|
2000
|
|
|
|
Ez
genuen bertako egoera sozial, politiko, linguistiko nahiz kulturalaren berri euren ahotik jasotzerik izan. Kontaktu jakinik gabe joan ginen eta ez autoaren EH pegatinak, ez nahi gabe ere egunero tokatzen zen kamiseta erreibindikatiboak, ez zuten inor hurbilarazi, uxatu akaso...
|
|
|
Iñaki eskolak irudikatzen duen kultur mundura egokitzen ez denez, baserrian lanean jarraitu du. Baina, kultur munduan murgildu eta egokiturikoek
|
ez
dute bere jarrera onartuko, baztertu egiten dute. Iñakik naturarekin duen harremana azpimarratzeko zozoarekin duen harremana irudikatzen zaigu:
|
|
|
Ohar gaitezen Sud Ouestek ez duela departamentuko argitalpenik sortu, honelaPirinio Atlantikoetako departamenduko dikotomia kulturala (euskalduna, biarnesa) kontuan hartuz.
|
Ez
du bere banaketa lurraldearen banaketa politiko administratiboarenarabera egin; horrela egin ordez, gaur egun abertzaleek ez eze Euskal departamenduaren alde dauden lagun guztiek ere azaleratu duten errealitate historiko kulturalabereganatu du.
|
|
|
Ikuspuntu horretatik begiratuta, kontsumo mass mediatikoari gagozkiolarik, euskaldunen jarrera oso da kontserbadorea:
|
ez
ditu-eta bere aztura mediatikoakhizkuntzaren arabera moldatzen, bere aspaldiko egunkaria edo bere alderdi prentsaalboratzea eskatzen baldin badio behintzat.
|
|
|
Eulalik inbertitu du kondairaren kronologia baina
|
ez
du bere gogotik arraskanporatu, eta berriz etorriko zaio ahora «Araneko hilbegira»ren bigarren aldiz kontatuzuenean: aldi hartan katu bat etorri zen gorpuaren bila, eta gero, beilariek otoitz egineta inarraz jo zutenean, gizon ageri zen.
|
|
|
Baietz erantzuten diot Txemari, gustatu zaidan galdetzen didan bakoitzean. Baina txortan ari garenean
|
ez
dut berarekin pentsatzen, ez dut batere sentitzen. Ematen du ginekologoaren urteroko kontsultan nagoela, burdin zati hotz hori barruraino sartzen didanean.
|
|
|
Kontatu dizut zer nolakoak eta zein gisakoak izan ziren jaun Marcelek jauregian iragan azken egunak, eta ohartuko zinen, haren erranetarik,
|
ezen
bazuela bere buruari irri egiteko ahalik eta gaitasunik aski; aita Bartolomerentzat, aldiz, guztiak zuen harriaren zurruntasuna eta txantxak nekez edirenen zuen haren mihian mintzabiderik.
|
|
|
Baina ez: don Fidelek
|
ez
zuen bere botereaz eta bere ahalaz mintzatu nahi egun hartan; aldiz, bazirudien ezen bertzeetan baino urrunagorat joan nahi zuela, eta, horrela, hark eman berri zidàn eskubideak ordain balu bezala nik hari aditzeko obligazinoa, be hakoa apur bat ilundurik, erran zidan:
|
|
|
" Biltzar guztian aditu dut —erran ziean— piztien beldur zaretela, zeren Urbiain basoz josia baitago, eta basoetako itzaletarik mehatxatzen zaituztete zuen etxe aitzinean... Ordea, nola olak zura beharrezkoa izanen lukeen gau eta egun, zeren, herensuge zintzur luzeen idurirat, olak ere
|
ez
baitu bere gosea nehoiz asetzen, hala, probetxua eta onura, baldin ene asmoak onartuko bazenituzte, bi aldetarik iritsiko litzaizueke: izan ere, batetik, piztiak muga hertsiagoetarat gibelatu eta baztertuko genituzke, paraje oihantsu hauek soildu eta garbitu ondoren, eta, bertzetik, bizibidea eman niezazueke eta basoko trabailuetan enplega zuetarik hainbat".
|
|
|
—Astelehen arratsaldean hil baitzen, ezta? Bazkalondoan bederen, kafea hartzera bildu ginelarik, Ximu..., zera, Fernandok —Josefinak
|
ez
zuen bere senarrari ematen genion goitizena maite— izeba oraindik bizirik zegoela erran zidan.
|
|
|
Aitzineko ortzegunean ere, atso hila ugaldetik atera zutenean, zubi ondoan zen, Potzolorekin ele melean. Harrigarria, inoiz
|
ez
baitzuen bere jarioak famatu. Abuztuko astelehen horretan ere solasturi zebilen.
|
|
|
Bere" txilibita" jaten ari zela, Soria gorrotoa eta aldi berean miresmena sorrarazten zituen ikuskizuna zen, erabat biribildua izateko gure isiltasun bekaiztiaren laguntza behar zuena. Duintasun afera bat bazen hitzetaratu gabeko ikusmin horretan —inork
|
ez
zuen bere burua beheitituko, Soriaren" txilibita" ikuste hutsak tripa barnean eragiten zizkion erreakzio kimikoak aitortzeraino—, baita zakur makilatuaren etsimendua ere: Soriak, bere ogitartekotik, eskupean gintuen ordenako saindu fundatzaileari ere ez zion emanen, bere hilobi italiarretik jalgi eta horretara propio gure patioan agertuta ere.
|
|
|
D, ailleurs, bi gauza argituko dizkizut: lehenik, Rakelen gelakideek
|
ez
dute bera net gogoko, buruiritzia egiten zaie, eta bitxitzat dute taldean ibili gura ez izatea, ez baldin bada atzoko lagunarekin geratu delako ze, antza, amesgaiztoetan lagunaren izentzat hartu duten zeurea ahoskatu ei du behin baino gehiagotan; bigarrenik, jakizu bihar Boston aldera abiatzekoak garela eta, horretara, bihar handik deituko dizut. Desolé, sentitzen dut.
