|
2000
|
|
|
–Ni neu naiz, esaten dudanean, honela neure buruari nortasuna aitortuz, neure osotasunaren(, batnaiz?) eta denboran zeharreko neure jarraikortasunaren(, atzokoa naiz, eta bihar erehalakoa izango naiz?) pertzepzioan oinarritzen naiz1 Pertzepzio hori gabe, neureosotasun fisikoak zein denboran zehar bat bera iraun izanak ez dute, berez eta eramekanikoan, nire nortasuna sortzen. Berdin
|
gertatzen
da talde nortasunekin: taldearenezaugarri ezberdin enpirikoak nortasunaren oinarriak dira; baina oinarri horien gaineannortasuna eraiki beharra dago.
|
|
|
taldearenezaugarri ezberdin enpirikoak nortasunaren oinarriak dira; baina oinarri horien gaineannortasuna eraiki beharra dago. Berdin
|
gertatzen
da talde etnikoekin. Ildo honetan, F.
|
|
|
Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi handia duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak. Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira
|
gertatzen
: hots, euskal nortasunaren deuseztatzea berealderdi etnikoan eta nazionalean, bai beste nortasun batzuen eraikuntzaren helburuekin (espainola edo frantsesa), bai globalizazio ekonomiko, politiko zein kulturalaren ondorioz.
|
|
|
oso antzekoak dira euskal herritar sentitzen ez direnen eta etorkinen kopuruak. Antzeko zerbait
|
gertatzen
zaigu hizkuntzarekin: Iparraldean nortasunak gora egiten du euskaldunen kopuruak gora egiten duenean, Hegoaldeko herrialdeetan harreman hori hain argia ez dela ikusten dugun bitartean.
|
|
|
Honelakoetan
|
gertatu
ohi den legez, honaino ekarri gaituen lanean artikuluak sinatzendituztenek baino jende gehiagok hartu dute parte. Horiei gure esker beroenak emanbeharrean gaude.
|
|
|
Egunkarien audientziari dagokionez, bada beste multzo aipagarri bat, Madrilenargitaratu eta hemen zabaldu egiten direnena, edo, EL MUNDO DEL PAIS VASCOeta EL PAIS DEL PAIS VASCOren kasuan, hainbat orrialde gehigarri dituztenena.Hauen artean, irakurle kopuruari dagokionez, lehen mailan MARCA kirol egunkaria (%6, 5) dago. Kiroletan erabat zentraturik dagoen argitalpen honek, EL MUNDOrekin (%4, 8) eta EL PAISekin (%3, 0)
|
gertatzen
den bezala, nahiko orekatua du bere bezerialau herrial deetan. AS, ABC eta gainontzeko espainiar egunkarien presentzia osomugatua denez, ez dugu beraien audientziari buruzko zehaztasun gehiagorik eskainiko.
|
|
|
ETB1ekin
|
gertatu
bezala, herri ertainetan bizi direnen marka altua da ETB2renaudientzian, hauen kopurua %36, 2koa baita.
|
|
|
Kopuru horri Hedapen Indizea deritzo eta horren bidezmila pertsonako zenbat egunkari ale saltzen diren zenbatzen da. Gure inguru hurbilekoherrialdeetan ematen diren kopuruak interesgarriak izan daitezke etxe barruan
|
gertatzen
dena hobeto ulertzeko.
|
|
|
DIARIO DE NOTICIAS da, salmenta aldetik, Nafarroako bigarren egunkaria, eta12.780 ale inguruan dabil beraren marka. EL DIARIO DE NAVARRAn
|
gertatzen
denbezala, gutxi dira Foru Komunitatetik kanpo dituen bezeroak.
|
|
|
Hala ere, gehienetan ezin dugu aniztasunaz hitz egin gaien aukerari zein aurkeztu eta komentatzekoerari dagokienez, ez eta zuzendua zaien irakurleei eskaintzen zaizkien gaurkotasunezko berrien begirada eta ideia nagusiei dagokienez ere. Hauxe
|
gertatzen
zaie bereziki deszentralizatuak diren hedabide publikoei (France 3 Euskal Herri, Radio FrancePays Basque) baina baita ere, maila txikiago batean baina. La Semaine du PaysBasqueri, Sud Ouest13 egunkariarekiko.
|
|
|
Edozelan ere, etakonparazio gisa, hona hemen Sofres AMk 1999rako, EAEn, kaleratutako audientzia kopuruak: TVE1 22, 5TVE2 8, 2TELE 5 23, 3ANTENA 3 20, 3CANAL+ 2, 0ETB1 5, 4ETB2 15, 6Bestelakoak 2, 8Lur Otxoantezana Petuya k euskaratua.La Semaine du Pays Basque eta Sud Ouest lehenik eta behin ezberdintzen dituena, bataren asterokoagerpena da, horrela ezin baita izan, eskualdeko egunkariarentzat benetako lehia. Batak momentuanbildutako gertaerez hitz egiten du, besteak, aldiz, ezin izaten ditu gaurkotasunaren, puntu beroak?
|
gertatzen
diren unean aipatu, baina urruntze ikuspuntua eta beharrezko denbora izaten ditu bere esanakhobeto garatu eta oinarritzeko. Hala ere, La Semaine du Pays Basqueren estiloa, bere homologoa den LaSemaine du Rousillonena bezala, Frantziako Kataluniar Herrian?
|
|
|
Beraz, OJDren kontrolpean ez dauden kazeten kopuruak, enpresan bertan jasoak dira edo beste iturri bibliografikoetatik hartutakoak dira.Kopuru hauek kalkulatzerakoan egunkari desberdinen audientziak eta berauen arteko duplikazioakere hartu dira kontuan.9Atal honetan Hego Euskal Herria dugunez erreferentziatzat, eta Ipar Euskal Herrirako audientzia ikerketa propiorik ez dagoenez, CIESen datuetan oinarritzen gara. Ipar Euskal Herriari buruzkoinformazio gehiago, 2 atalean dator.10CIESen 1999ko lehen olatua hartu dugu kontuan, eta bertan eskaintzen den irakurlearenbatezbesteko profila eraiki dugu, Nafarroa eta Euskal Autonomia Erkidegoko datuak erabiliz.11Metodologia desberdina erabiltzen duten ikerketetan
|
gertatzen
den bezala, Sofres AMren etaCIESen datuak ez datoz erabat ados. Gure kasuan, gainera, denbora epe desberdinak hartzen dutelako, CIESek 14 urtetik gorakoak eta Sofres AMek 4tik gorakoak hartzen ditugulako kontuan; eta, Sofres AMridagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoko emaitzak bakarrik izan ditugulako eskura.
