|
2007
|
|
|
Kontuak kontu, nahiz eta egia borobila den lana aurkitzeko perfilak eskatu ezean gure ikasleen erdiak baino gehiagok
|
ez
lukeela euskara ikasiko, ezin dugu ukatu azterketa bat gainditu beharrak presio handia sortzen diela eta horrek jarrera negatiboa eragiten diela. Beraz, bide berriak urratu lirateke.
|
|
|
Gune askea eta ekintzaren izaera ez formala azpimarratu nahi izan dugu eta horren harira hona ekarri nahi dugu Pello Jauregi2 ikerlariak" Gazteak eta euskara Lasarte Orian II" ikerketan plazaratu zuen hausnarketa: " Gure irudikoz, euskarazko erabilerak ez du aurrerapen nabarmenik ezagutuko, baldin eta gizarte multzo handiek, eskolaz gain,
|
ez
badute euskarazko esperientzia luze eta sakonik talde informalen batean, dela talde hori familia den, dela sare horizontaleko talderen bat den. Berezko talde informal horietan garatzen baitira benetan hizkuntzazko erraztasuna, atxikimendua eta ohitura".
|
|
|
Hau da, gurera ekarrita: haur eta gazte euskaldunek
|
ez
dutela euskaraz adieraziko euskaraz eman ez zaiena, euskaraz bizi izan ez dutena (izan agurra, ipuina, txistea edo haserrea). Beraz, haur eta gazteen eskolako hizkuntza esperientzia osatzea beharrezkoa da eta Nafarroan babes instituzionala laburrean handituko ez dela jakinda, honako hau izan genuke garbi:
|
|
|
2001eko neurketan 10.00025.000 biztanlekiko udalerrietan ez da adineko hiztunik behatu (5 taula). Honek, noski, ez du erran nahi adineko hiztunek
|
ez
dutela euskara erabilten udalerri horietan. Halere, emaitzen balioa erlatibizatzen du.
|
|
|
Izan ere, euskararen erabilera %11, 3koa da 1993an, %10, 5ekoa 1997an, %8, 9koa 2001ean eta %7, 6koa 2006an. Joera horren arrazoiak anitzak dira, hala nola,
|
ez
dutela euskara eskolan ikasi, ez daukatela eguneroko bizian euskara erabiltzeko aukera handirik geroz eta pertsona gehiago kostaldeko hirietan bizi baitira eta lana zein zerbitzuak bertan aurkitzen direlako, eta ez dutela euskara baliatzeko premiarik, ez lanean, ez administrazioarekiko harremanetan, ezta ere familiarekiko loturetan.
|
|
|
Izan ere, euskararen erabilera %11, 3koa da 1993an, %10, 5ekoa 1997an, %8, 9koa 2001ean eta %7, 6koa 2006an. Joera horren arrazoiak anitzak dira, hala nola, ez dutela euskara eskolan ikasi, ez daukatela eguneroko bizian euskara erabiltzeko aukera handirik geroz eta pertsona gehiago kostaldeko hirietan bizi baitira eta lana zein zerbitzuak bertan aurkitzen direlako, eta
|
ez
dutela euskara baliatzeko premiarik, ez lanean, ez administrazioarekiko harremanetan, ezta ere familiarekiko loturetan.
|
|
|
Joera horren arrazoiak anitzak dira, hala nola,
|
ez
dutela euskara eskolan ikasi, ez daukatela eguneroko bizian euskara erabiltzeko aukera handirik geroz eta pertsona gehiago kostaldeko hirietan bizi baitira eta lana zein zerbitzuak bertan aurkitzen direlako, eta ez dutela euskara baliatzeko premiarik, ez lanean, ez administrazioarekiko harremanetan, ezta ere familiarekiko loturetan. beraien erretiroa ipar Euskal Herrian igarotzeko, bizi kalitatea... Horietariko frango, Lapurdiko herrietan kokatzen dira, Urruña ala Ziburu adibide direla.
|
|
|
Joera horren arrazoiak anitzak dira, hala nola, ez dutela euskara eskolan ikasi, ez daukatela eguneroko bizian euskara erabiltzeko aukera handirik geroz eta pertsona gehiago kostaldeko hirietan bizi baitira eta lana zein zerbitzuak bertan aurkitzen direlako, eta
|
ez
dutela euskara baliatzeko premiarik, ez lanean, ez administrazioarekiko harremanetan, ezta ere familiarekiko loturetan. beraien erretiroa ipar Euskal Herrian igarotzeko, bizi kalitatea eta eguraldi ederra direla eta. Horietariko frango, Lapurdiko herrietan kokatzen dira, Urruña ala Ziburu adibide direla.
|
|
2008
|
|
|
Emaitza orokorrak eskaintzen dira: gurasoen" adinean behera egin ahala lehen hizkuntza euskara duten seme alaben portzentaia handitu egiten da";" hazkunde ikusgarrienak euskaraz egiten duen bikotekidea edo bikotekideak euskaldun berriak direnean izaten da", edo" gurasoetako batek ere
|
ez
duenean euskaraz ondo hitz egiten, balio handienek adin talde gazteenean bakarrik gainditzen dute %10" nahiz eta horrek hazkunde erritmo handia dakarren. Familia bidezko euskararen lehen transmisioa ezagutzea oso garrantzitsua da, izan ere, soziolinguistika arloko adituen artean —bertako zein kanpokoen artean— adostasun maila nahikoa dago gai honen inguruan, hau da, hizkuntza gutxiengo, gutxiagotu edo menderatu baten errekuperazioa, normalizazioa eta iraupen itxaropena neurtzeko adierazle nagusienetakoa familia bidezko hizkuntza transmisioa dela esaterako orduan.
|
|
|
Azkenik, biek euskaraz ondo hitz egiten dutenean, baina bietako inork
|
ez
duenean euskara lehen hizkuntza esan dezakegu euskarazko hizkuntza gaitasun egoki batek ez duela besterik gabe hizkuntza transmisioa bermatzen. Alegia, bi gurasoak euskaldun berriak direnean (B), ehunekoak askoz txikiagoak dira, lehen hizkuntza gisa euskara jasotzen duten seme alaben ehuneko osoak (bakarrik nahiz gaztelaniarekin batera) ez baitu %50 gainditzen (%32, 2k euskara eta %18, 9k euskara eta gaztelania).
