|
2000
|
|
|
Azkenik, bada
|
gurean
euskarazko aldizkari erotiko pornografiko homosexuala. Aitor Aranak kudeatu eta EHGAMen laguntza du aldizkari honek.
|
|
2001
|
|
|
– amaieran jaso nahi den saria edo objektu desiratua(
|
gurean
euskara),
|
|
2003
|
|
|
Bai, Ander, halan da, orduko euskal etxeetan ohi zan legez. Nik
|
gurean
euskera hutsa entzun eta egin izan dot beti. Gure gurasoak biak ziran herri eta auzo berean jaiotakoak (Iurretako Gaztañatzan), eta euren artean ez eben euskerea baino beste berbetarik erabilten.
|
|
2007
|
|
|
Nonbait han ere,
|
gurean
euskararik jatorrena Tolosa ingurukoa dela esan ohi den bezala (baiespen hau guztiz eztabaidagarria izan arren), Galizan ere, agiri denez, Sar eta Ulla ibarretakoa dela diote (edo zioten behintzat XIX. mende erdialdean). Eta Rosalíak berak sinetsi.
|
|
2008
|
|
|
Gauza jakina denez, euskaldunak izan nahi zuenaren erreferentea erdalduna izan da, erdaldun horrengan ikusten zituelako aurrerapenaren eta ongizatearen emaitzak. Hots, bizitza hobe eta erosoago baten bideak ez dira izan
|
gurean
euskararen bideak, erdararenak baizik. Erdaldundu ala hutsaren pareko izan; horra bizitzaren bidera atera zaizkion aukerak.
|
|
|
Hemen aurkezten dugun ikerketaren asmoa ingelesez sortutako MacArthur Bates Communicative Development Inventories (Fenson eta beste, 1993) tresnaren euskararako egokitzapena egitea izan da, guk Komunikazio Garapena Neurtzeko Zerrenda (KGNZ) izendatu duguna. Tresna honen helburu nagusia haurren hizkuntza eta komunikazio garapen goiztiarra neurtzea da, eta
|
gurean
euskara bereganatzen ari direnena neurtzea izan da helburu hori.
|
|
2009
|
|
|
Pablo Anto, ana hil berri zaigu zilegi bekit datiboa, eta harekin batera euskararekiko jokaera kultural bat ere pixkanaka badoa. Gaztelaniaz idazten dutenen artean zaila baita
|
gurean
euskara benetan maite duenik topatzea. Batere arruntak izan gabe, arrunt gutxi direla esan dezakegu.
|
|
2012
|
|
|
Fishman-ek physical breathing space esaten duena. Hots, demographically concentrated space where Xish(
|
gurean
euskara) can be on its own turf, predominant and unharassed (1991: 58).
|
|
2015
|
|
|
ez direla herritarren jardun arrunteko mintzamoldea. Eta hori argi izan behar dugu, badirelako
|
gurean
euskara batua, artifiziala, eta literatura euskalkiak, naturalak?
|
|
|
Zenbat kanta diren
|
gurean
euskarari buruzkoak! Ikerketa baterako
|
|
|
Espiritu Santuak gidatuta bezala, Txorierriko emakume bat azaldu zen etxean,
|
gurean
euskaraz ikasi zuen Kirsti Liikanen finlandiarra ezagutzen zuena.
|
|
2016
|
|
|
Joshua A. Fishman-ek 1991ko bere Reversing Language Shift ezagunean" physical breathing space" esaten duen kontzeptuaren euskal itzulpena da arnasgunea45 Hots," demographically concentrated space where Xish(
|
gurean
euskara) can be on its own turf, predominant and unharased" (Fishman, 1991: 58).
|
|
|
Joshua A. Fishman-ek 1991ko bere Reversing Language Shift ezagunean" physical breathing space" esaten duen kontzeptuaren euskal itzulpena da arnasgunea. Hots," demographically concentrated space where Xish(
|
gurean
euskara) can be on its own turf, predominant and unharased" (Fishman, 1991: 58).
|
|
|
trinkotasun hori ez da ordea euskaraz dakiten biztanleen dentsitatera mugatzen, herrian euskaraz egiten dutenetara zabaltzen baizik: bigarren eskakizun hau lehenengoa baino gogorragoa da, egungo egunean); b) herri giro zabaleko mintzajardun arruntak169 Xish en(
|
gurean
euskararen) aldeko nagusitasun moldaera argia, eztabaidarik gabea, izatea: " predominant and unharased" batetik," Xish will have its ‘own space’, i.e. functions in which it and it alone is normatively expected" bestetik.
|
|
|
Liburu berean, eta beste hainbatetan, arnasgune horien hirugarren elementu definitzailea ere argi azaltzen du Fishman-ek: nagusitasun moldaera argi horri eskerrak bertako biztanleen ama hizkuntza(
|
gurean
euskara) da herritarren artean belaunez belaun sendo transmititzen dena.
