|
2000
|
|
|
Baina Markosek zein Nestorrek
|
ez
dute amaren ordezko emaztearenganako itzulbide errazik; narraziook arrotzaldi horren kronika lirateke. (Egunkaria)
|
|
|
Eta bertze zerbait ere erran nahi dizut: ama deitu izan dizut orain artean, baina jakizu ezen
|
ez
zaitudala amatzat hartzen ez amaordetzat, hemendik aitzina!
|
|
|
—Baina erran ez dizut, bada, ezen
|
ez
zaitudala amatzat...! Eta nola izanen zaitut amatzat, baldin nik gehien maite nituen pertsonek bizia galdu badute zure kulpagatik...?
|
|
|
Batek daki. Azken aldi horretan, semearekikoek
|
ez
zuten amaren bitartekaritzaren lehengo beharra, eta Kristinarekin izandako enkontruan ez nuen gure plana aipatzeko paradarik izan. Kirol instalazioetatik kanporatzen ari nintzela topatu nintzen Josefinarekin.
|
|
2001
|
|
|
Egurrezko makila izan nahi nuen, argizari bero eta likidoa nire ahotan hartu eta amaren gorputzera itsatsita geratu nahi nuen. Baina min egiten zidan beroa hotz eta likidoa solido bihurtzen zen uneak, banekielako hura zela argizaria kentzeko garaia, eta banekielako sekula
|
ez
nuela amaren izerdi beroa usainduko, ez ukituko, eta banekielako geuk ere banatu egin genuela berandu baino lehen. Belaun aldea estaltzen zion argizaria kentzera zihoan unean ziplo bota zidan esaldia:
|
|
|
Eta berriz ere azaldu nioke zirrara moduko bat izan nuela behin tren batean eta haren bila joango naizela. " Txerrikeriak" esango luke berak, eta orduantxe damutuko nintzateke elkarrizketa hori hasi izanaz, ridikulua delako erabat" zirrara moduko bat" izan nuela esatea eta, dotoreago esanda ere,
|
ez
lukeelako amak ulertuko eta" txorakeriak" esango lukeelako, edo" txerrikeriak" bestela.
|
|
2002
|
|
|
Inoiz
|
ez
dut amaren presiorik sentitu. Amak esaten zidan inoiz ikusten banuen niretzat mundu hori gehiegi zela, edo beste zerbait egin nahi nuela lasai uzteko.
|
|
|
Gero, egoera kontrolatu egiten da, eta, 6 eta 7 urtetik aurrera, haurrak bere anaiari joko laguna ikusten dio, manipulatu egin dezake eta jarraitu beharreko eredutzat hartzen du. «Eboluzio normala da, harremanak orain lankidetzakoak dira eta, bestalde,
|
ez
dute amaren esku hartzerik behar», azpimarratu du Fuentesek. Baina haurren artean eztabaidak sortzen direnean, jeloskorraren portaerak eragindakoak, edo horrek zerbait desegoki egiten duenean, kontuan hartu behar da «inoiz ez direla jelosiak gaindituko egiten dutenaz ez direlako jabetzen haiek», adierazi du Manuel Jimenezek.
|
|
|
|
Ez
dut amaren poza zapuzteko adorerik. Jiratu eta musu ematen diot.
|
|
2003
|
|
|
Metodo horiek emakumeei haurdunaldiak bereizten eta osasuna zaintzen lagunduko liekete. Ikerketaren egileek, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME), Haurrentzako NBEren Funtsak (Unicef) eta Biztanleentzako NBEren Funtsak (UNFPA) diotenez, 13 herrialdek baino
|
ez
dute amaren heriotzen %70, eta India da heriotza kopuru handiena duena, eta atzetik Nigeria.
|
|
|
Aurreneko egunetan ile motots batekin agertu zuan, zarpail zarpail, patinetea esku batean eta karpeta argazkiz estali bat bestean. " Ziurrenera
|
ez
duk amaren kuttuna", pentsatu duk," baina, aukeran, hori nahiago jarraitsu bat baino, ezta Mariasun?". Irribarre egin duk.
|
|
2004
|
|
|
–.. Ba,
|
ez
baduzu amarengana etorri nahi, ez zaitez etorri...
|
|
2005
|
|
|
Biharamunean, arraro sentitu zen begiak irekitzearekin batera.