|
|
|
Azkenik, guraso batek ere
|
ez
duenean euskaraz hitz egiten, lehen hizkuntza gaztelania duten seme alaben portzentajea %85etik gorakoa da adin talde guztietan; hala ere, A motako gurasoen igoerarekin bat datorren nolabaiteko beherakada bat nabaritzen da adin talde gazteenetan.
|
|
|
Azkenik, gurasoetako batek ere
|
ez
duenean euskaraz ondo hitz egiten (X mota), balio handienek adin talde gazteenean bakarrik gainditzen dute %10a (%13); baina azpimarratu behar da portzentaje hori 25 eta 29 urte bitartekoen taldekoarena (%2, 3) baino ia 7 aldiz handiagoa dela, eta horrek hazkunde erritmo handia islatzen du.
|
|
|
Horietako askok ez dakite euskaraz, baina Zarauzko elebidunen artean ere laurdenek (%24, 5) ez dute telebista hori behin ere ikusi azken astean. Zarauztarren ia erdiek (%48, 0), bestalde,
|
ez
dute euskarazko prentsa idatzia irakurtzeko inolako ohiturarik. Kopuru hori %27, 8koa da elebidunen artean.
|
|
|
Horietako askok ez dakite euskaraz, baina Zarauzko elebidunen artean ere laurdenek (%24, 5) ez dute telebista hori behin ere ikusi azken astean. Zarauztarren ia erdiek (%48, 0), bestalde,
|
ez
dute euskarazko prentsa idatzia irakurtzeko inolako ohiturarik. Kopuru hori %27, 8koa da elebidunen artean.
|
|
2009
|
|
|
NFBHLOk xedatzen zuenari ez ziola men egiten. Izan ere, deitura desegokia zerabilen; hizkuntzaren izendapenari ez zitzaion egokitzen; zehaztasunik
|
ez
zuen euskararen ofizialtasuna nora mugatzen zen finkatzeari zegokionean, edo euskararen erabilera ofiziala iradokitzen zuen euskal hiztunen eremuetatik harago; 13/ 1982 Legeak aurreikusitakoarekin bat ez zetozen" eremu euskalduna" eta" mistoa" finkatzen zituen; hizkuntza hautatzeko borondate printzipioa ez zuen behar adina bermatzen; eta horrenbestez, errealitate soziolinguist...
|
|
|
" A" ereduan ikasi duten ikasleen arabera,
|
ez
dute euskararen presentziarik hauteman eremu publikoetan; horrez gain, euskaraz mintzatzeko oso aukera gutxi izan dituztela ere aipatzen dute (etxean, lagunartean...). Halaber, eskolan eta komunikabideetan gaztelania erabat nagusi izan dela adierazten dute.
|
|
|
Euskaraz mintzatzen ez duten gurasoak izanik" A" eta" B" ereduan ikasitako ikasleek euskarak gizartean aurrerapauso nabarmenak egiten dituela aipatzen dute, eta horrek areagotu egiten duela hizkuntza hori ikasteko motibazioa. Ikasle horiek azaltzen dutenez,
|
ez
dute euskara behar adina ikasi, eta hainbat kasutan euskaltegietara eta barnetegietara jo behar izan dute euskara hobeto ikasteko.
|
|
2010
|
|
|
...dorioz, euskararen hautua egiten dutenak direla beraiek aukeratutako hizkuntzan han eta hemen inolako trabarik gabe jarduteko zailtasunak —zenbaitetan ezintasunak— dituztenak, eta hori gainditu ezinezkoa dela gaztelaniaren hegemonia elebakarrean daudenek elebitasunerantz urratsik eman ezean. eta euskaltzaletasunaren aldetik, gainditu beharra dago hizkuntza ordezpenaren ikuspegia, alegia,
|
ez
dugula euskararen etorkizuna eraiki" Euskara jalgi hadi plazara!" aldarriaren ondoan" euskara hator etxera eta lagunartera!"
|
|
|
Paradigma berria eleaniztasunaren kudeaketa demokratiko eta iraunkorrarena da, nire iritzian bederen. gainditu beharra dago hizkuntza ordezpenaren ikuspegia, alegia,
|
ez
dugula euskararen etorkizuna eraikiko gaztelania ordezten —are gutxiago baztertzen— saiatuz, baizik eta euskarari beste hizkuntzen artean lekua eginez (gaztelaniaren ondoan Hego Euskal Herrian, frantsesaren ondoan ipar Euskal Herrian, ingelesaren ondoan han eta hemen). ko gaztelania ordezten —are gutxiago baztertzen— saiatuz, baizik eta euskarari beste hizkuntzen artean lekua ... eta, gainera, onargarria al da bizikidetzaren ikuspegitik?
|
|
|
[Elizondo]... euskara asko solasten da eta beraz, eskolan hasi aurretik euskaraz hitz egiten nuen jada. Nire gurasoek
|
ez
dute euskara ongi menperatzen baina kalean, atatxi matxik... euskaraz egiten zidaten. Horrela, euskara menperatzen eta gehiago solasten hasi nintzen, batik bat, eskolan hasi nintzenean.
