|
2000
|
|
|
Nork erranen zuen, jaun André, ezen zure hitz haiek, erdi txantxetan erranak, bete eginen zirela, eta zuregatik skribatzen ari naizela, hain zuzen ere, liburu hau, finean...! Bai, egia da ezen munduak
|
ez
duela deus ere jakinen, nola nahi baitzuen Axularrek, zeren irakurle bakarra izanen zaitudan, baina, halarik ere, gogoan ditut osaba Joanikoten hitz haiek, Inkisizionearen ediktu baten ondotik erran zizkidanak, zeinak guztiz neureak egiten baititut mementu honetan: " Bai, mundu zabala baino zabalagoa duk gure mundu tipi hau, Joanes, zeren gaur ere ikusi baituk zein hertsia den mundu zabal delakoa..." Halakoxea baita zuri lotzen nauen mundua ere, jaun André...
|
|
|
Aita Bartolome jesuita zen, baina jesuita berezi bat, baldin jendeak haiei buruz zuen iritziari kasu egin behar badiogu behintzat, zeren erraiten baitzen haietaz —Parisko jesuitek jansenisten kontra izan zituzten borroken ondotik bere batez— ezen
|
ez
zutela deus ere jakin nahi bekatu benialetarik harat, eta aita Bartolomek, aldiz, bekatu mortaltzat zituen kasik bekatu guztiak; eta jesuita berezia zen, orobat, bertze alde batetik, jaun inkisidorearen lagun zelako eta instituzione harekin harreman estuak izan zituelako... jesuita izanagatik ere eta jesuiten ordenakoa, erdi jesuita eta erdi dominikoa balitz bezala, nolabait erraitearren, horrela... Bertzenaz, guztien ahotan zebilen ezen jesuita misionestak jendearen baitarat iristeko —jendea beldurtzeko, jaun André? — dohain berezia zuela, eta bazirudiela ezen spirituak —beldurraren spirituak, jaun André? — ukitua zela, zeren joaiten zen herri guztietan uzten baitzuen jendea hunkiturik eta gogo aldaturik, halako suertez, non, misioneak akabatu bezain fite, ezin konta ahalekoak izaiten baitziren konfesionea solizitatzen zioten herritarrak, beren egunorozko desbidetik bidezko biderat egiteko asmotan.
|
|
|
Eta, nola ura, irakiten duenean, lehertzen den mila burbuiletan, zeinak egin orduko desegiten diren bertze mila burbuila sortzeko, hala lehertzen eta berritzen zitzaizkidan neuri galderak burmuinetan. Eta aitak, bere aldetik,
|
ez
zuen deus ere erraiten egoera haren aitzinean. Eta amak irri egiten zidan, baina irri hark ez zuen nehongo kezkarik edo buruhausterik gordetzen eta bai adierazten sosegua eta bozkariorako deia eta gonbita, irri hartarik ezkutuko garaiti batez mintzo balitzait bezala.
|
|
|
Zezena geldi zegoen, hilik; toreatzailea, berriz, jaiki egin zen eta, jaikitzean, ohartu nintzen ezen beso bular ingurua odoletan zuela. Hurbildu zitzaizkion peoiak; jaitsi zen Villagrandeko dukearen medikua tribunatik; jaitsi zen, harekin batean, kalonje jaun don Claudio... baina toreatzaileak ezetz erraiten zien guztiei,
|
ez
zuela deus ere, eta dukeari bi hitz erran nahi zizkiola. Eta, ongi zuèn besoa morroi baten lepo inguruan ipintzen zuela, tribunarantz abiatu zen, haren laguntzarekin.
|
|
|
Osaba Joanikoten erretolika hartan oroitzen dut nola guztiok hari beha geunden, eta nola amak, Ubarneko damaren eta Pedro Huiziren aipuak aditu bezain fite, begiak beheititu zituen, hautu hura atsegin ez balu bezala, baina, halarik ere, isilik egon zen, bazekielako, beharbada, ezen, auzi haren alderakotzat,
|
ez
zuela deus ere egiterik, bere senarra ere guztiz bertze iritzi batekoa izan zitekeelako. Eta, baldin amak erraiten ari natzaizuna pentsatu bazuen, ez zebilen nehola ere oker, zeren eta aitak, osabak akabatu orduko, erran baitzuen:
|
|
|
Izan ere, erran berri dizut ezen, gogoratzen dudan neurrian, sentitzen zuena erraiten zuela aitona Nikolasek eta erraiten zuena sentitzen:
|
ez
zuela deus ere gordetzen, alegia, eta zen bezalakoa onartzen zuela etxeko iragana... nahiz eta ez nagoen oso segur, zeren eta iragan hark bere kontradikzionea baitzuen, kontzientzian barrena itzal bat bezala luza zekiokeena, eta uste dut ezen itzal hark ere egitekorik aski eman ziola, ez dakit bizitza osoan, baina bai bizitzaren azken aldian. Eta segur nago eta gero eta segurago nago ezen itzalpean nahi izan zuela itzal hura, baina ezin izan zuela, halako suertez, non itzalak itzali baitzuen aitona bera ere, finean.
