|
2000
|
|
|
Gizaldiz gizaldi iraun dugu euskaldunok, herri ezberdinen asmo makurrei aurre eginez. Gaur egun ordea,
|
ezin
esan arriskutik kanpo gaudenik. Gure seme-alabek euskaraz ikasi, pentsatu eta bizitzea posible badute ere, ingurune erdaldunetan jai dago.
|
|
|
igaro ditugu, eta
|
ezin
esan gauzak zeudenean jarraitzen dutenik. Inongo dudarik gabe, nahiz ete hamalau hilabeteko bake otorgatuaz asko gozatu, esan behar dugu atzera pauso nabarmenak ikusi ditugula, eta batez ere, batzuen bilakaera politiko eta ideologikoan eten handi bat eman dela, eta larriago dena, inboluzio prozesu batean murgildu direla.
|
|
|
Baina idazleon liburuetako pasarte bakanak dira testuok, kutsu erotikodun zatiak.
|
Ezin
esan horiek guztiek liburu erotikoak idatzi dituztenik.
|
|
|
Hala ere, nahiz eta egoera politiko berriak poza sortu eta Kontseilua gauzatzen ari den plangintza estrategikoak aurrerapenak ekarriko dituen,
|
ezin dugu
esan euskalgintzako elkarteen artean euskararekiko ikuspuntu ezberdinik ez dagoenik, eta horrek ez gaitu ikaratu behar, aldiz, eztabaida puntuak zehaztu eta euskalgintzaren hausnarketa zabala egitera bultzatu behar gaitu.
|
|
|
Zalantza barik, Ibarretxeren erabakiak larriagotu egiten du EH eta ezker abertzalearen egoera, baina aurretik ETAk berak jarri du Lizarra-Garazi zaldiaren hankapean, eta Ibarretxe lehendakaria eta HB bereziki. Balorazioak balorazio,
|
ezin
esan HBk ezustekorik hartu duenik Ibarretxeren erabaki horregatik. Inork ez du ezustekorik hartu, eta eragin duenak ere bazekien gertatuko zela, seguruenik, iragarri ere hala aurreiragarri zaiolako.
|
|
|
Eta egungo giroan, horrek botoak eskuratzea esan gura du.
|
Ezin
esan egoerak txarto aprobetxatzen dituztenik.
|
|
|
Ez da samurra zehaztea zein lotura den hori baina orokorrenera jota ere, mundu sinboliko oso bat dago hor, lokarri historiko eta sentimental sakon batez konektatua. Erlijiotik kanpo ez dago betikotasunik, ordea, eta lotura hori sekula apurtu ezin daitekeenik ere
|
ezin da
esan; edo ahuleziaz marginalitatean galdu, edo batek daki.
|
|
|
Inork
|
ezin du
esan elkarlana erraza denik, baina elkarlana garatu ahal izateko gauza guztien gainetik borondatea, zintzotasuna eta argitasuna dira beharrezkoenak. Ukatu gabe oso baldintza handia dela, borroka armatuak ez du gure agenda erabat markatu behar.
|
|
|
Oraindik ezer argitaratu ez dutenek esango dizute oso zaila dela. Guk
|
ezin dugu
esan horrela denik.
|
|
|
|
Ezin
esan, beraz, Louis Armstrong jazz musikaria oso oker zegoenik" marihuana whiskya baino ehun aldiz hobea" zela esan zuenean. Eta ezin esan, hala ere, erabat zuzena denik hark esandakoa.
|
|
|
Ezin esan, beraz, Louis Armstrong jazz musikaria oso oker zegoenik" marihuana whiskya baino ehun aldiz hobea" zela esan zuenean. Eta
|
ezin
esan, hala ere, erabat zuzena denik hark esandakoa. Kalamuaren erabilera terapeutikoaren inguruan zehaztasuna lortzeko asko ikertu beharko baita
|
|
|
Aspaldi aurkeztu ziren, eta liburuek gaur egun duten bizi-esperantza gero eta laburragoa kontuan izanik (hamabost egun? hilabete?)
|
ezin
esan bi liburuok gazterik hil zirenik. Beude hildako liburuen bake-atsedenean.
|
|
|
Ia denek jasotzen dute diru publikorik, eta batzuk asko. Hala ere,
|
ezin
esan elkarlanean eta sinergien bila ari direnik. Jar ditzagun elkarrekin sarean.
