|
2004
|
|
|
«Además, después de esto ya nunca más en toda mi vida me veré en estas cosas, porque el partido nacionalista morirá este mismo año y los nacionalistas se harán españolistas... (
|
ezin da
irakurri) ¿ no, habrá más carceles y juicios para ellos.Yo me retiraré a casa, a descansar y ya no habrá peligro ninguno para mí> >.
|
|
|
Bistan denez, egitasmo oso bat. Eta, egitasmo horren barruan, jakina, ordukoetan hain garrantzitsu zen Elizaren jokamoldea ere
|
ezin
bazter utzi. Sabinoren txaloak eta goresmenak merezi zituen abade bizkaitar zenbaitzuren euskal sermoilaritza berriak, euskaraz erlijio-egiak modu egokietan zertzen zituena.
|
|
|
Gutun honetan datorrenez, badirudi Batzarraren xedea ere garbi finkatua ze goela, zeina baitzen euskal ortografiaren batasuna aztertzea eta, ahal izanez gero, euskal eufonian oinarritutako arau filologikoak finkatzea. L Hendayais ek 1901eko irailaren 22ko kronikan zekarrenez, batzartu zirenak eta beren atxi kipena agertu zutenak hatera hartuta, 30 izan ziren, hauetatik 22 Hegoaldeko ak; joan
|
ezin
eta beren atxikipena gutun bidez agertu zutenen kopurua, berriz,
|
|
|
Arestian esandakoaren harian, guztiz ulergarri gertatzen da Aranak bere biziko garantzia eman izana etimologiaren alorrari, idatzizko literaturatik ha rago finkatzen baitu bere abiapuntua, beti ere, hainbat kasutan
|
ezin
egiazta dai tekeen hitzen jatorri hipotetiko batean. Lehen premisa hori ontzat emanez gero, ondorioa logikaren emaitza hutsa da.
|
|
|
Eztabaidak aurrera egingo zuela espero zen unean, Errolegik uztea era bakitzen du, Sabino Aranaren erroreak
|
ezin direla
argitaratu eta, Euzkerea-ko en presioz Euzkadi-ko aholkulariek hala eskatu omen diotelako (207). Egun kari honetako batzuk maisuaren izena gutxiesten ari zirelakoan zeuden Euzkerea-koak eta horregatik kexatu ziren hango zuzendaritzaren aurrean (208).
|
|
|
(260) Itziar Lakak, 16 orrialdeko 5 oharrean, Ines Pagolak aztertutako < < Sabino Aranaren zenbait neologismo> > hitzaldiaren berri ematen du, baina
|
ezin
eskuratu ahal izan dugu Jan hori.
|
|
|
Bestalde,
|
ezin
ukatuko da, ezta ere, Aranak bere irizpide ortografikoak zeuzkala, arras bereak, eta askotan-esan izan denez, argudio logikoaren inda rrari zion fede itsuagatik-, ez zuela amore ematen jakin izan e abaki adostu batzuetara heltzeko testuinguruak zalutasun gehiago eskatzen zuen uneetan. Aranak ortografía eta fonetika garbiki ez bereiztean huts egin zuen eta badi rudi, Azkuerekin izandako gutunezko harremanetan azaltzen den bezala (149), Hendaia eta Hondarrabiako Batzarretan sortutako kalapita horretan zetzala.
|
|
|
oinarritzat hartzeari dagokionez, bide horrek indarrean dauden ohiko hitzak utzi eta egiazta
|
ezin
daitezkeen osin hipotetikoetan murgiltzera garamazke. Ate hori irekiz gero, irudimenak zemahi asma dezake.
|
|
|
Oinarri fisikoa dute, naturala. Desberdintasun biologikoa tartekatzen delako, bizkaitarrak
|
ezin dira
espainolak izan, ezta espainolak euskaldunak ere, ezta nahi izanda ere (10). Umiaren Lenengo Aizkidia liburutxoan, elkarrizke ta gisa eratutako «Bizkatarra» atalean, dakarrenez, Euzkadi ez da lurralde gro grafiko batí atxikirik dagoen giza komunitatea, mundu zabalean barreiaturik dauden edo egon daitezkeen euskotarrak oro biltzen dituen familia baizik.
|
|
|
Beraz, gure ikuspuntua nolabait laburtuz esango duguna da, gauza bat de la hizkuntzarena elkarte pribatu batek, alderdi politiko batek edo erakunde pu bliko batek monopolizatzea eta beste bat erabat despolitizatzea. Hizkuntza
|
ezin da
despolizatu, hizkuntzarenean botere-arazoa tartekatzen delako eta, segun eta nolako hizkuntza politikak finkatzen eta ezartzen diren, altematiba kontraja rriak egon daitezkeelako. Besterik da herritar guztien ondarea den aldetik, guz tiena dena alderdi jakin batek, edo botere administratiboak monopolizatzea.
|
|
|
Besté zenbaitek izen hori ukatu egingo diote.
|
Ezin
esango da, halere, ge nero horretan ere bere aztama utzi ez zuenik. Nork ez du ezagutzen haren
|
|
|
Haren garrantzia handia delarik ere, bigarren mailakoa da arrazaren alde an. Honen arrazoia da, hizkuntza, galduz gero ere, berreskura daitekeela, hiz tegi on bat eta gramatika on bat lagun; arraza, ordea, behin endekatuz gero,
|
ezin da
lehengo egoera garbia lortu.
|
|
|
Argitalpen honetan zehar ikusi daitekeenez, ho.; a.lw ekarpen hau ere ez da polemikatatik at geratu.
|
Ezin
daiteke beste modu batera·izarr, gure sortzai le izan zenaren bizitzaren ezaugarri nagusi ziren sentikera agonikoa eta izake ra berriztatzailea aintzat hartzen baditugu. Baina nire iritzian benetan garran tzitsua dena, gure geure hizkuntzaren gaur eguneko egoerearen ikuspegitik
|