|
|
|
nor ote jakintsuagoak, indiar ustez inorant haiek, skribatzen eta irakurtzen ere ez zekitenak eta bizitzeko deus guti behar zutenak, edo harat joan ziren konkistatzaileak, skribatzen eta irakurtzen jakin zezaketenak, baina deusekin asetzen ez zirenak? Nihil necesse sapienti est, erraiten zuen Senekak, eta baldin egia bada ezen jakintsuak
|
ez
duela deus ere behar, orduan, jakintsuagoak ziren indiar haiek konkistatzaileak baino, eta jakintsuagoa zen, halaber, don Fran tzisko bertze anitz jende baino, zeren eta honek ere deus guti behar baitzuen bizitzeko. Eta, baldin egia bada ezen jakintsuak bere burua ezjakintzat duela, nola erraiten baitzuen Publilio Siriarrak —Non pote non sapere qui se stultum intelligit—, jakintsua zen orduan don Frantzisko, zeren ikasleak baino gutiago dakiela aitortzen duen irakaslea, nola aitortu baitzuen berak, kontatuko dizut noiz, ez baitzitekeen bertzerik izan.
|
|
|
Erran dizut bertze nonbait ezen amak mosaiko baten antzera ulertzen zuela bizitza, eta nahi izaiten zuela pieza bakoitza bere tokian: ordea, Pagabasoko leizeaz mintzatzen ginenean,
|
ez
zuen deus ere erraiten, ez baleki bezala pieza hura non pausa, eta gai hura, orotarat, laket ez balu bezala... eta, hartaz beldur ez zen arren, beldur balitz bezala, halarik ere, finean. Eta orduan ere ezin laburrago ihardetsi zion aita jesuitari:
|
|
|
—Horrek
|
ez
du deus ere erakusten, Joanes, zeren eta deabruak ez baititu izutzen deabruak harturik daudenak, eta zure osaba hori...
|
|
|
Haatik, zer nenbilen ni orduan ere pentsu haien hausnarrean eta esperantza faltsuen peskizan, pentsatzeko denborarik ere ez nuenean, zeren ene laguna fin gaitza egiterat baitzihoan, erremediorik gabe! Eta, hala, oharturik ezen Joxek
|
ez
zuela deus egiterik bere ezpatarekin eta nik are gutiago gerrian neraman puinalarekin, ez dakit nola —zeren munduko gizonik ahulena eta ezdeusena sentitzen bainintzen—, baina, premiazko premiak premiaturik edo, zaldun haien arterat egin nuen bat batean, paparretik dilindaka nuen erlikiontzi iduriko hura eskuan. Eta erran nuen ozentki:
|
|
|
Edo, beharbada, bai. Izan ere,
|
ez
dut deus ere ekarri, baina, nola ibiliaren ibiliaz ikasi baitut ezen gizonaren deuseza dela gizonaren aberastasunik handiena, hala, neure deusez horretan bizi nahi nuke etxeko elizattoan, amaren eta haren zerbitzariaren ondoan, mundutik bereizirik, Jainkoari beha...
|
|
|
Eta galdegite hura zen ene egoerari buruzkoa, zeren jakin nahi baitzuen zer egiten nuen nik Indietan eta zertarat etorri nintzen. Eta orduan asmatu nuen nola Nafarroan nengoela Antonio Ibarbia zeritzan kapitain ohi bat ezagutu nuen, El Doradoko mapa bat zuena, eta hargatik etorri nintzela harekin Indietarat, eta hargatik egin genuela Gorukik eta biok iragan berri genuèn oihan hartan barrena, baina
|
ez
genuela deus ere aurkitu ez irabazi... eta, are okerrago, zeren, batetik, kapitain ohia eritu eta sukar izugarri baten ondorez hil baitzen, eta zeren baitzirudien, bertzetik, ezen oihanean galdu ginela Santo Tomáserat itzultze asmotan ginenean, nahiz eta azkenean zorte apur bat ere izan genuen... edo zorte handia, hobeki, ez baitzen ahuntzaren gauerdiko eztula paraje haietan fama oneko bertze na...
