|
2001
|
|
|
Energia eolikoa ez da energia alternatiboa. Gizarteak gero eta
|
gehiago
kontsumitzen du eta gose hori asetzeko beste energia iturri bat gehiago izango dira haize errotak.
|
|
|
Eskura ditugun datuetan oinarrituta, badirudi kirolariek 1,2 eta 1,4 g/ kg/ egun artean hartu luketela proteina, erresistentzia aerobikoko kirolak egiten dituzten gehienek; eta, agian, pixka bat gehiago, energia gastu handiak eragiten dituzten programa fisikoetan parte hartzen dutenek, hala nola zenbait eguneko bizikleta itzulia edo maratoi bat prestatzen ari direnek. Kasu gehienetan, kopuru hori elikaduraren bidez lor daiteke; izan ere, kirolariak kaloria
|
gehiago
kontsumitzen dituenez, dieta askotarikoa eta orekatua hartzen badu, mantenugai horren kantitate egokia hartuko du. Hala ere, kirolarien artean egiten den akats handienetako bat da proteina gehiegi irenstea, bai elikagai gisa, bai gehigarri gisa.
|
|
|
Hala ere, kirolarien artean egiten den akats handienetako bat da proteina gehiegi irenstea, bai elikagai gisa, bai gehigarri gisa. Elikadura hori zenbat eta
|
gehiago
kontsumitu, orduan eta muskulu masa handiagoa lor daiteke. Organismoak behar proteiko zehatzak ditu, baina ez da komeni horiek gainditzea.
|
|
|
Udako beroak egokiak dira edari freskagarri gehiago eta, nola ez, ur mineral
|
gehiago
kontsumitzeko. Produktu horrek nabarmen egin du gora azken urteotan.
|
|
|
Animalietatik datozen elikagaiak ez kontsumitzearen alde daude, baita barazkiak eta lekadunak ere, fruta, baia eta fruitu lehor
|
gehiago
kontsumitzearen truke.
|
|
|
Kirol medikuntzaren eta kirolarien esparrutik, aspalditik azpimarratzen da ezen, egoera hori garaiz zuzentzen ez bada, dietaren bidez eta, batez ere, aminoazido adarkatuen ekarpen puntualarekin, potentzia, indar fisikoa eta erresistentzia murriztu egin daitezkeela etengabe esfortzua egitean. Hala ere, ez dago justifikatuta BCAA
|
gehiago
kontsumitzearen edo muskulu masa hobeto mantentzearen aldeko mezua. EFSAren berrikuspen taldeak jakinarazi du BCAAen eragin positiboei buruzko (ahalmen eta errendimendu fisikoari, proteinen sintesiari eta/ edo proteinen degradazioari eta muskulu masaren aldaketei buruzkoak) ematen dituzten azterketak ez direla esanguratsuak, eta ez dutela aukerarik ematen alegazio horien ondorioen oinarri zientifikorako ondorioak ateratzeko.
|
|
|
Idorreria izanez gero, elikatzea. Idorreria prebenitu eta tratatzeko, egokiena da likido asko hartzea (egunean bi litro baino gehiago) eta zuntz
|
gehiago
kontsumitzea (barazkiak, fruta fresko eta lehorrak, lekaleak, zereal integralak…), edo zuntz gehiago sartzea (olo zahia, liho haziak, etab.).), gorotz boloa handitu eta heste mugimenduak errazten dituzte. Idorreria arazo arrunta da paziente askorentzat.
|
|
|
Iaz 10 milioi hipnotiko ontzi baino
|
gehiago
kontsumitu ziren
|
|
|
Lan hori Milagros Iglesias kazetariarekin batera idatzi du, eta Espainian pilula gehiegi kontsumitzen dituela amets egiteko. Iaz bakarrik 10 milioi hipnotiko ontzi baino
|
gehiago
kontsumitu ziren, 30 milioi konprimitu inguru, eta horrek 6.696 milioi pezetako gastua eragin zuen Osasun Publikoan. 18 urtetik gorako espainiarren herenak noizbehinkako lo arazoak ditu bizitzako uneren batean, eta arazo hori kroniko bihurtzen da pertsonen %10ean, adierazi zuen autoreak, eta gehitu zuen insomnioa sintoma bat baino ez dela, inoiz ez gaixotasun bat, eta haren jatorria hainbat kausatan dagoela.
|
|
|
Gozogintza, irasagarrarekin edo antzeko elikagaiekin ondutako gazta, oso tentagarria da otordu nagusiak amaitzeko, baina fruta eta esneki sinple
|
gehiago
kontsumitzea sustatu behar dugu, hala nola postre osasuntsuagoak eta elikagarriagoak.
|
|
|
Horrek bakarrik eragin dezake esneak tratamendu termikoari eustea eta giza kontsumorako ez erabiltzea. Beste egoera bat da esneak geroko tratamendu termikoari aurre egin ahal izatea, baina mikrobio karga handiak tratamendu biziagoa eskatzen duela, eta horrek tratamenduaren kostua garestitu du, energia
|
gehiago
kontsumitzen duelako. Bi egoeretako edozeinek ekarriko du kalitate nutritibo eta garestiagoa duen produktua.
|
|
2002
|
|
|
Elkarte horretako arduradunek diote eskaerak ez zaizkiela berdin murriztu enpresa guztiei, produktuak berak ere baduela zerikusia eta, horregatik, kasu batzuetan bakarrik jaitsi dela salmenta %30 Horrenbestez, nahiz eta datozen hilabeteetan Estatu Batuek, Alemaniak eta antzeko herrialde handiek
|
gehiago
kontsumitzea espero duten, kezkati dabiltza, zeren eskaeren gutxitze horrek bere horretan iraunez gero, sektoreak egun latzak ezagutuko ditu berriz ere. Dena dela, aditu batzuen iritziz, litekeena da, irailaren 11ko gertaeren urteburua igaro eta gero, 2002ko azken hiru hilabeteetan inbertsioak indartzea.