|
|
|
Ezin da ahaztu aspaldian abiatu zela
|
gurean
euskararen gaineko lanketa akademiko eta zientifikoa, eta bide horretan egiten ari diren urratsak eta ekarpenak nabarmenak direla. Ahalegin gehienek, ordea, hizkuntza corpusa jorratu dute, ikuspegi literariotik, filologikotik edota hizkuntzalaritzatik hartuta.
|
|
|
Zenbat kanta diren
|
gurean
euskarari buruzkoak! Ikerketa baterako eman lezake!
|
|
2017
|
|
|
Laburbilduz: euskal kantagintzaren continuum ak eta hizkuntzaren egoerak berak eraginda, pisu handia izan du
|
gurean
euskarazko testu ona bermatzera etorritako letragilearen figurak. 90eko hamarkadara arte idazlea izan da figura hori, eta idazlea izan ez denean, rockeroen alboan ibilitako adiskide euskaldun irakur eta idatzi zale hori izan da.
|
|
|
Nagusitzean lanbide heziketan eta unibertsitatean euskaraz ikasteko oztopo gehiago topatzea ohikoa izaten da eta lan munduan murgiltzerakoan euskararen presentzia ahulduz joaten da nabarmen. Administrazioarekin harremanetan jartzean ere, berehala antzematen da hizkuntza eskubideak sistematikoki urratzen direla,
|
gurean
euskara aspaldirik ofiziala izan arren.
|
|
2018
|
|
|
a) Estatuetako hizkuntzak (state language), frantsesa Iparraldean eta gaztelania Hegoaldean; b) Hizkuntza gutxituak (minority language, community language...), zeinak bi azpi-multzotan sailkatu ohi diren: b1) Autoktonoak (autochthonous minority, heritage language, old, traditional, regional, indigenous...),
|
gurean
euskara, hain zuzen; b2) Alofonoak (allochthonous minority, new, migrant language...), gure bizilagun berriek atzerritik ekarritako hizkuntzak. c) Lingua franca (vehicular, of interethnic communication...), gurean bereziki ingelesa, baina ez bakarrik. (Laakso et al., 2014:
|
|
|
Emaitzek harritu gintuzten. Han galiziera baino gehiago erabiltzen da
|
gurean
euskara hilarrietan. Dezente gehiago.
|
|
|
Eta, beste alde batetik, gizarte mailako beharrak ditu, gainontzeko gizakiekin dituen harreman edo gizarte mailako elkarrekintzetatik sortutako beharrak (familia sortu, lagunak izan, maitasuna erdietsi, onarpena izan, estatus bat lortu, prestigioa izan, arrakasta lortu, autoerrealizazioa...). Hain zuzen ere, hizkuntza bat
|
gurean
euskara bere hiztunek dituzten beharrizan naturalekin lotuta dagoen neurri berean bihurtuko da komunikaziorako ezinbesteko edo hutsaren hurrengo.
|
|
|
" Hizkuntza aldatzen bada, bizirik dagoen seinale". Gizateriaren historiaren sokan bizirik iraun duten hizkuntzak,
|
gurean
euskara, hiztunen komunikazio beharretara egokitu izan dira, komunikazioa izan dute molde eta moldatzaile. Eta komunikazio premia horietara moldatu eta egokitzetik etorri zaie hizkuntzei etengabeko aldaketa.
|
|
|
gaztelaniaren nagusitasuna mantentzea eta betikotzea helburu duen elebitasuna. Elebitasun mota horren arabera, menpeko hizkuntza gutxituak,
|
gurean
euskarak, identitatearen funtzioa betetzen du eta, hizkuntza nagusiak, menderatzaileak gurean gaztelaniak, komunikazioaren funtzioa. Elebitasun mota horrek bultzatzen duenaren arabera, hiztunek ez daukate hizkuntza gaitasun berbera bi hizkuntzetan.
|
|
|
Eta gaitasun kaskarragoa, berriz, hizkuntza gutxituan, hizkuntza horretan komunikazioa oztopatu eta ezinezkoa bihurtzerainokoa. Beraz, gizartean ahulagoa den hizkuntzak,
|
gurean
euskarak, identitatearen funtzio sinbolikoa betetzen du euskaldun izatearena eta, gaztelaniak, aldiz, hizkuntza orok duen funtziorik garrantzitsuena, komunikazioarena.
|
|
|
Gaur, irailaren 26an, Hizkuntzen Europako Eguna da eta hori 2001 urtetik hona ospatzen da, Europako Kontseiluak hala erabakita. Egunak hizkuntzak ikastea sustatzea du helburu. Txorierriko euskara elkarteek ahalegin handia egiten dute
|
gurean
euskara ikasi eta erabiltzea bultzatzeko. Horietako bat Altzora Sondikako euskara elkartea da, zeinak joan den zapatuan bere eguna ospatu baitu eta ekintzetan herriko elkarte guztiek parte hartzea lortu zuena.
