|
2001
|
|
|
Elikagaiak aldarazi (lizunak, legamiak) edo toxikazioa sor
|
dezaketen
mikroorganismo kaltegarrien (bakterioen) erasoetatik babesten dute janaria.
|
|
2002
|
|
|
Listeria monocytogenes. Edozein lekutan aurki
|
dezakegun
mikroorganismoa, nahiz eta hazteko baldintza egokienak produktu anaerobioak eta hoztuak izan. Haietan, hazkunde abiadura bereziki handia izan daiteke.
|
|
2003
|
|
|
Beraz, pasta gehiegi egosita badago, trinkotasuna galtzen du, haren zaporea ez da hain erraz nahasten osatzen dituzten saltsekin, eta digestioa moteldu egiten da. Egosteak, hau da, orearen tratamendu termikoak, izan
|
ditzakeen
mikroorganismoen zati handi bat ezabatzen du. Horren ondorioz, nekez eragingo dio mikrobio jatorriko prozesu patologikoetan.
|
|
|
Tratamendu industrialetan zehaztutako gutxieneko tratamenduek, hala nola pasteurizazioak edo esterilizazioak, elikagaiek izan
|
ditzaketen
mikroorganismo patogenoak suntsitzeko adinako segurtasun tartea eskaintzen dute, eta, beraz, arrisku gutxi dute kontsumitzailearen osasunerako. Hala ere, nahiz eta maiztasuna txikia izan, mota horretako elikagaien kontsumoarekin lotutako elikadura gaixotasunen kasuak erregistratu dira.
|
|
|
Prozesatze termiko egoki batek esterilizazioa eragiten du: Cl ren espora guztiak suntsitzen dira. botulinuma eta beste bakterio patogeno batzuk, bai eta klima epelak biltegiratzeko eta banatzeko baldintza normaletan garatu eta alterazioak sor
|
ditzaketen
mikroorganismoenak ere. Espora termofilo gutxi batzuek iraun dezakete, baina ez dute hondatzen produktua giro tenperaturaren azpitik biltegiratzen bada.
|
|
|
Kasu horietan, toxina kontrolatu behar da, bestela gerta bailiteke arrisku bat ez aurkitzea, eta arrisku hori ertaina edo handia dela esan behar da. Bakterio hori animalien azalean aurkitzen da, baina baita pertsonen azalean ere, eztarrian eta sudur hobietan ere, eta ia gizaki guztiek izan
|
dezakete
mikroorganismoa beren bizitzan zehar. Horregatik, elikagaiak kutsatzeko probabilitatea oso handia da, ez soilik manipulatzaileek, baita bezeroek ere elikagaiak ukitu edo usaintzen dituztenean.
|
|
2006
|
|
|
Ondoren tenperatura altuetan esterilizatuko dira, osagaiek eduki
|
ditzaketen
mikroorganismoak suntsitzeko.
|
|
|
Zenbait autorek uste dute mikroorganismoak baldintza horietan bizi direla, denborak oso laburrak baitira, baina ez dira gai kabitazioan sortzen diren bat bateko presio aldaketak jasateko. Beste hipotesi batzuen arabera, erradikal askeen eraketak eragina izan
|
dezake
mikroorganismoen DNAn. Prozesu ez termikoa bada ere, kontuan hartu behar da energiaren zati bat bero gisa xurga daitekeela, eta, neurri batean, elikagaiaren tenperatura igo.
|
|
|
Energia iturri hori erabiltzean egurra erabiltzea saihesten da, deforestazioa murrizten lagunduz. Gorotzak aprobetxatzeko aukera ematen dute, ura kutsatzeko arazoak, usain txarrak edo intsektuak hazteko tokiak saihesten dituzte eta gaixotasunak (patogenoak) sor
|
ditzaketen
mikroorganismoak kontrolatzen dituzte. Simaurraren ongarritze ahalmena hobetzen dute.
|
|
|
Urak argia eta gardena dirudien arren, gaixotasunak eta infekzioak transmititzen dituzten birusak eta bakterioak izan ditzake. Hori saihesteko eta eduki
|
ditzakeen
mikroorganismo guztiak kentzeko, kloroarekin tratatu behar da. Kimikari hori gehitu ondoren, zati bat uraren kutsatzaileak banatzean kontsumitzen da, eta gainerakoa hondar kloro gisa geratzen da, igerilekura haizearen, bainularien eta abarren bidez iristen diren kutsatzaileen aurka jarduteko prest.