|
|
|
D. Izak izenpetzen zuen aipatu azterketa, eta aldizkariaren" nazio-arteko-unea" sailean zetorren.
|
Ezin
esan idazlea oso baikor agertzen zenik, aitzitik alde onak eta txarrak zuhur neurtzen ahalegindu zela baizik. Haseratik bertatik hauxe irizten zion txiletarren egoerari:
|
|
|
|
Ezin dizut
esan. Inork ezin du hori esan bere arteaz.
|
|
|
Edozein artistak bezala, inork
|
ezin du
esan oso argi duenik. Oso jatorri mistoak dira.
|
|
|
euskaldunen musika hau zen. Baina aurretik
|
ezin da
esan. Superordenadore batek agian kodifikatuko du dena eta horixe esango du.
|
|
|
Batzuek uste dute azken operazio hauetan EAJren interesekin bat egin duela Prisak. EAJ aspalditik baitabil EAEn El Correori aurre egingo dion komunikazio proiektu enpresariala antolatu nahian, baina
|
ezin
esan, orain arte behintzat, arrakasta handia izan duenik horretan. Zurrumurruek, hain zuzen ere, hemen kokatzen dute aipatzen ari garen albistea:
|
|
|
Izan ere, hogeita bost urte betetzen zituen" zuzentasuna, pakea, egitea ta zaintzea" helburutzat hartu zituen erakundeak, eta
|
ezin
esan epe horretako emaitzak oso baikorrak izan zituenik. Dena den, gure astekarian agertutako idazlanak zuritu egiten zuen aipatu erakundearen begibistako hutsegitea.
|
|
|
Etxekorik ez dugu estimatzen trapu zarra ainbatean. ' Urtain' ek
|
ezin
esango du behintzat bere erriaren laguntza ta ernas-emate geiegi izan duanik. Iru aldera ta lau kontrara.
|
|
|
Nik uste dut lau funtzio horiek ezin ditzazkeela poesiak bete, hizkuntzak bete, hizkuntzaren beraren kontrako borroka egin gabe. Hizkuntzak informazio mailan esan daitekeen guztia kodifikatuta dauka, baina bide kodifikatu horietatik
|
ezin dugu
esan lehendik esanda dagoena baino. Neurri horretan, hizkuntzari esanarazi behar zaio dezakeena eta ez dezakeena, eta nik hala ulertzen ditut Maria Zambranoren hitz horiek, eta horregatik gustatzen zaizkit hainbeste.
|
|
|
" Hizkuntzak informazio mailan esan daitekeen guztia kodifikatuta dauka, baina bide kodifikatu horietatik
|
ezin dugu
esan lehendik esanda dagoena baino. Hizkuntzari esanarazi behar zaio dezakeena eta ez dezakeena".
|
|
|
Zenbait ipuinetan kontatzen den istorioa itsasoan barrena gertatuko da, beste hainbatetan istorioa lurrean bertan jazotzen bada ere, itsasoaren presentzia nabarmentzen da (Jimenezen ipuingintzan bezalaxe). Lutxo Egiak dioen bezala," narrazioen lokarria itsasoa bada ere,
|
ezin
esan itsasaldi berekoak direnik" (Deia 1998-V-1). Hortaz, itsasoarekin harreman ezberdinak dituzten pertsonaiak aurkezten zaizkigu:
|
|
|
ETAko mintegiaren pasarteak, esate baterako, gure ustez, luzeegia izateaz gain, galga jartzen dio eleberriaren erritmoari.
|
Ezin
esan gauza bera Igantzik Parisen ezagututako sexu harremanei dagokienez. Idazleak maisutasunez deskribatzen ditu Mari-Eve eta Igantziren arteko jokoak.
|
|
|
Nazionalismoa erronka berrietarako berregituratu behar bada eta erronka zaharretarako bere burua indartu behar badu, hortxe daukaaukera bat (ez bakarra, noski). Onartu egin dugu estatua eta nazio oro konstruktoakdirela, baina gaur egun Espainia eta Euskal Herria maila bereko konstruktoak direnik
|
ezin dugu
esan. Gure egoerak alde eta kontra dauzkan faktore guztiekin, alternatiba bat eraikitzeko gauza izan behar dugu.
