|
2023
|
|
|
Aisialdiko esparruan eragitean, aukera
|
gehiago
dago euskararen erabileran eta euskararekiko motibazioan beste esparru batzuetan eragiteko ere, lagunartean, kaleko giroan, etab.
|
|
|
Aisialdiko ekintza guztiak bertan behera geratu ziren. Orduan 100 langile baino
|
gehiago
ari ginen hainbat proiektutan lanean, eta aldi baterako erregulaziora joan behar izan genuen.
|
|
|
Euskaraz kilika: Nafarroako gaztetxoen ahozko jarduna lantzeko baliabidea artean euskarazko harremana sortu eta sustatzeko ekimen arrakastatsua izaten ari dela pantailaren bidezkoa, are
|
gehiago
kontuan hartuta pantailen eskaintza euskarazkoa oso eskasa dela haur eta gazteen aisialdiari dagokionez.
|
|
|
Orokorrean oso balorazio onak jaso ditugu. Badakigu ez duela oinarri" zientifikorik", baina euskararen erabileraren norberaren pertzepzioari buruzko galderetan aipagarria da, nahiz eta iritzi subjektiboa jaso, denek edo gehienek adierazi dutelako KILIKA saioak bukatuta euskaraz
|
gehiago
aritu direla. Honek motibazioan eragiten du gure ustez, badakitelako, izena ematerakoan, KILIKA programaren helburua euskararen erabileran eragitea dela.
|
|
|
Kilika egitasmoa sortu zenetik 1.063 izen emate jaso ditugu; horietako gutxi batzuk ez dute izen ematea gauzatu. Gure kalkuluen arabera, horietatik 129 haurrek bi aldiz errepikatu dute; 53 haurrek hiru aldiz errepikatu dute, 22 haurrek 4 aldiz errepikatu dute, eta 11 haurrek bost aldiz baino
|
gehiago
. Guztiak gehituta, 582 dira.
|
|
|
1 Euskara irakaslea naiz, Bigarren Hezkuntzan, azken hogei bat urte luzeetan. Hori naizen neurrian badut, noski, hizpide dugun gaiaren inguruan, zer kontatua edo zer partekatua, baina ez nuke inondik ere adituaren ikuspegitik aritu nahi, ez dudalako neure burua gai honetan hala ikusten, hasteko, horretarako baditugu gainera gurean, espezialistak –soziolinguistak eta–, eta segitzeko, ez zaidalako iruditzen hortik etor daitekeenik nik egin dezakedan ekarpen xumea;
|
gehiago
ikusten dut neure burua arituaren tokian, eta horregatik, hortik egingo ditut analisiak, proposamenak, galderak. Behaketak eman didan esperientziatik sortutako sentsazioek, burutazioek, emozioek eta arrazoiek harilkatuko dute artikulu hau, horiexek izango ditu abiapuntu eta ardatz, eta maila pertsonal hori gainditzen ez saiatzea da oraingoan egin dudan hautua.
|
|
|
ikasleek erdaraz egiten dute beren artean. Egia aitortu behar badut, oso etsigarria da, hainbeste non uste baitut arazoari ezin zaiola
|
gehiago
ez ikusiarena egin, eta hala egin dezagun dei egiten diot hezkuntza komunitateari, baita herriari berari ere. Aurre egin behar diogu egoerari, oso sintomatikoa delako, asimilazioarena, honek azkenaldian hartu duen erritmo beldurgarriarena, bereziki, gure ezintasunarena, euskararen benetako normalizazioak aurrera begira dakarkigun erronkarena.
|
|
|
Noski, Iruñerriko ikasleen artean da bereziki nabarmena erdararekiko joera ikaragarri hori, zeren eta Nafarroako beste eremu euskaldunago batzuetatik etortzen diren ikasleekin ez da hori gertatzen, ez behintzat hain modu argian. Horiek
|
gehiago
egiten dute euskaraz, normala denez, begi bistako arrazoiengatik. Euskara etxetik jaso dute, kasurik gehienetan, eta euskara normaltasunez entzuten dute han eta hemen beren egunerokoan, beren paisaia linguistikoan ohiko hizkuntza nagusi bilakatzeraino, eta ez dutelako, hortaz, ahalegin berezirik egin behar euskara modu naturalean atera eta sor dakien.
