|
2001
|
|
|
Hori dena ahantzi gabe, ez dugu deus askorik aurreratzen euskaldun askok eta askok aspaldiko denboretatik euskarari buruz erakutsi izan duten utzikeriaren edo zabarkeriaren aitzakia edo estalgarri gisa erabili nahi badugu. Alferrik ibiliko gara gure hizkuntz arazo eta gaitz guztien iturria badiren eta ez diren lege edo arauetan bilatu nahirik, aldi berean argi eta garbi onartzen
|
ez
badugu euskararen erabilera oztopatzen duten faktore asko eta asko gure baitakoak direla, euskaldunon baitakoak alegia. Â Euskaldun askoren hizkuntz gaitasun maila apala, egoera formal gehienetan erdaraz aritzeko joera edo errazkeria, euskaraz jasotako prestakuntza profesional urria, euskararen eragin indar sozial mugatua, gure hizkuntz jarrera eta jokabideen arteko desoreka begi bistakoa (Berna... hitz egitea), euskararen ideologizazio maila handiegia edo indarkeriari gehiegitan loturik agertzea, besteak beste, denak dira gure gizartearen barru barrutik euskararen erabilera sozialaren normalizazioa zango trabatzen duten faktoreak.
|
|
|
Hizkuntza lantzean daukagun atzerapenaren froga zuzena Iztueta da, bera baita, XIX. mende aurreratuxean, erlijioaz ez diren gaiez hitz lauz ari den lehen laikoa24 Gehi diezaiogun honi, Joan Antonio Mogel eta frai Bartolomeren gisako idazleak gaztelania hutsez ari izan zirela, dakigun heinean, Â beren eskutitz, ohar eta eztabaidetan, halako ohitura oraintsu arte iristen delarik. Ez da ere ahaztu behar Luis Eleizaldek, beste askoren antzera,
|
ez
zuela euskara erabili Landibar, bere nobela bakarra, idatzi zuenean. Jendea politikaz bereganatu nahiak bultzatu zuen horretara dudarik gabe25, ezin ukatuzko arrazoia, baina tartean bazegoen ere sendo tinkaturiko usadioaren zama.
|
|
2002
|
|
|
Gure paperak luzatu, pena, keta edo garri bezalako hitz eta atzizkiez bete ditugu inolako beharrik gabe. Horrela, ebaluazioak informazioa biltzeko eta lantzeko tresna egokiak direla esan beharrean, inolako arazorik
|
ez
duen euskara txukun eta garbian, nahiago dugu zerbait ponpoxoago egin eta ebaluaketak informazio bilketarako eta lanketarako tresna egokiak direla esan. Eta hiri hau bizitzeko egokia dela esan beharrean, landuago aurkitzen dugu, eta aberatsago, hiria bizigarria dela esatea, esanahia bera gainetik beheiti aldatuz.
|
|
|
Erdarazko literaturak ez bezala, unibertsala izatea beste erremediorik
|
ez
du euskarazkoak: kapital literarioa meta  tzen jarraitu behar du, munduko literaturen artean bere lekutxoa finkatu nahi badu; auzia oso argi azaltzen du, beste literatura batzuen kasuak aztertuz, Pascale Casanovak La République mondial des Lettres duela gutxiko bere liburuan.
|
|
2003
|
|
|
Dena hori hizkuntza baldin bada, ulertu duzu, eraman indar erraldoiengatik agertzera baino zergatik doan desagertzera; jendeak, banaka justuki, agian ez du hizkuntza horren premiarik eta orduan debalde date ez dakit zein konstituzioren bigarren artikuluaren aldaketa eskatzea. Zeronek diozun eran, nehork
|
ez
ditu euskaraz mintzatzetik trabatzen, non ez den beren baitako ezjakintzak. Hizkuntza estatuaren estigmatizatzeko tresna baizik ez baldin bada, egia da, hizkuntzaren gain jartzen diren sufrantzak, ezerera edo deus gutxira heltzen den jendearen sufrantza areagotzen du.
|
|
2009
|
|
|
Etxetik euskal hiztun direnek
|
ez
badute euskara beren hizkuntza afektibo eta ohiko jarduera arrunteko lehen hizkuntzatzat gordetzen, nork bereganatuko du erabilera akademiko eta formaletatik harantzagoko, edo, hobeto esanda, honantzagoko, funtzioetarako euskara?
