuko zutenez jakin guraz. Mauleren kasua, laburki aipatzeko lehendabizi, aurrenez ongi genekiena egiaztatu da tamalez, hau da mauletar denda jabe oso gutxik (bizpahiruk) dakiela euskaraz eta, hortaz, kanpaina horretan esku hartzea ezinezkoa zaiela.
|
|
|
Edo belgikar batek bere hilobia eraikiarazi zuenaz," Donibane Lohizune asko maite zuela" kotz iruzkin hori egiten zuen: " Eskerrak Euskal Herria maite duten
|
guztiei
ez zaiela fabore ho ri ematen... bestela, alde guztiak mota askotako eraikinez josita izango balirateke!".
|
|
|
Edo belgikar batek bere hilobia eraikiarazi zuenaz," Donibane Lohizune asko maite zuela" kotz iruzkin hori egiten zuen: " Eskerrak Euskal Herria maite duten guztiei ez zaiela fabore ho ri ematen... bestela, alde
|
guztiak
mota askotako eraikinez josita izango balirateke!".
|
|
|
" Euskararen beherakada itzelaren kontutik, Ipar Euskal Herriko beste bi herrialdeei alderatuta, ez dugu be rezitasunik... Peko errekarat goaz
|
guztiak
". Halere, joera horri buru egiteko lan ildoak aipatzen zituen.
|
|
|
Eguraldia oso egokia zelarik, 2500 ikusle elkarretaratu ziren joan zen larunbatean Santa Grazin ‘Santa Kruz’ pastoralaren bigarren emanaldian. Amaieran egin, ohi den dantza erosteak marka
|
guztiak
hautsi zituen, 7.000 lib e ra es kaini bait zituen garaile irten zen Atarratzeko herriak. Bestalde, bigarren emanaldi hori ez dela azkenengoa izango ere jakin zen, Gipuzkoako Ordizia herriak harrera emanen bait dio ‘Santa Kruz’ pastoralari datorren irailaren 12an.
|
|
|
Kalitatearen aldetik ezezik, ‘Santa Kruz’ pastoralaren bigarren agerraldi horretaz oroitzapena geratuko da luzaz, bururatzean egin ohi diren ‘antxerek’ marka
|
guztiak
hautsi bait zituzten berriro. Izan ere, uztailaren 26an Larraineko he rriak 5.300 libera eman bazuen taulada gainean muñeñak dantzatzeko eskubidearen truke, aldi honetan lehiaketa are zorrotzagoa izan zen Zuberoako dan tza taldeen artean.
|
|
|
Neguaren atarian abian jarria den premiazko plangintza hau hiru urratsetan eratuta dago, Lehenik, datorren azaroaren 15etik hasita," ohizko eguraldi bal dintzen araberako" aterbe multzo bat baliagai egongo da Frantziako hiri handi
|
guztietan
. Hotz handiak egiten baditu aterbeen kopurua ugalduko da, batez ere ospitaleak bezalako eraikuntza publikoak baliatuta.
|
|
|
Herritarren esku izan go den kapital kopuruaren gehitze hau instituzioei banatutako zatiaren gu txitze batekin gauzatuko da. Hala eta
|
guztiz
ere, Elfen pribatizazio honetan nabaritutako arrakastagatik, hartzaile bakoitzak 12 akzio baino ez ditu eskuratuko, hasiera batean 30 akzio erosteko aukera izan bazen ere. Zehazki, 3.098.000 akzio erosle azaldu dira.
|
|
|
BNP bankuaren pribatizazioak eta Rhone Poulenc kimika so zietatearen merkaturatzeak erakarritako diru multzoei gehituko zaie dirutza hori. Oro har, 1994 urteari dagokionez, Frantziako Gobernuak 55 miliar libe rako emaitzak itxaroten ditu pribatizazioei esker eta kopuru horretatik
|
guztiz
gehiena, hots, 50 miliar libera, aurrekontuetan sartzekoak dira.
|
|
|
Frantziak hainbeste espantuka ospatzen duen 1945eko maiatzaren 8ko garaipeneko ospakizunen aurretik dantzatu, Maule eta ingurue tako zinegotzi, gudukari ohi, jandarina buruzagi eta abarren begibis tan... Eta alde
|
guztietatik
frantses bandera urdin, zuri eta gorriz inguratuak. Ez dakit zein talde zen eta ez nuke hemen salatuko baina badakit, aldiz, ardura dunek ez dutela harro izateko motiborik.
|
|
|
Zaleek diote Ipar Euskal Herriko eskalada harkaitz hoberena dela. Zailtasun maila
|
guztiak
dauzka eta hornitua dago. Harat joateko, bi bide daude:
|
|
|
Hain zuzen, motorrak dira igotzen patar beldugarri honen gora, urtero irailaren lehen aste amaieran. Kirol honi ezinezko igoera deitzen diote, eta, antzeko jostaketa
|
guztiak
bezala, Ameriketako Estatu Batuetatik etorri zaigu. Apustua da zein motordun igoko den patar honetan gorenik, erori egin gabe.
|
|
|
Chirac Frantziako presidenteari, hau iritsi zelarik Faa' ako aireportura, os tiralean. Kantu eta dantza polinesiarrak, lepoko lore sortak eta Frantziako zein Po linesiako ikurrak astintzen zituzten 4.000 lagunen harrera oparitu zizkion Flossek Frantziako Estatuburuari," Polinesiarentzat egin duen
|
guztiarengatik
herritarren esker ona" azaltzeko.
|
|
|
Lan handia egin duzu eta hala eta
|
guztiz
ere, umezurtz utzi gaituzu. Orain guri dagokigu, zuk jorraturiko lorratzetik aitzina joatea, asmo eta lan berriak sustatzen eta aldezten, sinergiak eta teknologia berrien ildoak bilatuz.
|