|
|
|
Egunak hizkuntzak ikastea sustatzea du helburu. Txorierriko euskara elkarteek ahalegin handia egiten dute
|
gurean
euskara ikasi eta erabiltzea bultzatzeko. Horietako bat Altzora Sondikako euskara elkartea da, zeinak joan den zapatuan bere eguna ospatu baitu eta ekintzetan herriko elkarte guztiek parte hartzea lortu zuena.Egun osoko egitaraua antolatu zuten.
|
|
2019
|
|
|
Eta erabilera mailan neurtzen den errentagarritasuna ez galtzeko, hizkuntz komunitateen merkatuan lehiatu da euskaraz bizi nahi duen hizkuntz komunitatea. Enpresa txikia da
|
gurean
euskara. Europar Batasunak, gai honetan, zorionez, ez du estatu laguntzarik debekatzen eta gure kultur produktuaren" gertuko ekoizpenak" baditu abantailak mundu globalizatuan.
|
|
|
Izan ere, galdera horrela formulatuta, hainbatek pentsa dezake erdiak euskaldunak badira, kalean ere gutxi gorabehera erditan entzungo dela euskara; baina oso bestelakoak dira kontuak. Zein baldintza bete behar dira gizarte elebidundu batean, non herritar guztiek X hizkuntza dakiten (gurean gaztelania edo frantsesa) eta erdiek bakarrik Y hizkuntza(
|
gurean
euskara), Y hizkuntza erabil dadin. Hauek dira Aracilek ezarri zituen hizkuntzen erabileraren erregularitateak, neronek gure egoerara egokituta.
|
|
|
Arreta pazientearen araberakoa izan behar da, neurrikoa, bere izaera, hizkuntza, identitatea, generoa, erlijioa, jatorria, bizi baldintzak etagainontzekoak kontuan hartuta. Eta horrek, berez, arreta pazientearen hizkuntzan izateaeskatzen du,
|
gurean
euskaraz zein gazteleraz edo frantsesez, ahoz eta idatziz, edonon etaedonoiz, maila guztietan.
|
|
2020
|
|
|
Tolosako Olatz Peon izan da lehena: “1985az geroztik pozgarria da
|
gurean
euskarak gora eta gora egiten duela ikustea. Lorpen hau ez da modu naturalean etorri.
|
|
|
Eta hor berriro ere pertsona jarri behar da erdigunean. Baina pertsona ez da izate abstraktua, tokiarekiko lotua baizik eta, beraz, pertsona erdigunean jarriko duten estrategiek, pertsona hau
|
gurean
euskara duena, euskalduna behar duela izan hartu dute kontuan.
|
|
|
Ez zait iruditzen
|
gurean
euskaraz mintzatzeak anonimotasun ezaugarririk ematen digunik. Anonimotasunera hurbiltzeko egin beharreko jauzia egin gabe dugu oraindik:
|
|
2022
|
|
|
Tokiko ekonomia, lurraldea eta kultura dira garapenerako oinarriak. Hizkuntzetara ekarrita,
|
gurean
euskara: tokikoa, garaikoa eta ekologikoa den hizkuntza da.
|
|
|
Gaztetatik izan naiz euskalkien aldaerak dantzatu zalea, egokitu ere halaxe egokitu zaigu txikitatik hasita; baina ez naiz batere jakituna dialektologiaren azalpen historikoetan. Ezjakintasun erlatibo horretan,
|
gurean
euskarak dituen aldaeren azalpena iristen zait belarrira. Oker ez banago, Mitxelenak iradoki zuenaren bidetik egun fakultateetan irakasten den tesi nagusia da euskalkien arteko bereizketa berantiarra dela, Erdi Aro goiztiarrean eta handik aurrera gertatua.
|
|
2023
|
|
|
Asmakari handiak egin ziren XV. mendean, eta horien artean inprentarena,
|
gurean
euskarazko lehen liburuaren plazaratzea ekarri zuena. Baina une histo rikoak ere azpimarratzekoak dira, alegia penintsula batzeko nahikeria ezkon tzen bitartez.
|
|
|
«Demografikoki kontzentratutako espazioa, non Xish [mehatxupean dagoen hizkuntza gutxitua:
|
gurean
euskara] bere eremuan egon baitaiteke, nagusi eta jazarpenik gabe» (RLS, 58).
|
|
|
Berezko hiztunak hizkuntza ororen hiztun naturalak dira, sorburuko hiztunak, jatorrizko hiztunak edo berbadun natiboak. Belaunez belauneko katean gurasoengandik jaso eta modu naturalean hizkuntza,
|
gurean
euskara, bere berea eta berezkoa duten hiztunak dira. Hizkuntza horretan bizi eta pentsatzen duten hiztunak.
|