|
|
|
Nazio batek
|
ez
baditu bere egoeran ikusten zio handiak arrazoi politikoari jarraitzeko, zuhurtasun handiz jokatuko du, arrazoi zibila gidaritzat hartzen badu. Arrazoi hori ez doa inoren aurka, elkarren arteko lehiakeriak baztertu eta familien arteko gorrotoak saihesten baititu.
|
|
|
Leku batetik bestera zeramaten akademiaz kanpoko hainbat jardueratan erroldatu zen, behin bereziki bizitza motzeko Bavierako gobernu boltxebikean parte hartuz. Ekonomia xumeko intelektual judu baten semea zen, baina egoera horrek
|
ez
zuen bere aita atzera bota semea filosofian doktora zedin bihotz ematerakoan. Eta horrela egin zuen, bere lehendabiziko interesa ekonomia politikoan jarri zuen arren.
|
|
|
magia eta zientziaren arteko desberdintasuna adieraz dezakegu esanez zientzian aurrerapena dagoela, baina ez magian. Magiak
|
ez
du bere baitan aurreratzeko joerarik.
|
|
|
Espainiar gutxi dago modulu honetan; laurogeitik sei zazpi baino gehiago ez dira izango. Valentziar gazteak
|
ez
du bere burua espainiarren artekotzat. Iruditzen zait, nola dabiltzan ikusita, preso espainiar horiek badutela hemengo kartzeleroekin korporatibismo moduren bat, sentimendu komunen bat.
|
|
|
Bizi izan ez duenak ezin irudika lezake zein mailataraino zaizun lagungarri animo emaileen atxikimendua. Ez dago hitzekin esaterik, ez dago ezagutu
|
ez
duenari bere osotasunean adierazteko modurik.
|
|
|
" Henri?", galdetu zuen amatxi zaharrak. Xan gogor harritu zen;
|
ez
zuen beraz Henrik, ez denboran ez espazioan, handik hain urruti behar; ez baldin bazuen noski amatxi zahar hark ere koskaren bat buruan, familian bestalde korrientea zirudiena. " Ez", esan zuen Xanek, amatxi zaharragana beste pauso bat emanez; amatxi zaharra apur bat inkorporatu zen, begirada lausoz,:
|
|
|
Erdiko pisuan, korridorean, emakume garbitzailea lurra fregatzen ari zela, Xanek, ohartu gabe, zoru bustia zapaldu zuen. Emakumeak bizkar ematen ziola,
|
ez
zuelarik beraz ikusi, eta susmatuta noski, ikusiz gero nekez zuela berriz ere barkatuko, Xan zenbait segundoz kortina lodi baten atzean egon zen. Ordea, bi tipo behetik heldu eta une batez korridorearen erdian gelditu zirela, eta emakumeak, ikusiagatik, ez baitzien haiei erremuskarik egin, eta bestalde, bera gordean atzemanez gero askoz ere okerrago, edo behintzat oso trago txarra izango zela pentsatuz, Xan kortina atzetik atera zen.
|
|
|
Ez zekien Xanek zer pentsatu hartaz. Agian
|
ez
zituen bere sentimenduak erakutsi nahi, bere ahizparen aurrean; edo agian ez zuen berari zer esatekorik, ez normala zena, kontuan izanik beren arteko historia labur, bai, baina gozoa. Hala ere, lasai ematen zuen neskak; haren besoa ezpainetatik hautsontzira elastizitatez bildu eta luzatzen zen, pipaldi bakoitzean.
|
|
|
Ez zekien Xanek zer pentsatu hartaz. Agian ez zituen bere sentimenduak erakutsi nahi, bere ahizparen aurrean; edo agian
|
ez
zuen berari zer esatekorik, ez normala zena, kontuan izanik beren arteko historia labur, bai, baina gozoa. Hala ere, lasai ematen zuen neskak; haren besoa ezpainetatik hautsontzira elastizitatez bildu eta luzatzen zen, pipaldi bakoitzean.
|
|
2001
|
|
|
Gaur egun, gauza bera galdetuta, beste era bateko erantzuna emango genuke. Gaur egun ezkerrak
|
ez
du bere izaera eta bere zentzua galdu eta ezkerrak krisi hau gaindituko du baldin eta gai bada bere erronkei aurre egiteko. Lehen esan da Hirugarren Munduan ezkerra ez dela horrenbeste aldatu, baina nik uste dut baietz, ezkerra toki guztietan ari da aldatzen.
|
|
|
UGTk ez zuen akordioarekin bat egin nahi izan. Eta sindikatu abertzaleek, txosten hau amaitzeko garaian, oraindik
|
ez
dute bere iritzia ezagutzera eman, nahiz eta zantzu guztien arabera, azken orduan horren aurka agertuko direla dirudien. Aldizkari hau kaleratzen denerako jakinekoa izango da horri buruzko iritzia.
|
|
|
Goldringek 15 urte zituenean, Steiner ikusi zuen antzoki batean eta liluratuta geratu zen. Goldring gazteak
|
ez
du bere nahia beteko ordea. Izan ere, Theo Steinerrentzat antzerkia bi ahoko arma baita.
|
|
|
Beraz, EAJ eta EAk, behin irabazlearen euforia desager tzen zaienean, legeak aurrera ateratzeko parlamentari nahikoak ez dituztela konturatzen direnean, bidai lagunak bilatzen hasi dute, eta nahiz eta Ezker Batua beti izango den oraingoan bertan behera geratu diren elkarrizketak berrartzeko prest,
|
ez
ditu bere planteamenduak aldatuko, eta honek, segur aski, bidaikide oso bitxiak ikusteko aukera emango digu. Adi ibili!
|
|
|
Oso egunean bizi gara eta hemen bizi garen aktoreok ez dugu perspektiba luzeekin lan egiteko aukerarik izaten. Inork
|
ez
du bere etxean libreto edo gidoi pila bat mahai gainean noiz irakurri eta aukeratu zain. Mementoan mementokoa egitea tokatzen zaigu.