|
|
|
2001ean euskaldunen kopurua %50etik gorakoa zuten eskualde guztiek osatzen dute, eta ziur asko ipar durangaldea gehituko zaie. eskualde horietan, premiazkoa da euskararen nagusitasunari dagokion estatu legedi bat: errepara diezaiogun, esate baterako, eskualde horietako funtzionarioei, oro har
|
ez
baitute euskara jakiteko betebeharrik. bigarren taldea euskaldunen presentzia handia (%30) duten eskualdeek osatuko lukete. eremu horietan euskara hiltzen ari zen, eta belaunaldi bakar batean da berreskuratzeko bidean (donostiako ibarra, bilbo handiko iparraldeko eskualdeak, arabako iparraldea, burunda eta nafarroako mendialdearen erdialdea). eskualde horiek elebidunak dira ofizialki, baina horre... Soziolinguistikak mende erdi baino ez du. eta hizkuntzen berreskurapeneta normalizazio prozesuek, are gutxiago. ez dut uste gehiegizkoa denik esatea arlo horretan diharduten guztiek hura eraikitzen laguntzen ari direla, gehiago edo gutxiago. guztiek egiten dugula zientzia, batzuetan akatsak eginez eta besteetan asmatuz. eta argi dago aurretik joateak eta erreferentzia puntu gehiegi ez izateak ez duela asko laguntzen. baina denborak arrazoia ematen digu, emeki emeki. hortxe dago gure lurraldeetako gazteria, gero eta eleaniztunagoa dena. egia da rlS aro mesianikoan sartzetik urrun dagoela (Joshua Fishmanen esapide egokia hizpide hartuta). baina haiengatik bada ere, gure etorkizunagatik, aurrera egin dugu. badakigu halakorik ez egiteak nora eramango gintuzkeen.z aipuaK
|
|
|
• gazteek
|
ez
dute euskaraz hitz egiten eta horrek harridura sortarazten die
|
|
|
Heldu euskaldunek, egoeraren zailtasunaz jabeturik, ez dute harridura erakusten, irakurketa errealistagoa egiten dute. partaideen pertzepzio horien aurrean, zenbait xehetasun ematea komeni da. gazteek ei duten euskararen erabilera urriak helduengan sortzen duen ardura eta harridura ulergarriak dira, batez ere, heldu horietako askok
|
ez
dutelako euskara nahiko luketen moduan ikastea lortu, eta ez baitute ulertzen ikasi dutenek, berriz, ez erabiltzea. edozein kasutan, gazteen benetako egoera sakonago aztertu behar da zer gertatzen den jakiteko. gazte denek primeran hitz egiten dutelako pertzepzioa, hau da, inolako arazo barik hitz egiten dutelako pertzepzioa, ez da guztiz zuzena. Familia eta giro erdaldunetan bizi diren ume eta gazte askok euskara eskolan ikasten dute gehienbat, eta euskaraz gaitasun handiarekin moldatzen ikasi dutela ezin da zalantzan ipini. hala ere, eskolak ez ohi ditu lagunarteko hartu emanetan erabiltzen diren hizkuntza ereduak eskaintzen, eguneroko jardueretan eta parekoen artean beharrezkoak diren hizkera ereduak alegia, eta eskatu ere ezin zaio egin (euskararen aholku batzordea 2009: 48). gazteek gaztelaniaz badituzte honelako ereduak, eta horietara jotzen dute, sarri, batez ere giro erdaldunetan hazitako gazteek. inguru euskaldunean bizi direnek, berriz, badituzte euskaraz eredu dinamikoak baina, hala ere, nerabezaroan erdarara jotzen dute sarri, helduen ustez, eta konpromiso falta erakutsita. ideia hauek auzitan ipin daitezke. batetik, ez dago argi gazteek erdarara erabat jotzen dutenik. aitzitik, taldekideen arteko bat bateko harreman eta erabat informal diren egoeretan jotzen dute gazte euskaldun askok gaztelaniara baina erabat ala euskara gaztelania kode —alternantziaz baliatuta—?
|
|
2011
|
|
|
modernidadeari ez diogu inola ere izkintxo egin nahi. Modernidadeak, ordea,
|
ez
du euskara indarberritzeko saioekin korrelazio positibo handirik oro har. ez du izan orain arte, eta ez dago motibo argirik aurrerantzean hala izango duela uste izateko. hemendik hamar urtera jaioko diren haurrak (haur guztiak: bereziki hiriburu handietakoak, hor baitago biztanleon gero eta zati handiagoa) ez dira urrundik ere euskarazko familietan jaioko. etxeko hizkuntza nagusia, are gutxiago bakarra, ez dute euskara izango. kalera atera orduko erdal munduarekin egingo dute topo, d ereduko eskolara joaten badira ere gehienak.
|
|
|
Modernidadeak, ordea, ez du euskara indarberritzeko saioekin korrelazio positibo handirik oro har. ez du izan orain arte, eta ez dago motibo argirik aurrerantzean hala izango duela uste izateko. hemendik hamar urtera jaioko diren haurrak (haur guztiak: bereziki hiriburu handietakoak, hor baitago biztanleon gero eta zati handiagoa) ez dira urrundik ere euskarazko familietan jaioko. etxeko hizkuntza nagusia, are gutxiago bakarra,
|
ez
dute euskara izango. kalera atera orduko erdal munduarekin egingo dute topo, d ereduko eskolara joaten badira ere gehienak. Are gehiago:
|
|
|
Modernidadeak, ordea,
|
ez
du euskara indarberritzeko saioekin korrelazio positibo handirik oro har. Ez du izan orain arte, eta ez dago motibo argirik aurrerantzean hala izango duela uste izateko.
|
|
|
Baina nolakoa zen diglosia tradizional hori? gure herri euskaldunetan indarrean egon den hizkuntza elkarbizitza diglosikoak, euskara erabilera esparru formal eta idatzietatik bazter uzten zuenak
|
ez
zituen euskara eta erdara maila berean jartzen. zereginen banaketa hierarkikoak ondorioak izan zituen hizkuntzetan eta hiztunengan. gure iragan ez hain urruneko diglosia klasiko horri ez diot nik begi nostalgikoez behatzen. ez dakit lehenaldi idealizatua ote duen zalbidek buruan, edo une gune historiko zehatz zehatzei baizik ez ote dien erreparatzen.
|
|
|
1)
|
ez
ditu euskarak beste lehentasun batzuk. Baiezkotan nago; gure hizkuntzaren egungo egoera hobetu eta etorkizun oparoa bermatzeko badaudela premia handiagoko zereginak. ez litzateke emankorragoa izango euskararen premia larriei erantzuten saiatzea, eztabaida bizantinoen labirintoan galtzea baino?
|
|
|
Bizpahiru adibide jarriko dizkizut. esan dugu mundu ikuskera hori desagertuta dagoela, baina hor dago, hizkuntzan. Adibidez, Iruñean, inguru erdaldun batean sortzen den kezka bat bada haurrak euskarara motibatzearena. haur horiek
|
ez
dute euskararekiko motibaziorik, haientzat txinera bezain arrotza da; izatekotan, gurasoek dute motibazioa, haiek eraman baitituzte ikastoletara. Beraz, erakuts diezaiegun hizkuntza" arraro" hori, bizi diren paisaiaren parte dela, ez dela hain arrotza. horretarako, adibidez, erakutsi diezaiegun non bizi diren:
|
|
2012
|
|
|
Arestian azaldu bezala, herriguneko haur gehienek
|
ez
zuten euskara jaso guraso euskaldunengandik. zeuden ume euskaldun bakanek gaztelania eskolan eta plazan bereganatu zuten. erdara hutsezko eskolak ikasgelatik kanpo ere izan zuen eragina eta haurren arteko harremanak erdaldundu zituen. haur euskaldunak erdaraz egitera ohitu eta ikaskideen artean bezala, anai arrebekin ere mintzaira horretan hasi ziren. Ikasgelatik eta jostaldietatik eraman zuten azkenean haurrek hizkuntza etxera eta guraso batzuk, ordura artio euskaraz egiten zutenak, erdaraz egiten hasi zitzaizkien seme alabei.