|
|
|
Rosa hil zitzaidanean, berriz, mutu gelditu nintzen eta gogorik gabe, hain gogorik gabe, non ez bainuen nigarrik ere egin, ene bizipozaren belauntzia belarik eta haizerik gabe geratu balitz bezala, eta guztia berdintsu eta orobatsu balitzait bezala; edo, erran nuke, agian, ezen
|
ez
nuela deus berririk igurikitzen bizitzatik, zeren iduritzen baitzitzaidan gainezka egin zuela ene oinazearen ontziak, eta hargatik geratu nintzela, bizirik nengoen arren, hilik banengo bezala, neure desditxen aitzinean Jainkoari protestarik egin gabe eta oihurik egin gabe, nola egin baitzuen, aldiz, Jobek, bere kinka larrian eta bere desditxaren erdian...?
|
|
|
Nik ez dizut erraiten ezen batzuetan metafora batzuk beharrezkoak ez direla, baina, erabiltzekotan ere, sinpleak eta xumeak izan lukete... eta ezinbertzean erabili beharrekoak. Oraintxe bertan erabili duzu arimaren gau iluna, eta horren aurka
|
ez
dut deus ere, baina eguzkiak euri dagi.... Horiek malabarismo filologikoak dituzu, bertzerik ez, burugabekeriak!
|
|
|
Eta alferrik zebilzkion galeoiko hainbat kide erraiten ezen Potosi gainbehera zihoala eta ez zela jada denbora batean izan zena. " Horrek
|
ez
du deus aldatzen —ihardesten zien, burugogor—, zeren eta Potosi baita ene ametsa, eta Potosirat joanen naiz".
|
|
|
Eta, nola nik
|
ez
bainuen deus erraitekorik, segidan, osabak, barren barrendik hats harturik, erantsi zuen:
|
|
|
Baina, harri eginik nengoen arren, harro nengoen, bertzalde, osabak nigan jartzen zuen konfiantzagatik, haren asmo zehatzen berri ez banekien ere, artean ez bederen. Eta
|
ez
nuen deusen protagonista izan nahi, baina bertzerik ez nuen nahi jadaneko...
|
|
|
Eta kontu egizu, bertzalde, ezen, enegatik izan ez balitz, galeretarat kondenatuko zutela... eta haren etxea desegin, eta haren lurrak gatzez idortuko zituztela, nola izan ohi baita ohitura eta usantza halakoetan; eta ez kexatu, zeren, zigorretik desterrurat xuxen eraman beharrean, hilabeteko atsedenaldia emanen baitzaio, zaurietarik sendaturik joan ahal izan dadin harat... Ez kexatu, ez, zeren, Ofizio Saindua orain dela urte batzuetakoa izan balitz, ene zerbitzuek
|
ez
baitzuten deusetarako ere balio izanen, eta erre eta xispilduko zuten hura goiti beheiti.
|
|
|
Eta, ikusirik ezen osabak
|
ez
zuela deus ere egiten, erran nion:
|
|
|
—Ez.
|
Ez
duk deus... —ihardetsi zidan.
|
|
|
Gero, betazaletan berunezko bi tximeleta haiek pausatu zitzaizkidan, eta, handik aitzina, ez dut gehiegi oroitzen, zeren iparra galtzerat zihoan untzi baten barrenean sentitu bainuen neure burua... Eta untziak iparra galduz gero, berriz, ez dakit zer itsas hondargabetan hondoratu zitzaidan, zeren lo sakon hartarik
|
ez
baitut deus ere oroitzen... harik eta burrunbots izugarri batek iratzarri ninduen arte. Hatsarrean ihortziria iduritu zitzaidan, baina ez zen, ez, ihortziria.
|
|
|
Laguntzen ari zitzaizkidan marinelek irri egiten zidaten —zeren itsasoan
|
ez
baitzuen deusetarako balio etxegoiendarren leinuko kidea izaiteak, are gutiago erabaki nuenetik ezen ez nuela tratu berezirik nahi—, eta haien irriek are gehiago mindu ninduten. " Itsasoa ez zuan edozein egin, mutila...!", erran zidan batek;" Lehorrekoa haiz eta hobeki hengoen lehorrean...!", egotzi zidan bertze batek;" Itsasoak zaildu eta gogortuko hau...!", erran zidan hirugarrenak, neure kamastrarat ninderamaten bitartean eta bertan etzanarazten...
|
|
|
Hiru espainiarrek ez zekiten frantsesez, eta
|
ez
zuten deus ere ulertzen, baina ikusi zutenean ezen jantzien bila gindoazela, berehala elkartu zitzaizkigun eginkizun ezin beharrezkoago haietarat. Eta, arestian biluzik geundenok eta norat behatu ere ez genekienok, irri zabal bat egin genion elkarri, janztekoak jantzi bezain sarri duintasun galdua berreskuratu izan bagenu bezala.