|
|
|
Ikastolan baizik ez da euskaraz erabat ikasten ahal, eta unibertsitatean, Euskal Ikasketak dira euskaraz ikas daitekeen lizentzia bakarra. Horregatik, oso diferentea da bertan izena ematen duten ikasleen soziologia, euskara maila, eta motibazioa; gauzak horrela, askok eta askok ez dute bokazio filologikorik, euskara
|
gehiago
ikastearen helburua, edo etorkizunean lana euskaraz egin ahal izateko asmoa baizik. Hala ere, errealitateak errealitate, lanean euskaraz arituko diren maistrak eta maisuak hortik aterako direla jakitea kezkagarria zait, hor ere ikusten dudan jarrera antzekoagatik.
|
|
|
Horren sentsazioa dut. Intonazioa, hitz ordena, hiztegia noski, gero eta
|
gehiago
dira erdaraz, hainbeste non badirudien erdaraz ari garela, eta euskarak morse kode baten funtzioa baino ez duela betetzen. Askotan zaila da jakitea ea erdaraz kutsatutako euskara den, ala euskaraz kutsatutako erdara.
|
|
|
Eremu akademikoarekin lotzen dute, eta horrek gazteengan sortzen duen higuina kontuan hartuta, gainera, euskara galtzaile ateratzen da, oso galtzaile atera ere. Ume txikiek
|
gehiago
egiten dute euskaraz, helduaren erreferentziak oso garrantzitsuak direlako oraindik, ez dagoelako halako desafio jarrerarik, haien errealitate afektiboa familiak eta eskolak baino ez dutelako osatzen. Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako.
|
|
|
Ez legoke bizitzaren eta eskolaren arteko halako jauzirik edo amildegirik, eta zentzu horretan, euskara ez lukete identifikatuko hainbeste" gorroto" duten zerbait horrekin. Gazteen interes, jakin min eta beharretatik abiatu ahal bagenu,
|
gehiago
konektatuko genuke haiekin, eta hobekiago ulertuko lukete eskolaren zentzua.
|
|
|
Gainera, gazte hizkerak erakutsi genituzke; gazteentzako edukiak, moduak eta abar eraman klasera. Eta ezer
|
gehiago
ez.
|
|
|
Hau da: abiatu gaitezen dakiten euskara" apur" horretatik, ez gaitezen saiatu eduki gramatikal
|
gehiago
erakusten, ez bada egunero klaseko ahozko jardunean agertzen diren akatsak zuzentzeko helburuarekin, eta kontuz honi dagokionean ere: beharbada utzi behar diogu hainbeste zuzentzeari, dosi egokiak bilatuz, eta adierazkortasunari garrantzia eman.
|
|
|
Ikasleen prestakuntza urrutiratzen hasi da ahozkotasunetik, item idatziek eta ariketa doituek gero eta presentzia
|
gehiago
dute haien bizitzan. Hitzaren presentziari dagokionez, hitza irakaslearena da, nagusiki, gela barruan.
|
|
|
Belarriekin jasotzen zena, orain begiekin. Baina irakurtzen ikasten hasten direnetik,
|
gehiago
da gaztelaniaz irakurtzen dutena karteletan, iragarkietan, dendetako kristaletan, futboleko kromoetan, eguneroko bizitzan euskaraz baino. Eta euskaraz irakurtzen dituen testu asko ez ditu ulertzen, abisu ofizialak direlako euskara burokratiko batean emanak.
|
|
|
Izango dira berrogeita hamar urte esaldi horixe bera eta ia hitz horiexekin esaten genuela irakaskuntzari buruzko eztabaidetan. Aspaldi utzi nuen irakaskuntza eta oso oker egon ninteke, baina errezeloa dut hausnarketa horrek ez ote duen orduan baino
|
gehiago
esaten. Euskarazko musikarekin esanda:
|
|
|
Jakina denez, hiztun elebidunen3 kasuan komunikatzeko eraginkortasuna ezberdina izan daiteke hizkuntza batean edo bestean. Are
|
gehiago
, alde txikia edo handia egon daiteke hizkuntza bakoitzeko baliabide multzoen artean eta aldea murriztu edo handitu daiteke testuingurua formala edo informala bada. Baliabide gehien eskaintzen dizkion hizkuntzaren aldekoa izanen da hiztunaren jokabide linguistikoa, kontra egiteko motibazio ahaltsua ez badauka, behintzat (Iurrebaso, 2022:
|
|
|
4" Norberak euskaraz eta erdaraz hitz egiteko duen erraztasuna. Euskaraz erdaraz baino errazago hitz egiten dutenek erdaraz errazago mintzo direnek baino askoz ere
|
gehiago
egiten dute euskaraz" (Eusko Jaurlaritza, 1995: 121).