|
|
|
... Gure irudikoz, euskarazko erabilerak ez du aurrerapen nabarmenik ezagutuko, baldin eta gizarte multzo handiek, eskolaz gain,
|
ez
badute euskarazko esperientzia luze eta sakonik talde informalen batean, dela talde hori familia den, dela sare horizontaleko talderen bat den. Berezko talde informal horietan garatzen baitira benetan hizkuntzazko erraztasuna, atxikimendua eta ohiturak...
|
|
|
Nolanahi ere, hemen
|
ez
dugu euskararen normalizazioak eAeko hezkuntzan jarraitu duen bilakaera aztertuko. Lerro hauetara euskararen arnasguneen aldarria ekarri nahi dugunez, Arratiara mugatuko gara.
|
|
|
Beurko institutua, Adaxkak Sortzen Aisia Taldea eta Bertso eskola) eta fitxa hauek erabilita neurketa batzuk egin nituen talde hauetako arduradunen laguntzaz: handitzen doazen neurrian, eskolatik kanpo daukaten munduan
|
ez
dute euskararen presentziarik ikusten," modako" gauzetan ez dute euskara behar: telebista, musika, lagunak, sexua... neuRKeTen eMaiTzaK ondorengo grafikoek biltzen dituzte lortutako emaitzak:
|
|
|
Ingurunea oso erdalduna izateaz gain, erdaraz hainbeste aritzeko arrazoietako bat hau izan liteke: handitzen doazen neurrian, eskolatik kanpo daukaten munduan
|
ez
dute euskararen presentziarik ikusten," modako" gauzetan ez dute euskara behar: telebista, musika, lagunak, sexua... horren harira, euskarazko gazte hizkeraren absentzia izan daiteke beste arrazoietako bat; izan ere, ikasteko hizkuntzatzat daukate, gainera, etxean euskaraz egiten dutenek, gurasoekin eta gauza formalekin lotzen dute hizkuntza. euskara eremu formaletan soilik erabiltzen dutenez, ez dute baliabiderik hizkera gazte bat sortzeko (horrez gain, batzuek oso maila baxua daukate, askoz errazagoa zaie gaztelaniaz hitz egitea).
|
|
|
ez ekonomikoa, ezta egiturazkoa ere. Herritarrek
|
ez
dute euskara ikasteko beka sistema arauturik. (in http://www.udalenhizkuntzapolitika.org/udalerriak /Barakaldo/Barakaldo.html). hau guztia kontuan harturik, argi geratzen da euskal hiztunen hizkuntza eskubideak sistematikoki urratzen direla; beraz, Barakaldoko udalak, euskara sustatu eta normalizatzeko bide luzea du egiteko. datu hauek ikusita, argi dago administrazioak lan handia duela egiteko, baina herritarrek nagusiki gaztelania erabiltzeko dituzten arrazoiak eta motibazioak ere aztertu beharrekoak dira:
|
|
|
ez ekonomikoa, ezta egiturazkoa ere. Herritarrek
|
ez
dute euskara ikasteko beka sistema arauturik.. (in http://www.udalenhizkuntzapolitika.org/udalerriak /Barakaldo/Barakaldo.html).
|
|
|
" nola esaten da euskaraz nipadios, ezta jaungoikoarentzat ere? buah!" Bai, hori
|
ez
dute euskaraz bizi, ez dute ahots kolpe hori euskaraz asmatu, ez dute euskaraz zuzenean jaso eta erabili. Non dugu self service hori?
|
|
|
" komunikabideetan sartu behar dugu euskara" irakur daiteke garai hartako editorial batean. " komunikabide eta zerbitzu leku guztietan sartzen
|
ez
dugun bitartean euskara zertarako galdetuko du askok. Toki horietan denetan gaztelania erabiltzen den bitartean ez du inork euskararen premiarik sumatuko, erdararen beharra baizik.(...) hau ez dugu astean behingo telesaio edo egunkarietako orritxo batekin agertuko. euskal kazetaritza irmo bat sortu behar dugu. euskaldunon iritzi, lan arazo, jokabide eta ametsen berri emango duen kazetaritza behar dugu. euskal leihatilatik munduari so egingo dion kazetaritza.
|
|
|
urteetan egonkortu den kezketako bat da gugaz bizi diren erdaldunek euskarazko kulturari buruz ezertxo ere jakin barik bizi direla. Bizilagun, auzokide ditugun erdaldunek ez gaituzte ezagutzen,
|
ez
dute euskarazko kultura ezagutzeko beharrik, ez dute euskarazko kulturari buruzko informaziorik jasotzen. zenbateko ahalegina egin behar dugu ezagutu gaitzaten, ezinbestekoa da gure berri izatea?
|
|
|
urteetan egonkortu den kezketako bat da gugaz bizi diren erdaldunek euskarazko kulturari buruz ezertxo ere jakin barik bizi direla. Bizilagun, auzokide ditugun erdaldunek ez gaituzte ezagutzen, ez dute euskarazko kultura ezagutzeko beharrik,
|
ez
dute euskarazko kulturari buruzko informaziorik jasotzen. zenbateko ahalegina egin behar dugu ezagutu gaitzaten, ezinbestekoa da gure berri izatea?
|
|
|
Bizilagun, auzokide ditugun erdaldunek ez gaituzte ezagutzen,
|
ez
dute euskarazko kultura ezagutzeko beharrik, ez dute euskarazko kulturari buruzko informaziorik jasotzen.
|
|
|
Euskararen familia bidezko transmisioan aldaketarik handiena bikote mistoen artean gertatu da. Lehen gehienek
|
ez
zuten euskararik transmititzen eta orain herena dira transmititzen ez dutenak EAEn eta Nafarroan, eta %44 Iparraldean.
|
|
2013
|
|
|
Hala ere, euskara oso urrun dago egoera normalizatu batetik, eta oraindik ahula da oso, maila askotan. Esate baterako, populazioaren %50, 6k
|
ez
du euskaraz hitz egiten EAEn, eta %32 elebidun pasiboak dira, hau da, euskara ulertzen duten arren, ez dute hitz egiteko gaitasunik (Eusko Jaurlaritza 2012). Euskararen ahulezia erakusten duen beste datu bat da euskararen kaleko erabilera ez igotzea ezagutzaren mailaren proportzioan (Soziolinguistika Klusterra 2012).