|
Ez
zuen amaren esku leuna bere lepoaldean sumatu, eta ez zuen ahots fin hura bere belarrien gozagarri sentitu. Guztiz bestelakoa izan zen sentsazioa.
|
|
|
– Nork
|
ez
du ama birjina elerran hondar mende hauetan. Uste duk bakarra haizela?
|
|
2006
|
|
|
HOST VO: Arra gero eta gertuago duelarik, hilzorian dagoen kumea atzean uztea beste aukerarik
|
ez
du amak. Hartz arrak, ordea, kume bakarra ez du aski.
|
|
|
Ondorio gisa, euskal emakumeen esperientziak amatasunareninguruan askotarikoak direla berresten du: «Hainbat emakumek
|
ez
dute ama izangura, beste batzuk aspaldi izan ziren beste testuinguru batean, edo euren lehenesperientzia bizitzen ari dira. Hau dena aztertzeko, adina, egoera ekonomikoa etatestuinguru etnografikoa aztertu behar dira» (ibidem, 1995).
|
|
|
Eskutik heldu dio Piliri, hain ikusi du estu, eta berriz esan dio lasai egoteko. Nereak pentsatu du emakume hark
|
ez
lukeela ama inoiz bakarrik utziko, eta horrekin batera, ezinbestean etorri zaio burura Xabierrekin izandako elkarrizketa. Ospitaletik irtetean amarekin zer egin behar duten eztabaidatzen aritu direla pentsatze hutsak nazka eman dio, bereziki aurrean duen Pilik bere amagatik duen ardura ikusita.
|
|
|
Barruan zuen aire guztia bota du Nereak.
|
Ez
ditu amaren hitzak ulertu, baina poztu egin da hitz egin diolako. Amaren eta munduaren artean eraikitako harrizko horman arrakala bat zabaldu da eta ziur da izeko Doloresen begien distirari esker izan dela.
|
|
2007
|
|
|
Seme alabei zer eman
|
ez
duten ama bakartuen miseria gorriaz ere kantatzen du gordinki:
|
|
|
Eta nik, nire lekutik, hiru urtean zure eskuineko perfila, zure malkodun aldea baino ikusi ez dudan leku honetatik, nik ere, oraindik inoiz irribarrerik egin ez didazun arren, marrazten zaitudala esan nahi dizut, eta
|
ez
dudala amarik ez andereñorik zapata bihurtuko nauenik.
|
|
|
Ofizialki, 2.500 euro horiek PFEZren kenkariaren aurrerakina dira, baina, berez, zuzeneko diru-laguntza da, guztientzat berdina, eskatzailearen errenta edozein dela ere. Kotizatzen
|
ez
duten amentzako laguntza kotizazio gabeko prestazio gisa tramitatuko da, eta beste horrenbeste gertatuko da Euskadiko eta Nafarroako emakumeekin, berezko zerga erregimenen ondorioz. Txekea 3.500 eurokoa da guraso bakarreko familientzat, familia ugarientzat, seme alaba ezgaituak dituztenentzat edo amak %65eko edo gehiagoko ezgaitasuna duenean.
|
|
|
" Askatasun haizea" zela esan zion. Eta orduan konturatu zen dagoeneko
|
ez
zuela amaren beharrik, ama ez zela paisaia haren osagarri nahitaezkoa. Errautsak haizatu zituzten egunean ikusiko zuenez, bere lagun askok tokia. Arrantzales?
|
|
2008
|
|
|
Lana galtzen duen aita baten istorioa, nerabezaroan dagoen seme gazteak familiakoekin duen harreman urria, ezkutuan piano klaseak hartzen dituen seme gazteago bat eta familia batera bermatzeko gogorik
|
ez
duen ama dira Tokyo Sonata osatzen duten lau kideak.
|
|
|
Horregatik, beharbada, borondatearen beste ekinaldi batean, besagainak altxatzera mugatu zen ama nagusia, bere ezintasuna adierazi nahian edo. Aita domingotarra, baina, berean zegoen, pazkoaren baitan garizuma?!, mundua aldrebes?!?, bere arauzaletasunak harrapatua eta arauzalekeriak itsutua; aita domingotarrak, beraz,
|
ez
zuen ama nagusia ikusten, apika, hari behin eta berriro begiratzen zion arren, eta ez zen, ondorioz, haren egoeraz jabetzen. Aita domingotarrak, izan ere, puntu bat zuen, puntu guztien ipar-izar zitzaiona, infinitutasunaren harroin, akasgabetasun ikur?