|
|
|
Hirugarren fase honetan, emozioak, sentimentuak eta bezeroak bere existentzia arriskuan ikustenduelako, zenbait gertaera saihesteko joera izan dezake. Baina, bezeroakgainditu
|
ezin duena
esaten duenean, ekidin duena uzteko eta experientziabizitzeko gaitasuna du?... 22
|
|
|
Fokapen sexologikoak, klinikoen formakuntzaren arabera, zailtasun sexualakpairatzen dituzten pertsonen eskaerei eusteko garaian, diziplina terapeutikoezberdinak batera ditzake. Hau honela izanik,
|
ezin
esan dezakegu fokapen honidagokion berezko eredu terapeutikoa dagoenik; horren ordez, jatorri psikodinamikoaren, sistemen teoriaren, terapia kognitiboaren eta abarren tekniketatikdatozkigun ekarpenen integrazio eklektikoa dago.
|
|
|
Agindu zorrotz harekin eta zaindari neraman zakurrarekin alfer-alferrik nuenbisita hura, baina
|
ezin
esango nion hori Aita Arbizuri. Gainera, bueltarako kotxerik ereez nuen eta, horrenbestez, fraide zaharra ikustera sartu ginen.
|
|
|
Bestalde, batzuetan irratilariak ezin aipa dezake iturria, hau da,
|
ezin du
esan mikrofonotik informazioa nondik lortu duen, sekretu profesionala dela aipatuz. Kasu hauetan irratilariak, iturri onetik?, edo, iturri ofizialetik jakin dugunez??
|
|
|
Orain zenbait urte Euskal Herriko zenbait irratitan ikerlana egin zen irratibideko iturriak zein ziren ikertzeko (Palazio, 1997); egindako ikerlanetik
|
ezin
esan irratilariak informazio-iturri desberdinetara jotzen duenik. Tamalez, informazioa txekeatzeko ohiturarik ia-ia ez dago irratietan.
|
|
|
Ze, hara: zuk arantzazko koroa duzu, eta
|
ezin da
esan oso jarrera erosoan ipini zaituztenik, baina ez duzu kexatzeko arrazoirik: mundu guztiak gurtzen zaitu.
|
|
|
-
|
Ezin
esango dugu" neronek tirako nizkin", ezta, Henrik?
|
|
|
gurean inor ez da beste inor baino gehiago. Gure presidentea ez da supergizon perfektua, baina kargu horretara zer edo zergatik heldu da eta, bizi dugun egoera sozio-politikoari gainbegiratuz gero,
|
ezin
esango dugu bere lana gaizki egin duenik. Soil-soilik esan dezakegu, beraren jokamoldea kasu bakar batean izan dela desegokia, zeren, besteak beste Amelia Hilton bekadunarekin, ezin argiago utzi baitu bere prestutasuna, baina bere hutsa onartu du eta baita barkamena eskatu ere, nola emazteari hala herriari.
|
|
|
Izen ponposoak alde batera bazterturik, zuzendaritza arazoa dugu koska nagusia eta horretarako dago biblioteka nazionala, sistemaren buru hierarkikoa izateko. Azken hogei urteotako hutsune politiko nabarmena dugu berau eta
|
ezin
esan eskumenik ez dugunik.
|
|
|
ohitura honen sakontasuna bere jatorrian datza, horrela sortu baldin bazen. Orduan sakontasuna halako jatorria pentsatzean datza edo sakontasuna bera hipotetikoa da eta hurrengoa baino
|
ezin da
esan: horrela sortu baldin bazen, historia lazgarria eta sakona zen.
|
|
|
Honela, adibidez,
|
ezin
esan daiteke" Badira objektuak"," Badira liburuak" esaten den bezala. Ez eta" Badira 100 objektu" edo" Badira N0 objektu".
|
|
2001
|
|
|
Ur sakonetan sartuko ginateke horri ekinez gero, baina oinarrizko arau bat bakarrik aipatuko dut, gizarte berria eraikitze lanean ari diren erakundeek demokratikoak izan behar dute. Etikarena ere oso garrantzitsua da, ezin da gauza bat predikatu eta bestea egin;
|
ezin da
esan justizia sozialaren alde zaudela eta gero burges bat bezala bizi, edo joko politikoan bankuekiko daukazun maileguen arabera aritu eta gizarte kapitalistaren morroi bihurtu.
|
|
|
Martxoaren 8a Emakume Langilearen Nazioarteko Eguna da mundu guztian eta baita Euskal Herrian ere. Baina
|
ezin
esan gizon eta emakumeen arteko berdintasuna hurbil dagoenik, eta horren adierazgarri garbiak dira Espainiako Gizarte Segurantzaren hainbat alderdi.