|
|
|
Argitu behar da, bestalde, taula bi horien artean agertzen den alde bat: oro har, herrialdeetan eragina duten gertaerak gutxiago dira herrialdeetan
|
gertatzen
direnak baino. Aitzitik, egitate handiagoetan (Euskal Autonomia Erkidegoan, Hegoaldean edota Euskal Herrian) eragina duten albisteak gehiago dira lurralde hauetan gertatu direnak baino.
|
|
|
Aitzitik, egitate handiagoetan (Euskal Autonomia Erkidegoan, Hegoaldean edota Euskal Herrian) eragina duten albisteak gehiago dira lurralde hauetan gertatu direnak baino. Adibidez, Gasteizko Jaurlaritzak berak hartutakoerabaki baten berri ematen duenean, berri ematea (prentsaurrekoa esaterako) herrialdebatean
|
gertatzen
da, baina eragina Euskal Autonomi Erkidego osora heda daiteke.Ezberdintasun hori neurketak egiteko erabili dugun metodologiaren ondorioa da: izanere, gertaerak leku jakin batean gertatzen dira gehienetan (eta horretarako erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik).
|
|
|
Datuen aniztasunak ondorio orokorrak ateratzea zailtzen badu ere, joera batzuetanantzekoak agertzen zaizkigu berriro EUSKALDUNON EGUNKARIA eta GARA: Iparraldearekiko joeretan hain zuzen. Bi egunkarietan, Ipar Euskal Herrian
|
gertatutakoak
aipatzen direnean, bereziki kultura eta euskararekin lotutako gertaerak aipatzendira, mota honetako albisteak Iparraldetik jasotako berrien erdia baino gehiago direlarik (%51 euskarazko egunkariaren kasuan eta %54 gazteleaniazkoarenean). Kontuanhartu beharra dago, bestalde, mota honetako albisteek %21 eta %19 osatzen dutela biegunkari horietan, hurrenez hurren.
|
|
|
Lehenago esan dugunez, kanal biek genero ezberdinak lehenesten dituzte berenemanaldietan. Pentsa genezake, hartara, emanaldietako ekoizpenen jatorrien ezberdintasuna bi kanalen genero berezitasunari zor zaiola, eta, beraz, genero batzuk errazagoekoizten direla Euskal Herrian, edo beste batzuk errazago lortzen direla kanpoan.Ordea, hau ez da horrela
|
gertatzen
; izatez, hurrengo taulan ikus dezakegunez, generoberaren barruko ekoizpenetan jatorri ezberdinak agertzen dira bi kanaletan.
|
|
|
Egunkari abertzaleek Euskal Herria egitate politiko gisa hartzea ez da
|
gertatzen
, jakina, egitura politiko bateraturik duelako, lurralde osoa batzen duen bizitza politikopropioa duelako baizik. Eta gertaera honetan garrantzia handia izan du, dudarik gabe, Lizarra Garaziko itunaren ostean abiatutako prozesu politikoak.
|
|
|
2 Bestetik, bere erreferentzia eremua modu erabakigarrian zehazten duena egunkariaren hedadura izango balitz, logikoa litzateke izaera probintziala duten hedabideek lehentasuna probintziari edo tamaina txikiagoko mailei ematea. Hala
|
gertatzen
da Hego Euskal Herriko egunkari probintzialekin. Baina harantzago ere badoaz, eta bidaia horretan ez dute islatzen Euskal Herri osoa, zati bat baizik:
|
|
|
GARAk, Baionan delegazioa eduki arren, oso informazio gutxi eskaintzen die, ordea, Iparraldeko biztanleei beren inguru hurbilaz: bere artikuluen %2, 6 baino ez (geroago ikusiko dugu, ordea, Ipar Euskal Herrian
|
gertatu
baina eragina Hegoaldean erebaduten gertakariek presentzia handiagoa dutela egunkari honetan). Gainerako egunkarientzat, Ipar Euskal Herria ez da erreferentzia eremua.
|
|
|
Gainerako egunkarientzat, Ipar Euskal Herria ez da erreferentzia eremua. Han
|
gertatzen
denak ez duberen irakurleei eskaintzeko adina garrantzirik.
|
|
|
Eta honetan bat egiten dute Baskongadetako egunkarierregionalistekin, zeinek bere eremutik. Gainera, hau ez da soilik
|
gertatzen
Euskal Autonomia Erkidegoan jazo diren gertaera eta auziekin, ezta hor soilik eragina dutenekinere: Euskal Autonomia Erkidegoan gertatua, nahiz eta Nafarroan eragina eduki, ez daalbiste kategoria iristen.
|
|
|
Bi egunkari horien arteko alderaketa egitean, jadanik Ipar Euskal Herriak bietantratamendu ezberdina duela ikusi dugu. Euskarazko egunkariak GARAk baino arretahandiagoa ematen dio Iparraldean
|
gertatzen
denari. Ezberdintasun hau xehetasunhandiagoz ikus dadin, honako bereizketa hau egitea komeni da:
|
|
|
Ezberdintasun hau xehetasunhandiagoz ikus dadin, honako bereizketa hau egitea komeni da: batetik, Ipar EuskalHerrian
|
gertatu
eta eragina bertan soilik duten gertaerak ditugu (adibidez Ziburun izandako istripua, Pirinio Atlantikoetako Prefetak hartutako erabakia, e.a.), bestetik, Iparraldean gertatu baina eragina Euskal Herri osoan duten gertaerak ditugu (errefuxiatubaten atxiloketa, euskal kulturaren zabalkunderako webgune baten irekiera, e.a.). Lehenengoak, Iparraldeko (edo Iparraldeko tokian tokiko) euskal herritarre... Bigarrenak, edozein euskal herritarri interesatu ahal zaizkio, Hego zein Iparraldekoei.