|
|
|
Reginaren aitak, berriz. Rufino Aldasorok?, bat bateko gaitz infekzioso ezin larriago baten erasopean zegoenak, lepoko eta galtzarbeko gurintxoak zituen, baita azalean azkura etengabeko bat ere? sukarraren mende maiz, izerdi batean, kexuka eta hasperenka noiznahi?, bere amaren zaintzapean egin zituen azken egunak,
|
ez
baitzuen ama. Reginaren amona: amona Luisa?
|
|
|
Senarrak hasieratik esaten zion seme alabak izan nahi zituela eta berak ezetz.
|
Ez
zuen ama izan nahi. Ez zuen egundo sentitu behar hori bere barruan.
|
|
|
Egun geldiune moduko batean dago Zein?, eta ia inork uste
|
ez
zuenean Ama Sayren itzuleraren berria etorri da. Taldekideek beraiek ere ez zuten halakorik esperoko orain dela gutxira arte:
|
|
|
Horregatik, beharbada, borondatearen beste ekinaldi batean, besagainak altxatzera mugatu zen ama nagusia, bere ezintasuna adierazi nahian edo. Aita domingotarra, baina, berean zegoen –pazkoaren baitan garizuma?!, mundua aldrebes...! –, bere arauzaletasunak harrapatua eta arauzalekeriak itsutua; aita domingotarrak, beraz,
|
ez
zuen ama nagusia ikusten, apika, hari behin eta berriro begiratzen zion arren, eta ez zen, ondorioz, haren egoeraz jabetzen. Aita domingotarrak, izan ere, puntu bat zuen, puntu guztien ipar-izar zitzaiona, infinitutasunaren harroin, akasgabetasun ikur... baita bere oreka psikologikoaren berme eta balantzaren orratz ere, nora ezaren platertxoaren zama norabide jakin batenarekin berdintzen zuena.
|
|
|
Reginaren aitak, berriz –Rufino Aldasorok–, bat bateko gaitz infekzioso ezin larriago baten erasopean zegoenak –lepoko eta galtzarbeko gurintxoak zituen, baita azalean azkura etengabeko bat ere... sukarraren mende maiz, izerdi batean, kexuka eta hasperenka noiznahi–, bere amaren zaintzapean egin zituen azken egunak,
|
ez
baitzuen ama –Reginaren amona: amona Luisa– beste inor nahi aldamenean, nahiz eta gutxi batzuetan bere emaztearekin ere oroitzen zen:
|
|
|
|
Ez
dituk amak egiten zituen bezalakoak, baina hor nonbait, diotso Tomasek.
|
|
|
Diagnostiko aratza eman zioten kontsultatu zituen medikuek:
|
ez
zuen ama izateko inolako eragozpenik.
|
|
|
Zer,
|
ez
dun ama aldatzeko asmorik?, zakartzen zaio emazteari, esku biak ukabilduta eta hika amorratuan.
|
|
2009
|
|
|
Horrek jendarte egitura erabat tradizionalari erantzuten dio, eta osasungarria dela ados. Nik uste dut hautazkoa izan behar duela, eta ez beharrezkoa, ze beharrezko izateak erru sentimendu handiak sortzen dizkio aukera horri erantzuteko ahalmenik
|
ez
duen amari. Gainera, zer gertatzen da familia egitura berriekin?
|
|
|
Gurreak argi adierazi du bere iritzia epe horren inguruan: 22 astetik aurrera fetua bideragarria da,
|
ez
du amaren beharrik bizitzeko, beraz, amak ezin du haurraren bizitzaren gainean erabakitzeko eskubiderik izan.
|
|
|
Emazteak urte eta erdi baino gehiago egin zuela gaixorik hil aurretik, duela 21 urte orain. Gogoratzen du Sorak
|
ez
zuela ama ikusi nahi eta orduak egiten zituela logelatik irten gabe. Phineasen aitak gogoratzen du emaztea ospitalera eraman zutenean inoiz baino gutxiago irteten zela Sora logelatik eta ez zela ospitalera joan, ez zuela nahi izan.
|
|
|
Reginak bainatu du gaur Miren, eta Rikardo kanpoan geratu da. Rikardok
|
ez
du ama ume jaio berri baten antzera nola bainatzen duten ikusi nahi. Hobeto esanda, ez du nahi bere amak semea begira duela sentitzea.