|
|
|
Honako hauek dira euskal hiztun askok barneratuta ditugun aurreiritzien adibideak: euskarak zatitu egiten du, erdarak, berriz, kohesionatu; profesionalagoak dira langile (mediku, abokatu, kazetari...) erdaldunak euskaldunak baino; euskara ez da erakargarria (guay); euskaldun gutxi gara; gizarteak ez dio euskarari baliorik ikusten; gazteek
|
ez
dute euskararekiko atxikimendurik...
|
|
|
edo ¿ perdona? bezalako hitzak entzutean, ondorioztatzen dugu mintzakideak
|
ez
duela euskaraz ulertzen, eta erdarara pasatzen gara. Baina, agian, ez du ondo entzun, ez zegoen adi, edo ez zuen lehenengo hitza euskaraz espero.
|
|
|
Nire helburua, iazko urte bukaerarako, egunean zortzi orduz euskaraz bizitzea zen.
|
Ez
dut euskara erabilera modu zehatzean neurtu, baina baietz esango nuke, lehen helburu hori bete egin dudala.
|
|
|
B. blokea a)
|
Ez
dugu euskara hiltzen utzi behar. b) Euskararen erabilera sustatzearen aldekoa naiz. c) Ezinbestekoa da euskararen sustapenean diru publikoa gastatzea. d) Euskara dagoeneko ez dago desagertzeko arriskuan. e) Euskara landa eremuko hizkuntza bat da. f) Ez litzateke euskararen berreskurapenean dirua inbertitu. g) Gure udalak diru gehiago inbertitu luke euskararen berreskurapenean. h) Euskara berez be...
|
|
|
Hona item bakoitzean ateratako emaitzak: a. Lehen itema,"
|
ez
dugu euskara hiltzen utzi behar" izan zen. Oso esanguratsua da inkestatuen %74 guztiz ados dagoela eta beste %26 ados. b." Euskararen erabilera sustatzearen aldekoa naiz" baieztapenarekin %97k bat egiten du eta soilik %3 ez dago ez alde eta ez kontra.
|
|
|
Azkenik, inkestak hasi eta gero, beste faktore sozial baten gehitzeko beharra agertu da. Alabaina, inkestak egiterakoan, argia izan da Ikastolatik pasa den pertsona batek, edo familia Ikastolan duen pertsona batek,
|
ez
duela euskara batuari buruzko ikuspegi berdina, Ikastolatik pasatu ez den pertsona bati konparatuz, edo familia Ikastolan ez duen pertsona bati konparatuz. Beraz, nahiz eta ez den erraza izan zehazki errespetatzea, saiatu gara gutxi gora behera lekukoen erdia Ikastolarekin harremanetan dena izatea, eta beste erdia ez dena harremanetan izatea.
|
|
2014
|
|
|
Gazteok gara protagonista, baina euskara haur, heldu eta adindurik
|
ez
duen euskara gazterik ba al da. Bakoitzak darama bere txapela.
|
|
|
Interesgarria eta garrantzitsua litzateke eskolan euskararen, lekuko lekuko hizkera eta euskara batuaren nozio hauek guztiak lantzea. Batek baino gehiagok
|
ez
du euskara batua gustuko, ez dute aldaera horrekiko jarrera baikorrik adierazten. Gaztelaniarekiko ere atxikimendu oso txikia dute gazteek, naiz eta garrantzitsua dela esaten duten.
|
|
|
Lau kolore erabili ditut euskal kulturaren transmisioan duten papera adierazteko. Kontuan hartu behar da koloreek
|
ez
dutela euskararen erabilera edo aldeko jarrera adierazten, baizik eta euskal kultura zenbateraino sortzen eta ematen den.
|
|
2015
|
|
|
Inoiz
|
ez
du euskaraz lehen hitza egitearen" esfortzua" egin, zeren eta Eroskin, adibidez, denak dira erdaldunak. Gainera, eskolaratze faltarengatik eta euskara batuarengatik, irakurri eta telebista ikusi erdaraz egiten ditu.
|
|
|
Bere isiltasunean ohitu omen da eta soilik beste portaleko batekin egiten duela euskaraz zioen. Gainera,
|
ez
du euskaraz kontsumitzen, ETB1en fundamentuzko ezer ez dutelako botatzen. Hori bai, orain hobeto hitz egiten omen du, kontzienteago baita bere akatsez.
|
|
|
%82, 0k dio Erabat desados (%78, 4) edo Nahiko desados (%3, 7) dagoela eta
|
ez
duela euskaraz aritzeko lotsarik, bere euskara ez delako oso zuzena. (447 eta 21 erantzun).
|
|
|
— Irakasleen iritziak, baita hainbat aurreiritzi ere, kezkak eta pertzepzioak (esate baterako, ikasleek
|
ez
dutela euskaraz egiten, euskaraz egiten dutena modu ez egokian edo traketsean dela).
|
|
|
Ikasleen %96, 7k euskararekin harremanetan jarraitzeko asmo ziurra du etorkizunean (%60, 7) edo agian harremanetan jarraituko duela dio (%36). Soilik %3, 3k
|
ez
du euskararekin harremanetan jarraitzeko intentziorik.