|
|
|
Ezberdintasun hau xehetasunhandiagoz ikus dadin, honako bereizketa hau egitea komeni da: batetik, Ipar EuskalHerrian gertatu eta eragina bertan soilik duten gertaerak ditugu (adibidez Ziburun izandako istripua, Pirinio Atlantikoetako Prefetak hartutako erabakia, e.a.), bestetik, Iparraldean
|
gertatu
baina eragina Euskal Herri osoan duten gertaerak ditugu (errefuxiatubaten atxiloketa, euskal kulturaren zabalkunderako webgune baten irekiera, e.a.). Lehenengoak, Iparraldeko (edo Iparraldeko tokian tokiko) euskal herritarrei interesatuko zaizkie gehienbat. Bigarrenak, edozein euskal herritarri interesatu ahal zaizkio, Hego zein Iparraldekoei.
|
|
|
lurraldearen ikuspegitik begiratuta, Euskal Herriaren irudi beraosatzen dute egunkari biek, herrialde eta herrialdez gaineko egitate bakoitzari antzekopisua emanez batak zein besteak. Horrekin batera, arreta bera ematen diete Euskal Herritik kanpo
|
gertatutakoei
, bai Espainia eta Frantzian bai mundu zabalean gertatutakoeidagokienez.
|
|
|
mota honetako albisteak EUSKALDUNONEGUNKARIAren albiste guztien %11 diren bitartean, GARAn %4ra jaisten da portzentaje hori. Horren aldean, GARAn zertxobait gehiago agertzen dira Gipuzkoan
|
gertatutakoak
, eta bai orokorrean aldi berean Euskal Herri osoan gertatzen direnak ere.Edozein modutan ere, ezberdintasun txiki horien gainetik antzekotasuna nabarmenageri da.
|
|
|
mota honetako albisteak EUSKALDUNONEGUNKARIAren albiste guztien %11 diren bitartean, GARAn %4ra jaisten da portzentaje hori. Horren aldean, GARAn zertxobait gehiago agertzen dira Gipuzkoan gertatutakoak, eta bai orokorrean aldi berean Euskal Herri osoan
|
gertatzen
direnak ere.Edozein modutan ere, ezberdintasun txiki horien gainetik antzekotasuna nabarmenageri da.
|
|
|
oro har, herrialdeetan eragina duten gertaerak gutxiago dira herrialdeetan gertatzen direnak baino. Aitzitik, egitate handiagoetan (Euskal Autonomia Erkidegoan, Hegoaldean edota Euskal Herrian) eragina duten albisteak gehiago dira lurralde hauetan
|
gertatu
direnak baino. Adibidez, Gasteizko Jaurlaritzak berak hartutakoerabaki baten berri ematen duenean, berri ematea (prentsaurrekoa esaterako) herrialdebatean gertatzen da, baina eragina Euskal Autonomi Erkidego osora heda daiteke.Ezberdintasun hori neurketak egiteko erabili dugun metodologiaren ondorioa da:
|
|
|
Adibidez, Gasteizko Jaurlaritzak berak hartutakoerabaki baten berri ematen duenean, berri ematea (prentsaurrekoa esaterako) herrialdebatean gertatzen da, baina eragina Euskal Autonomi Erkidego osora heda daiteke.Ezberdintasun hori neurketak egiteko erabili dugun metodologiaren ondorioa da: izanere, gertaerak leku jakin batean
|
gertatzen
dira gehienetan (eta horretarako erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik). Oso gauza gutxi gertatzen dira, esaterako, Euskal Herri osoan aldi berean (eguraldia, euskararen aldeko kanpaina bat, e.a.). Toki jakinetan gertatu baina eraginaEuskal Herri osoan duten jazoerak, ordea, askoz gehiago dira.
|
|
|
izanere, gertaerak leku jakin batean gertatzen dira gehienetan (eta horretarako erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik). Oso gauza gutxi
|
gertatzen
dira, esaterako, Euskal Herri osoan aldi berean (eguraldia, euskararen aldeko kanpaina bat, e.a.). Toki jakinetan gertatu baina eraginaEuskal Herri osoan duten jazoerak, ordea, askoz gehiago dira. Honek esplikatzen du, hartara, Iparraldean zein Hegoaldeko herrialdeetan gertatuen eta eragina duten gertaeren arteko aldea.
|
|
|
izanere, gertaerak leku jakin batean gertatzen dira gehienetan (eta horretarako erabili dugunneurketa unitatea herrialdea izan da, Iparraldea bere osotasunean herrialdetzat hartudugularik). Oso gauza gutxi gertatzen dira, esaterako, Euskal Herri osoan aldi berean (eguraldia, euskararen aldeko kanpaina bat, e.a.). Toki jakinetan
|
gertatu
baina eraginaEuskal Herri osoan duten jazoerak, ordea, askoz gehiago dira. Honek esplikatzen du, hartara, Iparraldean zein Hegoaldeko herrialdeetan gertatuen eta eragina duten gertaeren arteko aldea.
|
|
|
Egituraketa horrez gain, erreferentzia eremuhori albisteen aukeraketan ere baliagarri suertatzen zaie hedabideei: gertaera batengarrantzia (eta horregatik albistegarritasuna), besteak beste,
|
gertatzen
den edo eraginaduen eremuaren araberakoa da.1 Lehenengo elurtea, esaterako,, gure lurraldeko? (hots, medioak definitzen duen erreferentzia eremua) lehenengo elurtea da.
|
|
|
(hots, medioak definitzen duen erreferentzia eremua) lehenengo elurtea da. Era berean, trafiko istripu bat edo gobernuak hartutako neurri baten albistegarritasunean nahasten dira, aldi berean, gertaeraren izaera bera eta
|
gertatutako
erreferentzia eremuaren hurbiltasuna (beste zenbait faktorerekin batera, jadanik esan dugun legez).
|
|
|
Beren bigarren erreferentzia eremua Euskal Herria da (Euskal Herriarenzati bat, zehazkiago esanda). Hirugarren eremu esanguratsua Estatu Espainiarra da, etaeremu horretan
|
gertatzen
direnak argitaratuak izateko bezain garrantzitsutzat jotzendira. Azkenik, mundua agertzen da laugarren erreferentzia eremu modura.