|
|
|
Santiago sei anai arreben artean bosgarrena zen eta oso gazterik umezurtz gelditu zen. Izan ere, urte bat bertzerik
|
ez
zuenean ama hil zitzaion, bere arreba gazteena jaiotzean hain zuzen, eta handik hiruzpalau urtera aita ere galdu zuen zorigaiztoko istripu baten ondorioz.
|
|
|
Ez dut etxerik, ez dut dirurik, ez dut gona motzik, ez dut adimenik, ez dut itxaropenik, ez dut aitarik,
|
ez
dut amarik, ez dut bikotekiderik, ez dut maitasunik, baina bihotzaren barne barnean bizia eta askatasuna ditut...».
|
|
|
Nik gaur egun ez dut inolako gorrototik zureganako; azkenengo urteetan eduki dut astirik hura garbitzeko. Berriro sentitzen naiz zeure ama, ama izaten jakin
|
ez
duen ama bada ere. Eta zuri..., geratzen zaizu zuri gorrotorik nireganako?
|
|
|
Arantzazuko baseliza handi galantean, espazio neurgaitz besarkalean, 36 zentimetroxka besterik
|
ez
duen Amaren harri ttiki pinttarra daukagu bakarrik, ez bakardadean. Kanpoko frontoi horma handian, apostoluengandik gora, Bakardadeko Ama," ezer ezin eginez, zerurantz ditu begiak eta besoak lurrera nekeak hautsita" (Gandiaga).
|
|
2010
|
|
|
Edoskitzea ere ona da, baina esnerik ematen
|
ez
duen amak ere modu naturalean hezi dezake haurra.
|
|
|
Zer gertatu zitzaion amari Pagoagako hartan?; benetan gertatu ote zitzaion gertatzekoa edo deabruaren kontua izan ote zen guztia?; ez bainuen ahaztekoa, alde horretatik, hiriburuko itsasikara iragarri zuèn bidentearen kasua, doña Carmen Sidoniak guri jakinarazi ziguna? emakumeak kontatutakoaren arabera, bidenteari ez baitzitzaion Ama Birjina agertu, berari hala iruditu arren, deabrua baizik, bigarren agerketan berretsi ahal izan zuenez, Ama Birjinaren mantupetik buztan bat ateratzen ikusi zuenean; hala, bada, ba ote zuen kasu hark amarenarekin zerikusirik?; nik, baina,
|
ez
nuen amaren soinekopetik buztanik ateratzen ikusi?; ai, nola katramila daitekeen bizitza soil eta lau bat halako kontuekin, baita gure xalotasun tolesgabetasunak nahastu ere, handik aurrera, ama ikusten nuen bakoitzean, imajinatzen ez nuen, bada, buztan batekin hor nonbait, irudi lizuna imajinatze hutsak guztiz zikintzen ninduela, errugabea ere banintzen arren?!
|
|
|
Titularra irakurri ondoren, berriz, berriaren xehetasunak irakurri zizkigun, eta horrela jakin genuen sendatu zèn gaixoa besoak ezinduak zituèn emakume bat zela. ‘Bai, baina Heinrich luteranoa da, eta luteranook
|
ez
dugu Ama Birjinarengan sinesten... ’ esan zuen amak, eta istantean erantzun zion aitak: ‘Nik, ordea, ezagutzen dut apaiz katoliko bat:
|
|
|
...o itsasikara iragarri zuèn bidentearen kasua, doña Carmen Sidoniak guri jakinarazi ziguna... emakumeak kontatutakoaren arabera, bidenteari ez baitzitzaion Ama Birjina agertu, berari hala iruditu arren, deabrua baizik, bigarren agerketan berretsi ahal izan zuenez, Ama Birjinaren mantupetik buztan bat ateratzen ikusi zuenean; hala, bada, ba ote zuen kasu hark amarenarekin zerikusirik?; nik, baina,
|
ez
nuen amaren soinekopetik buztanik ateratzen ikusi...; ai, nola katramila daitekeen bizitza soil eta lau bat halako kontuekin, baita gure xalotasun tolesgabetasunak nahastu ere, handik aurrera, ama ikusten nuen bakoitzean, imajinatzen ez nuen, bada, buztan batekin hor nonbait, irudi lizuna imajinatze hutsak guztiz zikintzen ninduela, errugabea ere banintzen arren...!...
