|
2022
|
|
|
Orain, haatik, gehiago berantetsi
|
ezin den
borroka saila da gure hizkuntzaren ofizialtasuna eta honek deragitzan ondorio guztiak behingoz onar ditzan estatu frantziarrak. Euskara hizkuntza ofiziala bihurtzearekin, eskola publikoetan euskarazko irakaskuntza nahitaez onartu eta obratu beharko dute irakasle eta gu rasoek.
|
|
|
Aspaldidanik, eta salbuespen bakan batzuk gorabehera, pastoral age rraldi osteko afariaren atonketa Zuberoako ikastolen esku utzi izan dute antolatzaileek. Santa Grazin ez da horrelakorik izango... pastoralaren antolaketarako batzordeak erabaki baitu jarduera hori
|
ezin zitzaiola
eman" politika egiten duen egitura bati". Hara zertan dauden Santa Grazin, edo behin tzat santagraztar batzuk:
|
|
|
Hurrengo udan, beraz, Junes Casenave-Harigile herriko semeak idatzitako Andere Santa Grazi tragedia (pastorala) gozatzeko aukera izango dugu. Ikastolari arbuio eginagatik, santagraztarrak euskaldunak, euskal hiztunak, direla
|
ezin da
uka. Egunero euskaraz ari diren arizaleak izango dira, beraz, pastorala honetan, hori ez baita, tamalez baina, betiko kontua...
|
|
|
Ainharbe eta Ürrüstoi ere kasu berean dira, baina herri hauek euskaldunagoak dira, nolabait esatearren. Pastoralik egiten bada, ho nek sor dezakeen giroak, euskaraduna izatearen harro tasuna pizteak, gizarte lokarri eta harremanetarako baliabide den hizkuntza bizidunik gabe bizirik den kulturarik
|
ezin dela
izan kontzientzia hartzeak... horiek guztiek agian eragotziko du te euskara eta euskal kulturaren etorkizuna tragedia bihurtzea.
|
|
|
Orduan oso zabalduak ziren herri taldeak, eta jendeak uste du horietatik sar tu zela jendea IKra. Zuberoan ere baziren; alta, nik, nonbaitik ere,
|
ezin
gauzak sinple egin! Ez nuen horretan batere parte hartu!
|
|
|
Nolatan Frantziak Lurralde Elkargoa onartu dio Lyon eskualdeari, eta guri ez?
|
Ezin du
esplikatu, erabakia erabat politikoa izan delako! Baina injustizia ho rretaz jendea ohartzen ari da, eta Frantzia bere buruaren kontra doa.
|
|
|
ez dut ulertzen zergatik, eta alderdi abertzaleek dutelarik gehiengoa, nolaz ez duten printzipioz ezartzen autodeterminazio eskubidea. Hori
|
ezin da
saihestu. Hori erraten ez duteno, besteek autonomista deituko dituzte.
|
|
|
Euskaraz halere erran dezaket Euskal Herriaren eta euskararen zerbitzuko jarri zela apez bat Elizaren zerbitzura joaten den bezala, eginbide horri emanez osoki, eta nahiz ez zen kristau fededuna, santu laikoa bezalako norbait izan dela. Berak ez zuen holako kanonizazio laiko ez eta laudoriorik onartuko, baina maluruski
|
ezin dit
erantzun.
|
|
|
Irudi hori
|
ezin dut
baztertu, azeta bat bezala bizi baitzen, oso apalki, xuhurki, ene iduriko pobreki, bai jan-edanetan, bai jantzian (gorbata ez ttattarrik ez diot behinere ikusi). Ez zuen jaun baten itxurarik, ezta nahi ere.
|
|
|
Denak
|
ezin
erranez bukatzera noa. Gorago aipatu dut Allande Socarros ez zela kristau fededuna.
|
|
|
Jendeak harrera ona egin die pastoral honetan azaldu diren berezitasunei, ho rietarik nabariena izanik Abdelkader musulmana ate urdinetik atera zedin. Ho riek horrela,
|
ezin
zitezkeen multzo honetakoak kiristi gisa izendatu, ezta ere ate gorritik jalgitzen ziren frantsesak türk gisara jo.
|
|
|
Ximun Uthürraltekin ere ibilaldi aberasgarriak egiten zütüen, Zübero osoa hanitxetan zeiharkatürik
|
ezin
atertüzkoa beitzen, haatik, olhalte ala lekü izenetan, gisa berean herri eta etxalte izenetan.
