|
2002
|
|
|
Erantzuna: «Jendeak
|
ez
du euskaraz irakurtzen». Ez dakit liburuaren industriak goia jo duen edo ez, baina, memoria falta duen kultura batean ari garela iruditzen zait.
|
|
|
Euskaldun gara eta anaiak, ez etsaiak" zioen Latxaga jaunak" 36' ko gudaldian su izkillatutako idazle gazteak" liburuaren aurkezpenean. Eta jakina da Euskerazaintzakoek
|
ez
dutela euskara batua batere maite, eta are gutxiago harekin batera datorren «h» hizkia, baina liburu hau Euskerazaintzako ez direnekin elkarlanean egin dute, eta euskara batuaz doaz hainbat lan, Mari Karmen Garmendia eta Latxagari Aretxabaletako giroa eta «Aitza»ren bizitza eta lanak plazaratzen lagundu diotenen idazlanak, kasu: alegia L. Peñak, J. Atxak, Antxia' tar Aitorrek eta Joxe Iñaxio Salaberriak egin dituztenak.
|
|
2003
|
|
|
Mugimendu abertzalea berriro departamenduaren alde daukagu. Nahiz duela zenbat urte horrelako egitura baten beharraz elkarrizketatu genuen Ezker Mugimendu Abertzalearen (EMA) bozeramaile batek «departamenduak
|
ez
zuela euskararen egoera konponduko ez eta ekonomia lagunduko eta are guttiago presoen hurbilketa eta garaian aipatzen zen amnistia ekarriko» esan zigun. Eta, neurri batez, arrazoia zeukan.
|
|
|
Behargintza Zentroak lan poltsa bat sortuko du merkataritza alorrean lan egin nahi duten eta euskaraz dakiten pertsonekin, merkatariek ordezko euskaldun bat hartzeko modua izan dezaten. Beraz, merkatariak bere kontura
|
ez
badu euskaraz dakien ordezkorik topatzen lan poltsara joko genuke. Ez dakigu nolako harrera izango duen, baina uste dugu berritzailea dela", adierazi digu Getxoko egitasmoaren arduradunak.
|
|
|
zenbateraino da inportante armenieraz jakitea? Badakit AEBetako euskaldun askok
|
ez
duela euskaraz batere hitz egiten, ezta gaztelaniaz ere, ingelesez hitz egiten dute baina, hala ere, bere burua euskalduntzat baldin badaukate komunitateak onartu egiten ditu. Jakina, beti esaten da:
|
|
2004
|
|
|
Euskaraz ez dakitenek euskara ikastea garrantzitsua da, baina are garrantzitsuago da dakitenek hitz egitea. Dakitenek hitz egiten ez badute, ez dakitenek
|
ez
dute euskara ikasteko motiborik.
|
|
2005
|
|
|
Euskaltzaleok ere ez gara erdal mundua euskararen beharrez ohartarazteko zein euskal mundura erakartzeko gauza izan.
|
Ez
dugu euskararen aldeko langintza oro har irabazpide bihurtu, zubiak eraikitzeko ez-gauza izan gara. Horregatik, egoera hori areagotzea zein erabateko etena gertatzea nahi ez badugu, ahalik lasterren, ahulezia hori zuzentzeko urratsak egin behar ditugu, geroz eta apartatuago geratzeko arriskua dugu bestela.
|
|
|
Lehenik eta behin, gaztelania hiztun gehiago egoteak gaztelaniara lerratzen ditu euskaldunak. Bestetik, pilotari guztiek
|
ez
dute euskararenganako atxikimendu bera, euskaldun petoak izanagatik ere. Kontua aspaldikoa da, Euzkitzek dioenez:
|
|
|
Hango nire lana amaitu nuelarik, itzuli nintzen Euskal Herrira, eta historia hori pixka bat baztertu nuen. Nik euskara kiskun kaskun ikasia nuen etxean, eskolan
|
ez
genuen euskaraz deus ikasteko aukerarik izan eta, beraz, euskara ez nuen nik biziki ongi landua unibertsitate garaian pixka bat, euskal literatura ikasi bainuen Aurelia Arkotxarekin. Orduan, etxera itzuli eta nire euskara sakontzeko Maiatz aldizkariari buruzko ikerketa lan bat egitea erabaki nuen; biziki eraginkorra izan zen lan hura niretzat, euskara irakurri eta lantzeko aukera eman baitzidan.
