|
2008
|
|
|
|
Ez
dut deus berririk asmatuko erraten badut, eskuarki, euskara batua erdialdeko euskalkian oinarritu dela. Eta erdialdeko euskalki hori mintzo da egun Nafarroako
|
|
|
Azken batean euskalkiak eta mintzoak ikertzailearen eraiketa teorikoak dira. Horrek
|
ez
du deus ere erran nahi, zientzia guzietan egiten baitira eraiketa teorikoak, denbo rarekin batera aldatu egiten direnak, noiz eta bigarren eraiketa aitzinekoa baino hobea den. Badakigu ongi aski Oñatiko eta Baztango euskara ez direla berdinak.
|
|
|
Idatzian beti erabiltzen dugu euskara batua; ahozkoan, berriz, DBHn eta irakaslearen arabera nafarrerari ematen diogu lehentasuna.
|
Ez
dugu deus erabakia, gehienak nafarrak gara eta zenbait irakaslek ahozkoan nafarrerari ematen diote garrantzia.
|
|
|
Honekin ez dugu ukatu nahi, bestalde, salbuespenak egon daitezkeela. Adibidez, linguistika lanetan eta toki jakin bateko euskara den bezala jaso nahi denean bidezko izan daiteke H ez jartzea, edo Z eta S ez bereiztea, bustiduren grafiak jartzea, etab. Orobat, herri mailako literatur mota batzuetan H ez erabiltzea edo puntuazio marka berezi batzuk jarri behar izatea gerta daitekeena da, eta Euskaltzaindiak
|
ez
du deus horren kontra. Beste arrazoi berezi bat ere bada, bertsolaritza, dagoen horretan, alegia, bere fonetismo guztiekin, argitaratzeko.
|
|
2010
|
|
|
–San Fermin ikastolan gela gabezi handia zuten, eta guraso batzuk irtenbideak bilatzen hasi ziren. Diputaziora eta Iruñeko Udalera jo zuten, konponbide eske, baina lehenak
|
ez
zuen deus egin, bere erantzukizuna ez zela argudiatuz. Beraz, guraso haiek eskolak ematen hasi ziren kalean, protesta gisa; taldea gero eta gehiago handituz joan zen?
|
|
2012
|
|
|
– Kritikak ere, Donostiako kritikaz ari naiz, nahigabetsua zelako edo,
|
ez
du deus askorik. (LIB II:
|
|
2013
|
|
|
Otoitza kontsolamendua ere izan zitekeen, hots. Hilek
|
ez
bazuten deusen beharrik otoitz haiei esker, familiak ere goxatzen bide zituzten segurtamen hori emanez, nahiz eta semearen falta otoitzek ezin zuten ordezkatu. Baina Annette Beckerrek dioen bezala, otoitzak bazuen kontsolamendu funtzio hori.
|
|
|
Italia, hastapenean, zergatik zen Alemania eta Austria Hungariarekin eta haien arteko harremanak zergatik hoztu ziren xeheki esplikatu zuen. Honen arabera, Italiak Alemaniari hitz eman zion haien alde jarriko zela, Frantziak eraso egiten bazion, baina
|
ez
zuela deus hitzemanen alderantzizkoa gertatzen bazen:
|
|
|
Enperadorea eta emaztea preso sartu ondoan, kargudun berriek aitzinekoek baino gutxiago egiten zuten gerlan, Adémak kritikatu zuenez. Alemanen soldadu gehienak Mendebaldeko frontera etorriak zirela zioten soldaduek, Errusian
|
ez
zutelakoan deus egitekorik. Gauzak ez ziren hobetu aliatuentzat, eta Urriko Iraultza izan zen gero.
|
|
|
Itsaso ko guduez deus ez dakiten batzuek, noizean behinka entzuten dutelarik etsai urpeko batek gure untzietarik ur zolarat igorri duela, zuzen kontra diote gure ur pekoek
|
ez
dutela deus balio, etsaienak bethi lanari daudela eta gureak alfer.
|
|
|
Etxepare, Alemaniarentzat baino gogorrago izan zen Alemaniaren aliatuentzat, «herresta» adjektibo mespretxuzkoa erabiliz. Pertsona herrestak
|
ez
du deusetarako fundamenturik, miserablea da, eta maila horretan jarri zuen Turkia. Austriarentzat hitz eztiagoa erabili zuen, baina «ahuldua» zela aipatuz, indarrak galduak zituela erran nahi zuen.
|
|
|
Deskribapen biziki neutroa zen, ez zen alemanen kontrako solasik, errespetuzko azalpenak ziren, bereziki ehorzketari buruzko hori. Horrek
|
ez
zuen deus ikustekorik Eskualduna ko beste artikuluen tonuarekin. Baina hainbat kasutan agertu zen etsaiaren errespetu hori.