|
|
2007
|
|
|
Anaerobiosian eta botulismoan ontziratzea Ontziratutako elikagaien tenperaturaren arabera, toxina botulinikoa sortzen da. Elikagaietan toxina sortzeko, bakterio aitzindariak erabiltzen dira, anaerobiosi egoeran, hau da, oxigenorik gabe, soilik hazi eta toxina sor
|
dezaketen
mikroorganismoak. Ezaugarri horrek pentsaraz lezake kontrola erraza dela.
|
|
2008
|
|
|
Orain arte egindako ikerketen arabera, 100 patogeno baino gehiago euliarekin lotuta daude. Nabarmentzekoak dira ‘Salmonella’, ‘Staphylococcus’, ‘E.coli’ eta ‘Shigella spp.’, intsektuek garraia
|
ditzaketen
mikroorganismoak. Eta transmisio moduetan sartzen dira, besteak beste, gorputzaren gainazala, janariaren errekurgitazioa (kutsatua) eta patogenoen kaka.
|
|
|
Izan ere, sukaldean denbora aurreztea lehenesten du, eta prestatutako produktuak indartzen ditu, horiek bezala, kontsumitzeko prest daudenak. Entsaladan dauden barazkiak produktu fresko eta gordina dira, eta ez dute tratamendu termikorik; beraz, ez dira kentzen elikagai horiek jatorritik edo manipulatu ondoren izan
|
ditzaketen
mikroorganismoak. Haragikiei dagokienez, haragi egosiak dira, eta horien tratamenduak prestakina egoera higieniko sanitario onean dagoela bermatzen du.
|
|
2009
|
|
|
Hezetasun eta elikagai ugari konbinatzen dituen edozein gainazalek biofilm bat sor
|
dezake
mikroorganismoak daudenean. Elikaduratik kanpoko beste eremu batzuetan, biofilmen kokapena hautematen da, adibidez, loreak jarri diren pitxer batean sortzen den geruza likatsuan, edo ibai baten inguruan dauden harriak estaltzen dituen filmean edo hodi baten barne azalean, substantzia irristakor gisa.
|
|
|
Hala, arrantza produktuak aldatzeko mekanismo mikrobiarrak eta oxidatiboak inhibitzen ditu, azaldu zuen USCko katedradunak. Kontserbagarriak, gainera, eragina du mota horretako produktuen elikadura segurtasuna arriskuan jar
|
dezaketen
mikroorganismo patogenoetan, Barrosek ondorioztatu zuenez.
|
|
2010
|
|
|
Oso garrantzitsua da elikagaiek ez izatea inolako mikrobio kargarik, edo patogenoak izan daitezkeen mikroorganismoak izateko arriskurik. Lurrean, nahiz eta ez ohartu, ez da arraroa jakiek gaixotasun bat transmititu
|
dezakeen
mikroorganismoren bat izatea baina, karga hori handia ez bada, ez zaigu ezer pasatzen. Espazioan, ordea, edozein infekziok kalte ikaragarriak eragin ditzake; astronautaren bat bertan gaixotzea oso larria litzateke, ohartarazi du Ruizek.
|
|
|
Horregatik, tenperatura altuekiko sentikorrak diren substantziak dituzten produktuetarako gordetzen da, hala nola proteinak edo entzimak. Liofilizatutakoan, hoztu gabe kontserbatzeko denbora handitu egiten da, uraren edukia murrizteak elikagaiak honda
|
ditzaketen
mikroorganismo patogenoen ekintza inhibitzen duelako. Azken finean, liofilizazioa deshidratazioaren antzekoa da:
|
|
2011
|
|
|
Halaber, komeni da aire girotuaren sistemaren aldizkako azterketak egitea, eraginkorra dela egiaztatzeko. Gelak aireztatzea kutsatzailerik ez izateko modu erraz eta eraginkorra da Hezetasun maila handiak handitu egiten du alergiak dituzten pertsonengan asma eztula edo erasoak eragin
|
ditzaketen
mikroorganismoen hazkundea. Etxeko eguneroko jarduera normalek, hala nola janaria prestatzeak, arropa garbitzeak edo dutxatzeak, ur lurruna sortzen dute.
|
|
2013
|
|
|
Irudia: Richard Sweet Codex Alimentarius ek espeziak eta usain belarrak adibidez, «elikagaiei aroma edo zaporea emateko erabiltzen diren hostoen edo loreen zatiak», eta pertsonen osasunari eragin
|
diezaioketen
mikroorganismo patogenoekin kutsatzeko arriskurik ez dutenak. Hala, sukaldean erabili ohi diren belar eta espeziak landare baten hainbat zatitatik datoz, sustraitik edo azaletik lorera edo hazietara.