|
|
|
Nire ikasketa prozesuaren puntu gorena hitzaldi bat eta ondoko mahai ingurua euskaraz egitea izan zen, Tolosako Galtzaundi Foroan. Orain
|
ez
dut euskaraz hitz egiten eta gauza gehiegi ahaztu ditut.
|
|
|
Gainera, familia eta lagunartea erdaldunak dituzte; beraz, hurbileko harreman sarean ez daukate behar beste euskaldunik euskaraz egiteko. Azken batean,
|
ez
dute euskaraz egiteko behar besteko aukerarik, erraztasunik ez dutelako edota norekin hitz egin ez dutelako (ikus koadroak).
|
|
|
Euskararen ezagutza eta erabilpena uztartzen ez direlako? Administrazioak neurriak hartzen
|
ez
dituelako euskara behar den moduan ebaluatzeko eta euskaraz jakiteak ala ez jakiteak ondorio akademikorik ez duelako. Eta abar.
|
|
2007
|
|
|
Euskara ulertzen dute bainan ez mintzo edo oso guti. Eskolara sartu arte
|
ez
zuten euskararik baizik mintzo bainan aitzinago aipatu tribuko burasoak izan dituzte edo gure mintzairaren geroaz iazko haizeaz bezainbat axola zutenak. Tribu honetan jarrera ezberdinak bereiz daitezke.
|
|
|
Edo beste gisan erranik euskararen geroaz bost axola dutenak. Kontsumo jendarte honetan
|
ez
dute euskararen beharrik, haien ustez euskaldunak dira eta beren euskaltasunaren bizitzeko bizi zedarriak badituzte: astearte gauero trinketera doaz lagunekin pala antxa partida egitera eta gainera gorputza zaintzen dute honi esker!; urtero Astigarraga edo Hernaniko sagarnotegi batera doaz lagun talde handian eta maite dute poteatzea.
|
|
|
Gazteok bihurtu gara protagonista, eta errealitatearen marrazki soilduak erreparatuz murriztu dugu geure paisaiaren ikuspegia. Baina euskara haur, heldu eta adindurik
|
ez
duen euskara gazterik ba al da. Bakoitzak darama bere txapela, eta parez pare alderatuta nabarmentzen dira desberdintasun eta berdintasunak, handitasun eta txikitasunak, hutsune eta estalkiak.
|
|
|
«Oiartzunen oso esperientzia ona izan dugu etorkinekin. Eskualdeko gainontzeko herrietako etorkinek
|
ez
dute euskara ikastea hain beharrezkotzat jotzen, baina Oiartzunera etortzen direnek euskara ikasteko gogoa erakusten dute. Izan ere, konturatzen dira herrian integratzeko euskara beharrezkoa dutela eta ikasteko aukera gehiago dituztela.
|
|
2008
|
|
|
Ideia eta helburu nagusienekin ados egonik, plan horien eraginkortasuna eskasa izango da berriro ere arazoen erroetara jo ezean eta pertsonen eta herrien eskubideek urratuta jarraitzen duten bitartean; Tuterakoa adibide. Nafarroako hizkuntza ereduaren arabera ikasleek
|
ez
dute euskaraz ikasteko eskubiderik Tuteran, eta ikastola da euskarazko irakaskuntza eskaintzen duen hezigune bakarra.
|
|
|
Erdaldunek ulertzen
|
ez
duten euskarazko sare eremua badago, baina Egunkaria goiz batean itxi zuten bezala, eremu hori ere deusezteko aukera izan dezakete Espainiako aginte taldeek.