|
|
|
Hori idatzi zuenak
|
ez
zuen deus dudan ezartzen, iturria soldaduek berek osatzen zutenaz geroz. Alemanak abere edo barbaro deituz baino eragin handiagoa zuten horrelako xehetasunek edozeinen bihotzetan.
|
|
|
Halaber, artilleria ere aipatu zuen, Verduneko gudutik landako lasaitasun giroan izaten ziren zenbait borrokaz mintzatzean. Artikulu hartan erran zuen hura zegoen eskualdean, 1916ko apirilean egun gogor batzuk jasan zituztela, bost egunez zenbait hil ukan zituztela, baina horrek
|
ez
zuela deus ikustekorik Verduneko guduarekin. Artilleriak eragin zituen kalteak erlatibizatzeaz aparte, geroago sakonkiago aipatuko dugun Verdunekoaren gogortasuna aitortu zuen.
|
|
|
Gisa horretako espantuak edo garaipenen edo aitzinamenduan ederresteak orokorrak zirela dio Jean Norton Cruk. Cruren arabera, aitzinamendu horiek faltsuak ziren, eta garaipenetik
|
ez
zuten deus. Eskualduna k goraipatzen zuen alemanen hiltzea, atxilotzea eta arma eta materialaren hartzea, lerro batzuk gorago zehaztu bezala.
|
|
|
Baina Eskualduna ko artikuluei jarraikiz, eta jakinik Euskal Herriko soldaduak eta Eskualduna n idatzi zutenak laborariak zirela, ez dezakegu erran laborarientzat ere ez zela gogorra. Nahiz eta laborariak egoera fisiko gogorragoetara ohituak izan, lekukotasun horiek guztiak irakurri ondoan argi gelditzen da gerla lekuetan bizi izan zuten egoerak
|
ez
zuela deus ikustekorik beren eguneroko bizitzan eta lanean ezagutzen zuten egoerarekin. Argi da guztiz beste egoera bat zela, eta egoera gogor hori transmititu zuten Eskualduna ko idazleek.
|
|
|
Adibidez, negu betean, otsoen arriskuarekin konparatu zuen alemanen arriskua. Hotza, negua eta gaua otsoen arriskuarekin lotuz, lasaitasun hark
|
ez
zuen deus lasaitik.
|
|
2016
|
|
|
Izugarrizko nahasketak sortuko dira, poliziak gazte bat atxilotuko du, erretoreak
|
ez
du deus erranen eta antzerkiaren bukaeran egia aitortuko du Ganixek, hilzorian dela.
|
|
|
Baina hipotesietan gizonak bere buruaz beste egin zuela ere aipatzen da, orduan Larzabali askotan Etxahun antzerkitik hasiz amodiorik gabe eraiki ezkontzak
|
ez
duela deus onik ekartzen erraten digu:
|
|
|
Gau iluna zen, arras iluna(...) Urkitzatik pasatzean(...) bere beso pean tinkatu ninduen, eta erran: «Nehork ez gaitu ikusten(...)»
|
Ez
zuen deusik erran gehiago(...) Konpreni errexak ziren hitz horiek(...) Harritu nintzen. Tranpa bete betean eroria nintzen.
|
|
|
Herriko jende umila nola arriskuan ezar daitekeen jende onaren zaintzeko. Baina, jende xehea oso jende ona izan daitekeela ikusten dugu, itxurak
|
ez
duela deus erraten, hori bera agertzen da Joset Beltzaren izenaren bitartez. Izena bera aski esanguratsua da antzerki honetan.
|
|
|
Medikuak teoria desberdinak proposatzen ditu eta erremedioak horien araberakoak.
|
Ez
du deus lortzen gizonari galtzen jaustea agintzen duen arte.
|
|
|
Hizkuntzarena, euskara desberdinen arteko diferentziak, gainditzen ari direla dio Landart-ek,
|
ez
du deus erraten Lukuk aipatzen dituen erreferentzia kulturalez. Hala ere, onartzen du antzerki gehiago joan dela Iparraldetik Hegoaldera alderantziz baino, eta horretan finantzaketa arazoa gehitzen du, benetako arazoa baita:
|
|
|
Filipen arabera, espainol polizia batzuk eta espainolak erosiak ziren frantses polizia gizon batzuk izan dira, frantses jendarmeei jazarri direnak. Berak
|
ez
du deus ikustekorik gertakari horretan.