|
|
|
Haragizko prestakinekin lan egin da batez ere, ikertzaile kopurua handitzeko. Elikagai horietan eztia gehitzeak nutrizio balioa handitzea dakar, eta elikagaiak kutsa
|
ditzaketen
mikroorganismo patogenoei aurre egiteko modu eraginkorra. Elikagairik galkorrenetako bat haragia da, mantenugai ugari dituelako, eta, beraz, hondatzen ez duen edozein neurri aurrerapen handia da elikagaien segurtasunerako.
|
|
|
Nola mantentzen du hotza? Elikagaiak kontserbatzeko aliatu handia den arren, hotzak ez ditu hondatzen izan
|
ditzaketen
mikroorganismo patogenoak. Haren eragina, suntsiketa baino areago, mantsotu egiten da, mikroorganismoen metabolismoari eragiten diolako eta sortzen dituzten entzimak (proteina aktiboak) aktibatzea inhibitzen duelako.
|
|
2015
|
|
|
Ogiaren, barazkien, arrainaren edo haragiaren ohiko egoera hondatzen da, eta ez da batere aldatzen, eta, horregatik, ez da behar bezala manipulatzen. Oxigenoak ondorio kaltegarriak izan ditzake gantzentzat, koloratzaileentzat edo bitaminentzat, eta baldintzak eman
|
ditzake
mikroorganismoak hazteko edo oxidazioa gertatzeko. Hezetasunak ere kalte handia egiten dio hondatzeari, baita elikagai lehorretan ere (irina, zerealak…).
|
|
2016
|
|
|
Baina zergatik da hain ohikoa? Azal
|
lezake
mikroorganismo bat dela, eta oso ondo egokitzen zaiola animaliei eta pertsonei. Hestera iristen denean, kolonizatzeko eta infekzioa sortzeko gaitasuna du.
|
|
2017
|
|
|
Txosten honetan, arduradunek makilek eragin ditzaketen lesioez ohartarazten zuten. Egia esan, argizaria aliatu gisa ikusi litzateke, eta ez etsai gisa, zeren eta agente garbitzaile, lubrifikatzaile eta hautsetik, zikinkeriatik edo infekzioak sor
|
ditzaketen
mikroorganismoetatik babesteko eragile gisa jarduten baitu. Argizari gehiegi badago, nahikoa da eskuoihal batez edo gaza batez garbitzea hatz erakuslea leun erabilita.
|
|
|
Berriak izan arren, ontziak esterilizatzeko, urez betetako eltze batean sartu behar dira irekita. 20 bat minutuz irakiten utzi behar dira, kontserba gal
|
dezaketen
mikroorganismoak kentzeko. Oso ondo lehortu behar dira sukaldeko paperarekin.
|
|
|
• Eskema osa ezazu (legendak, aldiak, etab.), eta erakuts
|
ezazu
mikroorganismoak zer bilakatzen diren gorputzaren barnean. Gako hitzak balia itzazu.
|
|
|
Kontaminazioa ⚫ ⚫ Eritasun bat sor
|
dezakeen
mikroorganismoa.
|
|
|
▪ Lauki bat gehi
|
ezazu
mikroorganismoek animalien nutrizioan duten rola erakusteko.
|
|
2018
|
|
|
. Eragile biologikoak: gure gorputzean sartu eta kalteak eragin
|
ditzaketen
mikroorganismoak aipatzen dira atal honetan. Adibideak ugari dira:
|
|
2019
|
|
|
Izatez, 1993an jaso zuen Nobel saria haren asmatzaileak, Kary Mullisek. Eta, egia esan, teknika horrek sekulako iraultza ekarri zuen, ordutik askoz ere azkarrago eta zehatzago identifika
|
baititzakegu
mikroorganismo patogeno asko. Hortaz, PCRari esker, asko aurreratu da diagnostikoan, eta tratamenduari jarraipena egiteko aukera ere eman digu:
|
|
|
Kasu horretan, espagetiak giro tenperaturan eduki ziren bost egunetan, bakterioa toxinak sortuz garatu zen, eta toxina horiek geroko berotzeari aurre egin zioten, eta mutikoaren heriotza eragin zuten. «Ez da ezer gertatzen, hozkailuan egon delako» Heriotza hori saihets zitekeen, espagetiak hozkailuan gorde izan balira; izan ere, tenperatura baxuek moteldu egiten dute elikagaiak aldatu edo gaixotasunak sor
|
ditzaketen
mikroorganismo gehienen garapena. Hala ere, horrek ez du esan nahi elikagai horiek automatikoki kaltegabe bihurtzen direnik, tenperatura baxuak ez dira mikroorganismo horiekin amaitzen.