|
|
2009
|
|
|
Europatik etorri behar izan zaizkie Euskal Gobernukoei Osakidetza eta Ertzaintzarena, esate baterako, bereziki larria dela salatzera, euskarari dagokionez.
|
Ez
dutela euskararen legea bera ere betetzen esan diete. Harrigarria, non eta Ertzaintzan legea bete ez.
|
|
|
Kutxan ere ildo hori jorratu nahi dute. Hau da, langile helduenek jada
|
ez
dute euskara hitz egiteko moduan ikasteko indarrik gogorik edo dena delakorik, baina barne inkestetan dezentek adierazi du ulermena lantzeko prest egongo litzatekeela. Hori pauso polita litzatekeela uste du Irizarrek; gazteek badakite euskaraz eta erretirotik gertuen dabiltzan gaztelania hiztunek ez liekete gazteen jardunari oztoporik jarriko.
|
|
|
Orain, ondo moldatzen dira hizkuntzarekin, eta Betancourtek hitz eta esamolde ugari ikasi du euskaraz. Attona Joxek horrela deitzen dio Dorak Juanitaren senarrari buruko gaitza du duela lau urte pasatxotik, ahaztu egiten zaio zaintzaileak
|
ez
duela euskaraz hitz egiten eta hondarribiera jatorrean mintzatzen zaio. Are gehiago, Joxe Errazkini ez zaio gustatzen Betancourtek bizarra mozterik eta halakoetan purrustaka hasten da, euskaraz bereak eta bi esanez; hitz itsusi horiek buruan gorde eta etxeko andreari galdetzen dizkio zaintzaileak.
|
|
|
Errenterian bizi arren, Aranoko baserri batean jaioa da Zabala, eta bertako euskara joria mantentzen du seme alabekin, baina gaztelania hutsean aritzen da zaintzailearekin. "
|
Ez
du euskaraz ikasi nahi izan eta beraz, castellanoz behar", adierazi digu Zabalak irribarre goxoarekin. Landu enpresak jartzen dizkio zaintzaileak eta orain arte, denak hegoamerikarrak egokitu zaizkio.
|
|
2010
|
|
|
Duela hilabete batzuk, euskaldundu den epaile batek esaten zidana aipatu nahi dut. Bera hemengoa, bertakoa izanik,
|
ez
du euskara jakiteko beharrik izan, baina epaile egin zenean ahalegin hori egitea ezinbestekoa iruditu zitzaion legea bete nahi bazuen. Bere ustetan, hiritarra edo abokatua euskaraz zuzentzen bazitzaion hizkuntza horretan erantzuna jasotzeko eskubidea zuen.
|
|
|
Zerbait piztu zen nire bihotzean. Garai hartan bagenuen hainbat frustrazio eskualdunek, eta ikustez egun batean bi gazte haiek, Laboa eta Irigarai, abesten nehoiz entzun
|
ez
nuen eskuaran, bestalde, horrelako berotasun eta autentikotasunarekin, errebelazio handi bat izan zen enetako. Egun ere ikusten ditut oraino biak kantatzen!
|
|
|
...zte literaturarantz egin duen eta beste kontuetan ere sumatzen diodan tendentzian bilatu baikenuke edo, bestela, gure irakurleriaren profil soziolinguistikoa aintzat hartuta, ikastetxe eta euskaltegietatik ateratzen diren euskaldun berrien hordek eskatzen diguten euskara erraza delakoaren eraginean (nahiz eta, azken honi dagokionez, ni ere euskaltegi batetik pasatakoa naizen aldetik esan dezakedan
|
ez
dudala euskara erraz horren aldarrikapenean gehiegi sinesten, maila sintaktikoan bederen, euskaldun berrientzat ez dagoelako zailtasun poxi bat zerratzen duen esaldi luze bat deskodetzeak baino poz eta ondorioz motibazio gehiago ematen duen esperientziarik), edo, azkenik, arrazoibide arrunt, ikuspegi estuegiko hauek alde batera, pentsatu genuke ezen aldaketa estrukturalagoa gertatu eta irakurtzek...