|
|
|
Mundu guztiak errespetatu zituen, ezta? Gure etsairik handienak ere
|
ezin
esan izan du gizon haiek errespetagarrienak ez zirenik. Jon Juaristi berak duela gutxi idazten zuen:
|
|
|
|
Ezin
esan batetortze hutsa denik, Espainiako gobernuak, CEOE eta CCOOek pentsioak hobetzeko behin-behineko erabaki bat sinaturik dutenean eta pentsioei buruzko Toledoko Itunaren negoziaketa egitear dagoenean, erakunde publiko eta pribatu ugariren adierazpen zaparrada gertatu izana biztanleriaren zahartzeari buruz eta, beraz, erretiroa atzeratzeko neurria sustatzeko premiaz. Europan darabiltzaten aurreikuspen demografikoen arabera, kontinente hau beldurtzeko eran zahartuko da datozen hamarkadetan.
|
|
|
I -11ko erasoaldiaren ondoren, burtsak amildu egin ziren, nahiz eta oraindik
|
ezin den
esan 1929ko, 1987ko edo 1990eko crash-era iritsi zirenik. Zergatik?
|
|
|
Nik dakidala, ez.
|
Ezin
esan, bada, zer pentsatzen duten nik azaldutakoaz. Gazteek bai esan didatela oso ondo ezagutzen dudala zahartzaroa, baina, noski, ez dakit beraiek zenbat dakiten hartaz...
|
|
|
Hortik aurrera,
|
ezin
esan bikotearen arteko gatazkak tratamendu bera duenik irlandarraren nobelan eta Saizarbitoriarenean. Hasiera batean esan dugun bezala, donostiarrarena sentimendu-gerra baten kontaketa da, ikuspuntu bakarrez egituratua gainera, hau da, senar adardunaren ikuspuntutik.
|
|
|
|
Ezin
esan gizonezkoen irudi ona ematen denik nobelan. Floraren ahotan jartzen diren" ona zaude" (65) etengabeak eta Hopper-en Hoteleko logela (1931) koadroarekin egiten diren etengabeko konparaketak (10, 63, 170, 186,...) desolazioaren, abandonoaren erreferentzia plastikoak ditugu.
|
|
|
|
Ezin
esan, nobela honek barneratzen dituen hari tematikoek ere berritasunik ekarri ez zutenik. Besteren artean, Egunero hasten delako-n, arrazakeria eta matxismoa(" Lehendabiziko aldiz, emakume beltz bat Estatu Batuetako Kongresoan", 1997:
|
|
|
Abortoa Frantzian 1975 arte legeztatu ez bazen ere (Espainian 1985 arte), guztiz esanguratsua izan zen 1972an Bobigny-n egin zen epaiketa, zeinetan Gisèle Halimi abokatu ospetsuak Michèle Chevalier gaztearen kasua defendatu baitzuen. Saizarbitoriaren nobelako protagonista hiru urte lehenagokoa bada ere,
|
ezin
esan irakurlearen begietara izenaren aukeraketa axalekoa suertatzen denik.
|
|
|
|
Ezin
esan gauzak berdinak izan zirenik 100 metro nobelaren ostean. Kritika unibertsitarioak molde estrukturalista edo semiotikoz argitaratutako artikulu eta ikastaroetan garaiko arau estetikoa (J.
|
|
|
|
Ezin
esan gauza bera gaurko errealitateaz. Gure unibertsitateko ikasleek liburuarekin eta literaturarekin dituzten harremanak ez baitira hain pasiozkoak gaur egun. Irakurketa-indizeen gainbeherari, kultura ulertzeko eta bizitzeko modu berriak jarraitu dio.
|
|
|
Hortik aurrera,
|
ezin
esan bikotearen arteko gatazkak tratamendu bera duenik irlandarraren nobelan eta Saizarbitoriarenean. Hasieran esan dugun bezala, Saizarbitoriarena sentimendu-gerra baten kontaketa da, ikuspuntu bakarrez egituratua gainera, hau da, senar adardunaren ikuspuntutik.
|
|
|
|
Ezin
esan gizonezkoen irudi ona ematen denik nobelan. Nobelako protagonista Zhivago doktorea bezala sentitzen bada Bioleta autobusetik ikusten duenean (126) antz gutxi du gizonezko honek B. Pasternak-en nobelako protagonistarekin.