|
|
|
Oso erresistentea, oso banatua eta arriskutsua, bakterio hori garatu eta bizirik iraun
|
dezake
mikroorganismo gehienentzat kaltegarriak diren baldintzetan.
|
|
2020
|
|
|
Marmeladek eta konfiturek balio bizitza luzea dute, azukre ugari dutelako eta prestaketan tratamendu termikoa aplikatzen delako. Tratamendu horrek produktua hondatu edo gaixotu
|
lezaketen
mikroorganismoen presentzia ekiditen du. Horregatik, printzipioz, ez da kontserbatzailerik erabili behar.
|
|
2021
|
|
|
Begi urdinak ez ezik, erritmoaren zentzua ere oinordetzan hartzen ditugu. Dirudienez, gure geneek ere eragina izan
|
dezakete
mikroorganismoetan. Cell Host & Microbe aldizkari zientifikoan argitaratu zen AEBetako ikerketa batek erakutsi zuen geneek eragina dutela gure hestean dauden bakterio mota eta kopuruan.
|
|
2022
|
|
|
Edari horiek kontsumitu arte egoera onean egon daitezen, tratamendu termikoa prestatzean. Elikagaia berotu egin behar da, gaixotasunak eragin eta elikagaia honda
|
dezaketen
mikroorganismo patogenoak eta aldagarriak kentzeko. Horretarako, tenperatura eta denbora konbinazioak erabil daitezke:
|
|
|
Gezurra badirudi ere, baietak eta espartzuak bakterio gehien pilatzen diren etxeko objektuen artean daude. Horrek esan nahi du, garbitu beharrean, sukaldea eta elikagaiak kutsatu egin
|
ditzaketela
mikroorganismo patogenoekin, gaixotzeko gai direnekin. Askotan oso zaila izaten da horiekin bukatzea; beraz, tresna horiek maiz berritzea da aukerarik onena.
|
|
|
Espazioko bidaietan haragia jan dezaketela bermatzeko, nahiz eta hozkailuen berri izan, irradiazioaren bidez esterilizatzen dute. Sistema hau elikagaia honda
|
dezaketen
mikroorganismoak edo intsektuak murriztu edo ezabatzen ditu, gamma izpiak, izpiak edo elektroi sortak jasoz. . Elikagai irradiatu batzuek hilabeteak iraun ditzakete hoztu beharrik gabe, eta hori funtsezkoa da, adibidez, Martera joan nahi badugu.
|
|
|
Ezaguna denez, Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, egunero milioi bat pertsona baino gehiago kutsatzen dira sexu bidez transmitituriko infekzio batez; kasu gehienak sintomarik gabekoak dira, baina, hala ere, beste sexu kideei transmiti
|
diezazkiekete
mikroorganismoak. Espainiako Estatuan, esaterako, 2016tik 2019ra artean gonorrea, sifilisa edo klamidiaren kasuak igo egin dira nabarmen (gonorrearen kasuan,% 35eko igoera izan du).
|
|
|
Elikagaia galkorra da, definizioz. Lehengaia, kontsumitzeko moduko elikagai osasungarri izan dadin, hainbat tratamendu (haragia ultraizoztu edo hesteratzea, arraina gazitu edo keztatzea, fruta lehortu edo siropetan egostea, etab.) nozitu ditu baldintza jakin batzuetan (higiene, tenperatura), bai berehala kontsumitzekoa denean, bai kontserbatzekoa denean ere, haren kontsumoa galaraz
|
dezaketen
mikroorganismoen jarduera kaltegarria geldiarazteko.
|
|
|
to sterilize. Elikagaia kontserbatzeko metodo bat da, usteldura eragin
|
dezakeen
mikroorganismorik bertan ager ez dadin. Hiru esterilizatze mota daude:
|
|
2023
|
|
|
Gorputzeko eskualde batzuetan aurki
|
dezakegun
mikroorganismo multzoa da mikrobiota; bizidunekin sinbiosian bizi da. Sinbiosi hori bi zentzutako bideak urratuz gauzatzen da.
|