|
|
|
Lekutan gelditzen da Domingo Kanpaña. Bera da protagonista, edo erdi gune, liburuan zehar; baina zaude seguru, irakurle,
|
ez
duela bere burua erakusteko egin, nahiz berena erakusten duten asko eta asko baino hobeki legokeen nonahiko erakustokitan. Bere ingurua eta ingurukoak ditu kontagai liburuan.
|
|
|
Bere biografian kontatzen duenez, euskaldun britainiar hau Hondarribian bizi da gaur egun. Duela hamabi bat urte Stanley argitaletxea sortu eta ingelesezko testu liburuak idazten hasi zen. Horrek, ordea,
|
ez
zuen bere idazteko grina asetzen eta historia nobela batzuk idatzi zituen. " La Conquista del Amazonas"," El estratega Cartagines" eta" Invasion!" eleberriek Mundo Conocido argitaletxe sortu berriaren baitan ikusi zuten argia.
|
|
|
Batetik bizipen pertsonala dago, norberari gertatutakoa norberak bizi izan duen eran kontatzen da, aitorpen kutsua bilatuz. Beste poema batzuetan egiten ikusi dugun bezala, aitorpenak
|
ez
du bere horretan geratu nahi, sinbolizazio joerak bilatzen ditu. Bestetik, torturaren gaiak, zingirara botatzen den harriak bezala, beste gai batzuk hartzen ditu bere inguruan.
|
|
|
Eta beste alde, poetak badaki hormak
|
ez
duela bere izaera hartzen, nitasunak hegan egiten duela airean, txoriak bezala. Eta desioa agertzen da, edo ametsetako irudia.
|
|
|
Idazleak sinesgarritasuna (irakurlearekin sinatzen duen itun berezi apartekohori) du arazoa konpontzeko bide bakarra: Yon Etxaidek, demagun, bazekien VIVII. mendeko baxenabartarrek
|
ez
zutela bere Eneko Agerroa eleberriko pertsonaiek bezala hitz egiten; baina Yon Etxaidek sortutako hizkerak halako eremuasmatu (itunezko) batean bildu ditu idazlea, irakurlea eta eleberri horretakopertsonaia guztiak, sekula betiko bildu ere.
|
|
|
Senar adardunaren obsesioa J. Joyce-ren Ulises (1922) edo Finnegans wake (1939) nobeletan iraunkorra bada ere, irlandarraren Leopold Bloom protagonistak, Molly ren fideltasunik ezaren jakitun izanik ere,
|
ez
du bere emaztea akabatzen.Berak ere, Bihotz biko protagonistak nobelako Donostia literarioan egiten duenantzera, amoranteak emazteari igorritako mezua tartean, adulteroen eszenakimaginatzen ditu Dublin literarioan barna. Hori gutxi balitz, Bloom ingelesarenitzulpen kontsidera genezakeen Flora izena duen pertsonaia, musikazalea etaoparoa dugu, Molly bezala (etengabeak dira beraien ipurdi, naharoei?
|
|
|
Hortik ondorioztatzen da (fenomenoa irudikatu ez den arren) ezen I herrialdeak, H diruan, eskari netoa gauzatzen duela. Kontrako bi eskari netoak baliokideak direnez, erraz induzi daiteke ezen, berez, pepealdiko nazioarteko transakzioek ez dutela inolako eraginik moneta nazionalen kanpo balioan; bereziki, H herrialdearen diruak
|
ez
du bere merkataritza inportazio netoaren ondorio negatiborik jasotzen.
|
|
|
Eta egoera hori ez da aldatuko p epealdi osoan; alderantziz, Iparraren merkataritza inportazioak netoak direneko epealdi guztietan, berak Hegoari ordaintzen dio, I diruan definituriko banku gordailuen kopuru baliokidea emanez soilik: Iparrak
|
ez
du bere merkataritza defizita estali finantza bonu ez monetarioen (Bbonuak) emisioen bidez. Hortik ondorioztatzen da ezen Hegoa inoiz ez dagoela bere bonuak Bbeste bonuekin konpentsatzeko inolako egoeratan (zeren H k ez baitu inongo Bbonurik eskuratzen bere merkataritza esportazioen trukean).
|
|
|
– ...tzen duten arren, biek bortizkeria eta zalaparta gaitzesgarri berbera erabiltzen dutela bere xedea lortzeko; konturatzen gara, haien begietara so eginez, ez dutela amore emateko itxurarik, ez direla inolaz ere, inon eta inori barkamena eskatzeko prest egongo, ez dago haien bihotzetan hutsunea eta gorrotoa besterik eta hala jarraitzen dute, amorru biziz borrokan; konturatzen gara batak zein besteak
|
ez
dituela bere okerrak onartzen, eta bakoitzak bere egia aldarrikatzen duela egia absoluto erreal bakartzat, autismo izugarria erakutsiz. Konturatzen gara, azken batean, kanpokaldetik ezberdinak agertzen zaizkigun bitartean, bi zaldiak arraza berekoak direla.
|
|
|
Kutxa aldendu du eta ohe azpira bultza du, izan ere, oztopa egin dezake bere lanean. Gorputzaren gaztetasuna ferekatu du, baina, haatik,
|
ez
du bere soinean sentitu eta zahartzaroaren urrats geldiezinak ahantzi nahiz gogoa kontzentratzea erabaki du. Beharrezko materialea eskura jarri du:
|
|
|
Senarrak zazpuzten badu, emazteak
|
ez
du bere etxera joaterik. Etxean ez lukete onartuko.
|
|
|
‘Eta nire aita bada, zergatik
|
ez
dut bere abizena? ’
|
|
|
Hori euskaraz baino erdaraz hobeki adieraz daiteke, guk erabiltzen dugun euskaraz hitz jokoak âHiribarrenek erabiltzen zuenean, bai, O mihi ederrena, hasteric gabea! esan baitzezakeen, euskararekin ari zelaâ egitea zailago baita; alegia" la lengua no tiene lengua", hizkuntza bera ezin mintza daiteke, hizkuntza hori darabilten hiztunak mintzatzen dira, eta hiz  kuntzak
|
ez
du bere buruari laguntzeko eskurik eta hizkuntzak horrexegatik beragatik ez du inoren premiarik, premia dutenek hizkuntza hori dakitenak dira edota hizkuntza hori erabiltzen dutenak; beraz, beti hizkuntza diogunean hiztuna sartu nahi dugu; ez, esate baterako, gure kasuan, euskara bera, euskalduna baizik.