|
|
|
Eta seguraski aztoramen puntu batekin ekingo dio irakurketari, desehorzketa kontuek aztoratu ezezik asaldatu ere egiten baikaituzte. Nahiz eta jakin, arrazoi desberdinak direla medio, historian zehar pertsonaia famatu ugariri ukatu zaiola betiko zoriona (RIP),
|
ezin
esan kontuok beldur edo higuin sentimenduak eragiten ez dizkigutenik. Dela gaizkile famatuak hilobian zeudela frogatzeko (Jesse James), dela politiko edo filosofo ezagunak babesteko (Abraham Lincolm, Galileo), desehorzketa-ekintzek hilotzak jartzen dizkigute begien aurrean, mendebalde honetan tabua den heriotzaren lekuko ixilak.
|
|
|
Trebezia eta trikimailu kalkulatuez engainatzen zuten Tenorio edo Casanoven garaiak pasa diren honetan, dagoeneko ezinezkoa zaigu, halaber, maite dugunari" I love you" edo" estoy por tí" bezalakoak botatzea, are gutxiago Euskaltzaindiaren arauak beteko lituzkeen" gustatua nago zutaz" gorritu gabe aitortzea. Umberto Ecok esan bezala, posmodernitatea hori baita hain justu, bihotza ezezik beste zerbait aztoratzen dizun horri" maite zaitut" esan nahi eta Corin Telladok esan zuelako
|
ezin
esan izatea.
|
|
|
Gaztetan (Françoise) Sagan-en omenez idatzitako Adio atsekabe (166) nobelaz gain, hotel batean Parisen galdutako bigarren nobela bat, istorioaren hasieran berreskuratzen dena, ditu idatziak.
|
Ezin
esan bi lanok Juan Martini ospe handia eman diotenik, lehenengoa, 1954ko Bonjour tristesse-ren plagiotzat-edo hartua izan zelako, eta bigarrena, argitaratu gabe duelako3 Horiez gain, Paisaje y gastronomía (87) argitaratu du, eta espero zitekeen modura, euskal legatzez eta hainbat jakiez jakituria" entziklopedikoaren" jabe da (140). Flauberten Topikoen
|
|
|
13 Etenduraz hitz egitean kontu handiz ibili behar dugu. Izan ere, irakurketak irakurketa,
|
ezin
esan baitaiteke nobela honek arrakastarik eduki ez duenik, eta oraindik irakurlerik ezagutzen ez duenik. Garaian burutu ziren irakurketez ari gara batik-bat, momentuan euskal irakurleriarekin etendura sortu zuten haietaz.
|
|
|
zoroetxe bateko(?) gela batean ohean etzanik dagoen pertsonaia batek" denbora pasatzeko asmoz" kontatzen dituen istorio eta pentsamenduak azaltzen dizkigula esan daiteke. Intrigaren denboraren esplizitaziorik ez dago eta
|
ezin
esan daiteke zehazki zenbat denbora pasatzen den (nahiz eta, geroago azalduko dugunez, bertan azaltzen zaigun" impasse" hori den deigarriena). Espazioari dagokionez, berriz, kontalaria hormak akoltxaturik dituen gela batean ohean datza, baina denborarekin gertatzen den legez, espazio fisikoak berak baino pisu handiagoa du kontaketak berak irudikatzen duenak.
|
|
|
Hala ere, eta testuak duen berezko" irekitasun" eta adierazgaitasun amaigabea onartuta ere, Literaturaren Historia etengabeki berrirakurtzen diren testuez beterik dagoela esan genezake, eta
|
ezin
esan edozein irakurketa edo" konkretizazio" baliagarri denik. Izan ere, obrak berak, eta kasu honetan testu narratiboak, aldez aurretik irakurle bat, irakurketa bat, irudikatzen eta baldintzatzen du.
|
|
|
|
Ezin
esan daiteke aldaketa bat-batean gertatzen denik, landare bat errotik ateratzen den legez. Bizitzak bazuen lehen liburuan zer esanik eta zer erakutsirik.
|
|
|
Sarrionandiaren bidaiak espazio zabalak ditu, baina, bidaiaren helburua ez denez fisikoa, baizik eta morala, ez da kronologiarik agertzen. Halaz ere,
|
ezin da
esan espazioa eta denbora ez doazenik uztarturik liburu honetan. Espazioa bidaiariaren espazioa da, baina denborak ez du loturarik merkatariaren denborarekin.