|
|
|
Hiztegiaren aldaketa erakusten digu Larzabalek, horretan berean beste giro batera pasatua zen, oso eremu mugatua zela gerla baino lehen antolatzen ziren ikusgarriak. Azpimarratzekoa da hala ere itzulpenak egiten zirela, frantses antzerkigintza bazegoela ere, horiek ere irri egiteko zirenez
|
ez
du deus erraten, baina antzerkiak hautatuak zirenez, eta Mirande apaizak Labiche gustukoa zuela ikusi dugunez, helburu bera zuketen komedia horiek antolatzeko unean:
|
|
|
Gobernadorea Matalasengana joaten da ea barkamenaren eskatzeko ados dagoen, heriotza zigorraren kentzearen truke.
|
Ez
du deus lortzen, haren ondotik apezpikua heldu da gauza beraren eskatzeko. Hemen Frantziaren auzia egiten da, historiaren laburpena eta Elizaren papera aipatzen da.
|
|
|
Libertatea da, jauna, arratsetan, bere ilunetik presuner trixteak, nigarrez, urrunerat ikusten duen aire garbia, xoriaren hegalkada, izarraren dixtira... Horra zertako, biziak
|
ez
baitu deus balio libertaterik gabe, naizen zuri oldartzen eta nauzun kondenatzen.
|
|
|
Urkizurentzat honek
|
ez
du deus ikustekorik antzerkiarekin, bilantzikoak dira. Definizioaren aldetik debatea aitzina doa.
|
|
|
Ez zuen Frantziaren defentsarako gutiziarik sentitzen. Alta, erresistentziarekin lan egiteko ez zuen dudarik izan, baina Aljeriako gerlari buruz
|
ez
zuen deus idatzi, ez zen harentzat gogoeta eremua izan. Baina paraleloa eta konparazioa egin zukeen eta Euskal Herriaren egoerari garai hartan kolonialismoaren kontrako diskurtsoek erraten zutena ulertu.
|
|
2017
|
|
|
Hain zuzen ere, Kontseilu Konstituzionalak transferentzia legeari buruz erabaki bat hartu zuen 2002ko urtarrilaren 17an41 Honakoa aitortu zuen: ikusiz Korsikako lurraldearen berezitasunak maila geografiko zein ekonomi koan, eta ikusiz transferitutako eskumenek
|
ez
dutela deus ikusteko askatasun pu blikoen plantan jartzeko funtsezko baldintzekin, aplikatzen den trataera ezberdinak
|
|
2021
|
|
|
Izen sintagmekin ere erabiltzen da atzizki hau: Hizketa hau eginda, Jesus ezkutatu zitzaien, eta hurrengo iganderaino berriz agertu zitzaienik, ez dakigu (Lardizabal);
|
Ez
dugu deus aurkitu egungo eguneraino (Mitxelena); Emanen didazula grazia[...] zure zerbitzu sainduan irauteko heriotzako orduraino (Añibarro) 21 Azkeneraino iraun esaldiak denbora ez ezik, gauzak muturreraino doazela esan nahi du.
|
|
|
Beste predikatu batzuk ez dagozkio kausa ondorio eskemari, hala nola balio/ merezimendu izan, adierazi, agindu (du/ dio), esan nahi, irudi izan (predikatu osagarriko egitura):
|
Ez
du deus balio usain onez betherik ibiltzeak, eta are gutiago berari dagokan baiño soiñeko arropa ederragoak erabiltzeak (Axular); Zer adierazi nai du Apostolikoa izateak (Ubillos); Ta koroa eder ark, ta alako Santuen artean ura egoteak ori esan nai du (Kardaberaz).
|
|
|
Badea deusetarako? (Goihetxe); Deus jakin ezik ixilik egotea ez da edozeinek dakien gauza (Izeta);
|
Ez
zuen deus argitaratu ez Frantzian ez Salamancan; 1542an agertu zen haren lehen liburua; 50 urte zituelarik liburuak (Xarriton).
|
|
|
Hala ere, nolabait lexikalizatua dagoela esan daiteke eta, horrela, dagoen dagoenean ezer edo deus en ordaintzat har daiteke: Ez dut batere ikasi(= Ez dut ezer (ere) ikasi=
|
Ez
dut deus (ere) ikasi). Hona hemen adibide batzuk:
|
|
|
domingotar, erasmotar, freudiar, kafkar/ kafkatar/ kafkiar (denak erabiltzen dira gaur egun), orwelldar, euklidiar eta abar. Azken saileko horiek
|
ez
dute deus ikustekorik familiakoekin eta jarraitzaileen izaerari egiten diote erreferentzia (oinaztarrak eta ganboatarrak bezala). (t) ar atzizkiaz osatutako hitzak, dun atzizkiarekin osatutakoekin gertatzen den gisan, izen gisa erabiltzen ditugu maiz, bakarrik, baina ez dira falta auzo herritar bezalakoak, anitzetan ageri direnak, prentsan batez ere. Hor adjektiboa da.