|
|
|
Hainbat iturri aski fidagarritan ikusten ahal denez, munduan kontsumitzen den energiaren %40a petroliotik lortzen da, eta ezinbestekoa da garraio edo makineria militarra bezalako sektore erabakiorretan. Munduko parte honetan bizi garenok munduko populazio osoko ehuneko hogei baino ez garenok, kopuruz, beste gainerako guztiek baino bederatzi aldi petrolio
|
gehiago
kontsumitzen dugu. Adituek diotenez, Lehen Munduko gobernuek bultzatu dituzten energia aurrezteko politikek oso arrakasta txikia eduki dute.
|
|
|
Elektrizitateari dagokionez, batzuek besteek baino %40
|
gehiago
kontsumitzen dute.
|
|
|
Hona autopistak eskaintzen dizkizun abantailetako batzuk: bidesaria ordaintzea eta bide bera egitearren erregai
|
gehiago
kontsumitzea, helmugara iristeko denbora gutxiago ematearen truk.
|
|
|
Ez da, inondik ere, nahitaez bete beharreko baldintza: pantaila koloretakoa duen PDA batek askozaz bateria
|
gehiago
kontsumitzen du.
|
|
|
Jokaera adikziozkoa dela esateko hiru ezaugarri erakutsi behar ditu pertsonak: tolerantzia (emozio berbera lortzeko gero eta
|
gehiago
kontsumitzeko premia), abstinentzia sindromea (adikzioa ase ezin denean) eta kontrola galtzea (kontsumoa gelditzeko ezintasuna).
|
|
|
Telebistako albistegiak ikusteak gizarteko klase agintarien hegemonia politikoa areagotzen laguntzen duela esan daiteke. Herritarrak gero eta
|
gehiago
kontsumitzen du telebista. Telebistak gero eta muga txikiagoa ezarri du bizitza publikoaren eta pribatuaren artean.
|
|
|
Pentsatzen denaren kontra, ile lehorgailua da gehien gastatzen den etxetresna elektrikoetako bat. Izan ere, hozkailuak baino bi edo hiru aldiz
|
gehiago
kontsumitzen du, eta telebistak baino lau edo bost aldiz gehiago (energiaren %12). Hozkailua, berriz, gastu elektrikoaren %21 da.
|
|
|
Txosten horrek erakusten du, zerealei dagokienez, baldintza meteorologikoak, oro har, ez zirela onak izan, eta estatu kide gehienetan murriztu egin zela produktu horien uzta. Aurreko urtean baino %4
|
gehiago
kontsumitu zen. Esportazioetan eragin negatiboa izan zuen beste alderdi bat izan zen abeltzaintza sektorea eta haragi industria nahastea, “behi eroen” krisiaren eta Erresuma Batuko sukar aftosoaren epidemiaren ondorioz.
|
|
|
Komeni da, halaber, biraketa igoera jarraitua eta ihes hoditik ateratzen den kea zaintzea. Oso kolore ilunekoa bada, behar baino erregai
|
gehiago
kontsumitzen duela adieraziko du; tonu urdinxka badu, berriz, olio gehiegi kontsumituko duela ziur aski. Balaztei dagokienez, haien funtzionamendua berrikusi behar da, baita likido mailak ere, eta horietan oxido arrastorik dagoen egiaztatu, esku balaztaren funtzionamendua probatzeaz gain.
|
|
|
Egonkortasun handiagoa lortzeko, erosotasun pixka bat galtzen da. Zabalagoak itsasgarritasun handiagoa dakar, eta erregai
|
gehiago
kontsumitzen da. Fabrikatzaileak hautatutako pneumatikoaren neurriek konpromiso delikatua dute ibilgailuaren segurtasunaren eta kontsumoaren artean; beraz, oso garrantzitsua da gomendatutako neurriak errespetatzea beti.
|
|
|
Hauek dira: – Saiatu ontzi garbigailua karga ertainarekin ez jartzen, horrek energia
|
gehiago
kontsumitzen baitu. Askoz hobea da etxetresna elektriko hori gutxiagotan jartzea, baina karga osoekin.
|
|
|
Estresari emandako erantzunaren teoria. Teoria horren arabera, organismoak karbohidratotan aberatsak diren elikagai edo jaki
|
gehiago
kontsumitzen ditu energia azkarra lortzeko, estresari aurre egiteko. Bazenekien ingelesez ‘stressed' (estresatua) ‘desserts' (gozoa) deletreatua dela alderantziz?
|
|
|
Ekoizpena merkeagoa izango denez, merkatuan produktua merkatzea espero liteke? Gainera, lumarik ez duenez, ez dira kendu, eta horrek esan nahi du ingurumen kostuak murriztu egingo direla, oilaskoen ekoizpenean energia
|
gehiago
kontsumitzearen, lumak sintetizatzeko behar den energiaren, hegaztiak hiltegietan erortzeko behar den uraren eta ur hori arazteko eta lumak kentzeko edo tratatzeko prozesuen ondorioz. Beraz, ingurumen onurak dira, ez dira inola ere baztergarriak, batez ere Espainian urtean ehunka milioi animalia kontsumi daitezkeela ulertzen badugu.
|
|
|
Katalunia eta Balear Uharteak dira Espainiako Estatuan edari komertzialen kontsumo eremu nagusia(% 22); ondoren, Andaluzia(% 18,9) eta Gaztela eta La Mancha eskualdea(% 18). Mediterraneo aldeko iturriko uraren kalitate txarrena eta ur ontziratua kontsumitzeko kontzientziazio handiagoa dira Katalunia eta Balearretako jendeak edari komertzial
|
gehiago
kontsumitzeko arrazoiak, ikerketaren arabera. Beste faktore bat turismo asko izatea da, Alemaniak eta Frantziak ontziratutako uraren kontsumoan tradizio handiagoa baitute.