|
|
|
Bere bizitzako beste alte zonbait
|
ezin
dütüt zehaztü, bena ondokoak ez nü tüke aipatü gabe ützi nahi, Sü Azia eta Eüskaltzaindia-tik landa. Hiru anaiak bazütüan, zoinetan nik biga ezagützeko parada üken nüan, lagün baten autoa hondatü zelarik.
|
|
|
Egiari zor, iru ditzen zaidanaz, tokiko berri emailegoa baino, kronikari lana du gehien bat bete, molde jarraikian. Panpeia eta Allanderi zoakien Zuberoako berrien zabaltzea, baina horien partetik iturria doi bat agortua bezala zegon garaian, Jean-Louis-ek hartu zuen luma, Igarailea izenpetuz bidaltzen zituen berriak, ahal zuen guziez,
|
ezin zuelarik
irakurlea abisatzen zuela: " Xiberoko berririk ez düt bildü ez igorri ahal ükan aste hontan, Eüskal Herria utzi behar ükan baitut egün zonbaitez" (2000-02-17).
|
|
|
Abenduaren zazpiko arratsaldean, asteartea, Allanderekin mintzatua nintzen telefonoz. Aitzineko egunetan, telefonoan
|
ezin
aurkituz, mezu hau posta elektronikoz utzia nion: " Ostegun arrastiri apalean Baionara lagüntüko naika, Euskaltzaindiaren gomendioan eginen düdan libürü aurkezpeneala, hor Ozaze Jaurgainean idazlana presentatzen beitüt?" Beraz astearte arratsaldean telefonoz deitu ninduen erantzunez ezin zela etorri osasun arazo batzuengatik, nahiz larritasunik gabe.
|
|
|
Aitzineko egunetan, telefonoan ezin aurkituz, mezu hau posta elektronikoz utzia nion: " Ostegun arrastiri apalean Baionara lagüntüko naika, Euskaltzaindiaren gomendioan eginen düdan libürü aurkezpeneala, hor Ozaze Jaurgainean idazlana presentatzen beitüt?" Beraz astearte arratsaldean telefonoz deitu ninduen erantzunez
|
ezin zela
etorri osasun arazo batzuengatik, nahiz larritasunik gabe. Behar ziren botikak hartzen zituela, egonkortasun bat bederen lortuz, eta poliki-poliki hobekitzeko esperantza zuela.
|
|
|
Laster Iparretarrak edo IK erakunde armatuko atal politikoan sartu zen, Zuberoa eta Baxenabarre artean anitz korrituz. Laurogeita bederatzian, autoz bazabilela, bide kontrol batean paper baten
|
ezin
irentsiz gendarmeek atxilotu zuten. Auzi baten ondorioz sei hilabetez presoner egon zen Paris aldean, La Santéko presondegi famatuan.
|
|
|
Allande Socarros adiskidea gogoan izatea eskatzen dit nire buruak; aldiz, haren figurak ezinbestean narama Zuberoako herrialde euskaldunera. Hona, bada, lehen-lehena eta hasierako egiaztapena, bata bestea gabe
|
ezin
ulertzekoak baitira nire barnean.
|
|
|
Egun, 10 -12 urteko gazte bat euskaraz hitz egiten entzutea Zuberoan, ia mirakulutik dago. Are larriagoa, txikitatik erdaldun gisa hezitzen dira haur horiek eta, gurpil zoroarena
|
ezin
geldiarazirik, haur eta gazte erdaldun hauek are erdalduntzenago dute ingurugiroa, euren etxekoetatik hasita. Horiek horre la, Zuberoa mitikoa, euskal kulturaren gotorleku ezin hartutakoa, mito hu tsa dela argi geratzen da.
|
|
|
Are larriagoa, txikitatik erdaldun gisa hezitzen dira haur horiek eta, gurpil zoroarena ezin geldiarazirik, haur eta gazte erdaldun hauek are erdalduntzenago dute ingurugiroa, euren etxekoetatik hasita. Horiek horre la, Zuberoa mitikoa, euskal kulturaren gotorleku
|
ezin
hartutakoa, mito hu tsa dela argi geratzen da. Euskararen beherakada itzelaren kontutik, Ipar Eus kal Herriko beste bi herrialdeei alderatuta, ez dugu berezitasunik...
|