|
|
|
Edurne bezala," Hezur huts" ere fisio terapeuta zen. Nik
|
ez
dut deus fisio terapeuten kontra, eta litekeena da kazetariok ere jasangarriagoak ez izatea elkarrekin biltzen garenean. Marka da, haatik, bazkari guztia lantokiaz, bezeroez eta hurrengo komenioaz aritzea ere.
|
|
2001
|
|
|
Goiok
|
ez
zuen deus erantzun, baina komunera sartu zen.
|
|
|
Behin entzuna zuen, bere aitak
|
ez
zuela deus balio, zorionez urrun zegoela, eta itzuliko balitz hobe zela itsasora botatzea zarama botatzen den moduan.
|
|
|
|
Ez
duzu deus ere zure inguruan haize zuria baizik, eta ez duzu nora zoazen jakingo. Elur orratzek itzelezko mina eginen dizute, eta haize izoztuak arnasa ostuko dizu, eta zuritasunak ikusmena kenduko dizu.
|
|
2003
|
|
|
Ez daut Hazparneko superior ohirik ez haren letrarik aipatu, Etxaluzen afera hortaz arras griña haundia du, iduriz. Zerbaiten egitera entseatu dela erran daut, bainan
|
ez
duela deus ardietsi; funtsean libraraztea ardiets balezate ere, ez omen luke Baionako suprefetak Etxaluz eskola libroetan irakasle ikusi nahi.
|
|
|
Gure eskutitzen historia guztia kontatu diot, eta erotu beharrean jarri da. Baina,
|
ez
du deusetarako indarrik. Berehala isildu, eta burua makurtu du.
|
|
|
Eta nik sumatu egin dudala zure falta hori. Inork
|
ez
du deus ere esan, baina nik badakit denok konturatu garela.
|
|
2004
|
|
|
bitartekoak edozein eduki beregana omen dezake,. Bitartekoa da hizkuntza, ez ontzia: hizkuntzak
|
ez
du deus barrenen eta zernahi izan dezake?, zioen behinola Mitxelenak. Hau ez al da, ordea, betiko leloaren oihartzuna?
|
|
|
totalitarismoa. Erne, beraz, zuk diozuna gertatzekotan, izan ere, delako gehiengo horren jokamoldeak
|
ez
bailuke deusik ere izango gizalegearen demokraziatik, mendekoen nazio duintasuna itotzeko eta birrintzeko ideologia praktikoaren aurrez aurre egongo ginatekeenez gero. Hona paradoxa, ikusitakoak ikusi ondoren:
|
|
|
" Entropia" hitza, hortaz, ez da" elur" hitza baiño illunago; baiña zenbait polinesitarren ustez," elur" hitza(" elur" ideia beraz) ulertu eziña zaie, noski, eta guztiz illuna," elur" hitzari dagokion gauzakia ez baitute ezagutzen. " Entropia" hitzak, era berean,
|
ez
du deus illuntzen, argitzen baizik. Eta ulertzen ez danean, gertaera ez da hitzaren hobena, hiztunarena edo irakurlearena baizik.
|
|
|
–Aizu, uste dut hemen okerren bat izan dela –erran nion. Poliziaren irribarrea luzatu egin zen, baina
|
ez
zuen deus erran– Benetan, uste dut nahastu egin zaretela.
|
|
2005
|
|
|
Amak
|
ez
zuen deus gaineratu baina muturra okertu zuen.
|
|
2006
|
|
|
honetarako izpirituak naturarekin bat eginik behar du jokatu, h. d., behar du arrazaren arabera jardun, hortxe eta horren bidez baitago naturan txertatua, hots, bera natural eta historiko bilakatua, hala baldinkizun geografiko eta materialen arabera jokatu ahal izateko eran. Biologia hutsarekin (azalaren kolore, garezurraren tamaina eta forma, etab.)
|
ez
dugu deus argitzen gizakiaren –izpirituaren– jardunketari begira (bai horren baldintzak – oinarri oinarrizkoak hain zuzen Ortega-ren ustean!) 621 Gorputz edo natura (arraza) konkretu baten ekintza, historia, esplikatu ahal izateko interesatzen zaiguna, arraza (natura) horretan" besterendua" dagoen eta diharduen izpiritua da. Izpiritu hori ez da gorputz (natura) horren produktu edo efektu mekanikoa (materialista arloteek uste dute hori), bai ordea horren elkarrekikoa, korrespondentzia osokoa.