|
|
2016
|
|
|
Batetik, susmoa dugu euskararen alde dagoen diskurtso mota ez dela erabat egokitzen gure gizarteak egun dituen baldintzetara; horren ondorioz, zailtasunak daude euskaltzaletasuna gizarte osora hedatzeko. Bestetik, gero eta euskaldun gehiago dira euskararen komunitatetik at bizi direnak; horiek, batez ere erdal giroan sozializatuak izanik,
|
ez
dute euskararekiko aldekotasun handirik sentitzen eta zaila zaie euskaraz bizitzeko ahaleginik egitea. Kasu horietan, eraginkorra izan liteke euskararen inguruko ikuspegi edo diskurtso berri eta adeitsua garatzea. gAITASUnA versus KoMUnITATEA
|
|
|
Aipatutako bi kasuak baikorrak dira baina beste kasu batzuetan, aldiz, indar batek itzali, ezkutatu egiten du bestea eta horretan datza ondorio okerrak ateratzeko arriskua. Adibidez, Barakaldoko, Portugaleteko eta Sestaoko 30.000 gaztek, (ia) inoiz erabiliko
|
ez
duten euskara pixka ikasten duten bitartean Ean, Lekeition, Ondarroan eta Markinan bost mila gaztek euskara galtzen badute (edota ohiko bidetik transmititzen ez bazaie) kuantitatiboki oso egoera baikorra baten deskribapena edukiko
|
|
2017
|
|
|
inkestatuek erantzuteko errealitateari buruzko iritzi bat eraiki behar dute eta iritzi hartan nahiak, usteak eta halakoak sartzen dira (amonarriz eta Joly, 2007); euskara jakitea oso desberdina da herri euskaldun bateko edo erdaldun bateko hiztunentzat, oso bizipen desberdinak izango dituzte euskararen erabileran (Joly, 2012: 108). azken puntu honi jarraikiz, oso agerikoa da inkesta Soziolinguistikoetan hiztunek
|
ez
dutela euskararen erabilera espazio orokor batean neurtzen (hau da, ez dute erreferentzia espazio bera), ez dituzte parametro berberak erabiltzen, ezta neurtzeko sistema berbera ere. gutxienez, kontuan hartuko genuke zein den euren inguruan hautematen eta bizitzen duten egoera soziolinguistikoa. zein den, esaterako, bizi inguruan duten euskara erabilera.
|
|
|
Oso agerikoa da Inkesta Soziolinguistikoe tan hiztunek
|
ez
dutela euskararen erabilera espazio orokor batean neurtzen (hau da, ez dute erreferentziaespazio bera), ez dituzte parametro berberak erabiltzen, ezta neurtzeko sistema berbera ere. badirudi beharrezkoa dela aitortzailearen disposizioak eta bizi ingurua abstraditzea baliokideen serieak sortzeko. baina ez dugu ziurtatzerik gauza bera neurtzen ari garenik, ezta neurtze sistema bera erabiltzen ari g... Jakina, amateurren irudikapenak ikertzea ez da ikerketa horien helburua; baina haietan oinarritzen dira15 auto azterketaren gorabeherez gain, esan dugun bezala, ikerketa bera aitortzaileak bere burua aurkezteko jokoa bihur daiteke. horrela, estrategikoki erakutsi edo aurkeztu ahal ditu eskaintzen zaizkion aukeretan hobesten dituenak edo egoera hartarako balioesten dituenak. hori dena oso begi bistakoa da kategorien erabileran (kategoriei dagokienez, Mapetan ikusi duguna errepikatzen da inkestetan). labur esan, aitortzaileek ematen dute euren gaitasunen berri, horrekin ikerlariek tipoak eraikitzen dituzte, eta inoiz ere, tipo horiek kategoria praktikoekin guruorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:
|
|
|
ezinbestean, eremuko beste eragileekin jardunez). hortaz, ez du zentzurik banako hura neurketa edo ebaluazio unitate gisa hartzea ikerketa makroskopikoetan (ondoren, irakurketa psikologistak hedatzeko). bizi mundu sozialetan gutxieneko unitatea harremana da, alegia, eremu sozial batean kokatutako praktika dinamikoa eta bizitua. banakoen gaitasunak edo ezaugarriak agregatuz ez da mekanikoki harreman jakin bat sortzen: euskara erabiltzeko gaitasunak dituztenek
|
ez
dute euskara erabiliko, ez dute euren artean euskaraz egingo, ez badiote egoerari zerbait egozten. egoera hartarako definitu behar dute edo hartarako aurredefiniturik aurkitu behar dute. euskaraz egitea ez da gaitasunen zenbaketaren emaitza, egoerak definitze eta arautzearena baizik. Joko sozialak, praktika sozialak, nola definitzen eta arautzen diren da kontu minimoa. are gehiago hizkuntza anitzeko eta hizkuntza ikasleen jendarteetan. badakigu ikerketa soziolinguistikoetan kategoriak erabiltzen jarraituko dela. nekez utziko zaiola hiztunak kontatzeari eta sailkatzeari; izan ere, zenbaki eta kopuru ofizialetan, inguruari begiratu ahala lortzerik ez dugun so handi eta ziurra lortzen dugula ikasi dugu eta oso guretuta dugu irakaspena. baina gutxienez, jakitun jokatu genuke.
|
|
|
Neskek gehiago erabiltzeko bi arrazoi ematen zuten: hizkuntzaprestigioa eta aisialdiko praktikak. haurtzaroan euskararen inguruan jasotako mezuak ahultzearekin batera, nerabeak heldutasunera begira daude. heldu izate horretan gaztelania nabaritzen dute prestigio hizkuntza gisa. nerabeek kapital sinbolikoa edukitzeko gaztelania garrantzitsua dela hautematen dute, eta
|
ez
dituzte euskararekin lotutako diskurtso erakargarririk topatzen. horri gehitzen zaio gazteen aisialdiko jardueretan euskarak duen presentzia urria. azken finean, behatutako prozesuetan oso argi ikusten da hizkuntzaren bidez nerabeek identitatea nola performatzen duten. hau da, hizkuntzaidentitatea ere, generoarena bezala, etengabeko osaketa eta aldaketa prozesuan dagoela ondorioztatu daiteke, eta...
|
|
|
...tan, gurean kasu, bertako hizkuntzak maila berean jartzeak, hizkuntza gutxituari egiten dio kalte, huraxe erabiltzeko eszenatokiak murritzagoak direla esan beharrik ez baitago. larriago oraindik hizkuntza gutxituak trabak jasan behar dituela onartu eta, hala ere, hautu pertsonalera subordinatzen badugu. ikasleak kulturalki euskalduntzat identifikatzen diren arren, euren identitate etnolinguistikoa
|
ez
dute euskararekin soilik lotu, gaztelerarekin zein euskararekin lotzen dute euren identitate etniko eta kulturala. hala ere, eztabaidak aurrera eta atzera egin du, ideiak nahasiz eta diskurtso landurik ere agertu gabe. gai honetan sakontzeko aurrera begira elkarrizketa fokatua egitea komenigarria izan daiteke, teknika hau interesgarria izan daitekelako gai bereziak lantzeko eta datu kuantitatiboe...