|
|
|
Lo egiteko, 15 edo 17 °C nahikoa da. Tenperatura igotzen den gradu bakoitzak %5etik %7ra energia
|
gehiago
kontsumitzen du. Azkenik, etxea berritu behar baduzu, erabili material isolatzaileak eta kristal bikoitzak.
|
|
|
Hodi fluoreszenteek energia
|
gehiago
kontsumitzen dute piztean, baina ez inor ez dagoen geletan minutu luzez aktibo geratzeko adina.
|
|
|
Kontsumoa hodi fluoreszente bat piztean Irudia: Douglas Stewart Gure herrialdean oso errotuta dagoen uste batek dioenez, zenbait minutuz hodi fluoreszentez argiztatutako gela bat utzi behar denean, komeni da argiak piztuta uztea, argia ematen hasteko behar den energia
|
gehiago
kontsumitzen baita konektatuta daudenean baino. Baieztapen hori faltsua da, baina ez da hala hodi fluoreszenteak itzali eta pizteak haien bizitza erabilgarria murrizten duelako.
|
|
|
Egia da, konektatzen diren bitartean, fluoreszenteek gero piztuta daudenean baino askoz energia gehiago behar dutela: aldi horretan bost aldiz
|
gehiago
kontsumi dezakete. Baina gehiegizko kontsumo hori hutsala bihurtzen da aktibazioak irauten duen denbora kontuan hartuta:
|
|
|
Industria ugaritzea, produktu kimikoak neurriz kanpo erabiltzea, kutsadura ez kontrolatzea eta hondakinak ezabatzea “gaur egungo haurren osasunean eragin zuzena duten faktoreak dira”. Harlemek azaldu zuenez, “haurrak arrisku horien eraginpean daude, pisua dela eta, helduek baino aire gehiago arnasten dutelako eta elikagai eta ur
|
gehiago
kontsumitzen dutelako”. “Haren nerbio sistema, digestio aparatua eta immunitate sistema edozein pertsona helduenak baino askoz ere delikatuagoak dira”, gehitu zuen.
|
|
|
Ondorioak larriagotu egin daitezke, kontsumoa noizbehinkakoa edo ohikoa den kontuan hartuta; azken kasu horretan, alkoholismoa esaten zaio. Zenbat eta
|
gehiago
kontsumitu, orduan eta handiagoa da hiltzeko edo zirrosi hepatikoa, minbiziak, fetuaren osasunean dituen ondorioak eta abar izateko arriskua, heriotza ekar baitezakete. Ildo horretatik, Gonzalo Robles Drogei buruzko Plan Nazionalerako ordezkariak otsailean adierazi zuenez, “12.000 pertsona hiltzen dira urtero alkoholaren ondorioz, hau da, heriotza guztien %3”.
|
|
|
Zahartzeak eta heriotzak emeak baino bizkorragoak izan daitezke. Zientzialariak azaldu zuen, oro har, animalia handiek elikagai
|
gehiago
kontsumitzeko joera dutela, eta horrek bakterioak kontsumitzeko arrisku handiagoa dakarrela. Bestalde, eltxoek, arkakusoek eta akainek tamaina txikiagoko animalietan baino harrapakin errazagoa aurkitu dute.
|
|
|
Urtero, datu ofizialen arabera, 42 milioi kilo perretxiko baino
|
gehiago
kontsumitzen dira Espainian, saltokietan salduz. Zifra, seguruenik, txiki geratzen da udazkenaren etorrerarekin batera izaten den bilketa masiboarekin alderatuz gero.
|
|
|
Zergatik gutxitu da txantxarra, oro har? Odontologoek iradokitzen dutenez, etxeko produktu fluoratu
|
gehiago
kontsumitzeagatik eta ahoko higienea hobetzeagatik, azken urteetan 70eko hamarkadan baino azukre gutxiago kontsumitzen da. Egoera orokorra ez da hain ona periodontitisaz hitz egiten denean, gaixotasun garrantzitsu hori piezen galerarekin amai baitaiteke.
|
|
|
Orain, ordea, 37 ikertzaile eta teknikari ikuskatuk osatzen dute. Horrelako ekoizpena garatzeak duen garrantzia arrain
|
gehiago
kontsumitzearen ondorio da. Gobernuak berriki egindako azterketa baten arabera, arrain kontsumoa animalia proteinaren kontsumo nazionalaren %3tik %9ra igotzea aurreikusten da.
|
|
|
Liburuaren arduradunen arabera, helburua da kontsumitzaileak osasunaren hezkuntzan kontzientziatzen laguntzea. MAPAko datuen arabera, espainiarrek 35 kg arrain baino
|
gehiago
kontsumitzen dituzte pertsonako, eta elikagai gastuaren %13 arrantza produktuetarako erabiltzen dute. Guztira, Espainiako kontsumitzaileak 593.000 tona arrain fresko erosten ditu kontsumitzeko, eta %25 baino gehiago arrain urdina da.
|
|
|
% 38k adierazi du egunero fruta eta% 37k haragia jaten duela. Emakumeek gizonek baino esneki
|
gehiago
kontsumitzen dituzte. Horiek, ordea, eskuz irabazten diete haragia jatean.
|
|
|
Aukeratutako programaren arabera aldatzen da elektrizitate kontsumoa: tenperatura altuenek elektrizitate
|
gehiago
kontsumitzen dute, eta alderantziz. Dirua aurrezten lagun dezakeen beste arrazoi bat" Eco" tekla duen garbigailua erostea da.
|
|
|
Lanak, Espainia osoan autonomien arabera egindako inkesta batean oinarrituta, joera berresten du. “Murriztu egin da, pixkanaka, karbohidratoen hartzea, zerealak eta lekaleak gutxiago kontsumitzen direlako; eta gantzak ugaritu egin dira, haragia, arrautzak, esnea eta esnekiak
|
gehiago
kontsumitzen direlako”, adierazi dute “Medicina clinica” aldizkarian argitaratu den ikerketaren adituek. Historikoki, dieta mediterraneoak lagundu egin die arroko herrialdeei munduko bizi itxaropen handienetako bat izaten eta gaixotasun kardiobaskularren maiztasun oso txikia izaten.