|
|
|
Arthur Schnitzler idazle austriarrak zioen moduan, elebidunak aukerakoa du hizkuntza baten zein bestearen erabilera; aitzitik elebakarrak,
|
ez
baitu berean hitz egin beharraz gainera, besteak berera ekartzea beste aukerarik, eta halakoetan elebidunarena, aukera baino, derrigorrezko jokabidea gertatzen da. Halatan, begi bistakoak dira egoera batetik zein bestetik datozen ondorio psikologikoak, komunikatzaileak, administratiboak, politikoak, elkarbizitza justiziazko batekin zerikusia dutenak guztiak ere?, eta nago errealitate horri behar bezalako zentzuz ez begiratzeak kalte asko dakarkiola gure arteko komunikatu ezinari.
|
|
|
Are  gehiago, sortu baino lehenagotik. Eleizalde zenaren izen maiteak baditu zenbait kutsu, berak
|
ez
baitzituen bere usteak, iritziak eta joerak ezkutuan gorde sekula. Nolanahi ere den, badakizu zuk nik bezain ongi ez zebilela haren muinetan zuk susmatzen dituzun jokabide makur horien aztarrenik.
|
|
|
Esan dezagun, ordea, kazetarien artean abiarazi zen prozesu itxaropentsu haren higadurak zer ikusi handia izan zuela ezker sozialak oro har bizi izan zuen higadurarekin. PSOE Gobernura iritsi zenean, gizarte mugimenduek hats egin eta atzerakada geldiezinari eutsiko ziotela zirudien arren, PSOE alderdiak
|
ez
zuen bere boterea eta bere legitimazioa erabili mugimendu haiek berrindartzeko baizik eta lurperatu eta, haien ordez, instituzioetatik bultzatuko zen aldaketa zioen gezur handia hedatzeko.
|
|
|
Marc Legassek eta Piarres Larzabalek garai honetan izan zuten bihurrialdiaz Piarres Larzabalek berak ez du ezer asko argitzen, baina Marc Legassek eta Xarritonek ere eman dituzte argibideak11 1942ko Larzabalek ez zuen gupidarik euskal abertzale ez agertzeko,
|
ez
baitzuen bere burua halakotzat. Aintzina ko Larzabal, eta Enbata ko Larzabal, nahiz Anai Artea koa ez dira bat, nahiz eta, gisa denez, hainbat aldetarik gizon bakarra egon aldi historiko banatan.
|
|
|
Kotoia, fibra sintetikoak, seta edo lihoa esku arteanhartu, eta berez ezer ez diren material horietatik abiatuta soineko edo traje dotoreak egitea sormen lana da, dudarik gabe, eta sentsazioak sortzen dituena, baita ikuslearentzate re. Baina Armanik
|
ez
ditu bere jantziak norbaitek ikus ditzan egiten —ez horretarako bakarrik, behintzat— jantzi horien barruan norbait sar dadin behintzat. Eta berak badaki norbait hori ez dela, ordea, edozein izango.
|
|
|
Erreala denak
|
ez
du bere baitan soilik ahalgarria denak baino gehiago: 1000 euro errealen eta ahalgarrien edukia bera da, esanahia bera da, baina bata existitzen da eta bestea ez.
|
|
|
Matematika da ezagutza horren bere adibide hobetsia," giza arrazoimenaren harro gaia" 74 deitzen duena. Baina bere ‘triangelu’ kontzeptuaren (ideia unibertsalaren) ulerkerak
|
ez
du bere ezagutza ahalmenaren horrelako ziurtasun apartekorik ematen, aurrerago aipatuko dugunez.
|
|
|
Isla desertu batean gizaki bakar galduak
|
ez
luke beretzat bakarrik bere txabola apainduko, ez bere giza itxura, ez luke lorerik bilduko eta gutxiago ereingo apaingarritzat edukitzeko.84
|
|
|
Gizakiak, gizaki soilak,
|
ez
du bera ez den helbururik —maitagogo izatea, garatzea besterik—; ez historikorik, ez gizarte aldekorik. Horrek ez du ukatzen ‘lege’ izenez kanpotik datozkion adibideek, erakustaldiek, ez dutela giza gogoa argitzeko ahalmenik.
|
|
2002
|
|
|
txapazko, kartoizko txabolak, 15 pertsona 10 metro koadrotan bizitzen, ez dute hezkuntzarik, ez osasun zerbitzurik, 14 urterekin arma bat eskuan dutela ibiltzen dira... Hiri berean bizi zara baina errealitate hori ez da zurea,
|
ez
duzu bertara iritsi arte ikusten».
|
|
|
Hortik gurasoekin izaten dituen haserrealdiak. Jara maitemindurik dago, baina mutilak
|
ez
du bera aintzat hartzen, eta okerrago dena, neska nagusiago bati ezpainetan musu ematen utzi dio. Lehen musuak garrantzi izugarria du, Jararentzat...
|
|
|
Hainbeste gustatuko zaio, berarekin lo egitera ere eramango duela. Baina halako batean ohartuko da hartzak
|
ez
duela berarekin sekula hitzik egiten, ez jolasten, eta guztiz haserretuko da Tento pelutxezko hartzarekin.
|
|
|
Orduan, ETAren biolentzia agertzen da, baina baita torturaren salaketa edo eskubide guztien aldeko jarrera indartzea ere. Bere burua agirian kokatzen
|
ez
duenak bere arazoak ditu.
|
|
|
Nafarroako gobernuak, EAEkoak ez bezala,
|
ez
ditu bere industria politikakoekintzak plan orokorretan biltzen. Aitzitik, aipatutako ekimen bakoitzak (inbertsiorako laguntzak, ikerketa eta garapena, etab.) bere araudi berezia dauka, eta 1982tikaurrera gaurkotuz joan dira, Europako baldintzetara egokituz.