|
|
|
Jende askok du ohitura, etxera iritsitakoan, musika aparatua pizteko. Normala da hori, eta Hankapaloren kasuan ere
|
ez
luke deus kritikatzekorik, goizeko ordubatean, ordu bietan eta hiruretan egingo ez balu eta haren gainean Aloña eta biok biziko ez bagina. Desordu horietan bat batean Hertzainak edo Ramones entzuten hasten bazara, bolumen altu samarrean gainera, oso litekeena baita zure loa etetea, eta zu ez ezik zure aldamenekoa ere esnatzea.
|
|
|
Hamaika eztabaida izan ohi da, gure espeziearen sexu harremanetan zenbateraino den arra menderatua ala menderatzailea. Gure artekoak sexutik
|
ez
zuen deus, alde bateko desira eta sublimazioa izatekotan, baina egia da bazela menderakuntza joko bat: neuk inor menpean hartzerik bilatu ez banuen ere, zeuk ematen zenidan zeure burua opari, piztia otzandu baten gisan, nahieran joka nezan.
|
|
|
Hango galeria alimalekoak, hango lorategi ederra, uztail hartan arbola eta lore hostatuz betea, hango zutabe borobilak, apaingarri loretsuz bururatuak, hango leiho zabalak, eguzkiari deika ari zitzaizkionak... Ez Garrüzen ez Maulen ez Orthezen ez Nabarrenkoxen ere
|
ez
nuen deus ikusia horren eite txipiena ere izan zezakeenik. Frantziako errege Karlos IX.a bera eta haren ama ostatu hartuak ziren han.
|
|
|
Izan omen zen dantzan lotu zenik, ministroek behingoz ja ere erran gabe. Baina nik
|
ez
nuen deus ikusi haietarik. Nire bihotz urratuak kontsolamendua behar zuen eta ematen ahal zidan bakarrarengana joana nintzen.
|
|
2007
|
|
|
Behin baino gehiagotan ikusi omen nau zuri begira, bi begiak eta ahoa zabalik, baina ez omen zion garrantzirik ematen. Zuk
|
ez
duzu deusen errurik, Josu, baina uste dut bizi den bitartean indar guztiekin gorrotatuko zaituela.
|
|
|
Herrian badira hamaika bikote lardaskan aritu eta berehala hausten direnak, eta hortxe jarraitzen dute lasai lasai, kaixo motel! Gurea serioa izanik,
|
ez
dugu deus ere ezkutatzeko.
|
|
|
Lehen asaltoko KOa, ordea, ez nuen espero. Eta badakit, nahiz eta berriz zutitu, zure kolpe klase horren aurka
|
ez
dudala deus ere egiterik. Kolpe mota guztiak jasateko prest nengoela uste nuen, baina, ez.
|
|
|
–Et, et, et, ikasle txarra izateak
|
ez
du deus ere ikustekorik pertsonaren izaerarekin, Iraitz. Zu ez zara ikasle fina, hori zeuk ere badakizu.
|
|
|
Eta entzuten badit ere, okerrena da ez dakidala zer esan behar diodan.
|
Ez
dut deus berririk kontatzeko. Nire egoera berbera da.
|
|
|
–Ikusten duzu, baina
|
ez
duzu deus ere egiten egoerak onera egin dezan.
|
|
|
Zuk norbait ikusi, gustatu eta maite egiten duzu. Nik
|
ez
dut deus ere jakin beharrik Josu maitatzeko. Nolakoa den gustatzen zait, eta horrekin aski dut.
|
|
|
Eta honek halako apaltasun sentimendura eramaten nau. Erlijiozko izari honek, hala ere,
|
ez
du deusik ikustekorik mistizismoarekin. Jainko pertsonalaren ideia arrunt zait arrotz, eta are inozo ere iruditzen?
|
|
2008
|
|
|
Halaber pentsatu dut (eta hauxe da saiakera honen abiapuntua) aipaturiko bereizketa horrek
|
ez
duela deusetarako balio, nazio guziak (eta hauxe da saiakera honen tesi nagusietariko bat) berriak eta asmatuak baitira. Erran nahi baita:
|
|
|
Gehiago maite zintuzkedala diozu. Eta nik
|
ez
dudala deus entzun eman dizut aditzera.
|
|
|
Barre egiten dute guri begira daudenek.
|
Ez
dute deusetarako balio amodio kontuek horrelakoetan.
|
|
2009
|
|
|
(Erlijio ezberdinetan topiko berdinak errepikatzen dira. Seguruenik honek ez du esan gura erlijio ezberdinek
|
ez
dutela deus balio, ezpada alderantziz, erlijio ezberdinetan gizatasun berdina dela balio duena).