|
|
|
Barazkiei dagokienez, Valentzia, Katalunia, Kanariak, Murtzia eta Madril kontsumitzaile garrantzitsutzat hartzen dira; Kantabria, Extremadura, Errioxa, Nafarroa, Balearrak eta Andaluzia, berriz, kontsumo txikieneko probintzien artean daude. Bestalde, 100.000 biztanletik gorako herrietan
|
gehiago
kontsumitzen direla horrelako produktuak gainerako hiriguneetan baino. Gainera, fruta eta barazkien kontsumoa handitu egiten da adinean aurrera egin ahala, eta 50 urtetik gorako espainiarrek Espainian saltzen diren fruta eta barazki freskoen erdia baino gehiago kontsumitzen dute.
|
|
|
Bestalde, 100.000 biztanletik gorako herrietan gehiago kontsumitzen direla horrelako produktuak gainerako hiriguneetan baino. Gainera, fruta eta barazkien kontsumoa handitu egiten da adinean aurrera egin ahala, eta 50 urtetik gorako espainiarrek Espainian saltzen diren fruta eta barazki freskoen erdia baino
|
gehiago
kontsumitzen dute. Era berean, guraso bakarreko etxeetan fruta eta barazki gehiago kontsumitzen dira hainbat kidetan baino, eta, bitxia bada ere, haurrik gabeko familiek gehiago kontsumitzen dituzte produktu horiek haur txikiak dituzten etxeek baino.
|
|
|
Gainera, fruta eta barazkien kontsumoa handitu egiten da adinean aurrera egin ahala, eta 50 urtetik gorako espainiarrek Espainian saltzen diren fruta eta barazki freskoen erdia baino gehiago kontsumitzen dute. Era berean, guraso bakarreko etxeetan fruta eta barazki
|
gehiago
kontsumitzen dira hainbat kidetan baino, eta, bitxia bada ere, haurrik gabeko familiek gehiago kontsumitzen dituzte produktu horiek haur txikiak dituzten etxeek baino. Joera hori zertxobait hobetu da haurrak 6 urtetik gorakoak direnean.
|
|
|
Gainera, fruta eta barazkien kontsumoa handitu egiten da adinean aurrera egin ahala, eta 50 urtetik gorako espainiarrek Espainian saltzen diren fruta eta barazki freskoen erdia baino gehiago kontsumitzen dute. Era berean, guraso bakarreko etxeetan fruta eta barazki gehiago kontsumitzen dira hainbat kidetan baino, eta, bitxia bada ere, haurrik gabeko familiek
|
gehiago
kontsumitzen dituzte produktu horiek haur txikiak dituzten etxeek baino. Joera hori zertxobait hobetu da haurrak 6 urtetik gorakoak direnean.
|
|
|
Etxekoandrearen jarduera eta errenta maila ere erabakigarriak dira produktu horiek erosteko orduan. Hala, AECOCren arabera, etxetik kanpo lan egiten ez duen etxekoandreak kanpoan lan egiten duenak baino fruta eta barazki gehiago erosten ditu, eta errenta txikienak dituzten gizabanakoek, berriz,
|
gehiago
kontsumitzen dituzte artikulu horiek baino. Erosketa maiztasunari dagokionez, Elkartearen txostenaren arabera, kontsumitzaileen %43k dio astean behin erosten dituela frutak eta barazkiak, %31k astean bitan edo hirutan eta %9k egunero.
|
|
|
Espainiarrek urtean 35.000 tona turroi baino
|
gehiago
kontsumitzen dituzte, Gabonetan %85
|
|
|
Espainiarrek urtean 35.000 tona turroi baino
|
gehiago
kontsumitzen dituzte, eta horietatik %85, ia 30.000 tona, Eguberri aurreko garaian jaten dira, Turroi eta Mazapanen Fabrikatzaileen Espainiako Elkarteak (TUMA) emandako datuen arabera. Kontsumitzaileen gustu nagusia turroi bigun eta gogorrak dira, nahiz eta azken urteotan gero eta gehiago onartu diren txokolate kurruskariko turroiak, hainbat zaporetako trufatu eta pralineak eta hainbat turroi.
|
|
2003
|
|
|
Baina kontsumoa cannabisarena denean, %23 bakarrik dira ohitura hori arriskutsutzat jotzen dutenak. Normalean mutilek neskek baino droga
|
gehiago
kontsumitzen dituzte, zenbat eta ikasketa aldi luzeagoa orduan eta droga gutxiago kontsumitzen da, eta hirietan droga gehiago kontsumitzen da landa zonetan baino, cannabis aren kasuan izan ezik
|
|
|
Baina kontsumoa cannabisarena denean, %23 bakarrik dira ohitura hori arriskutsutzat jotzen dutenak. Normalean mutilek neskek baino droga gehiago kontsumitzen dituzte, zenbat eta ikasketa aldi luzeagoa orduan eta droga gutxiago kontsumitzen da, eta hirietan droga
|
gehiago
kontsumitzen da landa zonetan baino, cannabis aren kasuan izan ezik
|
|
|
Industria farmazeutikoak, milaka langile dituenak, gure bizitza inbaditzen du, bere irabaziak handitu asmotan. Susmatzekoa da benetan behar duguna baino medikamentu
|
gehiago
kontsumitzen ditugula. Horri aurre egin eta alternatibak bilatzen saiatzen garenok, ziur hutsegiteak egiten ari garela.