|
|
|
Gaur egun, eta bilakaera horri esker, hemengo historiografia sendoa, produktiboa eta aberasgarria dela esaten dudanean, iritzi horrekin ados dauden kanpokoaditu ugari aipa nitzake6 Osasun historiografikoaren frogarik adierazgarriena honako hauxe dela iruditzen zait: nahiz eta gatazka politikoa lehen baino gogorragoaeta mikatzagoa izan, eta sarreran aipatutako arriskua inoiz baino handiagoa denarren, zenbait salbuespen kenduta, oro har, euskal historiografiak
|
ez
du bere autonomia galdu, eta ez da itzuli politikaren morroia izatera. Halere, ez dago azpimarratu beharrik, historialariok eta gainerako zientzilariek behar dugun ideien artekolehia demokratikoa eta irekia bertan behera geratzeko zorian dagoela, ETAren mehatxuek eta ekintzek komunitate akademikoaren gero eta kide gehiago, zenbaithistorialari tartean daudelarik?
|
|
|
Ukatua zaiona. Bat euskalduna edo beste izanik, Euskadik zertan izan
|
ez
duen bezala bere aberria, eta bai Espainia edo Frantzia(. Pido ser, hobe, seguir siendo esango balu, algo tan sencillo como español y socialista, psoeista esan nahi du??, Euskadin).
|
|
|
Dena dela, eta maiztasun batzuk erabiltzeko aukera zuenez, gazteei zuzendutako irrati formula musikala abian jarri zuen FMn, EITBko irratiak hamargarren urtean sartzen zirela. Ez zen apustu erraza izan, SER kateraren 40 Principales delakoa oso finkatuta baitzegoen Hego Euskal Herriko gazteen artean, eta
|
ez
zuen bere lekua uzteko asmorik, beraz, harekin lehiatzeko zerbait berria eskaini behar zuten, besteak ematen ez zuena, target berdinari zuzentzen zitzaizkien eta?. 1990eko martxoaren 21ean hasi zen emititzen; euskaraz Donostiatik, eta gaztelaniaz Bilbotik.
|
|
|
Zuri kapitalistak besteen desberdintasuna (ekonomikoa, kulturala, arraziala?) enoratzen du: zuri kapitalistaren ustez, pobreak ez du beste kultura bat; beltzak
|
ez
du bere ekonomia egoera berezia; beste hizkuntzetako hiztunek ez dute beste hezkuntza sistemaren beharrik. Adibideak nonahi aurki daitezke.
|
|
|
Propaganda zuria: informazioaren igorpenean igorleak
|
ez
du bere identitatea ezkutatzen, ezta aldatzen ere; informazioaren iturria ezaguna da, igorlea argia da, eta bere ekinbidea onartzen du.
|
|
|
* Euskal Herriak
|
ez
du bere bererik, hara!
|
|
|
Alabaina, inozokeriarik ez: hartzaileak
|
ez
ditu bere esku ate guztietako giltzak, baten batzuk badituen arren.
|
|
|
Horrela berritu egin zen egoera larria erromatarren kanpamenduan, soldaduen istiluekin eta kontsulen ezadostasunarekin, Paulok Senpronioren eta Flaminioren ozarkeria botatzen baitzion aurpegira Varroni, eta Varronek Paulori bere aldetik, gudalburu beldurti eta epelen eredu aipagarri bezala aurkezten baitzion Fabio. Gainera jainkoak eta gizona jartzen zituen testigu bezala, Hanibalek ordurako Italia berez hartuta izatearen errurik
|
ez
zuela berak esanez, lotuta baitzuen bera bere kideak, eta kendu egiten baitzitzaizkien burdina eta armak haserrez borrokan egin nahi zuten soldaduei. Hausnartu gabeko eta burugabeko borrokara bidali eta han uzten zituzten gudasailei zerbait gertatuz gero, berak ez zuela batere errurik izango baina edozein ondorioren arduradun izango zela zioen.
|
|
|
Guardia Zibilak eta Madrilgo Erkidegoko Osasun Sailak estetikari buruzko legez kanpoko klinika bat itxi zuten atzo hiriburuan, eta haren arduraduna, Vicente Puig López, atxilotu zuen; ustez, Vicente Puig Lópezek pazienteei argaltzeko erregimenak ezartzen zizkien osasunerako kaltegarriak ziren substantziekin. Atxilotuak 57 urte ditu, eta
|
ez
du bere jarduera profesionalean aritzeko titulaziorik; beraz, osasun publikoaren aurkako delituaren ustezko egile gisa atxilotu zuten, intrusismo profesional eta dokumentuak faltsutzea. Ikerketak Madrilgo Osasun Sailean ustez salatutako irregulartasunen ondorioz hasi ziren, Jorge Juan kaleko klinika madrildar baten aurka hainbat pazientek salatuta.
|
|
|
Aukera berriei nahitaez uko egiteak frustrazioa eta amorrua eragiten ditu. Kasu askotan, emakumeak
|
ez
du bere burua zaintzen, ez da lagunekin harremanetan jartzen edo aisialdiko jarduerei uko egiten die. Bizitza propioa izateko eskubidea datarik gabe atzeratzen da.
|
|
|
Erregistro mota horiek sortzen dituzten arazo nagusiak haien eraketaren filosofiatik bertatik eratortzen dira; hala, kasu batzuetan, fitxategiak Aldizkari Ofizialetako datuetatik hartzen dira, eta horiek datu okerrak argitara ditzakete; beste batzuetan, zorra banku zirkuitutik kanpo ordain daiteke (adibidez, letra zuzenean libratzaileari ordaintzen zaionean), edo gerta daiteke, zorra osorik ordaindu arren, erregistroan agertzen jarraitzea, nahiz eta zero pezetako zorra («zero saldoa») izan. Baina okerrena da berankorren erregistroen kudeatzaileetako inork
|
ez
duela bere gain hartzen artxibo horiek izan ditzaketen akats edo akatsen erantzukizunik. Sartzea erraza da, ez hainbeste ateratzea Hartzekodunaren hitza nahikoa da, besterik gabe, subjektu baten datuak sartzeko, aldeen iritzia kontrastatu gabe, eta eragindako pertsonari edozein eragozpen aukera ukatuz.