|
|
|
1896an, Nafarroako Aldundiak euskaldunek pairatzen zuten egoera salatu zuen gogorki. Gutun batean adierazi zuen, besteak beste, ez zela legerik izan behar naturak emandakoaren aurka eta pertsonak
|
ez
badu ama hizkuntzan egitea haizu, eskubiderik gabe dagoela eta estatua sobera ahalguztiduna dela:
|
|
2011
|
|
|
Gero
|
ez
du amaren laguna, Andres arrantzalea, onartuko; poste batera igota larrutan ikusiko ditu eta ikaratuta eroriko da. Edozein gisaz, iraganeko zatia Goio Swamseara aitaren bila doala amaituko da.
|
|
|
UXUE. Kezkatuta nago. Aspaldian
|
ez
dut amaren berririk, eta Abelekin hitz eginda zerbait jakingo nuela uste nuen, baina zaila dago?
|
|
|
Ispiluko irudiarekiko harremanak hizkuntzari lotuak daude. Baina, haurrak
|
ez
du amak esandakoa ulertzen; hizkuntzaren bestetasuna edo arroztasuna gauza nabaria da haur txikiarentzat; haurrari esanahiak ezarri egiten zaizkio. Helduaren hitza eta jokaera ez dira beren esanahira mugatzen; beti dago ulertzen ez dugun zerbait.
|
|
|
X kromosoman dagoen gene baten bikoizketaren ondorio da gaixotasuna. Horren bidez, sintomatologia nabarmenik
|
ez
duten ama eramaileek gaixotasuna transmititzen diete seme alabei. Zientzialariek nabarmendu dutenez, horrelako lanek laguntzen dute kaltetuen bizi kalitatea hobetzen, tratamendu berriak garatzen laguntzen baitute eta prebentziorako arma berriak ematen baitituzte.
|
|
|
Hasierako helburua ez izan arren, hori ia saihestezina da, amagandiko edoskitzea eskaintzaren eta eskariaren legeak arautzen baitu. Haurraren gosea beste esne batekin asetzen badu,
|
ez
du amarengandik lortzen saiatuko, eta amari esnea ez zaio gehiago ekoitziko.
|
|
|
Ni naiz gehien maite duena, ba neuk ezarriko diot zigorra". Eta gainera, nik
|
ez
nuen ama baino zoriontsuago izan nahi, ulertzen didazu. Hura jendarmeen aurrean salatu eta kalera bota zenuen.
|
|
|
Ekaitza bere aurka erakartzen du gero desbideratzeko; baina, zoritxarrez, amarruak ez dio ezertarako balio izan: Marcelle bere bihotz onagatik zigortuko dute, ezagutu
|
ez
zuen amak jasandako bidegabekeria berberaren biktima izango da.
|
|
|
Baudelaireren longs échos qui de loin se confondent haien tribu berekoak. Ezagutu
|
ez
nuen ama batenak, zureak, amona Aldape baserritik gurera etorri zenekoak, nireak. Oihartzun zaharrak, gaztetakoak, berriagoak.
|
|
2012
|
|
|
Obsesio baten antzera bizi ditut amari egindako kantuak, ipuinak, bertsoak? Batzutan ematen dugun amaren irudia sakrifizioarena da, eta benetan esaten dizuet, hainbesterako sakrifizioa bada ama izatea, nik
|
ez
dut ama izan nahi. Bestetan, badirudi umeak derrigor behar duela ama bizitzeko.
|
|
|
Ez zizun sinistu baina aitak
|
ez
du amak bezainbeste insistitzen eta ez zuen galdetzen jarraitu.
|
|
|
Ordu horietan udatiar asko ibiltzen ez den arren, ez denez lasai begiak itxi eta ur gainean luze, zerura begira olatuen nahierara arrolaka utziz gorputza uretan dabilen artean bere puskak zaindu gabe uzteaz fio, dagoeneko hizketarakoan kutsurik ez duen gizonak hondarrezko gaztelutxoak eraikitzen diharduen haurraren zaintzaileari eskatzen dio bere puskak ere begiratzeko. Nadar y guardar la ropa ahalezko dela esango lioke aspaldian ikusi ez berririk
|
ez
duen amari.