|
|
|
Euskaraz bizi nahi dutenek eta gaztelaniaz bizi nahi dutenek, denek elkarrekin, ez inor ezta hizkuntza bat bera ere zapuztu edo gutxietsi gabe, eraiki behar dute demokrazia linguistikoa. Adostasunen eta desadostasunen dialektika
|
ez
du euskarak itoko, baina ez dadila euskara bera izan desadostasunen biktima. Zabaltasun horrek baldintza bat betetzea eskatzen du, ezinbestez:
|
|
|
Guztiz normala zaie euskararen nolabaiteko presentzia beren bizi paisaian. Lagunartean edo unibertsitateko pasilloetan euskararik ez erabiltzea
|
ez
dute euskararen garapenerako arazotzat ikusten, eta are gutxiago uste dute euskarari lepoa bihurritzen diotenik. Euskara erabiltzen dute, asko gainera, ikasketak egiterakoan, hori da beren hizkuntza akademikoa:
|
|
|
|
Ez
dut euskararen kriptologo bat izan nahi, ez dut hiztegiak kriptologiaz ematen duen definizioa, giltza sekretu batez edo modu enigmatikoan idazteko artea, praktikatu nahi.
|
|
2011
|
|
|
Lagun bategaz etorri zen Teresa. Lagunak
|
ez
zuen euskaraz berba egiten, baina ederto aditzen zituen guk esandako kontuak. Jatordua amaitu genuenerako ilunpean geunden eta, konturatu gabe, Teresagan jarri nituen neure begiak.
|
|
2012
|
|
|
Oteizarekin eta euskararenganako arretarik erakusten ez duten Euskal Herriko beste hainbat artistarekin gogoratu da:
|
ez
dute euskararenganako arretarik, baina beren lanek euskaraz hitz egiten omen dute.
|
|
2019
|
|
|
Vinson jaunari eskoletan eraztuna zigor gisara erabiltzearen alde agertzea leporatu zioten (betiere frantsesa eta gaztelaniaren nagusitasuna ezartzearren, irakasleak eraztuna gela barnean euskaraz egiten zuen haurrari jartzen zion; astean zehar, apaingarri gorrotatua eskuz esku igarotzen zen, eta larunbatean maisuak, fisikoki? zigortu egiten zuen haren jabe suertatutako ikaslea); autore frantsesak aitzakiatu zuen ez zegoela berez usadio haren alde eta, gainera, hark délit d, euscarisme jotzen zuena, apenas nabarmentzen zela Ipar Euskal Herrian, eskoletan haurrek
|
ez
baitzuten euskararekiko joera handiegirik. Mende bat lehenago Humboldt eraztunaren guztiz kontra agertu zen, eta mende bat geroago Txepetxek eraztunaren ordez botereak erabilitako molde sibilinoagoak salatu zituen.
|
|
|
Leonardo Sciasciaren Itsaso ardo kolorea ipuin bilduma du italieratik euskarara ekarri zuen lehena (1991), eta, haren segidan, Pier Paolo Pasoliniren Gauza baten ametsa, Gesualdo Bufalinoren Gaueko gezurrak, Andrea Camilleriren Gauaren usaina eta Luigi Pirandelloren Sei pertsonaia auto  re bila. Zerrenda horri eransten badiogu Koldo Bigurik, Fernando Reyk, Maite Lopetegik, Pello Lizarraldek edo Juan Garziak eta beste hainbatek itzulitakoa, eta Zabaletak itzulitako autoreei eransten badizkiegu Koldo Bigurik eta aipatu itzultzaileek eta aipatu
|
ez
ditudanek euskarara ekarri dituzten itzulitako autoreen izenak (Italo Svevo, Giorgio Bassani, Vasco Pratolini, Giuseppe Tomasso di Lampedusa, Natalia Ginzburg, Alberto Moravia, Italo Calvino, Cesare Pavese, Carlo Levi, Primo Levi, Antonio Tabucchi, Alessan  dro Baricco, Gianni Celati et alii), nahiko panorama zabala daukagu azken hamarkadetan italiar prosaren nondik norakoa usaintzeko....
|
|
2022
|
|
|
Traba bakarra:
|
ez
zuen euskaraz idatzi, ez zen euskalduna, nahiz haur garaian ezagutu zuen: " dormÃa con mi abuelo, quien me hablaba vasco" âgaitzerdi, seguru beste aitona batzuek beste gauza batzuk egiten zituztela bilobekin oheanâ.
|