|
|
|
ituna sinatu ez zutenek ere, aurka joan arren, Euskal Herriaren osotasunari egin izan diote erreferentzia sarritan (esaterako, Frantziako Barne MinistroakEuskal Departamenduaren aurkako jarrera Hegoaldeko politikagintzarekin lotuduenean). Lizarra Garaziko itunetik abiatutako paradigma politiko berriak datuak bildugenituen garaian (1999ko udaberrian hain zuzen) eragindako irudia, koiunturalegia oteden galdetuko dute askok (hots, hau ote den egunkariek islatzen duten benetako irudia, ala une jakin batean
|
gertatutakoa
). Galderak, ordea, ez du zalantzan jartzen gureondorioa:
|
|
|
Gauza bera
|
gertatzen
da kirol gaietan: egunkari erregionalistentzat eta DEIArentzat herrialdetasuna bultzatzeko aukera da bereziki, beste bi egunkari abertzaleetanoreka handiagoa dagoelarik, eta baita Euskal Herriaren osotasuna azpimarratzeko joeraere.
|
|
|
izan ere, egunkari nafarrekeuskara gaia tratatzen dutenean, Nafarroaz ari dira ia soilki. Hots, euskara albiste da, baina Nafarroan
|
gertatzen
bada. Zentzu honetan oso esanguratsua da, DIARIO DENAVARRA egunkarian euskaraz agertzen diren albiste bakarrak argitaratzekoerabiltzen den larunbatetako orrialdeari Nafar izkuntza (sic) izena jartzea.
|
|
|
Lehen kanalari euskararen etabertoko kulturaren aldeko lana indartzea, eta bigarrenari, gaztelaniazkoari, informazioeta integrazio tresna izatea egokitu zitzaien. TVErekin
|
gertatu
den bezala, EuskalTelebistaren bi kanalen programazioak egitean, bata besteari konpetentzia egin ordezelkarren osagarri5 izatea bilatzen zela zirudien; eta hala ematen du gaur egun ere.
|
|
|
Ondoko lerroetan, kanal bakoitzaren berezitasunei egingo diegu kasu, horretarako egun osoko programazioari erreparatuz. Aurrerago egingo dugu prime timedelakoan
|
gertatzen
denaren azterketa.
|
|
|
Magazinen inguruanagertzen den alde hau ez da harritzekoa, kanal bakoitzaren hizkuntza kontuan hartuta: izan ere, filmak, erreportajeak eta beste zenbait produktu ez bezala, itzulpenak apenasduen lekurik magazinetan. Beraz, saio hauek ekoizteko unean, hizkuntza bat edo bestehitz egiten duten pertsonaiengana jotzen da (elkarrizketak egiteko, adierazpenakemateko, e.a.), horrela hizkuntza baten edo beste baten eremua erreferentzia bihurtuz.Horixe
|
gertatzen
da euskarazko eta gaztelaniazko magazinetan: lehenengoetan erreferentzia nagusiak eta ia bakarrak Euskal Herrikoak dira, eta bigarrenetan Espainiakoerreferentziek oso presentzia handia dute.
|
|
|
Espainiaren presentzia ez daoso altua (%4), gainontzeko herrialdetakoa (%25) baino txikiagoa. Kanpoko produkzioen pisua, gehienbat, Fikzioan, Haur eta Gazteak sailean eta Erreportajeetan
|
gertatzen
da.
|
|
|
Era berean, Iparraldearen berri Euskal Herri osora hedatzen daIparraldearen Orena saioaren bitartez. Hala ere, begi bistakoa da bere herrialdeko izaera, Hegoal dean
|
gertatzen
den ezer ez baita aipatzen albistegi horretan. Esandakoarenadibide gisa Aberri Eguneko ekitaldien albistea jarri ahal dugu:
|
|
|
Albisteetako gertaerak non jazo diren begiratzen badugu, ezer baino lehenagodatu bat nabarmentzen da: ETBko albistegiek Euskal Herrian
|
gertatzen
diren gauzeiburuz informatzen dute beste edozertaz baino areago. Albisteen heren bi baino gehiagoEuskal Herriko mugen barnean gertatutakoei buruzkoak dira.
|
|
|
ETBko albistegiek Euskal Herrian gertatzen diren gauzeiburuz informatzen dute beste edozertaz baino areago. Albisteen heren bi baino gehiagoEuskal Herriko mugen barnean
|
gertatutakoei buruzkoak
dira.
|
|
|
%1era ere ez da iristen, kanal batean zein bestean, Lapurdi, Nafarroa Beherean zein Zuberoan gertatutakoalbisteen kopurua. Argitu beharra dago, bestalde, aurkitu ditugun kasu apur hauenartean bat ere ez dagoela Iparraldean
|
gertatu
eta bertan soilik eragina duenik. Alegia, Iparraldean gertatzen dena aipatzen denean, Hegoaldean ere eragina izateagatik soilikaipatzen da (adibidez, ustez ETArena den armategi baten aurkikuntza Baionan: Lapurdin gertatua, baina eragina ETArengan eta ondorioz Hegoaldeko errealitateanduena).
|
|
|
Argitu beharra dago, bestalde, aurkitu ditugun kasu apur hauenartean bat ere ez dagoela Iparraldean gertatu eta bertan soilik eragina duenik. Alegia, Iparraldean
|
gertatzen
dena aipatzen denean, Hegoaldean ere eragina izateagatik soilikaipatzen da (adibidez, ustez ETArena den armategi baten aurkikuntza Baionan: Lapurdin gertatua, baina eragina ETArengan eta ondorioz Hegoaldeko errealitateanduena). Inoiz ez da ematen Iparraldean soilik eragina duen albisterik.
|
|
|
Honekin batdator Frantziari egiten zaion axola txikia: Espainian
|
gertatzen
dena ETBrentzat albisteden bitartean, Frantzian gertatzen dena ia inoiz ere ez da aipatzen (nahiz eta IparEuskal Herrian eragina izan dezakeen).
|
|
|
Honekin batdator Frantziari egiten zaion axola txikia: Espainian gertatzen dena ETBrentzat albisteden bitartean, Frantzian
|
gertatzen
dena ia inoiz ere ez da aipatzen (nahiz eta IparEuskal Herrian eragina izan dezakeen).