|
|
|
errealitate biren arteko lotura askatua, objektuen arteko enkontru kasuala bilatzen duen artean.
|
Ezin
esan surrealismoak zuzen zuzenean izan duela zerikusirik Sarrionandiaren lanean, baina haren itzala nabaria da. " Testamendua" (IGB, 139) deituriko poema, adibidez, objektu desberdinen bilketa pilatua da, forma famatuaren moduan:
|
|
|
(Daniri) Irabazlea nor den erabaki arte
|
ezin dizuet
esan saria zein den.
|
|
|
(Lezioa errepasatzen) Baietz...
|
Ezin duzula
esango diot... Eta izugarri sentitzen duzula.
|
|
|
Inkestari erantzun dioten ikasleen%70ek baietz erantzun dute. Beraz, zenbaki horien argira,
|
ezin
esan emaitza txarraizan denik, ezta gutxiagorik ere. Ezezkoa eman dutenen artean lehendik ere ondosamar ezagutzen zutenak eta telebistazaleak ez direnak sartzen baditugu, emaitzakezin hobeak izan direla esan behar.
|
|
|
Gaur egun, ordea,
|
ezin
esan dezakegu erabat nagusi den paradigma batenaurrean gaudenik. Alde batetik, aspaldi honetan nagusitu den paradigma dugu.Paradigma hori gure jardueraren helburuak termino formaletan adierazten dituztenproposiziozko egitarauetan islatzen da, eta sakon errotuta dago hizkuntzenirakaskuntzaren tradizioan.
|
|
|
|
Ezin
esan daiteke Txomin Agirreren garaian euskara hutsean bizi zen ingurumen sozial bat aurkitzea zailagoa zenik, Txillardegik Leturiaren egunkari ezkutuakaleratu zuen garaietan baino; aitzitik. Alta, Txillardegik eleberri errealistagoaidatzi omen zuen, eta osoki euskaraz.
|
|
|
|
Ezin
esan nobela honek barneratzen dituen hari tematikoek ere berritasunikekarri ez zutenik. Besteren artean, Egunero hasten delako eleberrian, arrazakeriaeta matxismoa («Lehendabiziko aldiz, emakume beltz bat Estatu BatuetakoKongresoan», 1997:
|
|
|
Abortoa Frantzian 1975 urtera arte legeztatu ez bazen ere (Espainian1985 urtera arte), guztiz esanguratsua izan zen 1972an Bobigny-n egin zen epaiketa, zeinean Gisele Halimi abokatu ospetsuak Michele Chevalier gaztearen kasuadefenditu baitzuen. Saizarbitoriaren nobelako protagonista hiru urte lehenagokoabada ere,
|
ezin
esan irakurlearen begietara izenaren aukeraketa axalekoa suertatzendenik.
|
|
|
Hortik aurrera,
|
ezin
esan bikotearen arteko gatazkak tratamendu bera duenikirlandarraren nobelan eta Saizarbitoriarenean. Hasieran esan dugun bezala, Saizarbitoriarena sentimendu-gerra baten kontaketa da, ikuspuntu bakarrez egituratuagainera, hau da, senar adardunaren ikuspuntik.
|
|
|
|
Ezin
esan nobelan gizonezkoen irudi ona ematen denik. Bioleta autobusetikikusten duenean (126) nobelako protagonista Zhivago doktorea bezala sentitzenbada, antz gutxi du gizonezko horrek B. Pasternak-en nobelako protagonistarekin.Azken honek, Yuri Zhivago-k, emakume batekin ezkondu ondoren beste batezmaitemindu arren, ez du zitalkeriaz jokatzen.
|
|
|
Unairi
|
ezin zion
esan minbizia zeukanik. Ez zuen haren pena sentitu nahi.
|
|
|
Mobida honek beste edozertako denbora kendu didala besterik
|
ezin diat
esan neure burua zuritzeko. Ezin izan dudala beste ezertan pentsatu ere.
|
|
|
Lehenago familian behia sakratutzat bazuten, geroztik
|
ezin
esan ahalako maitasuna hartu zioten. Losintxaz eta laztanez hazi zuten behi hura.
|
|
|
Ezin berdindu Europan ikusten direnekin. Higiene handiegierik denik ere
|
ezin
esan. Gelak eta erredizak zinez hirugarren mundukoak dira.