|
|
|
Erlijio horrek, ez bakarrik ez omen baititu gizon emakumeak hobetzen, ezpada bai nazkagarriagotzen. Betiere suposatzen da, erlijioak gizon emakumea hobetu egin behar duela; eta egiten ez badu,
|
ez
du deusetarako, balio?.
|
|
|
Elorri n ere Gandiaga ezin errealistagoa da. Ni beldur naiz, holako testu asko, beraiek
|
ez
baitzuten deus ulertzen, edukitzat halako ezerez etereo artifizial bat baizik gabeko pseudolirika iruditu zitzaiola zenbait jenderi, berbak, berbak, berbak eta ezer ez.
|
|
|
Zientzia eta medizinaren aurka:
|
ez
baitute deus balio eta ez baitira gezurra baizik heriotzaren eta giza patuaren aurrean. Logika eta razionalismoaren aurka:
|
|
|
Spinozak ere sententziatua baitu: . Gizaki libreak
|
ez
du deus gogoan hartzen herioa baino gutiago eta haren zuhurtzia ez da herioaren baina biziaren meditazioa? (IV, 67).
|
|
|
–Ederki: oraindik
|
ez
duzu deus izorratu, ez ikusiarena egin zion Oskarrek itxuraturiko keinu minduari?. Ikus dezagun.
|
|
|
–Hori da iraunkorra. Kellyrekiko topaketatik
|
ez
dut deus berezirik espero, ez dut idealizatu nahi.
|
|
|
–Bai. Zuretzat
|
ez
dut deus prestatu, kanpoan afalduko zenuela uste bainuen.
|
|
|
Eszena hauek segundo gutxi bezain luze batzuetan etorri zitzaizkion burura. Baina Catherineren aurrean
|
ez
zuen deus adierazi nahi, ez zion abantailarik eman nahi, ezta ahuleziaz edo beldurrez bere burua nabarmendu ere.
|
|
|
–Inork
|
ez
du deus idatzi baina pertsona askoren begiradak joan dira karteletara. Batzuk, urruti zeudenez, ondoratu ere egin dira.
|
|
|
–Ez da programa soilik, Nora. . Erredakzioan denak ditugu geuri begira baina Manuk aspaldi
|
ez
du deus ikusten, hilotza baita?. Enpresa baten zaude eta enpresarekin konpromisorik ez dut ikusten.
|
|
|
Gero, baina, senarrak
|
ez
zuen deus ere egin Regina Aldasororen mugimenduak eragozteko, arestian ate joka izan zituèn pentsamendu berekoiei esan izan balie bezala: –Lagunak:
|
|
|
–Henrike, ez zara batere saiatu arroparekin, kargu hartu zidan?.
|
Ez
zenuen deus ikusgarriagorik janzteko maskara triste hori baino?
|
|
|
Zerbait egiteko erregua.
|
Ez
nuen deus egiteko gogorik. Nire ingurura behatu nuen.
|
|
|
–
|
Ez
duk deus erratekorik?
|
|
|
–Garbi erranen dizugu, Nafarroa:
|
ez
dugu deus nahi Erromako apezpikuaren itzalpe ustelera itzuli den batekin.
|
|
|
Benetako borroka, zure aldeko biktimak ahalik eta zalaparta mediatiko handienaz nabarmentzea eta, aldi berean, zuk eraginikoak ahal bezain osotoro ezkutatzea bilakatu da. Etenik gabeko hauteskunde kanpaina honetan,
|
ez
duzu deus balio ez bazara ikuskizun elektoraletan zenbait hankamotz pinpirin erakusteko gai.
|
|
|
Gero, baina, senarrak
|
ez
zuen deus ere egin Regina Aldasororen mugimenduak eragozteko, arestian ate joka izan zituèn pentsamendu berekoiei esan izan balie bezala: " Lagunak:
|
|
2010
|
|
|
–Ba, nik baino gehiago baldin badaki, hari galdetu diozu horretaz. Nik
|
ez
dut deus ere esateko.
|
|
|
Eta afaldutakoan, ama Lukaxekin lotara, eta aita nirekin. Batzuetan
|
ez
zuen deus ere afaltzen eta oso usain txarra ekartzen zuen. Nik orduan ez nekien zer izan zitekeen.
|
|
|
Bere lagunetako batzuen arrebak imajinatzen zituen gauean, kamisoi fin bat jantzita, edo udan, igerilekura joatean bikini arin bat soinean, eta irudi horiek kili kili gozo bat pizten zioten urdailean, beste edozein gizasemeri piztuko lioketen moduan. Nereak, baina, Nereak
|
ez
zuen deus ederretik, erakargarritik. Bere lagunek hura biluzik ikusiz gero, norentzat izango zen erakargarria?