|
|
|
Ikasleak kulturalki euskalduntzat identifikatzen diren arren, euren identitate etnolinguistikoa
|
ez
dute euskararekin soilik lotu, gaztelerarekin zein euskararekin lotzen dute euren identitate etniko eta kulturala. euskal kultura ere definitzen saiatu dira eta euskaraz egindakoa euskal kulturaren parte dela argi badute ere, beste hizkuntzetan egindakoaren sailkapenean zalantzagarriak izan dira jasotako erantzunak, inolako ideia argirik azaldu gabe. euskara ikasteko motibazioen inguruan, ikaslee... Txepetxen hizkuntza ikaskuntzaren teoriaren (Sánchez Carrión, 1987) ibilbide naturala jarraitu dute beraz ikasleek, euskara ikasteko berezko motibazioa izanik. hala ere, ikasle batek aipatu du egungo gizartean irakasle izateko euskarak duen garrantzia. baieztapen horren atzean, gardner eta lambert en (1959) motibazio instrumentala ikus daiteke. laburbilduz, etorkizuneko irakasle izango diren ikasleek euskararen inguruan diskurtso garbirik ez dutela esango genuke. euskara gustuko dutela bai, familiarekin edo lagunekin lotzen dutela bai, baina gazteleraren parean jarri dute bertoko hizkuntza, nahiz eta gaztelerarekin identifikatzen ez direla baieztatzen duten.
|
|
|
" Nik adibidez etxean beti hitz egin dut euskaraz gurasoekin eta, baina gero ere Iruñean bizitzearekin pues jendeak normalean
|
ez
du euskeraz hitz egiten(...) baina, hala ere, etxean euskaraz hitz egiten badut gero nahiko ondo" (H3) ezagutzaren inguruan, gainera, euren buruaren diagnostikoa egin ez ezik, ingurukoena ere egin dute, euren pertzeptzioak erakutsiz. gasteizetik datozen ikasleek huhezira iritsitakoan euskara maila baxuagoa zutela aitortu dute eta ikasturteak aurrera egin ahala, ezagutzan aurrerapausoak eman ...
|
|
2018
|
|
|
Gurasoak euskaldunak direnean, baina bietako baten lehen hizkuntza erdara denean, euskararen transmisioa, bakarrik edo erdararekin batera, oso handia da (%94), baina %6ko galera dago euskararen belaunez belauneko transmisioan (%6). Azkenik, gurasoak euskaldunak direnean, baina bien lehen hizkuntza erdara denean, bost seme alabetatik batek (%19)
|
ez
du euskara jaso, baina gainerako guztiek (%76) euskara jaso dute, bakarrik edo erdararekin batera.
|
|
|
Gurasoak euskaldunak direnean, baina bien lehen hizkuntza erdara denean, bost seme alabetatik batek (%19)
|
ez
du euskara jaso, baina gainerako guztiek (%76) euskara jaso dute, bakarrik edo erdararekin batera.
|
|
|
harreman sarea eta erraztasuna. Bi baldintza horiek
|
ez
dute euskararen erabilera ehuneko ehunean ziurtatzen, baina bi baldintza horiek gabe nekez erabiliko du euskaldun batek euskara.
|
|
|
Mutilek, euren aldetik, beraiek ia
|
ez
zutela euskara erabiltzen aitortzen zuten. Bitartean, neskak ia beti euskaraz aritzen zirela zioten.
|
|
|
Aranberri, L.A. 2004. " Neskatxak
|
ez
dute euskaraz..." Argia 1956.
|
|
|
Gogoratu behar da, hori bazegoela lehen ere, baina, orain, halakoen kopurua nabarmenki handiagoa da. Eta argi xamar ikusten da euren bizitzetan
|
ez
dutela euskara erabiltzeko asmorik.
|
|
|
Eta argi xamar ikusten da euren bizitzetan
|
ez
dutela euskara erabiltzeko asmorik.
|
|
|
Horrek, ordea, ez ditu herritar guztien hizkuntza eskubideak bermatzen. Euskara hizkuntza ofiziala izan arren, osasun langile guztiek
|
ez
dute euskara ezagutzen, eta euskaldunak diren osasun langileek ahozko komunikazioa euskaraz egiten dute eta berehalako itzulpena egin beharra dute oharrak gaztelaniaz idazteko. Nolanahi ere, gaixoak oraingoz ez du sistematikoki bere arreta euskaraz lortzeko aukerarik eta horretarako bidea ireki nahiko genuke.
|
|
|
Batetik, esandako datuen arabera, herritarren kontsumo ohituretan zuzenean eragiten duen gunea dugu aztergai, herritarren (eta herriz kanpoko) bisitari kopuru handia erakarriz. Bestetik, saltokien eta udaletxearen arteko tramiteetan ere eragiten du, saltokien kontaktu asko atzerritarrak baitira, eta, beraz,
|
ez
dute euskararen ezagutzarik. Hortaz, Lintzirinek komunitatearen kultur eta gizarte bizitzan intentsitate maila ertainean eta altuan eragiten duela erabaki da, negatiboki bietan, eragin hedatua baitu (bezeroengan eragiten duela eta baita udaletxearen tramiteen hizkuntzan), baina etengabeko eragin ertainarekin, erdigunetik aldentzen den gunea delako hau.
|
|
2019
|
|
|
Erronka hartu aurreko egoeraz galdetuta, %33, 1ek dio" gehienetan, ez beti, euskaraz egiten duela" pertsona edo talde horrekin. Gehienak" erdi eta erdi euskaraz/ erdaraz egiten dut" aukeran kokatzen dira (%43, 6), eta beste %17, 2k dio gutxitan edo inoiz
|
ez
duela euskaraz egiten. Alderantzizko norabidean, erronkaren hartzaile den talde edo pertsona horrek euskaraz mintzatzeko joera gutxiago duela ikusten dugu:
|
|
|
Erronka hartu aurreko egoeraz galdetuta, %33, 1ek dio" gehienetan, ez beti, euskaraz egiten duela" pertsona edo talde horrekin. Gehienak" erdi eta erdi euskaraz/ erdaraz egiten dut" aukeran kokatzen dira (%43, 6), eta beste %17, 2k dio gutxitan edo inoiz
|
ez
duela euskaraz egiten.