|
|
|
Eguzkitan,
|
ezin da
esan eguzkiaren azpian zaudetenik, hain da apala, baizik eta eguzki deklinatuaren alboan.
|
|
|
Norabide jakinik gabe ibili ziren hasieran, lurmutur haren neurriak pausoka-pausoka hartu nahian.
|
Ezin
esan liteke galduta zebiltzanik, ezta kontrakorik ere. Eginbeharrak luze jo zien, aurrez uste zutena baino hagitzez luzeago.
|
|
|
Franko garaiko zine-klubetako jokabidea gogorarazten du Mitxelenaren zine kritiketako jardunak: edozein aitzakia eta zirrikitu on da bestela esan
|
ezin zirenak
esateko.
|
|
|
Beste zerbait ere aurkitzen dut Sarasolaren esanetan, hona aldatu ez ditudanetan, euskal poesiaz ari dela, aski zuzen ez deritzadana. Zaharragoen poesia-lanak, atzokoenak edo bart arratsekoenak batik bat, ia zeharo arbuiatzeko eskubide osoa du eta arrazoirik gabe ari denik ere
|
ezin
esan daiteke erabat. Horrelako garbiketak, atseginak ez badira ere, egin behar ditu nork bere etxean noizik behin bederen, zoko zikinak astinduaz, eta ezin uka daiteke osasungarriak direnik.
|
|
|
Eta honi nagokio. Ongian ez omen daiteke gehiegirik izan, eta
|
ezin
esan gure literaturan deboziozko liburuak gehiegi direnik. Diogun, bada, bestelakoetan eskas gabiltzala.
|
|
|
Oihenartenak ez ezen, oso gureak direla ere âeuskaldunonak diotâ
|
ezin
esan, gure izateak beste jaberik ez izatea beharrezko baldin badu behinik behin. Holako zuhur-hitzen zuhurtasuna, ezagun denez, antzekoa izaten da herririk gehienetan, bai ingurukoetan, bai urrutiagokoetan ere.
|
|
|
|
Ezin
esan beretzat eta bere laguntzaile Arxurentzat, neurtitz horiek zeharo hortus conclusus direnik, baratze itxia edo zazpi zigiluz giltzatutako liburua. Bazekiten, bai, gutxi gorabehera behinik behin, zertaz ari zen Oihenart; ahapaldi osoak ere adituko zizkizuten batzuetan.
|
|
|
Euskal literaturaren lehenbiziko kondaira zein da? Nik esango nuke aita Aranak norbaiten historiaren bukaeran, oker ez banago Labayruren Historia del SeñorÃo de Vizcaya liburuaren azken aldean, sartu zuela zenbait berri euskal literaturaz, baina
|
ezin
esan daiteke, eta Aita Aranak ere ez zuen hori pentsatzen noski, hori euskal literaturaren historia denik. Lehenbizikoa dirudienez Orixerena da, Orixek euskaraz egin zuena8 Nik ez diot Orixerenari deus kenduko, baina esate baterako hau esan daiteke:
|
|
|
Haren barrengo berri egileak daki, inork jakitekotan, eta
|
ezin
esan kanpo aldea besterik ez dakusan irakurleak beste horrenbeste ikusten ote duen. Hasteko,
|
|
|
Hemen franko bereizkuntza egin beharko genuke garaiei eta lekuei begiratzen diegula. Badugu, dakizuen bezala, historia aurreko epe guztiz luzea, baina horretaz gauza askorik
|
ezin
esan daitekeenez gero, isilik egotea hobe izango dut. Prehistoria delako hori alde batera utziko dugu, beraz.
|
|
|
Gaurko irakurlerik gehienak ez ditu aspertu etengabeko lelo horrek: gerokoekin zer gertatuko,
|
ezin
esan. Kontatzen dituen gertaerak huskeriak dira sarri, iritzi burutsuago eta osoagoak en  tzun genitzake...
|
|
|
Izan ere, zera da gaurko egunean berriak ematea, ikuskizun ikusgarriak eskaintzea eta ez hainbatean arrazonamendu ulergarriak plazaratzea; are gehiago, desegokia da guztiz egiatasunari buruzko galde egitea eta, horri baino, jendearen onarpen mailari begiratzen zaio (entzulerien konkista). Kazetaritza politikoan ere ari da ikuspegi hau nagusitzen 2 Gatazkaren tratamenduan horrelako jokaerak begi-bistakoak badira ere (etengabe ari dira horrela jokatzen),
|
ezin
esango dugu gatazkari bereziki erantzungo dion konspirazio teknika baten aurrean gaudenik. Hala eta guztiz ere, ez da horregatik gozoagoa jokabide horri darion higuina.