|
|
|
Ez dut esaten egia osoa denik, baina bai kontuan edukitzekoa, beste teoria guztiekin kontrastatzeko. Medikuntza tradizionalak, kasualitatez, ez du ezbaian jartzen sistema kapitalista eta beti eskatzen du
|
gehiago
kontsumitzeko. Ikuspegi mediko kritiko askok bat egiten du planteamendu higienistekin, esanaz gaur sortu diren gaixotasun berri askoren kausa bizi baldintzak direla:
|
|
|
Egoera batzuetan arrazoizkoa da sendagaiak hartzea. Gaurko arazoa da botiken prezioak zeruan dabiltzala eta premiarik gabe gero eta botika
|
gehiago
kontsumitzen dela.
|
|
|
Argia luzaz piztuta egoten den gela bat izanik, hodi fluoreszenteak primerakoak dira, pizterakoan indar
|
gehiago
kontsumitzen duten arren, gutxi gorabehera 8.000 ordu irauten baitute, eta goritasun bonbilla batek baino %20 gutxiago kontsumitzen baitute.
|
|
|
XVI. mende bukaeratik, Erdi Aroan ekialdeko produktu exotiko bat izandakoa
|
gehiago
kontsumitzen hasi zen. XIX. mende erdialdean gizarteko maila sozial guztiek jaten zuten.
|
|
|
Madrilek 45 metro kubiko baino ur
|
gehiago
kontsumituko du udako hilabeteetan
|
|
|
Karbohidrato konplexuetan aberatsak diren elikagaiak (almidoia), xumeak baino mantsoagoak eta pixkanakakoagoak. * Oro har, ez da gomendatzen karbohidrato totalak eguneko dietako energiaren %60 baino
|
gehiago
kontsumitzea; izan ere, digestio arazoak sor ditzake (meteorismoa, sabeleko mina eta kolikoak), dieta globalaren nutrizio balioa urria izango litzateke, beste elikagai batzuen ekarpena murriztu egingo bailitzateke karbohidratoen mesedetan. Zer gertatzen da glukogeno erreserbak agortu edo nahikoa ez direnean?
|
|
|
hestebeteak, hirugiharra, gurina, esne gaina, esne osoa, esne osoarekin egindako esnekiak, gozogintzako produktuak, gailetak eta opilak. Horren truke, astean arrain urdin
|
gehiago
kontsumituko da. Oliba olioa (lehentasuna duena), eta hazi olioak eta fruitu lehorrak, osagarri dietetiko gisa, gantz asegabe ugariko elikagaiak dira, plasmako kolesterol maila murrizteko ezaugarriak dituztenak.
|
|
|
Kutsatzaileekin gauza bera gertatzen da. Nutrizionistek diotenez, gure ohiko dietan arrain mota bat baino
|
gehiago
kontsumitzen bada, merkurio kontzentrazio handiagoak dituzten espezie batzuk etengabe eta bakarrik egoteak ekar dezakeen arriskua saihesten da.
|
|
|
Organismo horien arabera, dieta osasungarria eta ariketa fisiko neurritsua lagungarri dira gaixotasun kardiobaskularrei, minbiziari, diabeteari eta obesitateari aurrea hartzeko. “Aspalditik dakigu gantz saturatu, azukre eta gatz ugariko elikagaiek kalteak eragiten dituztela; mundu osoan gero eta elikagai
|
gehiago
kontsumitzen dela, eta, aldi berean, bizitza sedentarioagoa dela”, esan zuen Gro Harlem Brundtland OMEko zuzendari nagusiak txostenaren aurkezpenean. Gaineratu zuen urtero 30 milioi pertsona inguru hiltzen dituzten kardiopatiak, diabetesa, minbizia eta obesitatea “dagoeneko ez direla herrialde aberatsen bakarrak”, garapen bidean dauden herrialdeetan (India edo Txina) elikadura jarraibideak aldatzean.
|
|
|
Sistema ez da berria. Orain arteko arazoa zen ekoizten zuen energia baino
|
gehiago
kontsumitzen zuela. CWTk ura erabiltzen du eraldaketarako energiaren ordez, eta, hala, prozesuaren iraupena murriztea lortzen du, industria ustiapenerako eskuragarri egiten baita.
|
|
|
Gogoratu elektrizitate kontsumoa hautatzen dugun programaren araberakoa dela. Oro har, tenperatura altuena dutenek elektrizitate
|
gehiago
kontsumitzen dute.
|
|
|
Koipe hori gantz saturatua da, eta, hala ere, gure eguneroko dietan egon behar du, kantitate egokietan, gehiegi edo gutxiegirik gabe. Gantz on deritzona, nagusiki, landare jatorriko elikagaietan aurkitzen da, nahiz eta benetan inporta duena eguneroko dietako gantza (kaloria guztien %30 izan behar du, baldin eta marjinak gora egiten badu oliba olio
|
gehiago
kontsumitzeagatik) eta haren kalitatea, hau da, gantz azido, asegabe eta aseen proportzioa. Esteka interesgarriak:revista.consumer.es:Dieta orekatua Esteka interesgarriak:revista.consumer.es:Bihotzerako elikagai osasungarriak Esteka interesgarriak:revista.consumer.es:Olioak:
|
|
|
Ez utzi inoiz martxa aldaketa lokalean. Arriskutsua izateaz gain, autoak
|
gehiago
kontsumitzen du. 5 Maldak igotzea:
|
|
|
Muga hori 150 mg/ l izango da gerora, eta muga hori ekainaren 19an ikusi da. Araudi berri hori estatu kide guztietan sartu behar da orain, eta, haren arabera, 150 mg/ l kafeina baino
|
gehiago
kontsumitzeko edaria bada, etiketa egoki baten bidez jakinarazi behar zaio kontsumitzaileari," kafeina eduki handia" eta, ondoren, mg/ 100ml tan adierazitako eduki zehatza. Kasu batzuetan, informazio hori beharrezkotzat jotzen bada ere (bereziki, haur eta emakume haurdunentzat), 2004ko uztailaren 1a baino lehen fabrikatu eta etiketatutako edari guztiak merkaturatu ahal izango dira haien existentzia amaitu arte, ohartarazpen hori egin gabe.