|
|
|
Ordea, argudioa ez zaigu zuzena iruditzen. Batetik planteamendu bera ezbaita
|
gertatzen
herrialde penintsularrekin: Hegoaldeko herrialdeek ere beren albistegiadute, baina horrek ez du ekiditen, aztertzen ari garen albistegietan herrialde horietangertatzen direnek agerpen garrantzitsua izatea (Nafarroaren agerpen txikiari, geroxeagoerreparatuko diogu).
|
|
|
Azken baieztapenaren ildotik, azpimarragarria da, halaber, Nafarroaren kasua: herrialde honetan
|
gertatzen
den gauza gutxi aipatzen dute ETBko albistegi orokorrek.Ipar Euskal Herriko herrialdeek baino agerpen handiagoa badu ere, Nafarroak Hegoaldeko gainerako herrialdeekin alderatuta oso presentzia urria duela nabaria da. Ondorioz, ETBko albistegiek beren berriez erakusten duten Euskal Herria, eguraldi mapek besteladioten arren, neurri handi batean Euskal Autonomia Erkidegora mugatuta dagoela esandezakegu.
|
|
|
Ipar Euskal Herriaren eta Nafarroaren tratamendua (tratamendu eza, hobeto esanda) berdina da kanal bietan. Ezberdintasunak daude, ordea, Espainian
|
gertatzen
direnalbisteen inguruan: gaztelaniazko albistegiak euskarazkoak baino joera handiagoa duEspainiako gertaeren berri emateko.
|
|
|
Gai honen inguruan Euskal Herria ia bakar bakarrik aipatzen da (geroago ikusiko dugu Euskal Herriaren zein zati edo mailaagertzen den gehien). Berdin
|
gertatzen
da euskararen inguruko gaietan, eta neurri apalago batean gizarte gaietan ere.
|
|
|
Dena den, egon badaude interesgurutzatuak, irratian izandako Hachette en sarrera adibidez, baina oraindik nahikoabereizita daude prentsa taldeak eta ikus entzunezko enpresa taldeak. Kontzentrazioagehiago
|
gertatu
da industrian eta, bereziki, ikus entzunezkoan. Espainiar Estatuanezberdina da egoera, dibertsifikazio multimediatikoa oso indartsua baita.
|
|
|
Telebistan deszentralizaziorako prozesuajarraitu du, eta ATLASen bidez korrespontsaliak zabaldu ditu Galizan, Katalunian etaEAEn, bertako prentsa taldeekin asoziatuta. Halaber, telebista lokalen eremuan sartzenere saiatu da Gipuzkoako Teledonosti eta Bizkaiko Bilbovision kateen bitartez, arlohorretan etorkizunean
|
gerta
daitezkeen garapenei begira. Ikus entzunezkoetan produkzio atalean ere sartu da Emilio Aragon-en Globomedia Grupo Arbol taldean edota EliasQuerejeta ren Esicman delakoan kapitalaren parte hartzeak bereganatuz.
|
|
|
ez da derrigorrezkoaCSAren aurretiazko frekuentzien zehaztapena. Berdin
|
gertatuko
da irratien kasuan. Aldi baterako zerbitzuhauetarako, gainera, fundazioek ere egin dezakete emakida edo baimenaren eskakizuna.
|
|
|
Gestio modu zeharkakoaren kontzesioak egiteko, berriz, lehiaketapublikoak deitu beharra finkatu da. Alabaina, hiru programazioren erreserba egin daTelebista Pribatuaren Legearen arabera lurrazaleko telebista analogikoak kudeatzekoemakida duten enpresek, hala eskatuz gero edo beren lizentzia berrituz gero, azkenean
|
gertatu
den bezala, 2000ko martxoaren 10eko erabakiaren bidez?, beren programazioa aldiberean modu digitalean ere emititzeko47 Gainera, berriztapena lortu eta biurtetara hasi behar dira, beranduenez jota ere, modu digitalean emititzen. Gaikuntzentitularitateak 10 urtetarako finkatu dira, aurrerantzean epe bereko tartetarako ere luzadaitezkeenak.
|
|
|
Esan gabe doa, baita, Autonomia Erkidego askok arloaren gaineko beren eskuduntza irrati sistema publikoak eratzeko erabili zutela, zeina arloko politika publikoarenardatza izan den benetan. Hala
|
gertatu
da Euskadiko Autonomia Erkidegoan72 Ez, ordea, Nafarroako Foru Erkidegoan, non telebistarenarekin batera irratiarena ere baztertu egin baitzen.
|
|
|
Zentzu honetan, lege honetan ez zen aurreikusi ere egin, ekimen pribatuak telebistarik eskainzezakeenik. Berrantolaketa hori 1987an
|
gertatu
zen, Telekomunikazioen Ordenamendurako Legearekin (LOT delakoa, 31/ 1987 Legea, abenduaren 18koa); bertan irrati eta telebista zerbitzuak, beren funtsezko izaera publikoa galdu gabe, gestio modu zuzenean, ekimen publikoak berak?
|
|
|
Honako xedapenak ez dira gero eraginkorrak izan errealitatean, kirolen eta, bereziki, futbolarenkasuan izan ezik; alabaina, gatazkak
|
gertatu
direnean, legean jasotako eran baino modu lagunartekoagoanerabaki dira.
|
|
|
Kontuan hartu, halaber, Europako beste lurraldeetan ez bezala, irratigintzaren antolamenduanUhin Ertainetako emisio moduak duen pisua eta garrantzia, nahiz eta garapen garaikidea, funtsean, FMrenbidez
|
gertatu
den. Emisio banda horien finkapena, baita Uhin Luzeena ere, zeina RNEri egokituzitzaion esklusiban?, urriaren 27ko 2648/ 1978 Dekretuaren bidez egin zen, eta Estatu mailako hirufrekuentzia zehaztu ziren bertan Uhin Ertainetan eskuragarri.