|
|
|
Hala ere, egun inork ez daki, erabaki bat hartzekoprozesuan, neuronen (nerbio-zelulak) jokaera zein den. Ho rrek erantzunik gabe jarraitzen duen bitartean,
|
ezin dugu
esan garunaren funtzionamendua ulertzen dugunik. Izan ere, horrek esan nahi du eskizofrenia bezalako gaixotasun psikiatriko larrietan, garuna gaizki dabilenean, ezin dugula azaldu garunean zer gertatzen den edo normalitatearekiko bereizketa egin.
|
|
|
Horrek zientzia batek eskatzen duen orokortasuna eta beharrezkotasuna bermatzen ditu. Sintetikoa da bestalde, begiespena delako (adigai soilez beraiek barnebiltzen dutena baino
|
ezin da
esan eta, beraz, ez dago jakintzaren benetako zabalpenik hor, gehienez argipen bat besterik ez). Horrek Geometriaren garapena eta zabalpena bermatzen ditu.
|
|
|
‘Berbaitango gauza’ ezinezkoa den ikuspuntu bat suposatuz soilik sortzen den adigaia da. Kanten filosofiaren barne
|
ezin da
esan berbaitango gauza existitzen denik, zeren denboran eta espazioan egotea baita existentziaren marka bakarra. Eta, ondorioz, berbaitango gauzez ez dago esakune sintetikorik egiterik.
|
|
|
Argi dago multzo baterako balio duenak multzo horretako osagai bakoitzarentzat balio duela. Baina
|
ezin da
esan predikatu bat osagai denei ez dagokielako inori ez dagokiola. Beste era batera esanda:
|
|
|
Beste era batera esanda: adigai batekin orokorki bat datorrena edo adigaia kontraesaten duena era berean bat dator edo kontraesaten du adigaiaren barne jasoa dagoen oro;
|
ezin da
esan, ordea, adigai batean jasotzen ez dena adigaian barnebilduta dagoenean jasotzen ez denik. Gizakiek eskuak eta hankak dituzte eta, beraz, gizaki bakoitzak ere izango ditu arrunki; baina ezin da esan gizaki oro beltza ez delako, baten bat beltza ez denik.
|
|
|
adigai batekin orokorki bat datorrena edo adigaia kontraesaten duena era berean bat dator edo kontraesaten du adigaiaren barne jasoa dagoen oro; ezin da esan, ordea, adigai batean jasotzen ez dena adigaian barnebilduta dagoenean jasotzen ez denik. Gizakiek eskuak eta hankak dituzte eta, beraz, gizaki bakoitzak ere izango ditu arrunki; baina
|
ezin da
esan gizaki oro beltza ez delako, baten bat beltza ez denik. Kantek, ondoren, gaia lau puntutan jorratzen du.
|
|
|
Baina maitaria beti da erantzule, baldin maitari izaten irauten badu. Hau da, ‘bai’ ala ‘ez’ esateko gai den bitartean, maite ala ez maite izateko gai den bitartean, erantzule da; bere ekintza morala izango da, nahiz eta gogoeta hutsean besterik
|
ezin
esan ‘bai’ ala ‘ez’.
|
|
|
eta dakizuna
|
ezin
esan
|
|
|
|
Ezin
esan zitekeen gonbidatuen artean giro aparta zegoenik; aitzitik, elkarren arteko mesfidantza eta errezeloak begi-bistakoak ziren.
|
|
|
|
Ezin da
esan Libertatea, ezin da esan Berdintasuna,
|
|
|
Ezin da esan Libertatea,
|
ezin da
esan Berdintasuna,
|
|
|
|
ezin da
esan Anaitasuna, ezin esan.
|
|
|
ezin da esan Anaitasuna,
|
ezin
esan.
|
|
|
|
Ezin zaio
esan tiranoak erabaki irizten dionari heriotza.
|
|
|
|
Ezin da
esan norbait falta dugunean,
|
|
|
|
ezin da
esan Maitasuna, ezin da esan Edertasuna,
|