|
|
|
Ezagutu nuen morroi asturiar ttiki bat Oñatin, kontrabando garaietan Arabatik astoan garia eta premia zutena gauez etxeratzen aritua eta aditua, bera lanean hartu zuen familiarentzat.
|
Ez
zuen euskaraz hitz egiten ikasi, ezta kontrabandoan ere, baina apaltasunak eta jartzen zuen aurpegitxoak, jendea erakartzeko edo limurtzeko senak sekula ez zuten kontrako bandoan sentiarazi gure artean zelarik. Izaera horrek mantentzen omen zuen zutik eta esna gaua ilunpetako lanean pasa eta goizean goiz jaiki behar izaten zuenean, soro edo belardira lanera gartsu agertzeko, bestela sardinzarrek (los sardinsarras bere hitzetan) agudo nabaritzen omen zuten nork pasa zuen gaua pasa behar ez zuena pasatzen.
|
|
2011
|
|
|
Baikorra da Elser. Senegaldarrekin, pakistandarrekin, hegoamerikarrekin aurrez aurre egoten da eta
|
ez
du euskararen kontrako jarrerarik ikusten, aldiz euskararen beharrik gabe sumatu ditu. Premia sortu behar.
|
|
|
Ez eskatu pertsona bati emango ez duena. Onartu behar dugu askok
|
ez
dutela euskara ikasiko, nahiz eta jakin guretzat ezinbestekoa dela.
|
|
2012
|
|
|
Hasierara itzuliz eta kontuan hartuz aldarrikatutakoa, alegia, lege babesik
|
ez
duela euskarak, bitartean zer egin dezake EEPk?
|
|
|
Hasiera haietan, Jose Maria Muñoa Kanpo Ekintzarako arduraduna zen euskaraz mintzatzen zena, euskaraz oso ondo egiten du eta atsegina zen berarekin lan egitea. Orain
|
ez
dute euskara hainbeste menperatzen, eta modan dagoena da euskaraz" egun on" esan ostean gaztelaniara pasatzea, euskarazko esaldiren bat tartekatuz, eta hori guretzat oso nahasgarria da, edo euskaraz esandakoa errepikatzen dute gaztelaniaz eta entzuleak gauza bera birritan entzuten du. Irlandarrek ere egiten dute:
|
|
|
Gogoratzen naiz, esate baterako, Barriako barnetegira joan ginela behin, ikastolatik, euskara erabiltzeko programan.
|
Ez
genuen euskaraz hitz egin, ordea, eta andereñoak ez nahikoa jarri zigun euskaran. Nire lehen suspentsoa izan zen.
|
|
2013
|
|
|
Orduan oraingo egoera zera da, elizak indarra galdu du, eta eliza euskararen babeslea zen. Eskola frantsesak
|
ez
du euskara laguntzen eta bizilagun berriak ere anitzetan ez dira euskararen alde. Eta Oloroe aldeko administrazioak Eskiula irentsi du, nolabait.
|
|
2014
|
|
|
Bitartean, euskaldunak konplexuz bizitzera kondenatuta gaude. Bilboko alkate abertzale izateko
|
ez
baduzu euskararik behar baina udaletxeko atezaina izateko bai, zerekin lotzen da euskara. Euskararen alde daudela hainbertze aldarrikatu beharrean, egin dezatela, eta ikusiko da.
|
|
|
Liburutegi publikoen sarean eremu euskaldunean dauden Nafarroako liburuzainen plantilla organikoan ez da profil elebiduneko langilerik eskatzen. Beraz, Altsasu, Aurizberri, Bera, Elizondo, Etxarri, Irurtzun, Leitza, Lesaka edo Olazti bezalako herri euskaldunetako liburuzainek
|
ez
dute euskara jakin beharrik.
|
|
2015
|
|
|
Eremu erdaldunean balego, ez litzateke A eredurik eskainiko, ezta eredurik ere. Ikasleek
|
ez
zuten euskara (are gutxiago, euskaraz) ikasteko aukerarik izango. Aukerarik ez.