|
|
|
Hala, egunean 191 g fruta jaten da, eta barazkiena, berriz, 90 g egunean, talde horientzat gomendatutakoa baino askoz gutxiago. Halaber, ondorioztatu zuten gizonek elikagai talde guztiek baino
|
gehiago
kontsumitzen dutela, barazkiek izan ezik. Izan ere, barazkiak gehixeago hartzen dituzte emakumeek (94,8 g gizonek, 86,2 g gizonek), azukreek eta kakaoak, ez baitute alderik bi sexuen artean.
|
|
|
Izan ere, barazkiak gehixeago hartzen dituzte emakumeek (94,8 g gizonek, 86,2 g gizonek), azukreek eta kakaoak, ez baitute alderik bi sexuen artean. Eskualde geografikoa Lurraldeka, Espainiako erdialdean opil eta hesteki
|
gehiago
kontsumitzen dira, eta esneki, patata eta arrautza gutxiago hartzen dira. Ipar ekialdean, berriz, Katalunia, Aragoi eta Balear Uharteetan, haragi gorri eta barazki gehiago kontsumitzen dira, eta esne gutxiago.
|
|
|
Eskualde geografikoa Lurraldeka, Espainiako erdialdean opil eta hesteki gehiago kontsumitzen dira, eta esneki, patata eta arrautza gutxiago hartzen dira. Ipar ekialdean, berriz, Katalunia, Aragoi eta Balear Uharteetan, haragi gorri eta barazki
|
gehiago
kontsumitzen dira, eta esne gutxiago. Iparraldean bizi direnek, berriz, jogurt, arrain, batuketa koipe, arrautza, azukre eta kakao gehiago kontsumitzen dute, eta gazta, hegazti eta untxi gutxiago, eta fruta gutxiago.
|
|
|
Ipar ekialdean, berriz, Katalunia, Aragoi eta Balear Uharteetan, haragi gorri eta barazki gehiago kontsumitzen dira, eta esne gutxiago. Iparraldean bizi direnek, berriz, jogurt, arrain, batuketa koipe, arrautza, azukre eta kakao
|
gehiago
kontsumitzen dute, eta gazta, hegazti eta untxi gutxiago, eta fruta gutxiago. Hegoaldean, aldiz, hegaztien eta untxien kontsumoa handiagoa da, eta saltsa, azukre eta kakao gutxiago hartzen dira.
|
|
|
Europako heldu ertain baten dietak ez du egunean fitoestrogeno miligramo bat (edo 1.000 mikrogramo) baino gehiago. Fitoestrogeno
|
gehiago
kontsumitzeak ordezko hormona tratamenduen ondorio negatiboak arindu ditzake. Hala adierazten du VENUS, Begetal Estrogens in Nutrition and the Skeleton proiektuaren akronimoa.
|
|
|
Azterlanaren egileek diotenez, sojaren eta haren eratorrien (adibidez, begetarianoen) ohiko kontsumoa baino handiagoa izan arren, batez bestekoa Asiako herrialdeena baino askoz txikiagoa da (20 miligramo gutxienez). Gizonek
|
gehiago
kontsumitzen dute Ogia eta zerealak dira ohiko dietan isoflabona gehien ematen duten elikagaiak. Beste datu batzuk ere bitxiak dira.
|
|
|
FAOren arabera, gaur egungo elikagai industria hobetu egin da kuantitatiboki eta kualitatiboki, duela 50 urte baino gehiago, eta ia bikoiztu egin den munduko populazio batentzat adina ekoizteko gaitasuna du. Garapen bidean dagoen herrialde bateko biztanle batek ia %30 kaloria eta ia %50 animalia produktu
|
gehiago
kontsumitzen ditu gaur egun, gurasoen belaunaldiak baino. Eta horretarako behar den elikagaien ekoizpena, gutxi gorabehera, lehen bezala landutako azalera batean gertatzen da.
|
|
|
Carlos Jiménez Ruiz Madrilgo Osasun Publikoko Institutuko Tabakismo Unitateko zuzendariak esan du erretzaile ohi espainiarren kopuruak erakusten duela “tabakoak dituen arriskuen aurkako informazio kanpainek eragina izan dutela”, eta espainiarrek “osasun hezkuntza handiagoa eta osasunarekiko interes handiagoa dutela”. Hala ere, aditu horrek ohartarazi du “azken urteotako eremu aurreratua galdu egin daitekeela biztanleria sektoreek gero eta tabako
|
gehiago
kontsumitzen dutelako”, hala nola emakumeek, nerabeek eta gazteek.
|
|
|
Margarina, landare olioetatik lortzen den koipea, gurinaren ordezko naturala bihurtu da azken urteotan. Gorputz bigunagoa da, errazago aplikatzen dena, eta gantz azido asegabeen proportzio handiagoa, horiek dira
|
gehiago
kontsumitzearen aldeko argudioak.
|
|
|
Soja, gero eta
|
gehiago
kontsumitzen den lekalea, elikagai oso idealaren antzekoena dela uste dute adituek.
|
|
|
Baina gehiago daude argitaratzeko fasean. Adibidez, Gonzálezek aurreratu duenez, fruta
|
gehiago
kontsumitzeak biriketako minbiziaren aurkako babesa ematen duela ikusi dute, baina, kasu honetan, azpimarratu du: «ez da ahaztu behar beste arrisku faktore batzuen eraginpean egotea, hala nola tabakoaren eraginpean, agian erabakigarriagoak».
|
|
|
Europan, Europako hamar herrialdetako 25etik 70 urtera bitarteko 519.978 pertsonak hartzen zuten zuntza eta kolon ondesteko minbiziak. Emaitzek erakusten dutenez, zuntz
|
gehiago
kontsumitzeak alderantzizko lotura du koloneko minbiziarekin; izan ere, koloneko minbizian eragin babesgarririk nabarmenena eta nabarmenena da, eta ez hain nabarmena ondesteko minbizian. Dietari, minbiziari eta osasunari buruzko Europako Prospekzio Azterketan (EPIC) parte hartu dute 22 ikerketa zentrok.