|
|
|
2016ko VI. Inkesta Soziolinguistikoak honako datuak eman zituen sare sozialetako erabilerari buruz (euskararen eremu osoa): " Erabiltzaileen% 14,2k maiztasun handiz erabiltzen du euskara, hau da, euskara erabiltzen du erdara beste edo
|
gehiago
. Euskararen erabilerarik handiena 16 urte bitarteko gazteek dute, euskara maiztasun handiz erabiltzen dutenak% 23,2 baitira".
|
|
|
Euskararekiko atxikimendua izan arren, gutxi erabiltzen duen hiztunak (gaitasun nahikorik ez duelako edo erabiltzeko sarerik aurkitzen ez duelako) bi erantzun mota dauzka aukeran sortutako tentsioa baretzeko: jokabidea aldatzea(
|
gehiago
erabiltzea) edo kontrako argudioak barneratzea (ez erabiltzearen jokabidearen zuriketa, hizkuntzarekiko desafekzioa...).
|
|
|
11 Koherentzia beharraren ezaugarrian
|
gehiago
sakontzea interesgarria izan daiteke. Dena delako jokabidea autokontzepturako garrantzi handikoa denean, jarreraren kontrako jokabideak zuriketa handiagoa eta autopertsuasio handiagoa eskatuko ditu (Apodaka, 2004:
|
|
|
Gizarte psikologiak azaldu du taldea kideen batuketa hutsa baino
|
gehiago
dela. Taldeak berezko izaera du eta norbanakoan presioa egin dezake, talde arauak hauts ez daitezen.
|
|
|
Euskararen ezagutzak gora egin du eskolan egindako ahaleginaren ondorioz, baina, gaur egun askoz
|
gehiago
dira erdal elebidunak elebidun orekatuak baino. Jendarteak, oro har, erraztasun handiagoa du trebetasun hartzaileetan (irakurmena eta entzumena) trebetasun ekoizleetan baino (mintzamena eta idazmena), eta, azken
|
|
|
Familia tipologia ere aldatu zaigu azken urteotan. Garai batean,
|
gehiago
ziren euskara etxetik zekarten ikasleak, baina, urteek aurrera egin ahala, etxeko hizkuntza euskara ez duten ikasleen kopuruak gora egin du. Beraz, gero eta gehiago dira euskararekin harremana eskolan baizik ez duten ikasleak.
|
|
|
Garai batean, gehiago ziren euskara etxetik zekarten ikasleak, baina, urteek aurrera egin ahala, etxeko hizkuntza euskara ez duten ikasleen kopuruak gora egin du. Beraz, gero eta
|
gehiago
dira euskararekin harremana eskolan baizik ez duten ikasleak.
|
|
|
Erlazio berri hauek euskaraz sortzeak berebiziko garrantzia dauka, hizkuntza ohiturek eguneroko erabileran duten eragina dela eta. Egunerokoan ikus dezakegu, nola ingurune erdaldun batean, euskaraz sortu den erlazio bat erdaldun bilakatu daitekeen erraztasun handiz, gizartetik jasotzen ditugun estimulu gehienak erdaraz jasotzen baititugu gaur egun, are
|
gehiago
sare sozial eta medio elektronikoen zabalpen geldiezinarekin, non eskaintza zabal eta dinamikoa eskuragarri dugun eta duten haur eta gazteek, eskaintza honen gehiengoa erdalduna izanik. Haur eta gazteen arteko erlazio hauek gaztelaniaz sortzen badira, zaila izaten da euskaldun bilakatzea, testuinguru euskalduna eman arren, ohiturek garrantzi handia izaten baitute dinamika naturaletan.
|
|
|
Ikasketa ibilbide kontzientea da eta motibaziotik abiatzen da: heldua motibaturik dagoenean hasten da hizkuntza ikasten edo ezagutzen, eta, ondoren, zenbat eta hizkuntza hobeki ezagutu,
|
gehiago
eta hobeto erabiltzen du.
|