|
|
|
Egiak irabaziko duela eta iguzkia eta itsasoa ikusten dutenek etzaituztela ahanzten ikusi zintudan langileen ator besoetan idortu eta zimurtu aurpegietan eguerdiko burrunban karrika bazterrak jendek betetzean eta ere hiltzen ari den herrian oi ezinbertzearen nekean haurrik etxen
|
ez
duen amaren ixiltasunean eta lanik gabe dagonaren behakoan ikusi zintudan patar erreketan udako iratzeen pean goizeko izar ihintzak dauzkan dirdiretan eta maitatu zintudan ezin loz min dut bihotzean eta ariman ere ene oldarrak lotuak dilingan baitira ezin ateratuz burdinezko denbora xorta zatikatuak ohetik beharrian ditut olerkaria hautsezadazu erlojua boz erreen oihartzunak eta fruitu ustelak ma...
|
|
2013
|
|
|
Afrikan hori normala da. Umeak
|
ez
du ama bakarra izaten; ama, aita, osaba eta izeba asko izaten ditu, eta denek zuzenean hartzen dute parte haurraren heziketan", azaldu du Agirrek.
|
|
|
(15) — Bai, bai nik adibidez lotzen dut euskaldun izatea lehenengo ideia da Euskal Herrian bizitzea, baina gero hizkuntzarekin lotzen dut gehiago adibidez euskaldun berria deitzea edo. Nik adibidez ez dakit euskaldun berria naiz edo ez, ze euskara
|
ez
dut ama hizkuntza bezala eta euskalduna sentitzen naiz Euskal Herrian bizitzen naizelako bakarrik, baino..., hizkuntzarekiko ez dut lotura handia. (Gazte Do A, 477)
|
|
|
erantzun dio amak osotasuna erakutsiz, negarrik ez ateratzeko ahalegin izugarria egiten ari zela nabaritu diot ordea.
|
Ez
dut ama inoiz horrela ikusi, eta ez dut ulertzen zergatik den hain garrantzitsua nire anaia ere zerrendan jartzea, baina nire amarentzat hala izan dela pentsatu dut. –Hemen daukazu zure seme gaztearen papera, bi aste barru etorri berriro eta jakingo duzu tokatu zaion?.
|
|
|
Maitanerekin hiru hilabete neramatzan.
|
Ez
nuen ama haserretzerik gura.
|
|
|
–
|
Ez
dut amaren zordun izan nahi.
|
|
|
Egun seinalatuetan ere ez diogu elkarri hots egiten. Ahizpa zaharrenak, kasurako,
|
ez
du ama hil zitzaigunik ere jakingo. Ez guk esanda, behintzat.
|
|
|
Elizabethek
|
ez
zuen amarekin arrazoitzeko ahaleginik egin, baina atartean geratu zen isil isilik, harik eta Bennet anderea eta Kitty begietatik galdu arte, eta orduan egongelara itzuli zen.
|
|
|
LEIRE:
|
Ez
nau amak bidali, nire kabuz etorri naiz!
|
|
|
Horiek dira Searsek deskribatzen dituen ezaugarri nagusietako batzuk. Horrelako txiki batekin bizitzea nahiko zaila izan daiteke, «negarrez ari dira eta
|
ez
dute amarengandik urrun egon behar», gehitu du San Martinek. Gainera, erne daude beti, ia ez dute lo egiten (20 minutu jarraian, gehienez) eta zaratarik txikienak esnatzen ditu.
|
|
|
4 Bikiak jatea, aurretik direnean Erditze anizkoitzen %50 goiztiarrak dira, eta horrek are gehiago zaildu dezake haurtxoen edoskitzea. Lehen jaiotako jaioberriek
|
ez
dute amaren esnea baino gehiago behar, sor daitezkeen konplikazio asko prebenitzen laguntzen baitie. Espainiako Pediatria Elkarteak gomendatzen dituen estrategiarik eraginkorrenak hauek dira:
|
|
|
Bederatzi urte besterik
|
ez
nituen ama eta biok Frantziako herrixka batera joan ginenean. Garai gogorrak zirela esan zidan.
|
|
|
—Orkidea beltzak! Hori
|
ez
huen amaren gogoa! Gu ez gaituk peronistak!
|
|
2014
|
|
|
CESARINE: Bai, citoyen Dragon, bainan haurrak
|
ez
badu ama errespetatzen erradazu zer egiteko manatzen duen Errepublikak.
|
|
|
Imajina: umezurtz batek ezer
|
ez
du amaz oroitzeko, eta badaki han, ibaiko uharteko sahatsetan korapilaturik den lepokoa harena izan zitekeela. Lainoak eramaten du uhartea berekin, aitzinatzen da haurra ziliport azauak altxatuz, gerrian du ura jada eta sentitzen du hondarra ihes egiten zangopetan.