|
|
|
Horren ondorioz, gidari onak ‘harrapatuta’ ikusten ziren betiko konpainian, beste edozeinetara aldatzeak prima osoa deskonturik gabe ordaintzea ekarriko baitzion. Pribatutasuna Datu kopuru hori metatzeak
|
ez
du bere pribatutasuna urratzen, Datu Pertsonalak Babesteko 15/ 1999 Lege Organikoaren arabera egin baita, eta fitxategi horri atxikitako erakundeek bakarrik dute datuetarako sarbidea, eta horiek poliza berriak eskatzeko unean kontsultak egiteko erabil dezakete. Gainera, kontsultaren bat egin nahi izanez gero, polizaren zenbakia eta hiru datu hauen artean aukeratu beharreko bigarren datu bat eskatzen dira:
|
|
|
Hala ezartzen du 1998ko Zuzentarauak, 2000ko abenduan estatu kide guztietako legerietara egokitu zena. Espainiak oraindik
|
ez
du bere legeria egokitu, eta, beraz, Europako Batzordeak salaketa bat aurkeztu behar izan du ez betetzeagatik. Espainiako legedia betetzen ez duten arren eta zuzentaraua oraindik derrigorrezkoa ez den arren, Bartzelona eta Madril bezalako hirietan horrelako adituak daude.
|
|
|
Noizean behin horretaz aprobetxatu izan zen. Baina nolanahi ere ez zen Irene bezalakoa;
|
ez
zuen bere burua femme fataletzat. Irenek bilduma egiten ariko balitz bezala hartzen zituen mutilak:
|
|
|
Une horretan sortzen da Aliren jarraitzaileen alderdia —Xia—, eta horrek ez ditu zilegitzat hartzen Omeia kalifa gobernariak, Aliren seme diren Hussein eta Hassan eta beren ondorengoen eskubideak defendatuz. Xiita hauek Sunna errespetatzen dute, baina
|
ez
dute bere izaera sakratua onartzen, gainerako musulman guztiek, sunite k, egiten duten bezala. Horren ordez, garrantzi berezia ematen diote Aliren ondorengo hamabi Imanek ahoz igorri omen zuten ezagutzari.
|
|
2003
|
|
|
Egia da, Biltzarraren lehendakaria bezala eta euskal departamenduaren aldeko hautetsi gisa bazuen bere burua agertzea, baina... Bera diputatu berria izanagatik edo,
|
ez
zuen bere burua diputatu gisa agertu nahi izan, bere burua egoera zailean ikusi zuen nonbait...
|
|
|
IKASGAIAREN marjenean egindako iruzkina: «Eta?» Beste inorengan sinesten ez duenak
|
ez
du bere buruan sinesten, eta, gure arteko etsaigoa pizten eta berritzen du. Nahiago du salatari bihurtzea, nahiago du zuk bekatariak bezalako ikasgaiak errepikatzearen errepikatzeaz ez dena sinestea.
|
|
|
Halaber, Batasuna alderdi ilegalizatuaren kide den aldetik, legez kanpoko eta talde terrorista baten partaide gisa hartua da Espainiako Estatuan. ARGIAri emandako azken elkarrizketan,
|
ez
duela bere burua berriro eurodiputatu hautagaitzat ikusten esan zigun.
|
|
|
Bibiot bere etxeko idazgelan zegoen, pantailaren aurrean, eskuak ileari helduta zeuzkala, ezeroso, artega, ezinegona zuela buruan. Aldaketa airean zegoen, bazekien, baina
|
ez
zuen berarekin zerikusirik. Ez zekien zertan zetzan sentitzen zuen hura, eta zerbait idaztera behartuta aurkitu zen, bere burua ideia kontrajarrien zurrunbiloan murgilduta.
|
|
|
urterako Amazoniaren %5ek baino
|
ez
duela bere izaera basatia gordeko, oihanaren %50 inguru oso degradatuta egongo da, %90 baino gehiago ez da jada kutsagabea izango.
|
|
|
Badira hamaikatxo bide eta mekanismo horretarako: klabea duten giltzak, hautaturiko pisura zuzen eramaten zaituzten giltzak (beraz, erabilera ordaintzen
|
ez
duenari bertara joatea galarazten diotenak), etc.
|
|
|
Larresoroko irakaspenak hartuak zituzten hango apaizki ala jauntxoek gizarteko barne mailak ongi bereizten ikasia baitzuten.
|
Ez
zituzten beraz nahasten gradu ezberdineko jendeak, hala nola, etxeko jaunak eta etxezainak, norbait zirenak eta ezdeusak, zerbait zekitenak eta ezjakinak, jende handiak eta jende xehea!
|
|
|
Aita Woronieckik bazekien, ordea, 1918ko urte berean, nazionalitateen printzipio berari esker, Poloniak berreskuratu zuela hain zuzen, XVIII. mendeaz geroz galdua zuen bere estatu propioa.
|
Ez
zuen beraz poloniar batek ahanzten ahal, bazirela menturaz oraino beste nazio batzuk Poloniaren zorte bera izan ez zutenak, hala nola, juduak, armeniarrak edo kurduak.
|
|
|
Argitaratu gabeko beste bi liburu ere utzi zituen (euskaraz eta frantsesarekin batera). Egiategi ez zen historialaria eta
|
ez
zuen bere burua halakotzat (baizik filosofotzat), baina hala ere bere lanean hainbat erreferentzia egin zizkion historiari. Aurreko hainbat euskal idazleren berri ere bazuen (Leizarraga, Axular, Etxeberri Sarakoa, Oihenart, Larramendi,...) eta haien segidan kokatzen zuen bere burua49 Beraz euskarazko narratibaren baitan.
|
|
|
Horiek dira Hemen eta Munduan globalizazioaren aurkako euskal ekimenaren web orrian sartzean aurki ditzakegun lehenengo hitzak. Ikus daitekeenez, ekimen horrek
|
ez
du bere burua jotzenelkartetzat, erakundetzat edota gizarte mugimendutzat, ezta talde politikotzat ere.