|
|
|
GobernuAutonomikoak, hortaz, emisio banda modu hori baliatzeko aukeratik kanpo geratu ziren. Berriki, 1993koaraudiak berretsi egin du ordenamendu hori, eta baita horren arabera eratutako frekuentzien esleipena ere, nahiz eta frekuentzien antolamendua eta banaketa berregokitu, maiatzaren 21eko 765/ 1993 E.D.. Autonomia Erkidegoetako korporazio publikoek Uhin Ertainez baliatzeko duten aukera bakarra, lizentziadun emisoraren bat integratzea izango zen, EITBrekin
|
gertatu
zen bezala, Radio Vitoriabereganatzean.
|
|
|
Halaber, kontuan hartu beharreko beste faktorea, araupetze prozesu horretan guztian
|
gertatu
direninteresen arteko gatazkak dira, zeinen ondorioz, irratigintzaren bilakaera, praktikan, oso kontradiktorioaizan den, batzuetan legedia zuzen jarraituz baina bestetan horri muzin eginez. (MARTI, J.M., BONET, M., 2000:
|
|
|
Zehaztasun hauen balioa, ordea, zalantzazkoa da. Gogoratu Egin Irratiarekin EAEen
|
gertatu
zena, frekuentzia bakar bat eman baitzitzaion Gipuzkoako herrialdean (nahiz eta beste probintzietan ere kultursustapen eta hizkuntzaren erabileraren aldetik beste lehiakide askok baino proiektu euskaldunagoa aurkeztu). Edo Nafarroan Euskal Herria irratiarekin gertatutakoa, ez baitzitzaion lizentziarik eman.
|
|
|
Gogoratu Egin Irratiarekin EAEen gertatu zena, frekuentzia bakar bat eman baitzitzaion Gipuzkoako herrialdean (nahiz eta beste probintzietan ere kultursustapen eta hizkuntzaren erabileraren aldetik beste lehiakide askok baino proiektu euskaldunagoa aurkeztu). Edo Nafarroan Euskal Herria irratiarekin
|
gertatutakoa
, ez baitzitzaion lizentziarik eman.
|
|
|
Gainera, instituzio komunitarioak 80ko hamarkadaren amaiera aldera arte ez ziren hasi ikus entzunezkoetarako politika egituratuak ezartzen. Irrati/ telebista sistemen eraldatze etadesarautze prozesuen lehen faseak, hortaz, oso modu ezberdinean
|
gertatu
ziren Estatubatzuetan eta besteetan, eta horien arduradun nagusiak, Estatuak berak izan ziren.
|
|
|
1 Ikus entzunezko komunikazioari buruzko 82 lege hau izan zen hurrengo urteetan
|
gertatu
zenirrati eta telebistaren desregulazioaren abiapuntua (funtsean, Canal Plus telebistaren eta hainbat irratipribaturen zabalkuntzan gauzatu zena). 1986an irratia eta telebista arautzeko lege berri bat ezarri zen? 86 Legea, 1986ko irailaren 30ekoa?
|
|
|
– Norbaitek ikus entzunezko komunikazio zerbitzu bat eskainiko duen sozietate baten botoen edo kapitalaren %10 baino gehiago izatekotan, egoerahorren berri eman behar dio CSAri; baita egoera horretan
|
gerta
daitekeenedozein aldaketarena ere.
|
|
|
Ez da berdin
|
gertatzen
, ordea, CSArekin, non ez baita inongo deszentralizaziorikaurreikusten.
|
|
|
Legeak hedapen nazionalekohiru zerbitzu aurreikusi zituen, eta hamar urtetarako emakidak zehaztu zituen, iraupenbereko epeetarako luzagarriak38 Zonal dekako deskonexioak ere agintzen zituen, etanabarmentzea merezi du Plan teknikoan finkatutakoak ez zirela egokitzen ez lurraldekultural ez politikoetara ere. Alabaina, errealitatean, deskontzentrazioa
|
gertatu
denean, (A3 eta T5ren deskonexioak, alegia) de facto zuzendu dute telebistek berek banaketageografiko hori. Legeak ez die Autonomia Erkidegoei, edota, orokorrean, tokian tokiko aginteei?
|
|
|
Artezarau honenhelburua, besteak beste, telebista mota berrien garapena sustatu eta aldi berean inorennagusitasun posizioak ekiditea zen, sarbide sistemen arteko bateragarritasuna ezarriz.Horretarako, bereizi egin zuen programatzaile difusore eta Baldintzapeko SarbideZerbitzuaren Kudeatzaileen artean (OSAC), baina ez zuen ez baldintzapeko sarbidesistema zehatz bat agindu, ezta transmisiorako mekanismo bakar bat zehaztu ere, zeina, edozein modutan, normalizazio erakunde europar batek homologatuta egonbeharko litzatekeen?. Artezarau honek satelite bidezko telebistan eragin zuzena etaberehalakoa izango zuen, eta hori zela eta
|
gertatu
zen, hain zuzen ere, aipatutakoborroka. Lehenik eta behin, 1/ 1997 Errege Dekretuaren bidez, artezarauaren egokitzapen ia zuzena egin zuen gobernu espainiarrak, Erregistro berezi bat sortuz eratukoziren OSACak zerrendan jasotzeko, eta horrekin bidea irekiz, hortaz, satelite bidezkotelebista digital berriari, zeinerako PRISA Sogecable taldea bakarrik zegoen prestatuta (Canal Plusen esperientziarekin abonatuen gestioan eta Canal Sateliterenarekinemisio modu horren gestioan).
|
|
|
Bere buruaren jabe ez den herriekin
|
gertatu
ohi denez, besteek marraztutakomapen kontsumidore dira euskal komunitateak. Akulturazio geografiko12 13 larriarenlekukoak al gara?
|
|
|
Euskal Herriarekin
|
gertatzen
ari den lurralde errepresentazio forma anitzareneskutik, bere identitate nazionalari eutsi ez eze identitate hori eraiki gura duen herria, gurea, aurrera egiteko oztopo ugarirekin aurkitzen da, zeren gaur egungo forma aniztasun horrek arriskutan jartzen baitu bihar etzi nazioartean ezagutua izango den euskalmapa politiko bateratua bera ere.
|
|
|
Lurraldeak iraganaren isla eta ispilu grafikoa izan guradu. Lurralde baten errepresentazio grafikoan biltzen dira, modu sinbolikoan, territoriohorietan, denboraren gau iragangaitzetan
|
gertatu
diren pasarte historikoak etapolitikoak. Baita bihar etziko ametsak eta ilusioak ere.