|
|
|
Eta kontatzen nuen ez zela langilea, dendaren jabea baizik. Orduan galdetzen zidaten eskola kideek zergatik dendak
|
ez
zuen amaren izena eta nik beste gezur bat botatzen nien, aurrekoa baino handiagoa.
|
|
|
Aita lanean dago, eta
|
ez
dut amarik.
|
|
2015
|
|
|
|
Ez
zuen ama ekarri behar hizpidera, baina, ekarri duenez, oraindik arnasa nabarmen hartzen ari den traje urdinaren barruko gizon horren gorputza, espaloi gainean odolusten ari den amaren gorpua iruditu zaio lipar batez. Bera da ia arnasarik gabe geratu dena.
|
|
|
|
Ez
dut ama izan nahi, Peru. Gezurra esan nizun, badakit, baina iritziz aldatu dut.
|
|
|
Bada, horixe gertatu zait. Eboluzionatu egin dut eta
|
ez
dut ama izan nahi, Peru. Baina nora zoaz?
|
|
|
batzuengatik baizik. Izan ere, azpimarratzen du, gaztelania ere
|
ez
zuen amaren bularretik edoski, eta horrelako kontuez jarduteko bera hobeto moldatzen da latinez. Orobat, portugesa bazter uztearen arrazoi bakarra hura ez ezagutzea da, ez besterik.
|
|
|
berton ageri diren sentimenduak gizaki orok bizi izan ditu, guztiok nahi izan baitugu amaren maitasun osoa guretzat bakarrik, baina guztiok izan gara amaz berex bizitzera behartuak, jatorrizko batasun berotik erauziak, eta bero galdua berreskuratu nahian gabiltza bizitzan barrena. Baina Markosek zein Nestorrek
|
ez
dute amaren ordezko emaztearenganako itzulbide errazik: narraziook arrotz aldi horren kronika lirateke.
|
|
|
3 Goretsi Jainkoa, ene alabak, obra handi baten oinarria direlako, guztiek
|
ez
baitute amari eta alabei egin dien mesedearen zortea. Ez izan hemen jasan behar izan ditugunen penarik, hor agertzen baita deabruak hartzen duen mina, etxe honen itzal handiago izanik.
|
|
|
—Orkidea beltzak! Hori
|
ez
huen amaren gogoa! Gu ez gaituk peronistak!
|
|
|
Axola zaie hauei hildakoak bidean ezagutuko duen gosea! Errespontsuan, apaizak
|
ez
duela amaren izena aipatu jakinarazi die. Isiltasuna.
|
|
|
har ezazu indar, ama. Eta denek jakin dezaten, apaizak
|
ez
duela amaren izena ahomentatu du ostera Lorea Gernikak.
|
|
|
Joan den igande batez Euskal Telebistako meza, apez beltx batek eman du, Suhuskuneko elizatik, buruan buru euskaraz, predikua barne. Pentsatzen duzuen bezala, euskara
|
ez
du ama mintzaira. Entzule batzuk erran daukute" Harritu gira!
|
|
2016
|
|
|
Baino zegama, lezama, ultzama... euskal esplikaziorik ez dutela esatea ez da egia; esplikazioa badute, baino mitologikoa, hizkuntzalariak ez zekiena.Toponimo hauek ez direla indoeuroparrak baizik euskaldunak direla esatea koherenteagoa iruditzen zait. Mitxelenaren garaikideek
|
ez
zuten ama ren mitologia ezagutzerik izan, ezta internet ere; baino guk bai. Eta hara nondik, Antropologiak Hizkuntzalaritza eta Toponimia argitu egin dituen:
|
|
|
Nestorrek kalean afalduko zuela esateko deitu zion Karmeni.
|
Ez
zuen amaren muturrekin afaltzeko gogorik. Iratiri deitu ziezaiokeela otu zitzaion.
|
|
|
–Mito hark
|
ez
zuen ama aurkitu, erran zuen Nagore Artundok?. Edurne bahiturik zegoen bitartean, kaiku hark kaka bota besterik ez zuen egin.