|
|
|
33.971 pertsonakoa, mediku azterketa egin ondoren, 3591 odol kolomako lesio bat izan zutenak (bigarren lesio zuzena). Emaitzen arabera, zuntz
|
gehiago
kontsumitzeak zerikusia du koloneko eta ondesteko minbizia izateko arriskua murriztearekin. Azterlan horren emaitza deigarria da frutak eta zerealak beste barazki eta barazki batzuk baino «babesleagoak» direla, zuntz iturriak bereizita aztertu baititu.
|
|
|
Gainera, burdinazko hodientzat oso korrosiboa denez, ur beroak errementu metaketak eragiten ditu hodien barruan eta oxido metaketak errakoreetan eta loturetan. Hori saihesten ez bada, berokuntza zirkuituak akatsak izan ditzake, eta, ondorioz, energia
|
gehiago
kontsumituko da eta bero errendimendua murriztu.
|
|
|
Emakumeak lan merkatuan sartzearekin jasan duen estres handiagatik azaltzen dute hori adituek. Hori, gainera, ez da bakarrik etorri, tabakoa eta alkohola
|
gehiago
kontsumitzearekin batera joan da, eta horrek alopezia areagotzen du. Batzuek eta besteek tratamendu berberak dituzte:
|
|
|
Egun horietako gehiegikeriak direla eta, dispepsia, aerofagia, indigestioa eta beherakoa dira Gabonetako digestio arazorik ohikoenak. Hori dela eta, egun horietan botika
|
gehiago
kontsumitzen dira sintomak arintzeko, hala nola antiazidoak eta mukosa gastrikoaren beste babesle batzuk. Manuel Díaz Rubio Digestio Patologiaren Espainiako Elkarteko lehendakariak arreta dei bat egin du; izan ere, “jendea produktu horiekin automedikatzen ohituta egon arren, botikak izaten jarraitzen dute, eta adituaren gomendioa behar dute beti”.
|
|
2004
|
|
|
Frantziako ingurumenerako agentziak eginiko azken txostenean adierazi du, 4x4ak direla CO2 gehien isurtzen duten ibilgailuak. Berlinak kilometroko 146 gramo CO2 isurtzen du, monospacek 201, minibusek 217 eta 4x4ak 232 Gainera, hirietan, gainerako ibilgailuek baino %48
|
gehiago
kontsumitzen dute.
|
|
|
Garatutako herrietan arrain
|
gehiago
kontsumitu ohi da garatzen ari direnetan baino, salbuespenak nabarmenak diren arren.
|
|
|
Alde horretatik, globalizazioa dela eta, fenomenoa hazten ari da munduan. Ildo beretik, Worldwatch ek ohartarazten du mundu industrializatuan eta garapen bidean dauden herrialdeetan gero eta
|
gehiago
kontsumitzen dela gure planetak jasan dezakeena baino. Horren ondorioz, basoak, nekazaritzako lurrak, oihanak eta lurralde birjinak gutxitu egiten dira jendeari, etxeei eta abarri lekua emateko.
|
|
|
Arrain haztegiko izokina hilean bi aldiz baino
|
gehiagotan
kontsumitzea kaltegarria izan daiteke osasunerako, arrain horietan aurkitutako kutsatzaile organikoen kontzentrazioa dela eta, askatasunean hazitakoen aurrean, Kanadako eta Estatu Batuetako adituek Science aldizkarian argitaratu duten azterlan baten arabera.
|
|
|
), kontrakoa zioen. Haren ustez, antzemandako mailek ez dute alarmarik justifikatzen, eta izokin
|
gehiago
kontsumitzea positiboa dela dioen tesiaren alde daude. Artikulu berean hauxe adierazten zuen:
|
|
|
Kontrakoa dirudien arren, 70.000 oilasko oso kopuru txikia da oraindik. Espainian, batez beste oilasko haragia kontsumitzen den herrialdean, urtean 800 milioi animalia baino
|
gehiago
kontsumitzen dira. Haragia eta haren eratorriak, infekzioa transmititzeko Gizakien eta hegaztien arteko harremana, bereziki oilaskoena, ez da guztiz ezaguna.
|
|
|
Haurdunaldian ezin da arrautzak eta esnea kontsumitzea gomendatzeari utzi. Elikagai horiek proteina osoen iturri baliotsuenak dira (oinarrizko aminoazido guztiak barne), baita mineral batzuk ere, hala nola kaltzioa, fosforoa eta zinka, eta bitaminak (A, D, B taldeko bitaminak…). Esne
|
gehiago
kontsumitzeko, hainbat plateri esne likidoa, hautsa… gehi dakioke, edo jogurt irabiakiak edo edariak presta daitezke freskagarri gisa edo frutekin nahasitako izozki gisa. Esnea duten saltsez gain (bexamela, jogurt saltsa, gazta saltsa, maionesa moduko saltsa…), osagai hori onartzen duten errezeta asko daude:
|
|
|
Plater osoak dira, nahitaezko osagaia arrautza baita, esnearekin eta barazkiekin konbinatuta. Barazki
|
gehiago
kontsumitu. Barazkiek egunero egon behar dute, lehen plater gisa edo bigarrenen osagarri gisa, bai bazkarian bai afarian.
|
|
|
Espainiako herritarrek fruta eta barazki
|
gehiago
kontsumitzen dituzte, 2003ko Osasun Inkesta Nazionalaren arabera
|
|
|
Ahalik eta azkarren joan behar litzateke martxa luzeetara, azkar aldatuz eta abiadurak agortu gabe. –Geldialdi luzeak dituen auto ilara batean gaudenean, autoa erralentian ez uzten saiatuko gara, horrela bi minutuz edukitzeak motorra gelditu eta berriz martxan jartzea baino
|
gehiago
kontsumitzen baitu. –Aire girotua erabiltzeak erregaiaren gastua %10 – %20 handituko du, eta leihoak irekita gidatzeak, %5.