|
|
|
Normala zen, beraz, Mikeli buruzko kontuak izatea aitak ahoan, etxera itzultzen nintzen aldiro. Horrek
|
ez
zuen deus harrigarritik, eta hala ere ezin ukatu min sor moduko bat pizten zidala, hartaz behar bezala jabetzen ez banintzen ere.
|
|
|
Aiene eta garrasien artean, Oihanak
|
ez
zuen deus aditzen, barne bulkada bat baizik, eta hari jarraituz, bota lurrera motorraren saskian zeraman bildukina, sartu bertan nini kolpatu odoldua, eta arineketan atera zen, bi norabideetako ibilgailu geldituen artean, ospitale hurbilenerantz.
|
|
2011
|
|
|
Latituderik eza arazoa zen diapositiba pelikula erabiltzen zenean, esposizioa kritiko bihurtzen zuen arazoa, baina fotografia digitalak
|
ez
du deus konpondu alde horretatik, orain bitarte dinamikoa (Euskaltermen termino hori proposatzen dute, ingelesezko dynamic range euskaraz emateko) esaten bazaio ere. Segurutik, lehengo moduan ibiliko da oraindik Y., ipuin haren protagonista, latituderik eza bere haragian nozitu zuen emakume hura; bi bitara eratutako jendarte honetan bestelako bideak malkartsuak suertatzen direla irudituko zaio oraindik ere, ibilgaitzak ez esatearren, ez al zain iruditzen P.?
|
|
|
Galdera aita zuriari egin zioten arren, honek
|
ez
zuen deusik ere erran ordura artean; aita zuriak, baina, guztia ikusten zuen: ikusten zuen, hasteko, egia erran behar zuela, baina ikusten zuen, halaber, zure alde ere atera behar zuela, Satur.
|
|
|
–
|
Ez
duzu deus ere hautsia, Donaciana. Kolpea bai, handia duzu, eta ukondo horretan ubelune handia eginen zaizu.
|
|
|
Eta erraten zuen, halaber, maiz entzun izan ziola amari ur suge handiak zirela ibaiak, benetako sugeak bezain biziak, eta, hauek bezalaxe,
|
ez
zutela deus egiten bakean utziz gero, bai ordea haiek samurtu edo haserrearaziz gero, eta horregatik izaten zirela tarteka uholdeak, edo bekatu ugari egiteagatik ere bai, eta horregatik bidali zuela Jainkoak uholde izugarri hura mundura, zeinetik Noe eta bereak soilik salbatu baitziren.
|
|
|
Alejandro ez zen, gainera, iritzi hura jakinarazi ziòn lehena, garbi errana baitzion ordurako Alfredo Huegunek etorkizun gaiztoa izanen zuela, baldin eta emakume harekiko ametsak betetzen ahalegintzen bazen, ez Anastasiagatik, baina beronen aita ankerragatik: ahantz ezak emakume hori, erran zion Alfredok, haren aitarekin
|
ez
baituk deus egiterik, ogro hutsa duk eta; baina historia haiek eta lagunaren aholkuek, kikildu beharrean, are gehiago sutu zuten Atilano, bat batean heroi erromantikoaren paperean sentitu zena: nik salbatuko diat emakume hori ogroaren atzaparretarik?
|
|
|
Agureak
|
ez
zuen deus esan, hotz hotz eta hauskor geratu zen. Mutilak zaldi gorri eta asto beltzetara igo, eta lauhazka abiatu ziren maldan behera eta belazeetan barrena.
|
|
|
Jendeaz lastima sentitzen. Haurrek
|
ez
zuten deus ere esaten, agureak esaeraren batekin ordaintzen zuen beti dirua:
|
|
|
Ez da mutila bere gurariak eta prebentzioak argitzen entseatu, ez da neska gauari buruz mintzatu,
|
ez
dute deus ere esan ia ezertaz, eta elkarren izenak ezagutu ere gabe itzuli dira kalera.
|
|
|
Fraide gaixo batek zirriborraturiko paperok
|
ez
dute deus ere balio, badakit. Monasterioren batean geratuko dira beharbada, liburuen ganbaran, hautsaren eta sitsen mende, egunen batean gauza zaharrak suntsitzeagatik patuak igorri ohi dituen sute edo uholde horietako batek ezaba ditzan arte.