|
|
|
Baina euskararekin identifikatzen dela ere esan du, eta arraro sentituko zela euskara ez den beste hizkuntza batean kantatuko balu. Alegia, gazteleraz kantatuta
|
ez
zuela euskararekiko duen atxikimendua sentituko, eta abestiren bat beste hizkuntza batean eginda ere, gehienbat euskaraz sortuko zuela. etxezarretak bestelako bidea egin du, eta kontzienteki egin zuen aldaketa hizkuntza hautuan, inguru erdalduna aldatu ez bazitzaion ere. eta hor zeresan handia izan zuen euskararekiko daukan atxikimenduak. horrek guztiak agerian uzten du, beraz, eremu soziolinguis... Musikariak hizkuntzarekiko izan dezakeen identifikazioak bideratuko duela batez ere hautu hori, testuinguruak eragina izango badu ere. elkarrizketatutako musikarien barne eragile horiek zein izan diren jakitea izango da, beraz, ikerketaren abiapuntuan jarritako helburua. euskaraz kantatzerakoan hizkuntzarekiko identifikazioan kokatu dira Arakistain eta etxezarreta, eta ondorioz, jarrera integratzaile bat daukatela ondorioztatuko da.
|
|
|
—. eus domeinuen bakarrik %10k
|
ez
du euskara edukirik, eta, esan daiteke, beraz,. eus domeinua dela euskararen arnasgune digitala. Beste domeinu nagusietan euskarak eragin gutxi du, eta. org da horien artean euskara gehien erabiltzen duen domeinua, %31rekin. horrek esan nahi du internet domeinuetan euskarak duen presentzia txikia dela, eta euskarazko domeinuak. eus domeinuan metatzen ari direla.
|
|
2021
|
|
|
3 Hitz hori nik sortua da, hizkuntza horrek izen arauturik
|
ez
du euskaraz.
|
|
|
11 Hitz hori nik sortua da, hizkuntza horrek izen arauturik
|
ez
du euskaraz.
|
|
|
13 Hitz hori nik sortua da, hizkuntza horrek izen arauturik
|
ez
du euskaraz.
|
|
2022
|
|
|
Parte hartzaileek Lizarrako euren egunerokoan, hau da, gurasoekin, nahiz koadrilakoekin,
|
ez
dute euskaraz hitz egiten edo oso gutxi egiten dute, nahiz eta batzuk erabiltzen saiatzen diren.
|
|
|
Erabilerari dagokionez, hasteko, parte hartzaileek Lizarrako euren egunerokoan, hau da, gurasoekin, anai arrebekin nahiz koadrilakoekin,
|
ez
dute euskaraz hitz egiten edo oso gutxi egiten dute (1), nahiz eta batzuk erabiltzen saiatzen diren. Hau da, gehiago hitz egin nahi dutela adierazi digute (2).
|
|
|
Bestalde, bizi direnetako batzuk tarteko edo testuinguru oztopatzailean bizi dira, hots, euskaraz aritzeko oztopoak dauden herrietan, nahiz eta sare euskaldun esanguratsuak dituzten eta, beste batzuk, testuinguru mesedegarrian bizi dira, hots, euskaraz aritzeko testuinguru lagungarria duten herrietan, baina sare esanguratsu batzuetan gaztelania erabiltzen dute. Azkenik, gaztelaniaz bizi direnak testuinguru guztietan daude, baina testuinguru oztopatzailean bizi diren partaideen artean ia inoiz
|
ez
dute euskara erabiltzen edo oso gutxi erabiltzen dute. Hala ere, testuinguru horietako jarrera proaktiboa duten hiztunek euskara erabiltzea lortzen dute.
|
|
|
Euskararen aldeko mugimendua hirurogeiko hamarkadatik (ber) abiatu zen, ikastolen sorrerarekin besteak beste; hala ere, dinamika horren fruituek urte batzuk itxaron behar izan zituzten gizarte zabalean ikusgarri bihurtu eta eragin sozial zabala izateko. Ordura arte, berezko transmisioa besterik
|
ez
zuen euskarak; eskolan ez zen irakasten eta, Paula Kasares-ek Irurita (Nafarroa) herrian jaso duen bezala, eskola erdaldunak asko galgatzen zuen familia bidezko transmisioa: " Euskara etxean egiten zuten neska mutikoak behin eskolan hasi eta bertze haurrekin erdaraz ihardukitzera jarriz gero, haurrideekin ere gaztelaniaz aritzera ohitzen ziren eta, azkenean, etxera eramaten zuten." (2013:
|
|
|
Euskarari dagokionean, errealitate paralelo batean bizi dira, eta, hala bizi daitezke.
|
Ez
dute euskararik behar, euren seme alabentzat ez dute eskatzen, euskaratik urrun bizi dira, eta euskararen kontra bizi litezke. Baina, euskararen egoera ahularen aurrean ez du zertan kontrara jokatu beharrik ere.
|
|
|
Aisialdian, gaztelaniaz edo ingelesez adierazitako herri kulturaren ordezko erreferentzia ereduak eskain ditzaketen pertsonei laguntzeko apustua egiten da. Ahots horiek berek azpimarratzen dituzte dakitenen jarrera pasiboak, baina
|
ez
dute euskara normaltasunez erabiltzen, eta uste dute egoera hori lotuta egon daitekeela euskararen izaera ez baliagarriarekin, funtzio publikoaren esparruan izan ezik.
|
|
2023
|
|
|
Euskaldunekin harremanetarako behar handirik gabeko eremuetan, euren arteko sozializazioa arrakastatsua izatearen bizipena dute etorkinek. Eta, jakina, lur berrian, euren auzoan, prozesu horretan
|
ez
zuten euskararen beharrik izan sozialki erabat integratuta sentitzeko; beste era batera esanda, hasierako euren gizarteratzea euskararen mundutik at egin zuten.
|
|
|
Euskarak ez zuen, ordea, balio instrumental hori izan lehen belaunaldiko etorkin helduentzat; diotenez, eurek nahiko lan bazuten integrazio laboral eta sozialarekin aurrera egiten. Halere, esan behar da era berean, ez zutela, oro har, euskararekiko jarrera uzkurra garatu8 Izan ere, lan munduko sozializazioan
|
ez
zuten euskararen beharrik izan, hizkuntza hegemonikoaren hiztunak ziren eta euskarak ez zien euren hizkuntza estatusa arriskuan jarri.
|
|
|
Harrera gizarteko hizkuntza hegemonikoa menderatzen zuten etorkinek eta, esan bezala, bi fase horietan integratzeko
|
ez
zuten euskararen beharrik izan; euskararen ospea bazterrekoa zen eta horrek euskara ikusezin bihurtu zuen. Horrela, lehen urteetan sorturiko harremanak oso azalekoak izan ziren, elkar apenas ukitzen zuten bi mundutan bizi ziren.
|