|
|
|
Horrez gain, identitateen eraketari buruzko hiru artikulu bildu ditugu. EuskalHerriko egoera, gainera, egoera ezin hobea da halako arazoak planteatzeko.Adibidez, zer
|
gertatzen
da estatuak ematen duen nortasuna norbanakoak sentitzenduen nortasuna ez denean. Aitzpea Leizaola antropologo gazteak jardun du horretaz.
|
|
|
sarritan sinonimo moduan erabili ohi diren hainbat kontzeptu (hiritartasuna, herritartasuna, naziotasuna eta nazionalitatea besteak beste) ez dira beti elkarren baliokide. Eta bereizketa erreal horiek, Leizaola-k azalduko duen moduan, gatazka iturri
|
gerta
daitezke, DNI edo Carte d, identite ren ordez ENA sortzeko erabakia kasu.
|
|
|
–Herritarren eta Estatua ren arteko erlazioa: Zer
|
gertatzen
da gutxiengoan dagoen taldearekin??
|
|
|
Herri horren borondatea adierazten duengutun bat agintarien etxera bidaltzea nahikoa balitz? Ba, guri harrigarria egitenbazaigu ere, horrelako kasuak
|
gertatu
dira munduan. Txillardegi-k azaldu duenez, norvegiarrek horrela lortu zuten beren burujabetza 1905 urtean.
|
|
|
Argumentuekindarra galtzen omen dute, norberaren fedeak eta besteen zaratak baizik balio ezduten arrazoien zurrunbiloan. Azkenik, hori
|
gerta
ez dadin, argumentuei garrantziaematea proposatzen zuen. Argumentuak aintzat hartzea, alegia.
|
|
|
Jite honen jatorria filosofia politikoan dago, akademian ere zuzenbidearenfilosofia hortxe kokatuta egon delako. Baina, filosofiaren historian eman diren bestejiteekin
|
gertatu
zen bezala, bere eraginak alor filosofiko horren mugak gainditu ditueta beste esparru batzuetara zabaldu da. Baieztapen honekin ez dut balizko jite haueta aurretik filosofia garaikidean eman direnak (nagusiki, historikoa?
|
|
|
Fuhrerprinzip delakora, alegia. Baina hau guztia euskaldun arazoa dela-eta
|
gertatzen
denez, salbuespen egoera argi batean oinarritutik hain zuzen, demokrazian funtsezkoa dugun berdintasunaren hastapena urratzeaz gain, nabarmen dago berriro ere eskubideei dagokienez kolonizazio egoerak dakarren ondoriozko asimetria (berez bi motatakoherritarrak daude Espainian, hau da, euskaldunak eta besteak...); eta, gainera, espainiar erregimen politikoaren ezaugarriak behar bezala antzemateko ... Horregatik, Espainian euskaldunontzat demokraziarik ez dagoela esandezakegu.
|
|
|
Bigarrena, erregionalizazio prozesua dugu. Preseski, erabaki ekonomiko politikoen zentralizazio prozesu hori Estatu Nazioa baino gune zabalagoetan
|
gertatzen
da, hots, nazioarteko ekonomiaren bilakaera multipolarrarenbidez zehazten da, munduko hegemonia dominazioko hiru ardatz nagusitan (Estatu Batuak, Alemania, Japonia) berrosatzen den, erregionalizazio prozesuan, islatuz.
|
|
|
Dena den, prozesu honetan eratutakohogeita lau nazio berriek aurrerapauso ikaragarria adierazten dute Nazio Askapenerako gatazkaren ikuspegitik. Era berean prozesu honetan
|
gertatutakoak
berriz ereazpimarratzen digu, ezen eskubide indibidualak, partaidetza, konkista sozialak, autogestioa, autodeterminazio eskubidea eta iraultza kulturala bezalako elementuek, ezinbestekoak izateaz gain, garrantzi estrategikoa dutela proiektu berriak gauzatzeko.
|
|
|
Nahiz eta oso denbora laburrean
|
gertatu
, aldaketa hauek ez ziren iragarrezinak.Izatez, aditu batzuek serioski hitz egin zuten gizartearen informatizazioari buruz.Hona hemen, hiru adibide erakusgarri.
|
|
|
Beste aldetik, egia da ahots gabeko giza talde batzuek beren arazo, ideia etaborroken berri eman ahal izan dutela Internet en bidez. Eta horrela mundu osokobabesa eta elkartasuna lortu dutela. Baina hori une eta zirkunstantzia jakin batzuetan
|
gertatu
da, eta gero eta zailagoa da horrelakorik berriro gertatzea, komunikazio mota hori gero eta kontrolatuago dagoelako: botereak azkar ikasten du.
|
|
|
Beste aldetik, egia da ahots gabeko giza talde batzuek beren arazo, ideia etaborroken berri eman ahal izan dutela Internet en bidez. Eta horrela mundu osokobabesa eta elkartasuna lortu dutela. Baina hori une eta zirkunstantzia jakin batzuetan gertatu da, eta gero eta zailagoa da horrelakorik berriro
|
gertatzea
, komunikazio mota hori gero eta kontrolatuago dagoelako: botereak azkar ikasten du.
|
|
|
Azkenean, sare telematikoak berezikihedatu dira eta oso denbora laburrean Internet en zerbitzuak nonahiko eta ezinbesteko bihurtu omen dira. Garapen hori egundoko propaganda uholde batez lagunduta
|
gertatzen
ari da. Komunikazio hedabide gehienetan horri buruz argitaratzendenak norabide bakar batean baldintzatzen du gizartearen iritzia.
|
|
|
Ezin da ukatu teknologia informatikoak oso eragin handia duela gizartean.Besteak beste, egitura sozialean eta organizazio politikoan. Aldaketa sakonak
|
gertatzen
diren bitartean, gizarteak ez du aldaketen inolako kontrolik. Horretarako, kontrola hartzeko, prozesua aztertu eta ezagutu luke, eta plangintza orokorra landu luke etorkizunari begira.
|
|
|
Hau da, informatika eta telematikarenhedapena planifikatu luke.