|
|
|
|
Ez
zenuten euskaraz ikasi…
|
|
|
Kontsola baterako euskarazko aurreneko bideo-jokoa 2015 urtean ateratzeak agerian uzten du hizkuntza minorizatuek merkatu lehiakor honetan kosk egiteko dituzten zailtasunak. " Nintendok eta gainerako multinazionalek euren sistemetan
|
ez
dute euskara txertaturik, ezta katalana ere, hurbileko adibide bat jartzearren", azaldu digu Zaballak.
|
|
2016
|
|
|
" Jarrera pertsonal hau auzoko beste hainbatekin konpartituko dudala jakiteak egiten du kitzikagarri ekimen hau. Plazara atera gara euskara ahoan, eta
|
ez
dugu euskararen alde egiten den ohiko festa baten eskeman gelditu nahi. Euskaraz ariko gara, eta xinple xinple"
|
|
|
Euskararen gaineko beste proiektu guztietan gertatzen den hutsune bera dago hemen ere, egitasmo honen ardura euskaltzale ez direnena ere izan luke. Beharbada gero zuk
|
ez
duzu euskaraz ikasiko unibertsitate horretan, beharbada ez dakizu euskaraz, baina zure babesa edo kontra ez egotea behintzat bilatu da. Ez da euskaltzaleon proiektua, euskaraz ikasteko eskubidea bermatzeko proiektua izan behar du.
|
|
|
Niso Burgoskoa da. Berak eta bere senarrak
|
ez
dute euskara ikasi, baina seme alabak ikastolara eraman dituzte," kontzientzia politikoa genuen eta euskararen alde egin genuen". Ibilbidetik gogoan du ikastolak klandestinitatean egon zireneko garaia.
|
|
|
Jende anitz gaskoia edota okzitaniarra sentitzen da, baina hizkuntza ez da entzuten: " Tokikoek
|
ez
dute euskara arrotz gisa hartzen, badira euskaldun franko Bolaken. Elizaren inguruan bereziki.
|
|
|
oposizio eta kontratazio zerrenda bakarra, euskara hedatu Lanbide Heziketan, ikasketa artistikoetan eta Unibertsitatean. Sare guztia hartuta, Lehen Hezkuntzatik aurrera ikasleen% 61ek baino gehiagok
|
ez
du euskara edo euskaraz batere ikasten; beraz, Nafarroako ikasle guztientzat ziurtatu litzateke euskararen gutxieneko ezagutza. PAI alde batera utzi, eta ganorazko Hizkuntzen Trataera Bateratua ezarri litzateke.
|
|
2017
|
|
|
Alta, ezin diegu kanpotarrei aurpegiratu euskara ez ikastea, ez baitugu jakin adierazten guretzat euskarak duen garrantzia eta bere beharra ongi transmititzen.
|
Ez
dugu euskara ongi erabiltzen ere, erabiltzen dugu modu folklorikoan. Zoritxarrez, hemen euskara desagertzeko arriskuan dago.
|
|
|
Zoritxarrez, egunerokoan gaztelaniaz egitera behartzen nau hemengo egoera soziolinguistikoak. Bizitzaren alor guztietan
|
ez
dut euskaraz oraindik ere, eta eslogan horrek hori aldarrikatzen du: gure lurrean, bizitzaren alor guztietan gure hizkuntzan bizi ahal izatea.
|
|
|
euskarazko komunikazioa egotea. Ulertzen ez dutenei tresnak eskainiko dizkiegu gutxieneko ulermen maila izan dezaten eta" belarriprest" rolean [partaide horrek
|
ez
du euskaraz hitz egiten baina ulertu bai, eta parekoa gonbidatzen du berari euskaraz egitera] parte hartu dezaten.
|
|
2018
|
|
|
Nafarroako Euskararen Legearen arabera, eremu euskalduna izendatutakotik kanpo dauden nafarrek
|
ez
dute euskaraz aritzeko aukerarik ziurtatuta. Izan ere, eremu ez euskaldunetako erakundeak ez daude zerbitzu publikoak euskaraz eskaintzera behartuta.