|
|
|
Estatu frantsesak
|
ez
badu bere gain hartzen berari legokiokeena, alegia Hendaiatik Akizerainoko tartea, euskal Yak Europako Atlantikoarekiko izan zezakeenloturarik gabe geratuko litzateke. Egoera horretan (orain artekoak ikusita nahikohipotesi errealista dena, bestalde), Europarekiko lotura Mediterraneo ardatzarenbidez egin litzateke eta horretarako funtsezkoa da euskal Ya korridorenafarraren bitartez Zaragozatik joango den Madril Bartzelona Estatu frantsesaardatzari lotzea.
|
|
|
Zeremoniaren bukaeran, Oya ren amatxik
|
ez
zuenez bere neska ttipiaren jokamoldea oso gustukoa, abots xuki batez hau erran zion:
|
|
|
Maleruski, horren lortzeko ahal zuena eginik ere, eskolak
|
ez
zuen bere izena atxiki, erranez ez zuela gehiago tokirik Alemaniatik heldu ziren turkiarrentzat. Aste batzuk lehenago, Ahmet-ekin gai hori aipatzerakoan, azken honek abisatua zuen maila sozial azkar bat ukan behar zela horrelako eskola batzuetan onartua izateko, beraz, Oya k bazekien eskolak emaniko aitzakia arrunt faltsua zela.
|
|
|
Zuek, ertzaintza osoa mobilizatuta ere, ez zenuten inoiz harrapatzeko itxurarik. Bere azken nobelek zerbait hutsala, alferrikakoa zutela ohartu zen zuek, kritikariok, ezer esan baino lehen; bere burua imitatzen hasia zegoela eta nitasun berri bat asmatu behar zuela erabaki zuen, jendeak lehen egunean bezala irakur zezan, eta horretarako
|
ez
zuela bere burua hiltzea beste biderik. Bere aitzindariak bezalaxe, benetako Romain Garyk bezalaxe, gezur handi baten gainean, iruzur baten inguruan eraiki nahi zuen bere ahots berria:
|
|
|
Lo egiten zutenean bizkarrean sentitzen zuen bere gorputzaren kontaktua, bero bila joana, eta garai hartan hasi zen atseden uneetan burua bere sorbalda gainean jartzen. Beste egoera batean ziurrenera
|
ez
zuen bere arreta bereganatuko, baina egun haietan konturatu zen behin baino gehiagotan joaten zitzaizkiola begiak neskaren ipurdi aldera.
|
|
|
Haragia ere gero eta gehiago hilduratzea erabaki zuen, kasik espiritu huts bihurtu zen arte.
|
Ez
zituen bere senideak larritu nahi, ordea, ez eta mirespenik eragin jendearengan (hantuste bekatua juzkatzen baitzuen hori); horrela, bere aitorleak izan ezik beste inork ezagutzen ez zituen penitentzia moduak perfekzionatzen joan zen. Ia egunero egiten zuen barau, eta, etxean edo etxetik kanpo otordu bereziren bat zegoenean, belar mikatz bat botatzen zuen platerean, atseginik har ez zezan.
|
|
|
Iztueta ez da mugatzen bere liburuan folkloristaren lana egitera. Dantzen alaitasuna goresten du, Jovellanosen erara, eta
|
ez
du bere garaiko apaiz zorrotz bakar baten aipamen txikienik ere egiten; nahiago du ezikusiarena egin, antza (beranduxeago, 1829an, hala ere, izango ditu hizka mizkak frai Bartolomerekin, gehienbat gai filologikoez bada ere Plauto Bascongadoaren eztabaida dela eta). Gipuzkoako dantzen ezaugarriak jasotzeaz gain, âLarramendi, Astarloa, Zamakola edo Erroren obretan inspirazioa hartuz (askotan aipatzen ditu) â Iztuetak dantza horiek antzina antzinakoak direla esa  ten du, Tubalen garaikoak, eta euskal izaera zahar horri dagozkionak, beraz.
|
|
|
Era berean, pentsamolde arrazionalista eta zientifikoa ilustratu eta liberal askoren baitan fede katoliko her  tsiarekin batera existitu ohi zen. Baserri girora eta euskal hiztunengana, zer esanik ez, ez zen diskurtso arrazionalista horren zipriztinen bat baino iritsi; pentsamolde superstiziosoa, berriz, ohituraz transmititzen zen, eta
|
ez
zuen bere alde mintzatzen zen autoritatezko eusgarririk. Garbi dago, beraz, aztertzen ari garen garaian eta tokian Elizarena dela gaizkiaren interpretaziorik eragingarriena:
|
|
|
Iruditzen zait, batez ere erdalduna dela komunitate bitasunik ikusten ez duena, besteak erdal hiz  kuntza ere badakielako; erdaldunak berea bakarrik ikusten duelako esango nuke, gainera. Agian komunitate bakarra dagoela diote, euskaldunek
|
ez
dutelako berea inposatu, ez dutelako bere indar talderik eratu, bere lobbya; enfrentamendu zuzenera jo ez dutelako euskaldunek, agian. Hori al da eskatzen ari direna erdaldunak?
|
|
|
Horrelakoak jasan ditugu nik eta beste askok satiro honen flauta doinuen eraginez; baina entzuidazue nik bera konparatu dudan satiro horien zein antzekoa den eta zein botere harrigarria duen. Argi eta garbi jakin ezazue zuetako inork
|
ez
duela bera ezagutzen, nik erakutsiko dizuet ordea, hasi naizenez d gero. Ikusten duzue Sokratesek ederrak maitatzera jotzen duela, eta beti beraien inguruan ibili eta liluratuta egoten dela, eta beste aldetik orokorrean ez duela ezer ezagutzen ezta jakiten ere.