|
Gertatzen
ari dena zientzia eta teknologiarenhedapen, naturala, dela sinetsarazi nahi digute adituek, eta, ondorioz, ezin direla, aurrerapenak?
|
|
|
teknologikoen kontrako kritikei ere aurre egin dietemodu berberean. Beraz, gauzek nahitaez2 horrela izan behar dutela onartzen dugizarteak, eta, gainera, ezin hobeto
|
gertatzen
ari direla sinesten du.
|
|
|
Historian zehar hainbat iraultza teknologiko
|
gertatu
dira. Kasu gehienetan epe luzean zehar jazo dira eta haien helburua produkzio baliabideak eta natura ustiatzekobideak aldatzea izan da.
|
|
|
Kasu gehienetan epe luzean zehar jazo dira eta haien helburua produkzio baliabideak eta natura ustiatzekobideak aldatzea izan da. Informatizazioa, berriz, oso denbora motzean
|
gertatzen
arida, eta beraren xede nagusia informazioa da. Gaur egun informazioak, materiazkoaizan ez arren, balio ekonomiko3 itzela dauka.
|
|
|
Lehengo iraultza teknologikoek gizarte egiturak eta boterearen banaketa aldatudituzte. Teknozientziaren hedapenak eredu kapitalistarekin zerikusi handia izan dueta konputagailuen hedapena ere marko horretan
|
gertatu
da4 Beraz, ezin gara harritu, informatika eta telematika sortzen duten gizartearen antolaketa modua kapitalista baldin bada. Beste ondorio garrantzitsuen artean, herri garatuen eta ez garatuenzerrendan, eta herrien burujabetasunean, eragin handia izango du azken iraultzahonek.
|
|
|
Konputagailuen iraultzak, lehenengo iraultza teknologikoa izan ez arren, ez du espero litekeen erreakzioa sortu gizartean. Alde batetik, informatizazioa propagandaitzelarekin datorrelako; beste aldetik, lehengo esperientziak nahiko ezberdinak zirelako eta orain
|
gertatzen
denarekin alderatzea aski zaila delako. Beraz, jasotakoeskarmentua aprobetxatzeko, teknozientziak ikasi dituen beste adibideak erabilibehar ditugu.
|
|
|
Politika teknozientifiko hauen porrotak, teknologia nuklearraren kasuanmaiz
|
gertatutako
kamusada edo hutsegiteek agerian utzi duten bezala, ez diranahikoa izan gizarteak teknozientziaren kontrol demokratikoa serioski planteatzeko.
|
|
|
Hiritartasuna egitura politiko jakin batek norbanakobatekin bermatzen duen estatus juridiko politikoa dugu, norbanakoari betebehar etaeskubide jakin batzuk esleituz eta bermatuz. Gaur egungo panorama politiko modernoan ezinbesteko ezaugarri unibertsala dela esan beharra dago (Brubaker, 1992: 21), estatu modernoaren bilakaerarekin lotura estua duena, nazionalitatearekin
|
gertatzenden
antzera. Gehienetan estatuak norbanakoari automatikoki biak ematen dizkio, salbuespenak salbuespen6, bai nazionalitatea eta bai hiritartasuna ere.
|
|
|
Gehienetan estatuak norbanakoari automatikoki biak ematen dizkio, salbuespenak salbuespen6, bai nazionalitatea eta bai hiritartasuna ere. Zenbaitzutan, bat onartua izatea bestea eskuratzeko nahikoa izaten da, Alemanian jatorri alemana duten Ekialdeko etorkinekin
|
gertatzen
den bezala. Alemaniako naziotasunaius sanguinisean oinarritzen da, eta, hortaz, jatorri alemaniarra duela froga dezakeen orok, hau da Alemaniako estatuak nazionalitate alemaniarra duela onartzendion pertsona orok, automatikoki eskuratzen du hiritartasuna, eta baita honek bermatzen dituen eskubide eta betebeharrak izateko aukera ere.
|
|
|
Arestian aipatu dugun bezala, juridikoki definizioz desberdinak badira ere, sarritan elkarren sinonimo gisa erabili ohi dira, bai eguneroko jardueran, eta baitatestu akademikoetan ere, frantses eta ingeles testuinguruetan
|
gertatu
ohi den bezala, estatu baten kide denaren kualitate legala adierazteko. Brubaker ek berak ere, auziari beste ñabardura bat gehituz,, hiritartasun nazionala?
|
|
|
Elkarteko kideen esanetan, datu zehatzak eskuratzea zaila badaere,, egunero 400 bat bider inguru erakusten da dokumentu hau? (Alaña, 2000). Horien artean, esanguratsuena, dudarik gabe, hiritartasunari dagokion eskubide gorentzat jotzen den bozkatze garaian ere jada ENA erabili izana izatea da, azken hauteskunde europarretan
|
gertatu
den bezala (Euskaldunon Egunkaria,). Onarpen bidean, orain arte zortzi udalek agiria ontzat eman dute ofizialki identifikatzeko prozeduretan. Berriki, euskara eta ENAren erabilera tarteko auzitaratutakokasuan, epaiak agiria balekotzat jo du pertsonak identifikatzeko.
|
|
|
batetik, ius soli, lurrari atxikirikoa, hau da, nazionalitateaestatuaren eremuan jaio izanagatik lortzen denean; eta bestetik, ius sanguinis, filiaziozkoa, arbasoen jatorriari kontu egiten diona. Estatu guztiek irizpide bera erabiltzen ez dutenez, irizpide hauetako bakoitzaren arabera, posible
|
gerta
daiteke estatubatean baino gehiagotan nazionalitatea lortzea. Nazionalitate anitza deritzoguorduan.
|
|
|
Nazionalitate anitza deritzoguorduan. Nazionalitate anitzak arazoak sortu ditu nazionalitatearen ezarpenarenhasieratik, atxikipen sentimenduak lotura juridikoak baino garrantzi handiagoaduelakoan, herritarrei fideltasuna eta atxikimendua eskatzen baitizkio estatuak.Atxikimendua anitza izanez gero, besteren baten bermetan estatuaren interesen aurkako jokabideak eta ekintzak
|
gerta
daitezkeela-eta, nazioarteko zuzenbidea nazionalitate anitza arautzen eta, ahal den neurrian, desagerrarazten saiatu da.
|