|
|
2019
|
|
|
Hau da, jendea euskaraz edo edozein hizkuntzaz ez bada ongi moldatzen hiztegi eta gramatikarekin, hizkuntza horretan nekeza da eguneroko solasa gauzatzea. Orduan, euskaldun kopurua handitu da Lapurdin, baina
|
ez
du euskara maila aski eroso aritzeko. Erdizkako euskara batekin ezin da egin euskaldun komunitate sendo bat, gainera, badira euskara ontsa menperatzen dutenak, baina beren lana dela eta, Euskal Herritik kanpo bizi dira.
|
|
2020
|
|
|
Hezkuntzak ere hartu behar du horren kontzientzia. Arazoa da Nafarroan ikasleen erdiak
|
ez
duela euskararekin inolako harremanik hezkuntza arautuan. Hori tragedia da.
|
|
|
" Euskara ez da baztertzailea, integratzailea da", esan du Lorea Agirrek. Ados, baina hiru aktibista antiarrazistek gogoratu dute emakume arrazializatu gehien gehienek
|
ez
dutela euskara ikasteko aukerarik eta horrek bazterkeriaren motxilan harri bat gehiago sartzea dakarrela. Euskalduntze prozesu masibo, unibertsal eta doako bat aldarrikatu du Agirrek, baina horrek gobernua interpelatzen du soilik.
|
|
2021
|
|
|
Kasu horretan, telesaileko aktoreek egin dituzte lokuzio lanak. Lehen labekada honen azken zatia azaroaren 25ean etorriko da, oraindik publiko egin
|
ez
duten euskarazko nobela baten audio-liburua argitaratuko baitute, emakumeen aurkako indarkeria gaitzat duena.
|
|
2022
|
|
|
Baina gure familiaren historian euskarak beste katebegi bat gehiago galtzerik nahi ez zutelako, ikastolara eraman ninduten, eta grina biziz saiatu ziren hizkuntzaren hazia nire baitan sakon ereiten. Kontua da
|
ez
nuela euskararekin kontakturik izan hiru bat urterekin ikastolan hasi nintzen arte, baina hala ere, harrigarriki azkar, aise, eta ongi ikasi omen nuen, garaian maisu maistra izandakoek kontatu didatenez. Nonbait, erraietan hezurmamitua neukan ordurako euskal identitatea, hainbeste non irudipena dudan euskara nigan lora zedin beharrezko ongarri gisa funtzionatu zuela, hitzei nire mihirainoko bidean berezko manera batez lagunduz.
|
|
|
Ez gaitu inork derrigortu elurpean, hotzez edota gauez korrika egitera. Inork derrigortzen
|
ez
gaituen bezala euskaraz egitera, euskaraz idaztera. Izatekotan, aurkakoa.
|
|
|
Lehen aldizkariko epilogoan irakurri zitekeen guk
|
ez
dugu euskara beste mintzaira baten' compost' nahi. Lotsatiarrei eta mutur xurien minkortasunari ez dugu ezer erratekorik:
|
|
2023
|
|
|
Ipar Euskal Herriko paisaia linguistikoa hain da frantsestua non eta aisialdia euskaraz jasotzeko bertaraturiko haurrek
|
ez
duten euskara erabiltzeko ohitura edo maila bistan da, salbuespenak salbuespen, Miarritzeko egoera ez delako Itsasukoa, demagun. Arazo hori eskolaren eremuan ere badago, sail elebidunean frantsesa dute nagusi eskolako patioan eta ikastolak ere ez dira errealitate horretatik aparte bizi.
|
|
|
EEPk irailean aurkeztu zien lan dokumentua esku artean, ahoan bilorik gabe hitz egin zuen euskalgintzako eragileak biltzen dituen Euskal Konfederazioak: " EEPk
|
ez
du euskararen geroa segurtatuko duen hizkuntza politikarik proposatzen. Haien proposamen bakarra da, orain arte bezala segitzea".
|