|
|
|
Horretara, erlijioaren espiritua barnealdeaz bakarrik ari da eta gizakien bihotzean agertzen da, gizakiok zuzentasuna maita dezaten eta lurreko ondasunetatik alden daitezen; denbora ministroek, ordea, zigor zein tormentuek sortarazitako beldurra erabiltzen dute, kanpo ordenari eusteko, eta euren agintearen helburu nagusia da munduko ondasunak erabiltzea. Bereizketa hori hagitz oinarrizkoa da, eta, horren ondorioz, botereok berez Jainkoarengan batu arren, horrek giza itxura hartu eta espiritu erregetza berrezartzeko asmoa erakutsi zuenean,
|
ez
zuen bere boterea erabili denbora boterearen gainetik; halaber, erakutsi zituen boterea eta handitasuna beti izan ziren lurreko erresuma bati ondo zetozkion botere eta handitasunaren kontrakoak. Alde batetik, espiritu erregetzaren jainkozko handitasuna gailendu zuen, beraren doktrinako egiek emandako argiaren bidez, eginiko mirarien loriari esker, eta profetek iragarritako etorreraren inguruabar guztien bitartez; inguruabarrok ziren printze baketsu baten erregetzan izan beharrekoak; printze hori zetorren gizakiei ondasunak emateko, baina ez euren artean bereizketa sortzeko ondasunak.
|
|
|
Alde batetik, espiritu erregetzaren jainkozko handitasuna gailendu zuen, beraren doktrinako egiek emandako argiaren bidez, eginiko mirarien loriari esker, eta profetek iragarritako etorreraren inguruabar guztien bitartez; inguruabarrok ziren printze baketsu baten erregetzan izan beharrekoak; printze hori zetorren gizakiei ondasunak emateko, baina ez euren artean bereizketa sortzeko ondasunak. Beste alde batetik, Jainkoak ez zuen erabili bere denbora boterearen seinalerik,
|
ez
zituen bere eginkizunak gauzatu eta uko egin zion bi neba arreben artean epaile izateari, horietako batek halaxe eskatu arren. Halaber, denbora boterea espiritu erregetzatik at erabili behar zela erakusteko, botere hori printzeen esku utzi zuen, bera ere euren esanetara geratuz.
|
|
|
Arrazoi berbera dela bide, lagunetarik batek adiskidetasunari kalte egiten badio, dela gaiztakeria bat eginez, dela oinarrizko eginbeharrak urratuz, dela bidezkoa edo zilegia ez dena eskatuz, besteak askatasuna du aurrerantzean hura lagun moduan ez hartzeko, horrek adiskide izateari utzi baitio. Kasuan kasuko inguruabarrak aintzakotzat hartuta, adiskidetasuna desegin daiteke hausturarekin zein hausturarik gabe, baldin eta haustura horren aldeko arrazoi zuzena duenak
|
ez
badu berak ere horretarako arrazoirik ematen, eta, aldaketa horretan, adiskidetasunaren ordez, elkarrenganako maitasunari eusten badio, hori ezin baitigu inork ez ezerk kendu.
|
|
|
Emakume bati ez zaiola egiten horrelakorik. Horixe esan dio,
|
ez
lukeela berarekin haserretu nahi, baina joan dadila behingoz popatik hartzera eta gera dadila, bere euli nazkagarrien artean. Bakar bakarrik.
|
|
|
–Txori hori
|
ez
duzu bere habian topatuko –esan zidan, faxista zela eta.
|
|
|
Eta Mallonak alaba biak hantxe ikusten zitian, kartzelako patioan, paseo orduetan. Eta emaztea ez zian ikusten, eta arduratu egiten huen, eta
|
ez
huen bere baitan bizi, eta alabek esku keinuz ama ondo zegoela jakinarazten ziotean –kostatu egiten zitzaidan hura dena azaltzen segitzea– Epaiketa Begoñako Andra Mari eguna baino lehenago egin zitzaienak egun seinalatu hartan indultua etorriko zitzaielakoan izan hituen, bizi ezinik. Eta horretan, Mallona bere buruari galdetzen, zer egin?
|
|
2004
|
|
|
Eta hori ez da nor bere burua kontsolatzeko modu bat. Adibidez, joan zen legealdian Bilboko Udalak ere
|
ez
zuen bere aurrekontua onartu eta 2002ko aurrekontuekin aritu zen 2003 urte osoan. Bilbon burutu beharreko egitasmo eta proiektuak ez ziren bertan behera gelditu horregatik.
|
|
|
Pertsona batean gauzatua ikusten dudanean, hasteko, erakarri egiten nauen zerbait da. Nahiz eta gero, agnostikoa naizenez,
|
ez
ditudan berak sinesten dituen gauzak sinesten.
|
|
|
Nik ez dut uste horrela denik. Uste dut Bazterrek momentu batean
|
ez
duela berak izan nahi duena, gay bat »hirurogeietan San Franciscon kontzeptua sortu zen eran», hor ikusten; gero, jada minbizia duela dakienean, bat batean hasten da pentsatzen zer izango ote zen bere bizitza han geratu izan balitz; akaso ez zuen lekurik izango, mundu guztia ezkonduta eta bera bakarrik, beharbada ez zen han aurkituko… baina beharbada bai. Gauza da erabakitzen duela Londresera alde egitea, non bizitza bat eta bizimodu bat aurkitzen dituen.
|
|
|
Bizitza pribatua zaintzen duen pertsona da, zolia bere azalpenetan.
|
Ez
du bere burua feministatzat jotzen, hala ere, emakumeen aukera berdintasun eskubidea sendo defendatzen du. Emakume eta gizonen arteko «kuota» delakoa izan dugu hizpide abiapuntuan:
|
|
|
Elorrion erabaki ziren gainerako finalistak. Elortza txapeldunak
|
ez
zuen bere sozioaren nagirik eraman Arriola aretora eta hasieratik utzi nahi izan zuen argi ez diola laugarren txapelari uko egingo. Hori bai, ofizioetan fin aritu eta bakarreko lanean antza emozio apur bat eman nahi izan zion saioari, epaileak pototik gertu zebilen proposamenarekin kontzienteki tentatu zituenean»" dena dela" eta" izango dela"», eta hori gutxi balitz aukeratutako doinua ezin ekarri eta birekin nahastuta ibili zenean.
|