|
|
|
Deus bertze probetxurik (Leizarraga); Kontu egiten zion beste inori[...] (Antia); Ez du inor beste behar... edo aposizioan: Inork bestek ez bezala moldaturik (Kardaberaz); Inork bertzek zuzenez ezin galde diezakeguna (Haraneder);
|
Ez
baitu deusez ere bertzez, konturik egiten (Axular) eta abar.
|
|
|
diat erabiltzen dugu gure solaskidea gizona bada, eta dinat, berriz, andrea delarik, baldin hizkera alokutiboa aukeratzen bada. Baina solaskidea andrea edo gizona izateak
|
ez
du deus zerikusirik aditzaren argumentuekin. Holakoetan komunztadura ez argumentala egiten da, eta orduan izatez ez da perpauseko inongo argumenturi dagokion agerpen morfologikoa, ez bada argumentua ez den zerbaiti egotzi beharrekoa.
|
|
2023
|
|
|
Margaritak bere aldetik, gutunak igorri zizkion anaiari alabaren jarrera ez zela bere eraginez sortu esanez. Noski, Joana gazteak nortasun handikoa ze la sinets daiteke, baina zaila da pentsatzea bere burasoek
|
ez
zuketela deus ikuste korik alabaren urratsetan. Ezkontza horrek ez zuen, ez maila politikoan, ez afektiboan, deus ekartzen, ez Joana berarentzat, eta ez albretarrentzat ere.
|
|
|
Senarra urruntzen ikusi ere zuen, eta alabaren geroari buruz kezkak zituen. Frantziako Erresuman, errege aldaketak
|
ez
zuen deus aldatzen, Joana alabak ez zuen askatasun gehiago bere geroari begira, erregearen baimena behar baitzuen ezkontzeko, erregearen interesen arabera erabakiko zen, eta horretan Margari tak ez zion aurre egiten, otoitzean sartzen zen. Anaiaren heriotzak etsipen han dia ekarri zion.
|
|
|
Testu honetan23 Tertulianoren kezka, II. eta III. mendeen artean, orduko kristauen munduko ikuspuntuak daude. Tertulianok testua idatzi zuen garai hartan publikoak ziren ikusgarrien kritikatzeko, kristautasunarekin
|
ez
zutela deus ikustekorik errateko. Tertulianorentzat kristauek ez zuten horretan interesik ikusi behar, eremu horietatik urrundu behar ziren.
|
|
|
Eginen zenuke soilik larritzea, Dolua bihotzean eta gorputza sobera kargatzea. Tamalez, egia da, konfesatu behar dut, Gure tristeziak
|
ez
duela deus zerbitzatzen, Ez bada dena ahal duena iraintzea, Eta norentzat guretzat baino gehiago nahi dugun. Ikustean gure malkoak sukatu behar ditugu, Eta auhenak eta hitz hitsak gelditu behar dira, Konfesatuz ematen digun guztia.
|
|
|
Enperadorearen bisitek ere, protokoloari lotuak, erakusten zioten bere bidaiak ez zuela helburua lortzen, anaiaren askatasunaren lorpena urrun zegoela oraindik. Toledon egotearekin
|
ez
zuen deus aitzinatzen, alderantziz arriskuak hartzen zituen, enperadorearen umorea alda zitekeen, aldarrikatzen baitzuen Borgoinaren lurraldearen inguruan ez zela deus izenpeturik oraindik, eta hori baitzen Karlos V.aren helburua, Borgoina berreskuratzea. Erregearen osasunak kezkak sortu zizkion noski, hori hobetzen ari zen, eta jasan behar zuen presioa Europako beste erresumetatik heldu zen, preso hartze hori ez baitzuten beste erresumetan begi onez ikusi.
|
|
|
Sendabiderik ez dago tratamendurik gabe, ondorioz odola ateratzea agintzen du. Gelazainarentzat sendabidea bestelakoa da, zientziarekin
|
ez
du deus ikustekorik. Fedea da salbatzen duena, Jainkoarenganako maitasun garbia.
|
|
|
Arrazoimenak, filosofiak, etsenpluak Hemen
|
ez
du deusetan balio.
|
|
|
Leku bakarti bat hautatu behar dut, Non nire oinazea, hitzik isildu gabe, Kanta dezakeen eta guziaz dibertitu. Plazer guziez, arduraz eta zainketa oroz, Zeren, dena galdurik,
|
ez
baitut deusen eginkizunik, Eta nire doluak malkoak baizik ez baititu behar. Leku bakarti hau ene negarrentzat hautatu dut, Artzainak bazterturik.
|