|
|
|
|
Ez
duzu deus ere zure inguruan haize zuria baizik, eta ez duzu nora zoazen jakingo. Elur orratzek itzelezko mina eginen dizute, eta haize izoztuak arnasa ostuko dizu, eta zuritasunak ikusmena kenduko dizu.
|
|
|
Gainerakoek
|
ez
zuten deus esan, eta apurtxo bat pipertu nintzen. Negarrari emanak zeuden, ordea.
|
|
|
–
|
Ez
duzu deus txarrik egin, erran zuen Mikelek?. Dena den, senarrak zure klabea baldin badauka... dirua ateratzeko aukera du, ezta?
|
|
|
–
|
Ez
duzu deus txarrik egin, errepikatu zuen Mikelek?. Zure senarrak ordea...
|
|
2012
|
|
|
Pentsatuz ezen, azken finean,
|
ez
zuela deus arriskatzen, Charlesek bere buruari agindu zion egingo zuela eskaera, horretarako aukera eskaintzen zitzaionean; baina, aukera eskaintzen zen bakoitzean, hitz egokiak ezin aurkitu izatearen beldurrak lotzen zizkion ezpainak.
|
|
2013
|
|
|
–
|
Ez
duk deus, larria ez bederen. Ez nagok hiregatik eri, kendu hori burutik.
|
|
|
gizon leiala zen, saltzen ez diren horietakoa: gaixoak
|
ez
zuen deus faltan, eta ikusten duzu?; sinesten dizut, baina nolatan hil zen?, halatan!?
|
|
|
Hark, berriz, garbi zituen bereak.
|
Ez
zuen deus ahoratua. Mahai hartan, ni baizik ez nintzen ari jan eta edan.
|
|
|
Harritu ninduen gelaren eskasak:
|
ez
zuen deus falta, ohe bat, mahai bat, kadira bat, kutxa bat, gurutziltzatu bat, apal batzuk?, baina hertsitasuna eta itomena eragiten zuten haien tamaina tikiak eta batetik bertzerako tarte murritzak. Komitrea eta biok baizik ez ginen sartu, gehiagorik ezin.
|
|
|
–
|
Ez
du deus ikustekorik. Ohorea nirea zen, ez bertze inorena.
|
|
|
–Hogeita hamar urteko alabak bere mutilari musu emateagatik zer esango dit, ba? Eta zuk ere
|
ez
duzu deus ere esateko. Ez da lehenengo aldia izango eta.
|
|
|
Baina mundu guztia ez zen gose. Gassenek, esate baterako,
|
ez
zuen deus jaten, eta apenas hitz egin zuen estela bere autoarekin txikitu zuenetik.
|
|
|
gizon leiala zen, saltzen ez diren horietakoa: gaixoak
|
ez
zuen deus faltan, eta ikusten duzu...; sinesten dizut... baina nolatan hil zen?, halatan!... juduak eta yankiak kanpora!, juduak eta yankiak hormara!, tarrapatan tarrapatan...
|
|
2014
|
|
|
Honela azaldu zuen Fitzgeraldek berak: «Arerio aurreiritzidun batek esango luke zurrutaren errua dela dena, ama harro batek esango luke zoritxarra baizik ez dela, bankari batek esango luke egun oparoetan
|
ez
nuela deus gorde etorkizunerako, psikologo batek esango luke nerbio makalaldi bat izan dela?» (The Crack Up).
|
|
|
–Dantzaldi batera bahoa eta hirekin benetan ongi pasatzen badute, demagun, hiru txori bakartik; eta haiei behar bezala hitz egiten badien, hirekin denbora luzea daramatela ahazteraino, lortua izanen dun zerbait: hiregana itzuliko ditun hurrengo batean, eta, poliki poliki, hainbeste izanen ditun hirekin dantzatzen diren txori bakartiak, non mutil erakargarriek ikusiko baitute
|
ez
duela deus arriskutsurik hirekin denbora luzez dantzatzeak; eta, gero, hirekin dantzatuko ditun.
|
|
|
Jakina, beti dago ihesbide bat, bide segurua, baina horrek itxaron dezake.
|
Ez
nuke deusengatik nire epaiketa galduko; famatua izatea esperientzia interesgarria izanen da. «Farnam andereñoak adierazi du piratak berarekin izandako jarrera adeitsua izan zela beti».
|
|
|
Ahalegin handiz, autoa martxan jarri eta atzeraka egin zuen Dexterrek kalerantz. Horrek
|
ez
zuen deus esan nahi, gogorarazi zion bere buruari. Halakoak eginak zituen Judyk lehenago ere, eta ez zizkion aintzat hartu, bere kontabilitate liburuetan kontu oker bat zirriborratu izan balu bezala.
|