|
|
|
badira bidegurutze horretara iritsi eta zein bide hartu erabaki ezin izaten dutenak, bikoiztasun horretan katigaturik geratzen direnak; horietakoa da hegazkinean doan emakume hau ere: orain kontatzen hasteko luzeegi joko luketen arrazoiak direla-eta,
|
ez
du amaren sorterriarekiko lokarritik askatu nahi edo ahal izan, baina lurralde hori ez da inoiz izan amets pila bat eta beste horrenbeste oroitzapen baizik, zapaldu, ukitu, usaindu, esku artean hartu ahal izateko lurrik eta ia errealitaterik ere gabea. Irudizko aberri horren osagaietako bat etxea izan da beti:
|
|
|
(J. Sarrionandia);. Aitarik
|
ez
dut ama hiltzen ari? (D.
|
|
|
Beraz, haurtxoa gai da ohiko zaintzailea bereizteko eta familia harremanen barne ereduak eraikitzeko, baina jokabide eredu horiek bakarrik erabiltzen ditu ohiko zaintzailea dagoenean. Ama ez badago, umeak
|
ez
du amaren faltarik sentitzen, eta ez da estutzen.
|
|
|
Espainiako Esne Bankuen Elkarteak (AEBLH) gaur egun Espainian dauden zortzi bankuak biltzen ditu (Palma de Mallorca, Madril, Valentzia, Granada, Zaragoza, Bartzelona, Merida eta Valladolid). AEBBLren jakinarazpen ofizial batean, Interneten saltzen den amaren esnearen arriskuei buruz gai horren inguruan dagoen legezko hutsunea aprobetxatzen da, zehazten zuen «esne bankuek
|
ez
dutela amaren esnea merkaturatzen eta ez dutela etekin ekonomikorik jasotzen banaketatik». Dokumentuan, AEBLHk gaineratu zuen «amaren esnearekin edozein ordainketa edo negozio modu dakarten ekimen guztiak ez direla etikotzat hartu behar eta, beraz, ez direla onartu».
|
|
|
azkenetik hasita, maileguzko izenen presentziak iradokitzen digu, izenok deskribatzen dituzten harreman motak ez zutela korrespondentziarik euskaraz. Adibidez, hainbat kulturatan oraindik izeba izenak
|
ez
ditu amaren ahizpak izendatzen, horiei guztiei ama esaten zaielako halaber. Ahizpa guztiak dira guztien umeen arduradun neurri berean eta horregatik denak dira ama ume guztientzat.
|
|
|
Orain bi zeuzkan, Iruñekoa eta herrikoa. Edo beharbada,
|
ez
zuen ama bakar bat ere?
|
|
|
" A! Gaizoa, ageri din bai
|
ez
dunala amarik!" Lehen ezkontzakoa nintzen eta ama hila. uste bainien oherat juanen nintzala, hura ukhan nien plata. Hori hola da gero ni hemen nizan bezala!
|
|
|
" A! gaixua, ageri din ba,
|
ez
dunala amarik." Lehen ezkontzakua nintzan eta ama hila.
|
|
|
Zuk
|
ez
duzu amarik.
|
|
|
|
Ez
dut amarik.
|
|
|
|
Ez
duzu amarik ala zer?
|
|
2017
|
|
|
" Bai, bai nik adibidez lotzen dut euskadun izatea lehenego ideia da Euskal Herrian bizitzea, baina gero hizkuntzarekin lotzen dut gehiago adibidez euskaldun berria deitzea edo. Nik adibidez ez dakit euskaldun berria naiz edo ez, ze euskara
|
ez
dut ama hizkuntza bzala eta euskalduna sentitzen naiz Euskal Herrian bizitzen naizelako bakarrik(...)" (Ortega eta beste, 2013: 166).
|
|
|
Beraz, hiztun honek euskal herritartzat dauka bere burua, euskal kulturaren eta nazioaren identitatea aitortzen dio bere buruari, baina ez da hizkuntzari dagokionean identitatea zehaztera ausartzen, euskara
|
ez
duelako ama hizkuntza (euskaraz ari bada ere).
|
|
|
Baina hirian bizi gara, karrikak berdinak dira denentzat eta ez dukegu denbora askorik Ikea bezalako ez leku komertzial hutsetan pasatzeko bereziki sosez zuhur gabiltzanean. Eta behar bada, neurri batetik hara,
|
ez
dugu ama ontzien antzera moldaturiko toki horietan, merkearen merkeaz eskaintzen zaizkigun gailu, arnes eta girgil distiratsuen beharrik. Garapen ezaren hiztegi entziklopedikoa eskuratu berri dutenen artean kausitzen naiz ni neu ere andregaiak zorriak zartatzen bakarrik utzi ninduenetik.
|