|
|
|
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) atzo argitaratu zuen txosten batek agerian uzten du aho hortzetako gaixotasunek, hala nola hortzetako txantxarrak, periodontitisak (gaixotasun gingibala), ahoko eta faringeko minbiziek maizago eragiten dietela garapen bidean dauden herrialdeei, bereziki komunitate pobreenei. Adibidez, Afrikan, “bizi baldintzen aldaketak hortzetako txantxarraren eragina areagotu dezake, batez ere, gero eta azukre
|
gehiago
kontsumitzen delako eta fluorraren eraginpean ez egoteagatik”, osasun erakundearen lana adierazten du. Arazoa larriagotu egiten da Afrikan, odontologorik ez dagoelako.
|
|
|
Haren ustez, gero eta azukre
|
gehiago
kontsumitzeak eta fluor falta izateak areagotu egingo dute txantxarren eragina.
|
|
|
Saguekin egindako esperimentuetan, Pascal Ferrék, Osasun eta Ikerketa Medikoen Institutu frantsesekoak (INSERM), Harvardeko Unibertsitateko Bárbara Kahnekin eta Estatu Batuetako beste ikertzaile batzuekin batera egin zituen lanak, ikusi zuen AMPKren jarduera burmuinean inhibituta zegoen bitartean karraskariek gutxiago jaten zutela eta pisu gutxiago galtzen zutela. Entzima horren maila handitzen zenean, ordea, elikagai
|
gehiago
kontsumitzen eta gizentzen ziren. Hori dela eta, zientzialariek uste dute proteina horren ekintza mekanismoak hobeto ulertzeak, bai eta leptinari eta beste zeinu batzuei (adibidez, garuneko glukosa tasari) ematen dien erantzunak ere, obesitateari aurrea hartzeko eta obesoei pisua galtzen laguntzeko modu berriak aurkitu ditzakeela.
|
|
|
Oraingoz, zientzialariak ez dira ados jartzen akrilamidak osasunean dituen eragin kaltegarriekin. Edonola ere, zuntz ugariko eta gantz saturatu eta hidrogenatu gutxiko elikagaiak hautatzea gomendatzen dute, eta fruta eta barazki
|
gehiago
kontsumitzea.
|
|
|
Egosi behar badira, ur gutxi erabiltzea komeni da, eta eltze azkarra erabiltzea, ahalik eta denbora laburrenean egosi dadin, galera elikagarriak ahalik eta txikienak izan daitezen. Adituek egunero fruta eta barazkiak kontsumitzea gomendatzen dute; zehazki, egunean 3 barazki anoa (400 gramo) eta hiru fruta pieza ertain edo
|
gehiago
kontsumitzea gomendatzen dute. Toxinak ezabatzen laguntzen dute Ur asko dutenez, eta frutak eta barazkiak sodio gutxiko eta potasio askoko elikagaiak direnez, elikagai freskagarri eta kaloria gutxikoak izateaz gain, eragin diuretiko handiko elikagaiak dira, eta, beraz, organismoaren arazgarriak eta desintoxikatzaileak.
|
|
|
Bestalde, haurrak edari karbonatatu eta azukreztatuen kontsumoaz adoregabetzeak gehiegizko pisuak eragindako arazoak saihestuko lituzke, Britainia Handiko Royal Bournemouth Ospitaleak “British Medical Journal” aldizkarian argitaratutako azterlan baten arabera. Edari horiek gutxiago edateak eta ur
|
gehiago
kontsumitzeak, hezkuntza programa batean, non ikasleek emaitzak konparatzen baitzituzten beren egunkarietan, obesitate maila murriztea ekarri zuten.
|
|
|
Energia aurreztearekin duen erlazioa argia da: gure ibilgailuekin zenbat eta energia gehiago gastatu, orduan eta emisio poluitzaile gehiago egingo ditugu, eta erregai
|
gehiago
kontsumituko dugu eta diru gehiago gastatuko dugu. Horregatik, garrantzitsua da zenbait neurri hartzea gure ibilgailuen energia kontsumoa ahal den neurrian murrizteko; ingurumenak eta poltsikoek eskertuko dute.
|
|
|
Kasu honetan, UCCk dio Central Lechera Asturianak publizitate erakargarri gisa etiketa bat erabiltzen duela, bi gaixotasunek, hala nola loditasunak eta hiperkolesterolemiak, dituzten propietate terapeutikoei buruzko baieztapenak dituena. “Horiek erabiliz gero, okerreko ustea izan dezake kontsumitzaileak, produktua zenbat eta
|
gehiago
kontsumitu, orduan eta kolesterol maila txikiagoa izango duela odolean, eta, ondorioz, ez duela dietarik egingo”.
|
|
|
Galiziako lakoia produktu gordin ondua da, trinkoa, zapore leuna eta kolore arrosakara duena, eta gero eta
|
gehiago
kontsumitzen eta ezagutzen da. Jaki hori plater askotara egokitzen da, eta sarrera gisa edo lagun gisa jan daiteke, bereziki barazkiekin.
|
|
|
Ikerketa horren arabera, janari azkarra hautatzen duten pertsonek askoz kaloria, gantz, karbohidrato, azukre agregatu eta proteina
|
gehiago
kontsumitzen dituzte dieta mota horretara jotzen ez dutenek baino. Inkestan parte hartu duten pertsonek gorputz masaren indizearen batez besteko puntu altuagoa dutela eta gehiegizko pisua izateko aukera handiagoa dutela erakutsi dute, Shanthy A nutrizioko espezialistak zuzendutako ikerketaren arduradunek diotenez.
|